MGA

PARAAN NG
PAGLULUTO
NG PAGKAIN
PINOY
Isinulat ni:
Brishnyff Gervacio
Ipinasa kay:
Jonalyn Ogayre
Guro – Filipino IV
 March 2009

Dedikasyon
Ito ay aking inihahandog sa mga tao na di
pa nakakakain o nakakapagluto ng
pagkaing pinoy. At sa mga kakilala ko na
hindi nakaka-alam ng mga pagkain na ito.
 ii

Pasasalamat
Nagpapasalamat ako sa aking Ina na hindi
nagkulang sa pagsuporta upang magawa
ko ang salitang ito. Salamat din sa mga
taong tumulong sakin na gawin itong
sulating pananaliksik. At sa mga taong
gumawa at nakaimbento ng mga
pagkaing pinoy, sana ay magustohan niyo
ang aking gagawing sulating pananaliksik
tungkol sa mga paraan ng pagluluto ng
pagkaing pinoy. Maraming salamat at
pagpalain kayo ng Panginoon.
 ii

Talaan ng nilalaman
Dedikasyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . i
Pasasalamat . . . . . . . . . . . . . . . . . ii
Layunin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Paunang salita . . . . . . . . . . . . . . .2
Pinagmulang kasaysayan. . . . . 3
Nilalaman . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4-11
i.
Puto’t dinuguan
ii. Kinilaw
iii. Balut
iv. Bibingka’t at puto bumbong
v. Bicol express
vi. pinakbet
Paglalahat . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12
Konklusyon. . . . . . . . . . . . . . . . . .13
Bibliografi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .xi

iii
 I. Layunin
● Makapagbigay kaalaman sa mga magbabasa ng aklat na ito
● malaman kung paano iniluluto ang mga ilang pili Pagkaing
Pinoy
● Upang maipagmalaki ang mga Pagkaing Pinoy ng pilipinas
dahil sa masarap na mga putahe ng pinoy

1
 II. Paunang salita
Sa mga magbabasa ng mga nilalaman
nito. Ito ay tungkol sa mga pagkaing
pinoy. Dito din malalaman kung paano
gawin ang mga piling na pagkaing pinoy.
At ang mga nilalaman ng sulatin na ito ay
nanggaling sa tanyaang libro at
tagapagluto kaya tama at sakto ang mga
impormasyon ng nilalaman nito. Kaya sa
mga taong maaabot nito nawa ay
nakapagbigay ako ng konting
impormasyon at pamibagong kaalaman.
 2

III. Pinagmulang Kasaysayan

Ito ay gawang Pilipino at noon pa
lang ay magaling na ang mga Pilipino
sa pagluluto ng iba’t ibang pagkain.
Kaya nagawa ang mga pagkain n ito
dahil sa galling ng mga Pilipino.
 3

IV. Nilalaman
Puto't Dinuguan

Puto't Dinuguan

Ang Puto't Dinuguan ay isa sa mga pamosong merienda ng mga Pilipino. Ito ay ang
pinagsamang dinuguan at puto. Ang salitang dinuguan o pork blood stew ay hango sa
salitang "dugo," kung saan ang sarsa nito ay gawa sa sariwang dugo ng baboy. Ang
tradisyonal na pagluto nito ay sinasamahan ng lamang-loob ng baboy. Ang puto naman o
rice cakes ay gawa sa bigas na pinasingawan. Isa ito sa mga paboritong pagkain ng mga
Pinoy dahil sa kakaiba at masarap na kumbinasyon ng maasim-asim at malapot na sarsa ng
dinuguan at matamis-tamis at malambot na puto.

Pagluto ng Dinuguan
Resipi

• 1 kilong baboy,hiniwa ng maliliit

• 2 kutsarang mantika
• 1 sibuyas, hiniwa ng maninipis
• 2 butil ng bawang, tinadtad
• 1/4 na atay ng baboy, hiniwa ng maliliit
• 1/2 tasa ng suka
• 2 kutsarang patis
• 1 kutsaritang asin
• 1/4 kutsaritang MSG
 • 1 1/2 tasa ng pinagpakuluan ng baboy
• 1 tasa ng sariwang dugo ng baboy
• 2 kutsaritang asukal
• 1/4 kutsaritang Oregano (opsyonal)
• Sili

Pakuluan ang baboy ng mga 30 minutos o hanggang sa ito'y lumambot. Ihiwalay ang tubig
na pinagpakuluan ng baboy at hiwain ng maliliit ang laman ng baboy. Lagyan ng mantika
ang kawali hanggang sa uminit ito, igisa ang bawang at sibuyas ng ilang minuto. Isama ang
laman ng baboy, atay, patis, asin at MSG. Gisahin ng 5 minuto. Sa mahinang apoy, lagyan
ng suka at hintaying kumulo nang hindi hinahalo hanggang sa matuyuan. Ilagay ang
pinagpakuluan ng baboy at hintaying kumulo. Ihalo ang dugo ng baboy at asukal; ihalo
hanggang sa lumapot. Isama ang oragano at pakuluan muli ng 5 minuto. Habang mainit pa,
ihanda ito ng may kasamang puto.

Paggawa ng Puto
Resipi

• 2 tasa ng puting bigas

• 1 1/2 tasa ng tubig
• 1 1/2 tasa ng asukal
• 3 kutsaritang lebadura
• 1/2 kutsaritang asin

Ibabad ang bigas ng ilang oras pagkatapos ay gilingin at lamasin. Ihalo ang asukal,
lebadura at asin. Tapos ay isalin sa isang moldehan at i-steam ng kalahating oras. Baliktarin
ang nalutong puto. Pwede na itong ihanda. Maari itong lagyan ng keso sa ibabaw o di kaya
ay maninipis na hiwa ng itlog na pula.

Kinilaw
Ang Kinilaw ay pagkaing hindi niluluto sa apoy. Ito'y katulad ng sashimi ng mga Hapon at
ng Ceviche ng Timog-Amerika. Ang kilawin ng mga Bisaya ay gumagamit ng sariwang
isda samantalang ang sa mga Ilokano at Kapampangan ay kambing.

Ang Kinilaw ay maaaring ang pinakalumang kilalang paraan ng pagluluto na ginamit ng

mga sinaunang tao sa Pilipinas. Ngayon, ang ilang rehiyon sa Visayas at Mindanao ay
gumagamit pa rin ng mga prutas na tulad ng tabon-tabon at dungon; ginagayat, pinipiga at
binababad ang gitna ng prutas sa tubig at pagkatapos ay lilinisin ang isda sa pinagbabarang
tubig bago ito ihalo sa iba pang mga sangkap, isang proseso na sinasabi ng ilan na lalong
nagpapasarap sa kinilaw.

Sangkap ng Kinilaw
Ang mga sangkap na ginagamit sa kinilaw ay maaaring mag-iba-iba, depende sa panahon
at rehiyon. Ngunit ang mga sumusunod, ay ang mas malimit na gamitin:

• Pagkaing-dagat: talaba, tulya, alimango, maliliit na hipon o suaje, sea cucumber,

pusit at sea urchin
• Isda: bangus, tanigue, malasugi, pompano, tuna, kingfish, at dorade
• Suka: tuba at paombong
• Iba pang pampaasim: kalamansi, dayap at kamias
• Pangunahing sangkap: asin, luya, sili, sibuyas, gata ng niyog
• Prutas: hilaw na mangga, papaya, pipino, sinigwelas, star fruit
• Gulay: labanos, jicama, sea weeds
• Iba pang sangkap na maaaring idagdag: kamatis, tausi, bawang

Balut
Ang Balut ay isang nilagang itlog ng itik na naglalaman ng sisiw na 18 na araw ang
gulang, mayaman sa protina, bitamina, at mineral ang balut kaya itinuturing ng mga
Filipino bilang pagkaing pampalakas.

Pinagmulan
Magpasahanggang ngayon wala pa ring makakapagsabi kung saan o kailan nagsimula ang
pagkain ng balut. Ayon sa mga siyentipiko, ang pagkain ng balut ay nagsimula na bago pa
man dumating ang mga dayuhang kastila. Dahil sa mga ginawang pagsunog ng mga prayle
sa mga mahahalagang dokumento ukol sa Pilipinas, kailanman ay di na mahanap kung
saan nagsimula ang tradisyong ito. Ayon sa ilang mga dalubhasa, ang pagkain ng balut ay
nagsimula ng magkaroon ng kalakalan ang mga Tsino at Filipino. May mga sinaunang
libro sa Tsina na nagbanggit ng pagkain ng isang pinaalat na itlog ng itik na pinaalat. Ayon
naman sa isang alamat, nasunog ang limliman ng itlog ng pato ng isang Tsino at nang
mailigtas ang mga itlog, natuklasan na pinakamasarap kainin ang nalutong itlog, lalo na
ang may gulang na 18 araw.

Pagbabalut
Sa Pateros unang umunlad ang industriya ng balut. Dahil sa
pagkawala ng mga ilog sa Pateros, kumalat ang paggawa ng balut
sa Binangonan, Isla ng Talim, Sta. Cruz, Laguna, at iba pang bayan
sa paligid ng Laguna de Bay. Sa ngayon ang karamihan ng balut ay
ginagawa sa Barangay Aguho. Ang mga pagawaan ay mga
gusaling gawa sa kawayan at may pawid o yerong bubong ang
gawaan ng balut. Maliit ang bintana at pinto nito upang hindi
pasukin ng hangin. Nakalatag sa sahig ang kusot o ipa.

Pamamaraan
Tatlo o limang araw na ibinibilad sa araw ang itlog ng itik at
pagkaraa'y isinisilid sa bandana o malaking supot ang 100-125
itlog. Salitan ang pagsasalansan sa isang malaking buslo ng mga
bandana ng itlog at latag ng ipa na pinainitan nang 42-42.5 digri
sentigrado. Pinipihit ang mga itlog nang dalawa o tatlong beses
sa isang araw at iniinit ang kusot sa umaga at sa hapon sa mga
araw na malamig. Sinisilip sa liwanag ng kandila ang mga itlog sa ika-pito, ika-14, at ika-
18 na araw. Sa pamamaraang ito ay maihiwalat ang mga bugok at hindi na mabubuong
sisiw. Malalaman kung bigok ang itlog kapag wala nang maaninag na buhay o pulang ugat
sa loob ng itlog. Ang mga itlog na normal ay inilalaga.

Bibingka't Puto Bumbong

Tuwing sasapit ang Kapaskuhan sa Pilipinas, hindi mawawala ang mga kaugaliang
katangi-tanging Pinoy tulad ng mga simbang gabi, pagsabit ng parol, pangangaroling,
Noche Buena, at mga tradisyonal na pagkain tulad ng Bibingka't Puto Bumbong gayun din
ang mga kagaliang banyaga tulad ng paglalagay ng Christmas Tree at pagkakaroon ng
Santa Claus. Kasabay ng malamig na simoy ng hangin at masayang kapaligiran dahil sa
mga kumukuti-kutitap ng mga christmas lights sa paligid, ang dalawa sa pinakasikat na
tradisyonal na pagkain tuwing Pasko, ang bibingka at puto bumbong ay malapit na
iniuugnay sa simbang gabi, na kilala din sa tawag na misa de gallo. Ito ay nag-uumpisa
tuwing Disyembre 16 at nagtatapos tuwing ika-24 ng Disyembre. Ang mga nagtitinda ng
nasabing mga kakanin ay makikitang nakahilera sa labas ng mga Katolikong simbahan.
Pagkatapos ng simbang gabi, madalas na makikita na dinudumog ito ng mga parokyano
upang pagsaluhan ng bawat pamilya.

Puto Bumbong
Ang puto bumbong ay isang kilalang pagkaing Filipino at bahagi din Pamaskong tradisyon
sa Pilipinas. Ito ay isang kulay lila/ubi na kakanin na gawa sa giniling na pirurutong
(malagkit) na bigas. Ang salitang "puto bumbong" ay hango sa mga katagang "puto"
(pinausukan na malagkit na bigas) at "bumbong" (silindrong kawayan}.

Paraan ng Pagluto
Hugasan ang malagkit at ordinaryong bigas at ibabad sa tubig na may asin, gayun din ang
kulay ubi na pangkulay sa pagkain ng 3-4 na oras. Patuyuin ito sa bilao ng buong
magdamag, pagkatapos ay lamutakin para maghiwalay. Pinapasingawan ito gamit ang
“lansungan,” isang heat steamer o lutuang pasingawan o pakuluan na nakapatong sa isang
bandihadong puno ng kumukulong tubig. Ito ay may dalawang maliit na tubong kawayan
sa ibabaw kung saan ipinapasok ang mga sangkap sa paggawa ng puto bumbong. Kapag
lumalabas na usok mula sa bumbong, tandana ito na luto na ang mga puto bumbong. Para
madaling matanggal ang puto, ihanda ang pasingawan ng puto bumbong at lagyan ng
kaunting mantikilya ang lalagyan ng bumbong. Ang mga nalutong puto bumbong ay
ibinabalot sa sariwang dahon ng saging, pinapahiran ng matikilya at nilalagyan ng
kinudkod na niyog at asukal sa ibabaw bago ito ihain.

Bibingka
Ang bibingka naman ay isa din sa mga tradisyonal na Pamaskong pagkain na gawa sa
galapong, gata, itlog, asukal at, sa kasalukuyan, baking powder. Maaari itong lagyan ng
kesong puti at itlog na maalat habang niluluto. Kinakain ito kasama ang kinudkod na
niyog, mantekilya, at asukal; at malimit tuwing almusal o meryenda. Kapag panahon ng
Kapaskuhan, karaniwang ibinebenta ito, kasama ng salabat, sa labas ng mga simbahan para
sa mga galing ng simbang gabi.

Ang bibingka at puto bumbong ay hindi lamang ibinibenta sa labas ng mga simbahan
tuwing Kapaskuhan kung hindi ay inihahanda din sa mga five-star hotels at madalas ay
nagiging paboritong mga dayuhan dahil sa kakaibang lasa at paraan ng pagluluto ng mga
ito na tunay na katangi-tanging Pinoy. May mga tindahan at restoran din na nagbebenta ng
mga nasabing kakanin kung saan makakabili ang mga may hilig dito hindi lamang tuwing
Pasko kundi sa buong taon tulad ng Ferinos Bibingka.
 8

Paraan ng Pagluto
Ihalo ang harina at asin. Isama dito ang mantika gamit ang tinidor. Lagyan ng kaunting
tubig. Ituloy ang paghalo gamit ang tinidor at isalin sa isang mangkok. Isalin ang buong
mixture sa isang clay pot na may dahon ng saging sa ilalim upang hindi manikit kapag ito
ay luto na. Pagkatapos ay lutuin ito sa hurno o pugon na may baga sa ilalim at sa ibabaw
upang maging pantay ang luto. Habang ito ay niluluto, lagyan ng hiniwang kesong puti at
itlog na maalat sa ibabaw para sa mas malasang lutuin. Pahiran ng mantikilya ang bagong
lutong bibingka at budburan ng kinayod na niyog sa ibabaw.

Bikol Express
Ang pangalan na Bikol Express ay hinango mula sa tren na tumatakbo mula Maynila
patungong Bikol. Ito ang isa sa mga pinakakilalang pagkain na nagmula sa Bikol.

Ang Bikol ay kilala sa kanilang mga pagkain tulad ng pili na ginagawang suspiros,
masapan, pastilyas at brittle, at mga putahe na ginataan at pinaanghang ng maliliit na siling
labuyo na tulad ng Laing at Bikol Express.

Ang Bikol Express ay binubuo ng apat na mahahalagang sangkap: gata ng niyog, bagoong,
karne ng baboy o manok, at maraming pulang siling labuyo. Maaaring timplahin ang
anghang nito sa pamamagitan ng paglalagay ng sili ng paunti-unti hanggang sa makuha
ang ninanais na anghang.

Paraan ng Pagluluto
Sangkap

• 4 na tasang hiniwang siling haba

• 1 kutsarang asin
• 2 tasang gata
• 1 ½- 2 tasang sariwang alamang
• ¼ kilong liempo, hiniwang manipis at paakuwadrado
• 3 butil ng bawang, tinadtad
• 1 sibuyas, tinadtad
• asin pantimpla
• 1 tasa ng kakang gata
 9

Proseso

1. Ibabad ang sili sa tubig na inasnan. Itabi nang 30 minuto at pagkatapos ay hugasang
maigi. Patuluin.
2. Sa kawali, paghaluin ang gata, alamang, karne, bawang, sibuyas at asin. Pakuluin.
3. Hinaan ang apoy at isalang pa nang 10 minuto.
4. Idagdag ang sili at lutuin hanggang halos matuyo.
5. Ibuhos ang kakang gata at hayaang magmantika.

Pinakbet

Pinakbet (Picture from ([1]).

Ang Ilokos ay kilala dahil sa kanilang masarap na Pinakbet na sinangkapan ng bilog na

talong, maliliit na ampalaya at bagoong isda. Sa Vigan, ito ay sinasahugan pa ng hiniwang
bagnet (ang lechon kawali ng mga Ilokano). Ang Pinakbet ay ang tradisyonal na pagkain
ng mga Ilokano.

Pagluluto
Sangkap

• 1 tasang liempo na hiniwang pakuwadrado

• mantika
• 2-3 kutsarang bagoong isda o ayon sa panlasa
• 1 tasang tubig
• 1 katamtamang laki na ampalaya, inapat na hiwa
• 3 pirasong talong, inapat na hiwa
• 5 pirasong okra, hinati
 • 4 na pirasong kamatis, hiniwa
• 1 maliit na sibuyas, hiniwa
• 1 maliit na luya, hiniwa

10

Proseso

1. Pagmantikain ang liempo sa kawali at itabi pansamantala.

2. Sa kaserola, pakuluin ang bagoong isda at tubig.
3. Idagdag ang baboy at mga gulay.
4. Lutuing maigi.
 11

V. Paglalahat
Ang mga Pilipino ay likas na malikhain at
masipag. Ang mga sumusunod na
impormation at proseso ng sumusunod
na Pagkaing Pinoy. Paano nila nagawa
ang mga Pagkaing pinoy?
Sadyang matalino at malikhain ba ang
mga pinoy?
 12

VI. Konklusyon
Ang mga pagkaing pinoy ay isang
tradisyon nakahiligan na ng mga pinoy.
Ang mga pinoy ay sadyang malikhain at
maipagmamalaki ang mga pagkaing
pinoy. Ang mga pagkain ng mga Pinoy ay
napakasarap at nakasanayan na ng mga
Pilipino.
Pinoy ang lahi natin, at Pinoy ang puso
natin. Ipagmalaki ang ating lahi dahil sa
sipag at malikhain ng mga pinoy.
 13

VII. Bibliografi
• Harris, John. “Oral and Olfactory Art.” Journal of Aesthetic Education 13.4
(2009): 5-15.
• Lacey, Hugh. “Investigating the Environmental Risks of Transgenic Crops.”
Transformacao: Revista de Filosofia 27.1 (2009): 111-31.
• Belasco, Warren. “Thoughts on the Meal-in-a-Pill.” Agriculture, Food &
Human Values. University of Wisconsin, Madison, 1997.
• Korthals, Michiel. “The Struggle over Functional Foods: Justice and the
Social Meaning of Functional Foods.” Journal of Agricultural and
Environmental Ethics 15.3 (2009): 315-24.
• Cafaro, Philip. “Less Is More: Economic Consumption and the Good Life.”
Philosophy Today 42.1 (2009): 26-39.
iv