You are on page 1of 23

TRADISYONG PREKOLONYAL

SALIMBIBIG ang namamayaning paraan ng paglikha at pagpapatibay sa kamalayang kolektibo, ang prekolonyal na katumbas ng bayan. Dahil dito, itinatangi ng sambayanan ang mang-aawit ng panitikan. Itinuturing na banal ang sandali ng pagbigkas. Lubos ding mahalaga ang taimtim na pakikinig ng bawat isa.

TEMA
kasaysayan ng organikong kapaligiran kasaysayan ng pagsusumikap na pagtagumpayan ang masalimuot na paligid na pinaamo at hinuhubog ayon sa pangangailangan ng tao

Mga Anyong Pampanitikan

Bugtong

Sawikain

Tagalog Poetry 1570-1898: Tradition and Influences in Its Development Ni Bienvenido L. Lumbera

Vocabulario de la Lengua Tagala Nina Juan de Noceda at Pedro de Sanlucar

Ang Tulang Tradisyonal


Mga Bukal o Pinagmulan
Bugtong Kinain nat naubos Nabubuo pang lubos Sawikain Ang lumakad nang matulin Kung matinik ay malalim

Ano ngayon ang mga batas na isinalin ng dalawang ito sa larangan ng anyo, nilalaman, at bisa ng tula?

Mga Batas ng Anyo


Kinain nat naubos Nabubuo pang lubos Ang lumakad nang matulin Kung matinik ay malalim

tugma sa patinig Tugma a / e-i / o-u Pagkakapareho may impit ng dulong tunog walang impit ng bawat taludtod sa isang saknong tugma sa katinig malakas b-k-d-g-p-s-t mahina l-m-n-ng-r-w-y

Mga Batas ng Anyo


Sukat pipituhin 7 Kinain nat naubos 7 Nabubuo pang lubos wawaluhin
Ang lumakad nang matulin Kung matinik ay malalim

Tugma Pagkakapareho ng dulong tunog ng bawat taludtod sa isang saknong

Pagkakapareho ng bilang ng pantig ng bawat taludtod sa isang saknong 8

gansal pares

Mga Batas ng Anyo: BUGTONG


walang tiyak na sukat/bilang ng pantig karaniwang binubuo ng dalawang taludtod lamang assonantal rhyme unang taludtod: pangkalahatang impresyon ng paksa, imahen at talinghaga (metaphor) ikalawang taludtod: pagbibigay ng mga detalye/imahen na makatutulong upang sagutin ang misteryo ng unang taludtod ngunit lalo pa nga itong nakalilito sapagkat kadalasay naglalaman ito ng KABALINTUNAAN o PARIKALA (irony)

Mga Batas ng Anyo: BUGTONG


fantastication of objects: eye for the marvelous pattern: contradiction between the object allegedly described and the assertion about the object oppositional: itinataguyod ang kontradiksyon sa pamamagitan ng pagsisingit ng mga detalye na tila walang kaugnayan o sumasalungat sa naunang bahagi ng bugtong non-oppositional: nagkakaroon ng pagkalito dahil nadaragdag ang mga detalyeng nagpapalubha sa misteryo ng bugtong tono: may siste (humorous, playful, tempered with reality)

Mga Batas ng Anyo: SAWIKAIN, SALAWIKAIN KAWIKAAN


heptasyllabic o octosyllabic meter assonantal rhyme karaniwang binubuo ng isa o dalawang taludtod lamang Nakalakip ang mga realistikong imahen na pinagtatagis sa isat isa sa pamamagitan ng pagbabalintuna

Mga Batas ng Anyo: SAWIKAIN, SALAWIKAIN KAWIKAAN


Tono: seryoso, malalim Positibong konstruksiyon: paggamit ng humour upang timpiin ang tapang ng aral, nang sa gayon maitawid ang aral nang hindi nakasasakit ng damdamin ng tagapakinig Talinhaga: naglalahad ng piling detalye (hindi abstrakto), tumutukso sa isipan hanggang makarating sa malalim na pag-unawa (insight)

Ang Tula Tulang

Tradisyonal

Gaya ng lahat ng ibang sining, may pagpapahalaga sa pluralidad ng kahulugan at determinasyon ng ganda Gaya ng lahat ng ibang panitikan, gumagamit ito ng salita Ang yunit ng pagpapahayag sa tula anyong pampanitikan? Paano naman ito naiiba sa iba pangay nasa taludtod o linya

Ang Tulang Tradisyonal


Mga Batas ng Anyo
Paalala Dahil ilan sa mga tulang tradisyonal sa Hulagpos/Paghulagpos ay salin mula sa ibang wika sa Pilipinas gaya ng Cebuano at Hiligaynon, hindi laging naisasaalang-alang ang mga batas ng anyo sa pagsasalin.

Ang Tulang Tradisyonal


Mga Batas ng Anyo
Sumiksik ang araw sa kahit anuman Pati sa hamog sa ating damuhan At ang mga iboy may huning masigla, Doon sa kahuyang tigib ng saya. - Mula sa Araw ni Francisco Alvarado Mayroon ding mga salitan at inipitan a-b-a-b a-b-b-a a a

b
b

Ito ang tinatawag ni V. S. Almario na sunuran

Ang Tulang Tradisyonal


Mga Batas ng Anyo
Paalala Ang sinusunod na tugmaan ng mga taludtod na nagtatapos sa salitang may pang-angkop o pangatnig ay ang dulong tunog ng salitang nilagyan ng pang-angkop o pangatnig. Halimbawa:

nakitat

akoy

mahalagang

Ang Tulang Tradisyonal


Mga Katangian ng Nilalaman
Kinain nat naubos Nabubuo pang lubos Ang lumakad nang matulin Kung matinik ay malalim

Talinghaga
misteryo o hiwaga pagtingin sa isang bagay bilang kalikasan ang pangunahing iba pang bagay bukal ng pananalinghaga tayutay naman ang pangunahing kasangkapan sa pananalinghaga Kakabaak na niyog Magdamang inilibot. metapora simili personipikasyon apostrope sinekdoke

Ang Tulang Tradisyonal


Mga Katangian ng Nilalaman

Batay sa mga Bugtong at Sawikain

kasaysayan ng organikong kapaligiran


kasaysayan ng pagsusumikap na pagtagumpayan ang masalimuot na paligid na pinaamo at hinuhubog ayon sa pangangailangan ng tao

Ang Tulang Tradisyonal


Mga Katangian ng Nilalaman
Subalit may mga katangian ang nilalaman ng tula na hindi hayag na hayag sa bugtong at sawikain: Dramatikong sitwasyon Kung Tag-ani Tinig / Persona Tatandaan Ko Na!

Ang Tulang Tradisyonal


Mga Bisa ng Tradisyon sa Tula

Kinain nat naubos Nabubuo pang lubos

Ang lumakad nang matulin Kung matinik ay malalim

paaralang-bayan palaisipan

pilosopiyang prekolonyal

Ang Tulang Tradisyonal


Mga Bisa ng Prekolonyal na Tradisyon sa Tula
Batay sa BUGTONG pagsubok sa talino at talas ng pag-iisip ng tagapakinig praktikal na pagtatasa ng alaala pamilyaridad sa paligid at lipunan paaralang-bayan libangan

Ang Tulang Tradisyonal


Mga Bisa ng Tradisyon sa Tula
Batay sa SALAWIKAIN, KAWIKAAN, SAWIKAIN
praktikal na gabay sa pang-araw-araw na pamumuhay, maaaring gamitin sa ibat ibang kalagayan didaktiko may ibinabahaging aral binibigyang-halaga ang mga penomenon ng kalikasan at itinutumbas ang mga ito sa kolektibong sitwasyon, kalagayan o damdamin matitipid at matalinhagang ekspresyon ng pilosopiyang prekolonyal okasyon ang pagbigkas sa sawikain para dumukal ng paraan upang pakiharapan ang buhay

Leron leron sinta, umakyat sa papaya Dala-dalay buslo, sisidlan ng sinta Pagdating sa dulo, nabali ang sanga Kapus-kapalaran, humanap ng iba

Florentino Hornedo, Bugtong sa Panulaang Tradisyunal mula sa Ang mga Daloy ng Makasaysayang Sangkap ng Oratura at Literatura ng Filipinas

Itoy halimbawa ng isang tradisyunal na tula (at awitin din) na sa unang tingin ay tulang pambata o nursery rime, ngunit kung titingnan sa higit na mapanuring pagtingin ay may pagkabugtong maraming bagay ang dapat alamin o liwanagin. Tunay bang papaya ang inakyat? Bakit sinta ang ilalagay sa buslo? Kung hindi tunay na puno ng papaya ang inakyat, ano? Nang mabali ang sanga, may kinapos-palad. Sino siya? At dahil sa kasamaangpalad na nangyari, may maghahanap ng iba. Sino ang maghahanap, at sino itong ibang hahanapin? Mahirap sagutin ito ng tagalabas, ngunit ang katutubo sa bayang pinagmulan nito, malamang ay hindi mahihirapan sapagkat ang pinagsamahang karanasan at kasaysayan ng mga mamamayan doon ang pumupuno sa mga puwang na pinagmumulan ng mga naunang nabanggit na tanong.

Florentino Hornedo, Bugtong sa Panulaang Tradisyunal mula sa Ang mga Daloy ng Makasaysayang Sangkap ng Oratura at Literatura ng Filipinas

Hindi kaya awitin ito tungkol sa isang mangingibig na umakyat ng ligaw (dala-dalay buslo, sisidlan ng sinta) na hindi nagtagumpay (pagdating sa dulo, nabali ang sanga), kaya kailangang humanap ng iba? Seryoso kaya ang tono ng tulang ito? O pabiro na ang layunin ay pagtawanan ang kabiguan ng iba tulad ng madalas mangyari sa maliit na bayan na walang tagumpay o kabiguan na maitatago sa pagusyoso ng mapanudyo, at madalas ay mapagbirong bayan? Hindi bat ito ang dahilan kung bakit ang musika nito ay allegretto? Ang lahat ng oratura sa mga tradisyonal na pamayanang ito ay walang iba kundi mga ekstensiyon lamang ng pang-araw-araw na komunikasyon at pakikipaglabanan sa isat isa ng mga mamamayan. Kaya ang panulaang tradisyonal ay isinisilang mula sa sinapupunan ng lipunan at hindi sa kapirasong papel na nakipagtalik sa pluma.

You might also like