BUOD/ PAG-AANALISA NG CANAL DE LA REINA

Magandang suriin ang nobelang Canal de la Reina sa aspetong Sosyo-

ekonomikal at Sosyo-politikal. Makikita kasi rito ang tunay na kalagayan ng
isang lipunan at ang pag-uugali o reaksyon nito sa isang isyung
napapanahon. Sa patuloy na “pag-iisang kahig, isang tuka” ng karamihan ng
mga Pilipino, nahihirapan itong paunlarin hindi lang ang kanyang bansa at
lipunan kundi pati na rin ang kanyang sarili. Sa nobela, mapapansing ang
tema nito ay kahirapan. Ito ay kitang kita sa mismong kabuuan ng nobela
pagkat sa bayan ng Canal De La Reina, si Nyora Tentay ang may kaya sa
buhay kung kaya’t siya ang nilalapitan ng lahat ng naninirahan doon upang
umutang dahil sa kakapusan sa pera. Imbes na tulungan niya ang mga
ito ay tinatapalan pa niya ng malaking interes ang mga umuutang. Nakikita
rin dito ang kahirapan dahil mayroong mga katiwalian at bayaran sa mga
opisyal.
Katulad ni Nyora Tentay na may maruming katuhan, ang taong walang
inisip kung hindi ang sariling kasiyahan at karangyaan ay walang mararating
na maganda sa buhay. Si Nyora Tentay ay may kaunting kaya ngunit ang
kaugalian ay walang kagandahan kung kaya’t sa kahuli-hulihang sandali ng
kanyang buhay, lahat ng taong kanyang inapi noong simula ay hindi rin siya
tinulungan. Tulad ng kasabihan “Huwag kang gagawa ng kung anong bagay
na ayaw mong gawin sayo”, si Nyora Tentay ay masyadong inabuso ang
kanyang karangyaan at imbes na tumulong siya sa mga nangangailangan ay
ipinapamukha pa nito sa mga humihingi ng tulong na sila’y mga hampas
lupa. Katulad ng sa tunay na buhay, ang taong kahit pa gaano ang yaman o
ganda ay hindi nirerespeto at minamahal ng tao kung ang ugali nito ay
walang kagandahan. Ang tao kahit gaano kahirap ngunit may likas na
kabutihan ay palaging tinititingala ng mga tao at binibigyang respeto. Isa
pang aral na ipinararating ng nobela ay walang nananalo sa katiwalian. Kung
sa umpisa ay nakukuha nila ang gusto nila, sa huli ay pinaparusahan ang
mga ganitong tao. Kaya naman sa buhay palaging ang kabutihan pa rin ang
naghahari.
Sa umpisa ng nobela ay ipinakilala agad ang mga pangunahing
tauhan. Binanggit na rin agad ang mga pangalan nito at ang relasyon nila sa
bawat isa. Malaking tulong ito upang maintindihan agad ang kwento. Sa
pamamaraan ng pagsasalita ng mga pangunahing tauhan ay masasabing
may-kaya ang mga ito. Gumagamit sila ng taglish, pambansang antas ng
wika o minsan ay purong Inggles. Sa pagdaloy ng kwento, mas binibigyang
pansin na ang mga tauhang si Caridad at Nyora Tentay. Makikita ang
katatagan ng loob ng mga ito sa kabila ng pagiging isang babae. Hindi
naging hadlang ang kanilang kasarian upang lumaban sa buhay.
Ang mga pangunahing tauhan sa nobela ay binubuo ng dalawang
pamilya. Ang pamilyang de los Angeles at Marcial. Ang pamilyang de los
Angeles ay kinabibilangan nina Salvador, Caridad, Leni, at Junior. Sila ay
isang pamilyang may pagkakaisa at unawaan para sa isa’t isa. Masasabing
isa silang halimbawa ng maayos at halos perpektong pamilya. Dahil siguro
sa magandang ugnayan at buhay-pamilya, naging mabubuting tao ang
bawat isa sa kanila.
Si Salvador ang padre de pamilya at mabuting asawa ni Caridad.
Tahimik lang ito at minsanan lamang kung magsalita. Kahit minsan lamang
ito magsalita, talagang may kabuluhan at may lalim naman ito. Madalas din
siyang sumasang-ayon sa mga desisyon ni Caridad lalo na’t kung sa tingin
niya’y ito’y tama at para sa ikabubuti ng asawa.
Si Caridad ay isang napakamaunawaing ina sa kanyang pamilya.
Malaki ang pagmamahal at pagaalala niya sa kanyang asawa lalo na sa
kanyang mga anak na si Leni at Junior. Isa siyang babaeng may malakas at
matibay na loob. Hindi siya agad-agad nagpapatinag sa mga problemang
kanyang kinakaharap.
Si Leni naman ang panganay na anak na babae nina Salvador at
Caridad. Nagtapos ito ng medisina at kasalukuyang nag-iinternong doktor.
Espesiyalidad nito ang Pediatrics at talaga namang makikita ang husay ni
Leni sa panggagamot. Matalino rin si Leni at sa katunayan ay siya pa ang
nakakuha ng unang pwesto sa Medical Board Exam. Ang huling miyembro ay
si Junior. Kasalukuyan itong kumukuha ng kursong Architecture sa isang
unibersidad. Ang tunay talagang nais ni Junior ay ang kumuha ng abogasya
ngunit tinutulan ito ng kanyang mga magulang. Mahilig si Junior makipag-
usap lalo na kung tungkol sa politka at gobyerno. Mabuting anak si Junior at
laging sinusunod ang kanyang mga magulang. Minsan nga lamang ay
masyado itong nagiging mapusok at napag-aalala niya tuloy si Caridad at
Salvador. Nalagay na kasi siya sa kapahamakan dahil sa sobrang niyang
paguusisa.
Sa kabilang dako, ang pamilyang Marcial naman ay binubuo nina Nyora
Tentay, Victor, Gracia, at Gerry. Kung ang pamilyang de los Angeles ay puno
ng pagmamahalan, ang pamilyang Marcial naman ay puno ng kaguluhan.
Wala kasi silang maayos na komunikasyon. Hindi pinakikinggan ni Nyora
Tentay ang kanyang anak na si Victor at pilit na pinasusunod ito sa kanyang
mga nais kahit na ayaw naman nito. Kahit na naging masama si Nyora
Tentay sa umpisa ng nobela ay nabago naman itong lahat pagdating sa
katapusan. Tinanggap niya ang kanyang mga pagkakamali at ito ay dapat
hangaan ng lahat. Tunay nga namang mahirap gawin ang pagtanggap sa
pagkakamali. Hindi lang tayo nagpapatawad at nagtatanggal ng sisi sa iba
kundi nililinis din natin ang ating mga puso’t konsensiya.
Si Victor ay ama ni Gerry at asawa ni Gracia. Sunud-sunuran ito sa
kanyang ina. Hindi man kita ay mahal na mahal niya ang kanyang pamilya.
Napilitan lamang siyang hiwalayan ang asawa dahil sa kagustuhan ng ina. Sa
karakter ni Victor, makikitang masama ang epekto ng pagiging masyadong
sunud-sunuran sa kagustuhan ng mga taong nakatataas sayo. Sa paggawa
ng desisyon sa buhay, dapat din nating isipin ang ating sariling kaligayan at
kabutihan. Tayo ang may hawak sa ating kapalaran at hindi dapat tayo
nagpapa-apekto sa mga ginagawa sa atin ng iba.
 Sa kabila ng paghihiwalay nina Gracia at Victor, nagawa ni Graciang
buhayin ang kanyang anak na si Gerry. Naging maunlad at marangya ang
kanilang pamumuhay dulot na rin ng pagtitiyaga niya. Si Gerry ay katulad
din ni Leni. Isang doctor na espesiyalista sa pangagamot ng mga bata.
Iniwan man ng ama ay wala siyang kinikimkim na galit laban dito. Tanggap
niya ang lahat at naiintindihan niya ito. Sa huli ay magkaka-ayos naman ang
pamilyang Marcial ngunit sa umpisa ng nobela ay talagang magulo ito.
Ganun din ang kanilang tinitirhan, ang Canal de la Reina.
Inilarawan ang tagpuan bilang isang maburak, mabaho, at
pinamumutiktikan ng mga iskuwater, at si Nyora Tentay ang nagmimistulang
pinuno rito. Ang lugar na ito ay simbolo ng mga lunggati ng bawat isa, lalo
na ng mga mahihirap. Ipinapakita rin nito na hindi lamang mga bagay o mga
tao ang maaaring maging simbolo ng pagbabago. Nagkaroon ng relasyon
ang mga tauhan sa tagpuang Canal de la Reina dahil ang lupang pagmamay-
ari ni Caridad ay nadirito. Maraming pangyayari ang naganap sa lugar na ito
at dito umikot ang pinaka-kalamnan ng nobela.
Ang suliranin ay nag-umpisa nang malaman ni Caridad na binili ang
kanyang lupa, di umano ni Nyora Tentay mula sa dating katiwala nila na si
Osyong. Dahil sa mga pangyayaring ito, hindi naiwasang magkaroon ng
alitan sa pagitan ng dalawa. Nagkaroon ito ng solusyon nang isang araw ay
may dumating na napakalakas na bagyo sa bansa. Naging dulot nito ay ang
pagkakatangay sa baha ng mga naninirahan sa Canal de la Reina at kasama
rito si Nyora Tentay. Sa di inaasahang pangyayari ay napunta sa pamilyang
de los Angeles ang mga papeles ni Nyora Tentay sa pamamagitan ni Ingga
ngunit pinili pa rin itong isauli ng pamilya dahil nais nilang maging patas.
Dahil na rin siguro sa mga pangyayari ay naisip na ni Nyora Tentay na
masama ang kanyang mga ginagawa. Tinanggap nito ang kanyang pagkatalo
at ibinalik ang lupa sa tunay na nagmamay-ari. Makikita rito na ang tao ay
maaaring magbago para sa ikabubuti nito. Hindi lahat ay isinilang na
masama dahil tayo ay nilikha ayon sa katangian ng Diyos. Kahit kalian ay
hindi mananaig ang kasamaan sa kabutihan.
Maraming makiktang isyung-panlipunan sa nobela. Bukod sa kahirapan
ay makikita rin ang tungkol sa kurapsyon. Sa pagnanais ni Nyora Tentay ba
mapasakanya ang mga lupain sa Canal de la Reina, maging ang mga pulis at
mismong mayor ay sinuhulan niya. Hanggang sa ngayon ay nagaganap pa
rin ito sa iba’t ibang panig ng ating bansa. Maliit man o matataas na tao ay
nasasangkot sa ganitong mga gawain. Dahil dito, buhay ng mga
mamamayan ang naaapektuhan. Bumababa na rin tuloy ang ekonomiya at
hindi nagiging maayos ang pamamalakad ng batas ng ating bansa.
Ang kalutasan ng nobela ay naging maayos at masaya. Ang lahat ay
nagdiwang dahil ang kanilang mga suliranin ay natapos sa isang maayos at
mapayapang paraan. Si Junior ay pinayagan nang kumuha ng abogasya at si
Leni at Gerry naman ay nagpakasal na. Nagpasya silang mag-umpisa ng
bagong buhay at mga pangarap sa kanilang lupa sa Canal de la Reina.