BANGHAY-ARALIN SA PAGTUTURO NG FILIPINO I

GRAMATIKA AT PAGBASA
UNANG MARKAHAN – IKATLONG LINGGO

I. MGA/PAKSA/MGA KASANAYAN/MGA KAGAMITAN

Paksa :
Pamahalaan at Mga Batas
Pamagat ng Texto :
Mahalaga ang VAT sa Ekonomiya ng Bansa
Uri ng Texto :
Textong Persweysiv
Kagamitan :
Artikulo, larawan
Gamit ng Wika :
Paggawa ng Sariling Lagom at Konklusyon
Istruktura ng Wika :
Wastong Pagpapantig Tuon Sa Mga Salitang May
Diptonggo at Klaster
Kasanayang Pampag-iisip: Pag-aanalisa
Halagang Pangkatauhan: Pagkakaroon ng pagpapahalaga at paggalang sa
batas

II. MGA INAASAHANG BUNGA (sa bawat araw)

A. Mabisang natatalakay ang mga pangunahing kaalaman hinggil sa paksa.

B. Naibabahagi ang ilang makabuluhang karanasang may kaugnayan sa

paksa.

C. Nakapagbibigay ng pansariling paniniwala at kuru-kuro nang buong

katalinuhan at katapatan.

D. Natutukoy ang kinakausap at nagsasalita sa texto.

E. Napipili ang mga salitang may diptonggo at salitang may klaster na

ginamit sa texto.

F. Nagtatamo nang kasiyahan sa pagpapamalas ng kahandaang umunawa

ng katulad pang textong tinalakay.

III. PROSESO NG PAGKATUTO

UNANG ARAW

1. Mga Panimulang Gawain

a. Pagganyak:

Pagkukwento ng guro sa tulong ng Pagbalangkas o Pangkayarian

(Story Grammar)

23
 Tauhan ------------ ------------- Panimula

Panahon -------------- ----------------- Suliranin

Pook ---------------------- --------------------- Kinahinatnan

BATAS NG NAKALIPAS

Isang Datu ang namumuno sa bawat barangay. Gumaganap

siya bilang mambabatas, hukom at tagapaganap. Lumilikha at
nagpapatupaed siya ng batas. Sinikap ng Datu na magkasundo ang
magkabilang panig o kaya’y sumumpa sa susunod na hatol kung hindi
magkasundo. Ang maraming saksi ay laging nagwawagi sa paglilitis.

Sapat na ang manumpa ng “Tamaan nawa ako ng kidlat kung

nagsisinungaling,” ay banal at sagrado. Kapag may mga
pagkakasalang magaan tulad ng pakikiapid, pandaraya, pag-iingay at
pagnanakaw, ang maysala ay pinakakagat sa langgam, hinahagupit o
pinatatalon sa ilog. Kamatayan naman sa mga taong gumawa ng
panggagahasa, pangungulam, pagpatay o pag-iinsulto.

Datu rin ang bumubuo ng batas at isinasangguni sa mga

pantas. Kapag napagtibay na ang batas ay ipinaaalam sa mga tao sa
pamamagitan ng umalahokan. Pinupulong ang mga tao para ibalita
ang ipinaiiral na bagong batas. Sa ganitong uri ng pamamalakad ay
maayos at mapayapa ang bawat barangay. May mataas na
pagpapahalaga at respeto ang mga mamamayan sa mga nmumuno.

Pag-uugnay ng guro sa paksa.

b. Paglalahad

Pagbibigay-pansin sa paksa “MAHALAGA ANG VAAT SA

EKONOMIYA NG BANSA”. Papangkatin ang klase sa apat.
Pagbibigayin ng reaksyon ang bawat pangkat sa tulong ng mga
sumusunod na tanong:

Pangkat 1 at 2: Ano ang iyong konsepto o nalalaman sa VAT/EVAT

Pangkat 3 at 4: Paano nakatutulong ang VAT/EVAT sa bayan at sa
kabataang tulad mo?

2. Pagbabasa ng textong lunsaran

24
 MAHALAGA ANG VAT SA EKONOMIYA NG BANSA

Matatag ang prinsipyong pinanghahawakan ng ating

administrasyon. Dahilan kung bakit buo ang loob na makasumpong ng
mga alternativong mapagkukunan ng salapi para sa lumalaking gastusin
ng pamahalaan, para sa mga proyeektong pangkaunlaran. Kaya’t hindi
kataka-takang sa panahon pa ng dating Pangulong Fidel V. Ramos ay
itinulak na siya ng pangangailangan sa kaunlaran sa pamamagitan ng
sunud-sunod na pagbisita sa iba’t ibang bansa na ipinagpatuloy naman ng
Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo upang makapag-uwi ng mga foreign
investments na esensyal na modernisasyon ng lokal na industriya.

Sinimulan ding palawakin noong 1992 ang “privatization” na

nagpasok ng malaking salapi sa kaban ng bayan. Ibinenta nila sa mga
lokal na negosyante ang Philippine Airlines, PLDT, Meralco, Manila Hotel
at Petron.

At ngayon, ang pagpapatupad ng isang mas mahusay na sistema o

batas ng pagbubuwis sa pamamagitan ng EVAT, o EXPANDED VALUE
ADDED TAX LAW.

Ang EVAT ay hindi laban sa nakararaming Pilipino. Higit na

magiging maayos ang takbo ng buhay ng mga Pilipino. Ang tanging sakop
nito ay ang mga luxury services o tertiary commodities na karamihan ang
mga mayayaman lamang ang mayroon tulad ng lodge-inn sa hotel,
restawrants, taxikabs, rent-a-car, advertisement, real estate at iba pa.

Hindi sakop ng EVAT ang mga primary goods na karaniwang binibili

ng mga mamamayan tulad ng bigas, baboy, petrolyo, gulay at pasahe sa
bus at jeepney. Ang EVAT ay ipinatupad upang mapahusay ang “taxation”
at masugpo ang “tax evasion” na naglalabas ng P3 B taun-taon sa kaban
ng bayan.

Tunay na kailangan natin ang VAT. Ang pamahalaan ay hindi

kailanman nagnais ng masama sa bawat batas na kanilang ipinatutupad.
Hindi pagrerelaks ang plano nila sa ating bayan. Tagumpay sa ekonomiya
at maayos na pamumuhay ang hangad nito sa tao. Kung minsan, sa ating
mga Pilipino mas nauuna ang reklamo kaysa pagdinig sa problema. Kung
nais nating mapadali ang industriyalisasyon at kaunlaran, matutuhan sana
nating magsakripisyong pansarili para sa pag-unlad ng Pilipinas.

Tangkilikin natin ang VAT!

3. Pagbubuod sa textong binasa sa tulong ng paghahabi ng

mahahalagang kaalaman.

25
 EVAT
EXPANDED VALUE
ADDED TAX

IKALAWANG ARAW

PAGTATALAKAY SA ARALIN

1. Panimulang Gawain

Pagguhit ng larawan ng mga mag-aaral, iba’t ibang simbolo

patungkol sa pagpapahalaga sa batas. Maaaring larawan ng
punungkahoy, bato, ilaw at iba pa. Pag-uugnay ng guro sa texto.

Ano ang kaugnayan ng iyong iginuhit sa ating binasa?

2. Pagbabasang muli sa textong lunsaran “MAHALAGA ANG VAT SA

EKONOMIYA NG BANSA”.

3. Pagpapakahulugan sa mga salita o parirala na hindi naunawaan

batay na rin sa paggamit nito sa texto.

SALITA/PARIRALA PAGPAPAKAHULUGAN
1. administrasyon
2. modernisasyon
3. korporasyon
4. industriya
5. prinsipyong pinanghahawakan

4. Pagpapalalim ng kaalaman. Papangkatin sa anim, ang mga mag-

aaral. Magkaroon ng bahaginan batay sa mga sumusunod:

Pangkat 1 at 2: Anu-ano ang mga paniniwalang inyong nabuo hinggil

sa textong nabasa?

Pangkat 3 at 4: Anu-ano ang mga positibong kuru-kurong nailahad

ninyo sa texto?

26
 Pangkat 5 at 6: Anu-ano ang mga kuru-kurong maaaring sumalungat sa
pag-unlad ng bansa?

5. Pagbabahagi sa klase ng kinalabasan ng pangkatang talakayan.

6. Pagkuha ng feedback sa iba pang mag-aaral.

7. Pagbubuo ng sintesis ng napag-usapan. “Anong pangkalahatang

kaisipan ang maaari nating mabuo sa naganap na talakayan?”

BATAS SISTEMA
NG EVAT NG
PAMAHALAAN PAGBUBUWIS

DAGDAG PAGPAPADALI DAGDAG PAGPAPADALI

PROYEKTO NG INDUSTRI- PROYEKTO NG INDUSTRI-
SA BAYAN YALISASYON SA BAYAN YALISASYON

Ang EVAT ay isang makabuluhang sistema ng pagbubuwis. Isang

batas na ipinasa ng kongreso at senado para sa lumalaking gastusin ng
pamahalaan sa mga proyektong pangkaunlaran.

IKATLONG ARAW

1. Panimulang Gawain

a. Pagpapabasa sa isang napapanahong balita hinggil sa mga

proyekto ng pamahalaan. Pag-uugnay ng pinag-uusapan sa
texto.

2. Pagpapabasa ng isang kaugnay na texto. Mula sa texto ay

magbibigay ang guro tungkol sa kinakausap at nagsasalita sa
texto/uri ng texto.

PROYEKTONG PANGKABUHAYAN, TANGKILIKIN

Anong uri ng lipunan ang inyong ginagalawan kung walang

pamahalaang may kakayahang magpanatili ng kapayapaan at kaayusan?
Kung ang lipunan ay punung-puno ng kapangyarihang walang iniisip kundi
ang pansariling interes. Mahalaga ang pamahalaan, sila ang nagbibigay
ng proteksyon sa mga karapatan ng tao at nagpapataw ng parusa sa mga
lumalabag sa karapatan ng tao.

Sa kasalukuyan, ang pamahalaang Pilipinas ay patuloy sa

pagpapangkat ng kabuhayan ng mga Pilipino at sa pagpapahalagang
moral ng tao maging sino ka man. Iba’t ibang proyekto ang mabisang
naisagawa ng pamahalaan. Isa rito ang naisagawang pambansang

27
 rekonsilasyon ang nagbigay sa mga dating komunista at humiwalay sa
pamahalaan ng tulong sa mga proyektong pangkabuhayan. Ang layunin
ng proyekto ay maiangat ang kalagayan sa lipunan.

Ang Departamento ng Pamahalaang Panglokal ang pangunahing

ahensya ng pamahalaan ang nagtaguyod sa Pambansang Rehabilitasyon
at Programang Pangkalinangan sa pakikipag-ugnayan sa Departamento
ng Kalakal at Industriya, Departamento ng Agrikulttura, Repormang Pang
Sakahan, “National Housing Authoriy” at iba pang pangunahing ahensya
ng pamahalaan.

Kabilang sa mga proyektong pangkabuhayan ay produksyon ng

bigas at mais, pag-aalaga ng baboy, at sari-sari store, manukan at pag-
aalaga ng kambing at “see weeds farming”. Nais ring matulungan ang mga
dating rebelde na maging produktibo at magkaroon ng mapayapang
buhay. Ang ayaw na manirahan sa dati nilang lugar ay ipadadala sa iba’t
ibang sentro ng bayanihan sa buong kapuluan.

Sa proyektong ito, umasa ang pamahalaan na maraming rebelde

ang susubo at maaaring makaatulong sa paglutas ng problemang
“insurgency” upang matamo ang tunay na kapayapaan sa sariling bansa.

Mabisa ang proyektong ito, marami pang ginagawa ang

pamahalaan para sa kabutihan ng lahat ng uri ng mamamayan, mahirap
man o mayaman, matalino man o mangmang, bata o matanda, may
kapansanan o wala at kahit saan mang sulok ng Pilipinas ay
magpapatuloy ang ating pamahalaan sa kanyang dakilang layunin.

Halina at makiisa tayo sa ikatatagumpay ng lahing Pilipino!

Gabay na Tanong:

- Sino ang nagsasalita sa texto?

- Sino ang maaaring kinakausap ng sumulat sa texto?
- Sino ang tiyak na kinakausap sa texto?

3. Pagbibigay ng faynal input ng guro tungkol sa kinakausap aat

nagsasalita sa texto at sa uri nito.

Ang kinakausap at nagsasalita sa texto ay tinitingnan ang texto

batay sa kung sino ang nagsasalaysay. Sa pamamagitan ng mga tiyak
na pananda ay kilalanin ng mga mambabasa ang pinag-ukulan ng texto
at ang nagsasalita o nagpapahayag ng pagpapatungkol.

Persweysiv ang isang texto kung ito ay naglalahad ng mga

konsep o kaisipan upang makahikayat.

4. Papangkating muli sa apat ang klase. Muling ipabasa ang textong

lunsaran. MAHALAGA ANG VAT SA EKONOMIYA NG BANSA.

28
 Ipasusuri ito ayon sa kinakausap at nagsasalita sa texto at sa uri
nito.

Gabay na Tanong: Sino kaya ang kinakausap o nais bigyan ng mensahe

at pagpapahalaga sa texto?

Bakit tinawag na textong persweysiv ang tinalakay ng

texto?

5. Pagbabahaginan ng ginawang pagsusuri.

6. Pagbubuo ng sintesis

KINAKAUSAP T
AT E PERSWEYSIV
NAGSASALITA X
SA TEXTO T
O

IKAAPAT NA ARAW

1. Panimulang Gawain

b. Paglalaro ng mga mag-aaral. Pangkatang gawain.

Pagsulat ng mga salitang may diptonggo/klaster hinggil sa mga

sumusunod na paksa. Pag-uugnay sa aralin.

Kagamitan Pagkain Tao

2. Pagbibigay ng guro ng kailangang input upang makilala ang mga

salitang may diptonggo at klaster.

Klaster ang tawag sa magkakabit na dalawang magkaibang

katinig sa isang pantig. Matatagpuan sa unahan, gitna o hulihang
pantinig ang kambal-katinig na ito.

Diptonggo naman ang pantig na binubuo ng isang patinig at

malapatinig na w at y.

3. Muling pagpapabasa sa textong lunsaran. “MAHALAGA ANG EVAT

SA EKONOMIYA NG BANSA.”

29
4. Pagsusuri sa mga salitang may diptonggo at klaster na ginamit sa
textong kunsaran. Pangkatan ang gagawing pagsusuri.

Pangkat 1 at 2: Mga salitang may diptonggo at klaster na ginamit sa

bahaging nagpapahayag sa paksa.

Halimbawa: PRINSIPYO
ADMINISTRASYON
PLANO
IPINAGPATULOY

Pangkat 3 at 4: Mga salitang may diptonggo at klaste na ginamit sa

pagpapahayag ng bahagi tungkol sa kinakausap ng texto.

Halimbawa: MODERNISASYON
BUHAY
TAGUMPAY
SAKRIPISYO

5. Pagbabahagi sa klase.

6. Pagpapalalim sa paksa batay sa mga sumusunod na tanong.

a. Nakatulong ba ang paggamit ng mga salitang may diptonggo at klaster

sa paglalahad nang malinaw sa mga tiyak na kaalaman? Patunayan.

b. Mahalaga ba ang kaalaman sa paggamit ng mga salitang may klaster

at diptonggo sa pagbubuo ng isang textong persweysiv/? Patunayan.

7. Pagbubuo ng sintesis batay sa paksang pinag-usapan. CONCEPT

MAPPING.

TEXTONG
PERSWEYSIV

KLASTER DIPTONGGO

Alinsunod sa pagbabago ng wikang Filipino, tinanggap ang

pagpasok ng mga klaster upang higit na maiangkop o makaaangkop
sa pagbabagong hinihingi ng modernisasyon sa ating wika. Pinabibilis
nito ang paglalagom o pag-aasimala ng mga salitang hiram sa Ingles.
Ang mga diptonggo at klaster ay mabisang nagagamit sa textong
persweysiv na naglalayong 30
mag-isa-isa ng kaalaman upang
makahikayat.
IV. EVALWASYON

IKALIMANG ARAW

1. Panimulang Gawain

a. Pagpapabasa ng isang verso ng Bibliya. Pag-uugnay nito sa

paksang tatalakayin.

Joshua 1:8

“Huwag mong kaligtaang basahin ang aklat na yaon. Pagdili-

dilihin/Paglimiin mo iyon araw-gabi upang matupad mo ang klahat ng
nasusulat doon. Sa gayon, giginhawa ka at magtatagumpay.
Alalahanin mong lagi iktong ating tagubilin: Magpakatatag ka at
tibayan mo ang iyong loob. Huwag kang matatakot o mawawalan ng
pag-asa. Ako ang iyong Diyos na sasaiyo saan ka mani pumunta.”

2. Pagpapabasa sa isa pang halimbawa ng textong persweysiv. Paksa:

“BATAS NG DIYOS, SUNDIN MO”.

BATAS NG DIYOS, SUNDIN MO

Laganap ang takot at pangamba sa bawat sulok ng daigdig.

Krimen, korapsyon, alitan, kawalang katarungan ng batas, mga kabataang
lito at naliligaw ng landas. Lider na punung-punong pag-iimbot at mga
pamilyang watak-watak. Damang-dama ang kawalan ng kasiyahan sa
buhay ng tao. Nasaan ang kasagutan sa ganitong kabutihan?

Oo, may solusyon ang bawat problema. Muli nating balikan,

pahalagahan at sundin ang tunay na batas. Ang batas ng nagbibigay ng
kapahingahan, direksyon at kaligayahan sa bawat puso ng tao… ang
batas ng Diyos.

Isapuso natin ang kanyang salita. Ang kapahayagan sinabi Niya sa

aklat ni Juan 15:12 Ito ang Kanyang utos “Mag-ibigan kayo gaya ng pag-
ibig Ko sa inyo. Walang hihigit pa sa pag-ibig ng isang tgaong nag-aalay
sa kanyang buhay para sa kanyang mga kaibigan.” Kung susundin ng
bawat isa ang kanyang itinakdang batas, maghahari ang pagbibigayan,
pagkakaisa, pagkakaunawaan, pagtutulungan at katapatan ng bawat isa
sa kanyang lipunang ginagalawan anuman ang kalagayan niya sa buhay,
kabataan, magulang, guro, doktor, nars, prinsipal, akawntang, sundalo,

31
 dyanitor, senador, kongresman at maging ikaw man ang preesidente ng
bansa.

Panahon na upang pagnilay-nilayin at tuparin ang batas ng Diyos

nang sa gayo’y makamit natin ang tunay na kahulugan ng pagmamahal,
dedikasyon at pagmamalasaki sa ating kapwa, pamilya, lipunan at sa ating
inang-bayan.

Ang paghamon ay nasa inyong mga kamay.

3. Pagsusuri sa binasang texto batay sa mga tiyak na katangian.

- Anu-ano ang mga paniniwalang inyong nabuo hinggil sa textong

nabasa?
- Anu-ano ang mga positibong kuku-kurong mailalahad ninyo sa texto?
- Anu-anong mga kuru-kuro ang maaaring sumalungat sa kapayapaan
ng buhay ng tao?

4. Pagsusuri sa binasang texto sa wastong pagpapantig na ang tuon ay

klaster at diptonggo.

- Anu-ano ang mga salitang may klaster at diptonggo na ginamit sa teks

to upang maglahad ng paksa?
- Anu-anong mga salitang may kalster at diptonggo ang ginamit sa
pagpapahayag ng mga pa niniwala at kuru-kuro?

5. Pagpapasulat ng isang textong persweysiv sa tulong ng isang

nabasang lathalain o editoryal.

Paksa: Pagkakaisa at Paggawa… Kailangan ng Bayan

Gabay:

1. Textong persweysiv ang isusulat.

2. Pagbibigay diin sa kinakausap at nagsasalita sa texto.
3. Pagbibigay tuon sa gamit ng mga salitang may klaster at diptonggo.

6. Pagpapahalaga sa ilang isinulat ng mga mag-aaral.

7. Pagbibigay ng guro ng faynal input sa araling tinalakay. “BISA NG

TEXTONG PERSWEYSIV SA TULONG NG KLASTER AT
DIPTONGGO/ANG BATAS NG DIYOS.”

TEXTONG
PERSWEYSIV BATAS
Paglalagom Pag-aasimila
NG
KLASTER
DIYOS
DIPTONGGO 32
 Sa textong nanghihikayat ay nakatutulong ang paggamit ng
mga salitang may klaster at diptonggo.

Ang batas ng Diyos ang pinakadakila at pinakamahalaga

sa buhay ng tao na dapat nating sundin upang mapanatag at
mapanuto ang pamumuhay ng tao.

/bhoie/unang markahan 3rd wk

33