POKUS SA FILIPINO

Introduksyon
Tinatawag na pokus ang pambalarilang
kaugnayan ng pandiwa sa mga kaganapan
nito.
Nalalaman ang pokus ng pangungusap sa
pamamagitan ng panlapi ng pandiwa at
kung ano ang kaugnayan ng simuno sa
pandiwang ito.
Sa mga pangungusap na predikatibo, mga
pandiwa ang ulo ng panaguri.
 Sa mga ganitong uri ng pangungusap maaaring
mabanggit ang mga kaganapan nito, mga
pariralang pangngalan na may pambalarilang
kaugnayan sa pandiwa ng pangungusap.
Sa mga pangungusap na ang simuno ang siyang
gumaganap o may kinalaman sa pagkakaganap
ng gawain, maaaring isa o higit pa sa mga
kaganapang ito ang matatagpuan sa isang
pangungusap.
Halimbawa:
• Nagpadala ng sulat sa kapatid si Richard.
• Kinuha ng lalaki ang aklat sa library para sa bata.
• Pumutol ng kahoy sa bukid ang matanda sa
pamamagitan ng itak.
 Alinman sa mga kaganapang ito ay maaaring
gawing simuno ng pangungusap. Sa gayo’y nag-
iiba ang panlaping ginagamit sa pandiwa at ang
gumaganap o may kinalaman sa pagkaganap ay
hindi pinangungunahan ng “ang” o “si”, “ang
mga” o “sina” kungdi ng “ng” o “ni”, “ng mga” o
(kita, ko, mo, niya, natin, namin, ninyo, nila,
niyan, noon).
Halimbawa:
• Ibinili ng tatay ng sapatos sa SM sa
pamamagitan ng tseke ang kanyang anak na
babae para sa kaarawan nito.
• Ipinambili ng sapatos ng kanyang anak na babae
sa SM ng tatay ang tseke para sa kaarawan nito.
• Binilhan ng sapatos ang SM ng tatay gamit ang
tseke para sa kaarawan ng kanyang anak na
babae.
 Ang mga panlapi ay nagpapakita lamang
kung alin sa mga kaganapan ng pandiwa
ang binibigyan ng pokus o tuon. Ang
bahaging mabibigyan ng pokus, ayon sa
mga panlapi ng pandiwa ay ang mga
sumusunod:
• Tagaganap o aktor
- Bumili ka ng gatas para sa bata.
4. Tagatanggap o tuwirang layon
- Bilhin mo ang gatas para sa bata.
6. Ganapan o lokasyon
- Bilhan mo ng gatas ang botika sa kanto.
4. Instrumento o kasangkapan
- Ipambili mo ang pera ko ng gatas sa
botika sa kanto.
5. Pinaglalaanan o benefaktibo
- Ibili mo ng gatas sa botika sa kanto ang
bata.
6. Dahilan o kosatibo
- Ikinatuwa ng bata ang pagbili mo ng
gatas sa botika sa kanto.
7. Resiprokal o gantihan
- Kinasundo ng ina ang tindera ng gatas sa
botika sa kanto.
Ang mga Panlapi sa Iba’t ibang
Pokus
• Aktor Pokus – nagtuturo na ang tagaganap o
aktor ang siyang pokus ng simuno ng
pangungusap.
-um – Tumulong sila sa mga biktima ng
landslide sa Leyte.
Mag – Nagbigay ng donasyon ang mga
tumulong.
Ma- Natatakot akong mawalay sa iyo.
Mang – Manghihiram ako ng pera sa kapatid ko.
Maki- Makibili na lamang kayo ng gamit sa
kanila.
Makapag- Makapagbibigay ka ba ng ganuon
kalaking tulong?
2. Layon Pokus – nagtuturo ng layon bilang
simuno ng pangungusap.
i- Ibinigay ng tatay ang perang kailangan
ng anak.
-in/hin – Hiniram ng kaklase ko ang
aking aklat.
-an/han – Talian mo ang mga paa ng
manok nang di ito makatakbo.
Ma- Nakamit nila ang unang
gantimpala sa contest.
Paki – Pinakikidala ng guro ang aklat niya.
Ipa- Ipinahiram ng guro ang kanyang aklat.
Pa – an/han – Pabalutan natin ang aklat.
3. Pokus sa ganapan – nagtuturo na ang
ganapan o lugar na pinangyarihan ang
siyang simuno ng pangungusap.
-an/han – Dinalhan niya ng pera ang
kanyang kapatid.
Pag-n/han – Pinagkunan ng bata ng aklat
ang library.
Mapag-an/han – Mapagkukunan ng
bagong kaalaman ang computer
laboratory.
Ma-an/han – Nakukunan ng maraming
sariwang gulay ang Baguio.
Paki-an/han – Pakibantayan naman ang
bahay habang wala ako.
4. Pokus na Pinaglalaanan – nakatuon sa
bagay o taong nakikinabang ng kilos.
Ipag – Ipaglaba mo nga ako.
i- Igagawa ka raw nila ng project.
Ipang- Ipanghiram mo ng pera ang iyong
kaibigan.
Ma+i – Maihihiram ko siya ng pera sa iba.
i+paki – Ipakitawag naman ang matanda
ng taksi.
5. Pokus sa Instrumento – nagtuturo sa
gamit sa pagganap ng kilos.
Ipang- Ipanghihiram ng magkapatid
ang titulo ng lupa at bahay nila.
Ma+ ipang – Maipangsasahog ang
natitirang gulay sa putaheng
lulutuin.
6. Pokus sa Kadahilanan – nakapokus
sa dahilan ng pagkakaganap ng kilos.
Ika- Ikinamatay ng mga biktima ang
landslide.
Ikinainis ng mga awdyens ang
kawalang kaayusan ng pila sa
ULTRA.
Ikinagulat ng maraming tao ang
pagkamatay ng mga tao sa
stampede.
7.Pokus sa Resiprokal – nakatuon sa
gantihang kilos ng mga kalahok.
Ka-in/hin – kinagalit ng aso ang pusa.
Nag – Nagsuntukan ang mga tambay
sa kanto.
Kinasundo ng matanda ang lalaki
upang maikasal.