Panahon ng Isinauling Kalayaan, Aktibismo at ng Bagong Lipunan

Filipino 2

Professor Marcos

Pangatlong Grupo

2 Marso 2009
---------------- TABLE OF CONTENTS ----------------

Layunin

Panimula

Pan ahon ng Isinauling Kalayaan

Pan ahon ng Aktibismo

Panahon ng Bagong Lip unan

Talasangguniang
 LAYUNIN
1. Mat alakay ang kalagayan ng Panitik an at ng Kasaysayan noong panahong
ng Isinauling Kalayaan, Aktibismo at ng Bagong Lipunan

2. Malaman natin ang Kasaysayan n gating lahi, ang idealismong Pilipin o, an

gating panan ampalatay at ang ating mga paniniwala, kultur a at kaisipang
pan lipunan noong mga panahong ito.

3. Masuri natin an gating sariling panitik ayon sa mga magagan dang

kat angiang tag lay nito.

4. Maip akita ang pagbabago ng panitikan sa Pilipin as sa pag alis ng mga

Espan ol, Amerikano at Hapones.

PANIMULA
Ang tatlong paksang aming iniulat sa klase na Panahon ng Isinauling Kalayaan ,
Pan ahon ng Aktibismo at Panahon ng Bagong Lip unan, itin alakay rito ang
kag andahan at kapangit an ng nasabing panahon . Ang kasaysayan at panitikan at
ang mga naging hadlang sa pag uusbong nito. Naging malaya man ang Pilpin o sa
kamay ng mga Espan ol, Amerikano at Hapon , naging mabigat parin ang
sulir aning iniwan nila lalo na sa mga digm aan noong panahong yoon.

Panahon ng Isinauling Kalayaan

Natupad ang pangak ong pagbabalik ng mga Amerikano sa Pilipin as noong 1945.
At sa ika-apat ng Hulyo taong 1946 isinauli ng mga Amerikano ang kalayaan ng
mga Pilipino. Sa mga panahong ito, naging balakid ng Pilipin as sa kaniyang
pagsasarili ang Ekonomiyang naapektuhan ng digmaan .

Ang Hukbalahap (Hukbong Bayan laban sa Hapon) na binubuo ng mga gerilyang

may pagkiling sa komunismo, ay isa pang paman ng digm aan na naging
malaking sagabal sa pambansang kaunlarang pang-ekonomiko. Ngunit isa sa
pinak amahalag ang nagawa ng mga Hukbalahap ay ang pagbigay katarung an sa
mga dukha noong panahong ito. Sa panahong ito rin, naging mapang ahad sa
makukuhang gantimpala ang mga manun ulat. Gayun pa man, hindi rin natin
tahasang masasabing walang wala nang sinumang nag-tatag lay ng pag-ibig sa
sining ng panun ulat . Naging mga ulirang manun ulat na mga Amerikano sina
Ernest Hemingway, John Steinbeck at William Saroyan. Hinang aan ng mga
Pilipino ang husay ng istilo ng kanilang pagsusulat

Muling sumig la ang panit ik ng mga Pilipin o nang panahong ito. Ang halos
naging paksa ng mga akda ay tungkol sa kalupit an ng mga Hapones, ang
kahir apan ng pamumuhay sa ilalim ng pamamahala ng mga Hapones, ang
kabayanihan at iba pa.

Nabuksang muli ang palimbag an ng mga pahayagan at mga mag asin tulad
ngLiwayway, Bulak lak, Ilang-ilang, Sinag tala at iba pa. Nagkaroon ng laman
at hindi salit a’t tugma lam ang ang mga tulang Tag alog. May mga nobela ring
nam alasak . Umusbong rin at dinum og ng pulu-pulutong mga tao ang pakikin ig
sa bigkasan ng tula. Ilan sa mga aklat na nailimbag noong panahong ito ay ang
Mga Piling Katha (1947 – 1948) ni Alejandro Abadilla, Manlilikha, Mga Piling
Tula ( 1961 – 1967) ni Rogelio G. Mang ahas, at Ako’y Isang Tinig (1952) ni
Genoveva Edroza Matute.

Noong panahong ito rin muling sumig la ang Pan itikan sa wikang Ingles. Isa
pang nagpasig la sa mga manunulat natin noong panahong ito ay ang
pagkalunsad ng Timpalak-Palanca o “Palanca Memorial Awards for
Literature” na pinamum unuan ni Ginoong Carlos Palanc a, Sr. noong 1950.
Magpahangga ngayon, patuloy parin ang pagbibigay gantimp ala.

PANAHON NG AKTIBISMO

Naging mainit ang pamam alasak ng aktibismo ng mga kabataan noong taong
1970 – 72. Ang dahilan ng kanilang pagiging aktibista ay samutsaring
panin iwala. Iba’t ibang samahan ang naitat ag at nasapian ng ating mga
kabat aan nang panahong ito. May mga kabataang nabilang sa Bagong Hukbo ng
Bayan (Ne w People’s Army), may mga naging “Burgis” radikal o rebelled at
mayr oon ding mga nan atiling parang mga walang pakialam sa takbo ng
pamahalaan . Sa kalahat an, mar aming mga kabataan ang naging aktibista upang
humingi ng pagbabago sa takbo ng pamahalaan. Mar aming akda ang naisulat sa
panahong ito, ngunit sa higpit ng pamahalaan noon, ay kakaramput na lam ang
ang natira ngayon .

Humantong sa pagdedek lar a ng Bat as Militar o Martial Law noong 1972 ang
binhi ng aktibismo. Sa mga panahong ito nauso ang duguang plakar d. Ang pag
rar ali ng mga aktibista at ilan pang taliwas sa gobyerno nang may plakar d na
kasing pula ng dugo ang ipin angsusulat.

Ang karaniwang paksain at lam an ng mga pahayagan at panit ikan noong

panahong ito ay punong-puno ng damdam ing mapaghimagsik . Ang mga dat ing
Aristokrat ang manunulat ay nagk aroon ng kamulatang pan lipunan . Madalas
tungkol sa kabulukan ng lipun an at pulitik a ang talakay nila noong panahong
ito.
Masasabing halos nagt atag lay ng tatlong katangian ang mga tulang makat a
noong panahong ito. Una ay ang pagmam asid at pagsusuri ng kalagayan ng bata;
pangalawa ay ang pagsisiwalat ng mga katiwalian at dayukdok na pagpapasasa
ng mga nanunungkulan at ang ikat lo ay ang tahasang masasabing labag sa
kag andahang asal na panun ungayaw at karahasan sa pananalit a. Sa lar angan
nam an ng Nobela at Maiikling Kuwento, payak ngunit makat otohanan ang
salit aan o lengg waheng ginag amit nila. Naging mapangahas ang mga manun ulat
ng Dula, maiikling kwento at mga nobela noong panahong ito. Nang panahong
ding ito ng Aktibismo, nagsimulang napan ood ang mga pelikulang malalaswa.
Tin awag itong mga Pelikulang Bomba. Isinamant ala ng mga may akda ng mga
pelikulang ito ang gulo na nam amayagp ag sa bansa upang gumawa ng mga
malalaswang pelikula. Gayundin sa mga komiks na nagsulp utan. Na ang
kar aniwang mga larawan ay walang saplot ang katawan.

Panahon ng Bagong Lipunan

Noong Setyembre 21, 1972 nagsimula ang panahong ng Bagong Lipunan .

Lunt iang Rebolusyon, Pagp aplan o ng Pamila, Wastong Nutrisyon , Drug
addiction, Polusyon at iba pa ang kar aniwang naging paksain ng panitikan nang
panahong ito. Sa panahong ito rin pinagsikap ang putulin ang mga malalaswang
mga babasahin at pelikula gayundin ang mga akdang nagbibigay ng masamang
impluwensiya sa moral ng mga mamam ayan .

Nagtatag ang pamahalaan ng milit ary ng bagong kag awar an na tinawag na

“Ministri ng Kabatirang Pangmadla ” upang siya ang mamahala at sumubaybay
sa mga pahayagang, ak lat , at mga iba pang babasahing pan lipunan .

Muling naibalik ng dat ing Ginang Imelda Romualdez Marcos ang ating mga
sinaun ang dula tulad ng Senakulo, Sarsuela, Embayoka ng mga Muslim at iba
pa. Ipin atayo niya ang Cultural Center of the Philippines, Folk Arts Theat er at
maging ang Metrop olit an Theater. Naging lagan ap ang pag-aawit noon sa
wikang Pilipino. Malaki rin ang naitulong ng mga lingguhang babasahin tulad
ng Kislap , Liwayway at iba pa sa pag uunlad ng Pan itikan . Tahasang masasabi
na nagningn ing ang Panitik ang Filipin o noong panahong ito. Naging paksa rin
ng mga tula ang pagkak aisa, tiyaga, pagpapahalag a sa pambansang kultur a,
ugali, kagandahan ng kapaligiran , at iba pa.

Nagbago ang takbo ng kasaysayan ng awiting Pilipin o noong 1975 nang ang mga
awiting tulad ng “TL Ako Sa Iyo” ng grupong Cinderella, “The Way We Were” ni
Rico J. Puno at iba pa ay nagsilit awan . Ang mga awiting ito ay naging popular sa
tawag na Himig-Maynila. Sa kaligir ang ito rin ay nadagdagan pa ng ilan pang
mang aawit at kompositor ang lar angan ng awiting Pilipino.

Sa kabuuang tan aw, masasabing ang sangay ng Pan itikang Pilipino na

nan alukt ok sa Bagong Lip unan ay ang mga Sanaysay, Awit, mga Talumpati at
Tula. Walang pinag kaiba ang maikling kwento nang panahong ito sa mga
naisulat bago magkaroon ng aktibismo, gayun din nam an ang mga nobela at
tula.
 Talasanggunian
Santiago, Erlina M. Panitik ang Filipin o . Kasaysayan at Pag – un lad
Pangk olehiyo . Nation al Bookstore . Manila . 1989 .

Arrog ante, Jose A. et al. Panitik ang Filipin o (pampanahong elektroniko).

Nation al Book Store. Mandaluyong City. 1991

http://www.wikipedia.com
http://websayt.com/cd/eraser3.htm
http://filipino3zchs.multiply.com/journal/item/28/Panit ikang_Filipino_sa_Iba
t_ibang_panahon