Kasaysayan

(History)
Ang kasaysayan ang saksi ng
panahon, ilaw ng katotohanan,
ang buhay na paalala at ang
guro ng buhay at nakapagdala
ng balita mula sa nakaraan.
 History
 Historia –mula sa Griyegong salita na
naglalaman ng mga tala ng mga tunay na
pangyayari na may saysay at kabuluhan sa tao.
 2 Bahagi ng Kasaysayan
 Pre- Historic-bahagi ng kasaysayan na hindi
direktang nasaulat ng tao ang mga tala.
 Artifacts

 Fossils

 Historic
 Bahagi ng kasaysayan na nasusulat

 Herodotus: “Ama ng Kasaysayan”

 B.C.E vs CE
 B.C.E o Before Common Era o Before Christ.
 C.E o Common Era o mas kilala rin sa tawag na
A.D o Anno Domini o “the year of our Lord”
 Nagsimula ang C.E o A.D pagkatapos ng B.C.E
 Pagkakaiba ng pagbilang ng taon sa B.C.E at C.E
Tatlong Panahon ng Kasaysayan ng
Daigdig
1. Sinaunang Panahon
Ancient
2. Gitnang Panahon
Medieval
3. Makabagong Panahon
Modern
 Kahalagahan ng Kasaysayan
 Nagbibigay kaalamam sa nakaraan,
maunawaan ang kasalukuyan at
mapaghandaan ang
 Maunawaan at mairespeto ang kultura ng
ibang tao o pangkat.
 Maipagmalaki ang pinagmulang kultura
Mga teorya ayon sa Pinagmulan
ng Daigdig

 Ayon sa Bibliya
 Ayon sa mga mito o Alamat
 Ayon sa Agham
 Ayon sa Bibliya
 Mas kilala sa tawag na Banal na
teorya
Creation Myths – mga paniniwala
at salaysay ukol sa bagay-bagay
Creationism – sistema ng
paniniwala na ang lahat ng mga
bagay at materyal sa kalawakan
ay nilikha ng isang diyos
Ang paglikha ay sa
pamamagitan ng pamamaraang:
kahima-himala (supenatural),
makadiyos (theistic), at
maalamat (mythological)
Ang mga ito ay literal na halaw sa
aklat ng Genesis ng Bibliya.
Ayon sa creationism, ang mundo
ay ginawa diumano ng Diyos sa
loob ng anim na araw lamang
Monotheism – paniniwala sa
iisang diyos.
Animismo – pagsamba sa mga
espiritung naninirahan sa
kalikasan.
 Ayon sa Bibliya…

James Ussher – isang arsobispong

Anglican ng Armagh sa Ireland;
ipinahayag niya noong 1650 na
ang paglikha ay naganap noong
4004 B.C.E.
Ito y batay sa kanyang pagtutuos
ng numerolohiya sa Lumang
Tipan o Old Testament ng Bibliya.
Ang kanyang kalkulasyon ay
ginawa pang mas tiyak ni Dr.
John Lightfoot, ang Master ng
St. Catherine’s College sa
Cambridge, England.
Ayon sa kanya ang araw ng
paglikha ay naganap noong
ikasiyam ng umaga ng Oktubre
23.
Ayon sa kanya ang araw ng
paglikha ay naganap noong
ikasiyam ng umaga ng Oktubre 23.
Ang kalkulasyong Ussher –
Lightfoot ay nagsasaad na ang
mundo ay 6,000 taon pa lamang.

Ang mga fossils na natagpuan ay

tumataliwas sa paniniwalang ito
Diluvial Theory – sinubukang
sagutin ng teoryang ito ang ukol
sa mga fossils.
Alinsunod sa teoryang ito, ang
mga fossil ay walang iba kundi
ang mga labi ng mga hayop na
namatay bunsod ng malaki at
malawakang pagbaha.
George Cuvier – tinalakay niya
sa kanyang Catastrophe Theory
ang mga nakabaong fossil sa
iba’t ibang magkakapatong na
sedimentaryo ng bato.
Sa pagkamatay ni Cuvier, ilang
kalkulasyon ang ginawa upang
tukuyin ang tumapk na bilang ng
mga kalamidad at mga kasunod na
kaganapan sa paglikha ng Diyos.
Sinasabing may naganap na 27
magkakasuno na paglikha; ang iba
naman ay umabot sa 32 paglikha.
James Hutton – ayon sa kanya,
ang mga pwersang humubog sa
daigdig sa nakaraan ay
nagpapatuloy pa rin hanggang
sa kasalukuyang panahon.
Siyentipikong Teorya
Mula sa ekspertong pag-aaral
 Teoryang Nebular
 Si Emmanuel Kant, isang pilosoper na
Aleman ang nagpanukala noong hinggil sa
pinagmulan ng daigdig.
 ang daigdig, pati na ang ibang nebula, ay
nagtataglay ng gas. Sa simula, ito ay
malamig, ngunit sa katagalan, ang mga
partikulo sa loob ng nebula ay nag-
uumpugan dahil sa puwersa ng grabidad na
siya naming nagtulak sa mga ito upang
umikot.
 Habang umiigting ang masa, ito’y
uminit ng uminit, hanggang sa
ito’y naging bolang araw na
naghahasik ng mga bolang gas na
natanggal, dahil sa lakas ng
“centrifugal” hanggang ang mga
ito ay lumamig at naging planeta.
Ito ay tinawag na “Nebular
Hypothesis”.
 Ang teorya ni Kant ay sinang-
ayunan ni Pierre Simon Marquis
de Laplace, isang sayantist na
Pranses noong 1796.
 Solar nebula

isang napakalaking ulap ng mga gas na
sinasabing labi ng isang sumabog na
bituin.
 Ito ay patuloy na umiikot habang
lumiliit at nauunat dahil sa pwersa ng
gravity.
 Ang iba’t ibang bahagi ng solar system
ay nabuo mula sa napakalaking ulap na
ito.
Noong halos limang bilyong
taon ang nakalipas, ang ulap na
ito ay binubuo ng maliliit na
bato at mga gas ay nagsimulang
lumiit sa impluwensya ng sarili
nitong grabitasyon.
Ang lumiliit na materyal na ito ay
nagsimulang umikot ng mabilis
na nagdulot ng pagpatag ng ulap
na mistulang isang disc o plaka.
Sa loob ng umiikot na mala-disc
na ito ay nagkaroon ng maliliit na
pagbubuo ng mga nuclei kung
saan nabuo ang mga planeta.
 Dahil sa patuloy na rotasyon, ang ilang mga
alikabok at mga gas ay nananatiling
umiikot sa buong masa.
 Nang lumaon, ang mga natirang materyal
ay naging walong planeta. Ang iba namang
materyal ay naisabog sa kalawakan sa
pamamagitan ng mga solar wind.
 Ang pagbubuo ng daigdig ay
pinaniniwalaang naganap 4.6 bilyong taon
na ang nakakalipas
oMatapos ang mahabang panahon,
nagkaroon ng atmospera ang daigdig at
nagbago ang komposisyon nito na
humantong sa kasalukuyan niting
kalagayan. (78% nitrogen, 21%
oxygen, at % argon, kabilang ang iba
pang mga bakas ng carbon dioxide at
water vapor.
 Capture Theory
halaw mula sa aksa ni James Jean.

Ayon sa teoryang ito, sa pagdaan

ng isang protostar sa araw, ito ay
nagdulot ng matinding epekto sa
mga nagaganap na pag-alon
(tides) sa mismong araw.
Kaakibat nito ay ang
pagkakaroon ng tinatawag na
solar disruption sa araw.
Ang mga pwersa ng alon (tidal
forces) ay nagdulot ng
pagkakatanggal ng ilang mga
materyales mula sa araw sa
hugis filament
 Dahil sa haba at kawalang katatagan
ng filament, ito ay nagkahati-hati at
nang lumaon ay nakabuo ang mga
bulang ito ng tinatawag na
protoplanet
 Ayon sa teoryang ito, ang mga
planeta at kanilang pag-inog ay nabuo
mula sa pangyayaring ito.
 Big Bang theory
ayon rito, ang kalawakan ay
umusbong diumano mula sa isang
napakasiksik (dense) at napakainit
na kalagayan halos 14 bilyong
taon na ang nakalilipas.
.
 Ang lahat ng mga galaxy ay
magkakapatong sa mga punto
at ang puntong ito ay sumabog
at kumalat ng magkakalayu-
layo at mabilisan
Ang kasalukuyang lokasyon at
tulin ng velocity ng mga galaxy
ay bunga ng pagsabog nito
Ito ay halaw sa pag-aaral ng
mga siyentista, kabilang sina
George Lemaitre at Carl
Wilhelm Wirtz
Big Bang Theory
 Steady State Theory
ang salitang Big Bang ay
nagmula sa panuyang pagtawag
dito ni Fred Hoyle sa
pagpapanukala ng katunggali ng
Big Bang Theory, ang Steady
State Theory.
Batay rito, panibagong sangkap
(matter) ang nabubuo habang
patuloy na nagsisilayo ang mga
galaxy sa isa’t isa.
Ang kalagayan ng kalawakan ay
maihahalintulad sa anumang
yugto ng panahon
Mga Karagdagang kaalaman
Karamihan sa mga heologo ay
naniniwalang ang daigdig ay
nasa 4.6 bilyong taon na.
Kadalasang hinahati ng mga
siyentista ang kasaysayan ng
daigdig sa apat na mahahabang
panahon – Precambrian, Paleozoic,
Mesozoic at Cenozoic.
Precambrian Era – nagsimula sa
pinakamatandang bato at nahati sa
Hadean, Archea, at Proterozoic era
o ancient life
Mesozoic Era – “middle life”

Nagtapos noong 65 milyon B.P.

Saklaw nito nang 4% ng panahong
heolohikal ng daigdig.
Sa kasalukuyan, tayo ay nasa
Cenozoic Era o recent life at
bumubuo sa tinatayang 1.5% lamang
ng kabuuang edad ng daigdig
Ang Paleozoic, Mesozoic at
Cenozoic ay nakapaloob sa
Phanerozoic eon
Nagsimula sa unang bahagi ng
Paleozoic era na tinatawag na
Cambrian Period
Ang penomenon ukol sa biglang
pagsulpot ng mga hayop sa
panahong Cambrian at Ordocivian
ay tinatawag na Cambrian Explosion
Sa pagtatapos ng Paleozoic era,
nasaksihan ng daigdig ang
pagkaubis ng maraming nilalang na
tinatayang 90% ang nangamatay at
nangawala sa panahon ng Permian
Period.
Isang teorya ukol sa
pangyayaring ito ay ang
pagtama ng kometa sa ating
planeta