Talambuhay ni Francisco Balagtas

By Rhodilee

Ang kilalang kuwento ni Florante at Laura ay likha ni Francisco Balagtas, isang magaling
na manunulang Pilipino. Narito ang isang maikling talambuhay ni Francisco Balagtas sa
tagalog:

Buod ng talambuhay ni Francisco Balagtas

Si Francisco Baltazar, o mas kilala sa pangalang Francisco Balagtas ay sinilang noong
Abril 2, 1788 sa lalawigan ng Bulacan. Ang kanyang mga magulang ay sina Juan
Baltazar at Juana dela Cruz.

Si Francisco Balagtas ay pinagaral ng isang mayamang kamag-anak sa Colegio de San

Juan de Letran at Colegio de San Jose at natutong sumulat at bumigkas ng tula kay Jose
dela Cruz na kilala ding Huseng Sisiw, ang tinuturing na pinakakilalang makata sa Tondo.

Ang buhay ni Francisco Balagtas ay nagtapos noong Pebrero 20, 1862 sa edad na 74.
Nakilala siya bilang Prinsipe ng mga Manunulang Pilipino.

Mga akda at tula ni Francisco Balagtas:

Florante at Laura
Mahomet at Constanza
Bayaseto at Dorsalica
Rodolfo at Rosamunda

Padre Jose Ma. Burgos

 priest-reformist
 one of the GOMBURZA martyrs executed by Spain, on suspicion of
rebellion
 taught Rizal at the Ateneo de Manila
 born February 9, 1837
 died February 28, 1872 at Bagumbayan by execution
 The youngest among the three Filipino
Padre Jose Ma. Burgos
Martyr Priests(Fathers Mariano Gomez,
studied in San Juan de
Jose Burgos, and Jacinto Zamora),
Letran. He sought equal
Father Jose Burgos was born in Vigan,
treatment for browns and
Ilocos Sur on February 9, 1837. His
whites. He was busy seeking
parents were Jose Burgos and Florencia
reforms when the Cavite
Garcia.
Revolt broke out in 1872.
Young Jose's first teacher was his
Padre Burgos was suspected
mother who taught him to read and write.
to be one of those inciting the
After finishing his elementary grades in
people to revolt. On February
Vigan in 1849, he went to Manila and
15, 1872, during a secret
enrolled at the San Juan de Letran
trial, three Filipino priests
College where he excelled in all
were sentenced to die at the
subjects. At the age of 17, he finished
gallows.
Bachiller en Artes with honors. He
studied priesthood at the University of
The three priests, Fathers Santo Tomas and said his first mass at
Gomez, Burgos and Zamora the Parroquia del Sagrario de
were executed at the gallows Intramuros.
in Bagumbayan on February
28, 1872. The three martyred
For his courageous defense of the cause
priests were collectively
of Filipino priesthood, Father Burgos
called the GOMBURZA.
earned for himself the name "Champion
of the Cause of the Filipino Clergy" but
Excerpts from Talambuhay ng mga incurred the hatred of the Spanish friars.
Bayani
by Rene Alba Thus, when the Cavite mutiny broke out
in 1872, the Spanish authorities arrested
him together with Father Gomes and
The GOMBURZA priests were Father Zamora, charging them of having
executed in Bagumbayan in incited the revolution. After a mock trial
1872, and buried in an at Fort Santiago on February 15, 1872,
unknown location at the Paco they were sentenced to die by means of
Cemetery. the garrote, a Spanish strangulation by
an iron collar tightened by a screw. On
This Centennial year, February 17, 1872, they were executed
bones believed to be the in Bagumbayan, now the Luneta.
missing bones of the
Gomburza martyrs were
accidentally found at the
Paco Park Cemetery by the
Manila City Engineers
Office.
 Ang Tunay Na Buhay Ni
Padre José Burgós
at ng mga nakasama niya na sina
Padre Jacinto Zamora, Padre Mariano Gómez
at ang nadayang Miguel Zaldua

sinulat ni HONORIO LÓPEZ, 1911

Periodistang Tagalog, Director artístico sa
Kapisanan ng mga autores lírico-dramático
La Juventud Filipina at Autor ng maraming kasulatan:
Kalendario, istoria, biografia, atbp.

IKA-2 PAGKAHAYAG. MAYNILA:1912.

IMPRENTA, LIBRERIA AT PAPELERIA NI J. MARTINEZ.
Plaza Moraga 34-36, Plaza Calderón 108 at Estraude 7, Binundok.

Alaalang handóg kina Padre José Burgós (30 taón), Padre Jacinto Zamora (35 taón),
Padre Mariano Gómez (85 taón) at sa nadamay na si Miguel Zaldua, lubós na
dinaya ng mga fraile. Inihahandóg ko itong abang alaala sa kanilang pagkamatay
sa bitayáng itinayó sa Bagumbayan nuong iká-28 ng Febrero 1872.
-- Honorio Lopez

FERNANDO AMORSOLO, 1892-1972

Ang Pintor Ng Ginintuang Pilipino

“Mabilis magbago ang liwanag ng araw, at kailangang mabilis ka upang mahuli mo sa larawan ang damdamin
nuong nagsimula ka...” --Fernando Amorsolo, ukol sa paggamit niya ng natural ng liwanag sa pagpinta.

“Ang kanyang mga larawan ay sumasabog sa dilaw at mapulang liwanag ng araw kaya nabihag niya ang
lubusang ganda ng kalikasang Pilipino...” --Eloisa May P. Hernandez, The American and Contemporary
Traditions in Philippine Visual Arts

“Itinanghal niya ang magbubukid sa isang sukdulang paraiso, kung saan laging mapagbiyaya ang kalikasan, at
walang nakakaranas ng gutom o gulo. Inibig ng lahat ang kanyang dalagang Pilipina, nakangiti, maputi,
nakabihis ng lumang gawing damit na hindi kumukupas sa araw o nasisira sa paggawa sa bukid...” --
Thinkquest

SA PACO, Manila isinilang si Fernando Amorsolo nuong 17 taon gulang. Habang

Cueto Amorsolo nuong Mayo 30, 1892,
kina Bonifacia Cueto at Pedro Amorsolo,
isang bookkeeper, subalit lumaki siya sa
Daet, Camarines Norte. Nang 13 taon gulang
si Amorsolo, namatay ang ama at inilipat ni
Bonifacia ang familia sa Manila upang
nag-aaral, nakisukob siya sa isang upahang
accesoria (apartment) at upang kumita,
sumali siya sa mga paligsahan at gumuhit
nang upahan, gaya ng “Parusa ng Diyos,”
ang unang nobela ni Severino Reyes. Nag-
design pa siya ng mga upuan (sillas, chairs)
matulungan ng pinsang-buo, si Fabian dela
Rosa, isang kilalang pintor. Nagsilbi sa
kanya si Amorsolo, at upang makadagdag sa
bahay, nagpinta pa ng mga postcards sa
watercolor at ipinagbili sa isang tindahan ng
aklat, 10 sentimos bawat isa, samantalang
nag-borda (embroider) ang kanyang ina.
Nuong 1909, nag-aral si Amorsolo sa Liceo
de Manila, kung saan kinilala ang galing
niya sa pagguhit (drawing) at pagpinta
(painting), at nakatapos sa kahit gaanong
hirap.
Sa paaralan ng sining (School of Fine Arts)
ng University of the Philippines (UP)
nagtuturo nuon si Dela Rosa, kaya duon
pumasok si
para sa Bureau of Public Works, kung saan
siya nakapasok bilang tagapag-guhit
(draftsman). Nakatapos siya nuong 1914, isa
siya sa mga unang graduate ng UP, nagkamit
pa ng mga medalla na parangal.
Nuong 1916, nabigyan siya ng pabuya
(grant) ni Enrique Zobel de Ayala upang
mag-aral sa Escuela de San Fernando sa
Madrid, España, at dumaan siya sa New
York, sa America upang magsuri ng iba’t
ibang hilig (styles) sa pagpinta. Nakahiligan
niya ang pagpinta ng lipas nang maestro, si
Diego de Velazquez, at iba pang dating
bihasa sa Europa at America. Patuloy siyang
namasukan sa Public Works kahit nuong
nagsimula siyang nagturo sa paaralan ng
sining ng UP, - tumagal nang 38 taon. Tulad
ng kanyang Tio Fabian, naging director rin
siya ng paaralan, mula nuong 1938 hanggang
1952.

Napangasawa niya si Salud Jorge nuong 1916. Nagkaruon sila ng 6

anak bago namatay si Salud nuong 1931. Sunod napangasawa ni
Amorsolo si Maria del Carmen, at nagka-8 anak sila.

Nuong 1922 natapos ni Amorsolo ang unang sikat niyang larawan, ang
“Rice Planting,” natanyag sa buong kapuluan at America, at nalathala
sa mga calendario, mga karatola (carteleras, billboards) at mga lathalang pang-turista.
Sumikat siya at nagmistulang gigante ng pagpinta sa Pilipinas mula nuong 1930s hanggang
1950s nang gumihit siya ng marami, at iba’t ibang larawan ng mga tao, kalikasan at mga
yugto ng kasaysayan ng Pilipinas. Umabot ang palabas ng kanyang mga guhit hanggang sa
New York, sa America, at sa Belgium, sa Europa. Gumuhit din siya para sa mga aklat
paaralan, mga nobela, mga disenyo (designs) para sa mga bahay kalakal (comerciantes,
companies), at mga cartoon para sa mga pahayagan at magazine, tulad ng The Independent,
Philippine Magazine, Telembang, Renacimiento Filipino at Excelsior.

Siya ang unang naglarawan at nagpalawak ng pagpinta ng mga gawi ng mga Pilipino, - fiesta,
pangisda, pagtanim at pag-ani, pamimili, paglalaba, pagluluto. Ginuhit din niya ang mga
kabanata sa kasaysayan ng bayan, tulad ng Sikatuna, Early Filipino State Wedding, First
Mass in the Philippines, The Building of Intramuros at ang Burning of the Idols. Hindi
mabilang ang dami ng kanyang mga katha kahit ngayon. Ang kanyang mga paglarawan ay
nalathala sa maraming aklat paaralan at mga calendario, at kinagisnan ng maraming bata
bilang sining ng Pilipinas.
Itinangi si Amorsolo dahil ‘nabihag’ niya ang uri ng liwanag sa Pilipinas. Gumamit pa siya
ng paraang tinawag na ‘backlighting,’ - sa likuran ng tao inilagak ang araw kaya naguhit sila
sa ginintuang liwanag. Naging favorito siya ng mga Amerkano na nais ipakita sa mga nasa
America ang anyo ng kanilang sakop na kapuluan. Marami ang nagbayad nang mahal upang
magkaruon ng kanyang mga larawan, o ipaguhit ang kanilang mga larawan sa kanya. Sapat
na ang kita niya mula nuong 1930 kaya hindi na siya tumanggap ng trabajo mula sa mga
bahay kalakal.

Naging napaka-tatag ang sining ni Amorsolo, kaya nang mag-iba

ng hilig (style) ang mga sumunod na pintor, ang mga tinawag na
mga Moderno, tinawag itong “aklasan,” o mistulang
“paghimagsik” laban sa tinawag na Amorsolo school of painting.
Silang dalawa ni Guillermo Tolentino, ng UP rin, ang tinaguriang
maka-luma (conservatives) ng mga “naghimagsik” na
kinabilangan nina Victorio Edades, Galo B. Ocampo at Carlos
‘Botong’ Francisco. Subalit walang bawas ang paghanga at
parangal kay Amorsolo tanang buhay niya, lalo na’t dinaan niya sa dami dahil napaka-sipag
at napaka-bilis niyang magpinta. Karaniwan, 10 larawan ang natatapos niya buwan-buwan.
Para sa pavilion ng Pilipinas sa Exposition sa Paris nuong 1931, nakatapos siya ng 3 likha,
kasing-laki ng tao, nang wala pang isang buwan. Bumagal lamang ang gawa niya nuong
bandang huli, nang dapuan siya ng diabetes at kulaba (cataract) sa mata; namatay pa mandin
ang 2 anak na lalaki.

Yumao si Amorsolo sa Manila nuong Febrero 26, 1972. Nuong 1973, siya ang kauna-unahang
hinirang ng pamahalaan na Taga-likha ng Pilipinas (National Artist of the Philippines).

Kung daan-daan ang mga larawang pininta niya, marami ay nawala na o hindi na matunton,
libu-libo naman ang mga drawing at sketches na ginawa niya. Buong buhay, walang tigil ng
pagguhit si Amorsolo - kamay, paa, kampay ng bisig, tungo ng ulo, pihit ng leeg. Marami ay
pag-aaral ng paglarawan ng mga karaniwang gawain sa bahay at bukid - dose-dosena ang
mga larawan niya ng pagtanim at pag-ani.

Makaluma ang hilig sa pagpinta, makaluma din ang kilos at anyo ni Amorsolo. Pinarangalan
niya ng ‘po’ kahit ang mga estudiante niya. Aninaw ito sa kanyang mga larawan. Mahinahon
at marangal ang kanyang mga larawan, kahit na ang mga babaing naglalaba, naliligo at
nagpapaligo ng mga anak sa ilog, o nakababad sa putik at nagtatanim sa bukid. Magalang at
tahimik, bihira magsalita, tinangka niya, maniwaring matagumpay, na maunawaan ang
kanyang larawan sa una at isang tingin.

Tinanggihan niya ang ‘ganda’ na tanghal sa Europa at ibang bayan. Humugis siya ng sariling
wari ng ‘gandang’ Pilipina: Bilugan, hindi pahaba ang mukha. Buhay, hindi mapungay ang
mga mata. Maigsi subalit pansinin ang ilong. Matambok, hindi nakausli, ang mga labi. Hindi
maputi ang balat tulad ng taga-Europa, hindi madilim na kayumanggi ng karaniwang Malay,
kundi makinis at malinaw na hambing sa mga pisnging namumula sa hinhin. Walang galit o
pangit sa mga larawan ni Amorsolo, ang nagbigay buhay sa ‘ginintuang’ Pilipino.