Professional Documents
Culture Documents
BANZON
(1908-1988)
Pambansang Siyentipiko
Si Julian A. Banzon ay isang kilalang siyentipiko, iskolar, propesor at biyopisikal na kemist. Siya
ay ipinanganak sa Balanga, Bataan noong Marso 25, 1908. Ang mga magulang niya ay sina
Manuel S. Banzon at Arcadia Arca.
Naging bantog si Dr. Banzon sa larangan ng kemistri nang umani siya ng mga pagkilala sa mga
mahahalaga niyang pag-aaral tungkol sa niyog sa Pilipinas at iba pang lehitimong sangkap bilang
“panibagong mapagkukunan ng mga kemikal at gas.” Nanguna siya sa pag-aaral hindi lamang ng
niyog kundi pati na rin ng tubo sa Pilipinas at nakapaglabas ng kauna-unahang gawa, ang
pinanggagalingan ng gas at ito ay ang ethyl esters na mula sa niyog at tubo. Bukod doon, bumuo
siya ng bago at siyentipikong paraan ng kemikal na pagkakatas sa labi ng mantikang galing sa
niyog bilang kapalit ng prosesong pisikal na palagian ng ginagamit.
Noong Hulyo 14, 1959, siya ay binigyan ng sertipiko ng pagpapahalaga ng tanggapan ng kalihim
ng Kagawaran ng Agrikultura at Likas na Yaman bilang pagpapahalaga sa kanyang “Outstanding
Research Work on Extraction of Coconut Oil”. Tumanggap din siya ng plake galing sa UP
Chemical Society bilang katangi-tanging nagtapos sa kemikal; plake ng paglilingkod na
ipinagkaloob ng samahan noong 1972 sa idinaos na mga seminar ng Chemical Society of the
Philippines tungkol sa niyog at ang gawad PHILSUGIN sa pananaliksik na ipinagkaloob ng
Crop Society of the Philippines noong 1976. Noong 1978 ay ipinagkaloob sa kanya ng
Professional Regulation Commission ang gawad bilang “Kemiko ng Taon”. Makalipas ang
dalawang taon ay ipinagkaloob naman sa kanya ang Distinguished Service Award ng Integrated
Chemist of the Philippines, Incorporated at noong 1986 pinarangalan siya ng Distinguished
Alumnus Award ng state university.
Bukod sa pagtuturo sa UP Los Baños, nagsilbi din si Dr. Banzon sa komite ng unibersidad sa
agham agricultural at sa iba pang ad hoc committee. Miyembro din siya ng iba’t ibang
organisasyon kasama na ang Society for the Advancement of Research, ang Sigma Xi ng Iowa
State University, ang Radioisotopes Society of the Philippines, at ang Gamma Sigma Delta
Honor Society of Agriculture (UP Los Baños Chapter) kung saan nanungkulan siya bilang
pangulo. Naging tagapangulo din siya ng dibisyon ng kemika at agham parmasyutikal ng
National Research Council of the Philippines at bilang miyembro ng lupon ng mga direktor ng
Chemical Society of the Philippines mula 1972 hanggang 1973.
Noong Hulyo 9, 1981, si Dr. Banzon kasama si Dr. Clare Baltazar isang entomolohiya at si Dr.
Amando M. Dalisay, isang ekonomista ay naging miyembro ng Pambansang Akademya ng
Teknolohiya at Agham. Pagkatapos ay nagsilbi naman siya bilang miyembro ng konsehong
tagapagpaganap ng NAST.
Noong Hulyo 1986 ay ipinagkaloob sa kanya ni Pangulong Corazon Aquino ang titulong
Pambansang Siyentipiko dahil sa mahalaga niyang ambag sa larangan ng kemistri sa Pilipinas.
Isang pagkilala na karapat-dapat niyang matanggap noon pa man.
Ang napangasawa ni Dr. Banzon ay si Vivencia Fernandez kung saan sila ay nagkaanak ng
sampu. Namatay siya noong Setyembre 13, 1988 sa edad na 80 taon.
Si Catalino Ortiz Brocka (1939-1991), na mas nakilala bilang Lino Brocka, ay isa
sa mga pinakamahusay na direktor sa Pilipinas na pinarangalan at kinilala, maging
sa ibang bansa. Tinalakay niya sa kanyang mga pelikula ang mga paksa na pilit
iniiwasan sa lipunan. Ipinamalas niya rin ang pagiging diretso sa kanyang mga ideya
at opinyon na malinaw ring matutunghayan sa kanyang mga pelikula. Kung kaya't
hanggang ngayon ay patuloy na pinapanood at hinahangaan ng mga tao mula sa
iba't ibang henerasyon dahil na rin sa mga sitwasyon at ideyang tumutugma sa kahit
anong panahon dito sa bansa.
Nilalaman
[itago]
1 Pinagmulan
2 Mga Pagtatanghal
3 Sa Telebisyon
4 Mga Pelikula
5 Malayang
Pagsasalita
6 Mga Pagkilala
7 Panlabas na
Kawing
8 Sanggunian
9 Pagkilala
Pinagmulan
Ipinanganak sa Pilar, Sorsogon noong 7 Abril 1939, at supling nina Regino Brocka
at Pilar Ortiz. Nang mamatay ang kanyang ama, lumipat sila sa tirahan ng kanyang
ina sa Nueva Ecija. Mula sa kanyang pagkabata ay nagsimula na ang kanyang
pagkahilig sa sining nang mag-aral siya at maging isa sa pinakamahusay pagdating
sa pagtula sa kanilang lugar. Mula rito ay naisipan niyang bumuo ng isang
organisasyon na aarte at magtatanghal sa kanilang komunidad.
Nang kumuha siya ng Bachelor of Arts in English Literature sa Unibersidad ng
Pilipinas Diliman, naging aktibo pa rin siya sa pag-arte ng sumali siya sa UP
Dramatic Club. Ngunit nahirapan siyang makakuha ng mga gaganapin dahil na rin
sa kanyang pagsasalita at sa punto at sa kanyang kaliitan. Kaya naman para
manatili pa rin sa samahang ito, nagpaubaya na siya at pinili na lamang na
asikasuhin ang pag-aayos sa pagtatanghalan at pati na rin ang pag-iilaw.
Pagkatapos nito, naging misyonaryo siya sa Mormon sa loob ng dalawang taon at
namalagi sa Hawaii.
Mga Pagtatanghal
Sa kanyang pagbabalik sa Pilipinas, sumali siya sa Philippine Educational Theater
Association (PETA). Dito ay gumanap siya sa ilang mga pagtatanghal ng
organisasyon, nagsulat, naging kanang kamay ng direktor, at bandang huli ay
naging direktor na rin. Kabilang sa kanyang mga naidirek na pagtatanghal ay Tatlo
(1973); Mga Ama, Mga Anak (1977); Larawan (1969 at 1979); at Pusa sa Yerong
Bubong (1980). Gumanap din siyang bida sa pagtatanghal na idinirek ni Orlando
Nadres, and Hanggang Dito na Lamang at Maraming Salamat (1975). Noong 1974,
naging ehekutibong direktor siya ng PETA.
Sa Telebisyon
Isinulat niya at idinerek ang ilang mga bahagi ng Balintataw na pinangunahan ng
malalaking artista. Nagkaroon din siya ng iba pang mga palabas sa telebisyon tulad
ng Lino Brocka Presents; Hilda, Tanghalan; Maalaala Mo Kaya?; at Biktima ng
Ligaw na Sandali.
Mga Pelikula
Ang pinakaunang pelikula na ginawa niya ay ang Wanted: Perfect Mother, ang
ipinanlaban ng Lea Productions sa Manila Film Festival. Ang pelikulang ito ay
naging matagumpay, sa takilya at maging sa nilalaman. Nasundan ito agad ng
Santiago (1970), na nagbigay kay Hilda Koronel ng kanyang unang pagkilala bilang
isang aktres, at Tubog sa Ginto (1970), na naglayo kay Eddie Garcia sa mga
kontrabidang karakter nang gumanap siya rito bilang isang bakla. Sa mga sumunod
na dalawang taon, si Brocka ay naging direktor ng iba pang pelikula para sa Lea:
Stardoom (1971); Lumuha Pati mga Anghel (1971); Cadena de Amor (1971); Now
(1971); Villa Miranda (1972); at Cherry Blossoms (1972).
Noong 1974, nagtayo siya ng sarili niyang kumpanya, ang CineManila Corporation,
na kahati ang kanyang mga kaibigan. Pinrodyus niya at idinerek ang Tinimbang Ka,
Ngunit Kulang (1974) at Tatlo, dalawa, Isa (1974). Hindi naging malakas ang
pagpoprodyus kaya naisipan niyang ipagpatuloy na lamang ang pagiging direktor
para sa ibang kumpanya ng pelikula, kabilang na ang Inay (1977); Hayop sa Hayop
(1978); Init (1978); Rubia Servios (1978); [[Ina, Kapatid, Anak]] (1979);
Kontrobersiyal (1981); Hello, Young Lovers (1981); Caught in the Act (1981); PX
(1982); at Cain at Abel (1982).
Taong 1977 nang siya ay maanyayahan na ipakita ang kanyang pelikulang
[[Insiang]] sa Directors' Fortnight sa Cannes Film Festival sa Pransya. Nasundan ito
ng Jaguar sa 1980 Cannes, at ng Bona, muli sa 1981 Directors' Fortnight. Ang
pelikula naman niyang [[Angela Markado]] ay inilaban at nagwagi bilang Best Picture
sa ginanap na Nantes Film Festival. Noong 1984 nang ipakita ang Bayan Ko: Kapit
sa Patalim sa Cannes Film Festival, at nanalo bilang Pinakamahusay na Pelikula ng
British Film Institute. Ang isa pa niyang pelikula, [[Orapronobis]] (1989), na
nagtalakay ng pang-aabuso ng militar matapos ang Aklasang Bayan sa EDSA.
Ginawa niya rin ang How are the Kids?, isang kumprehensibong pelikula kasama
ang isang Pranses na direktor, Jean-Luc Godard, at iba pa. Naging isa rin siya sa
mga hurado sa New Delhi Film Festival at sa Cannes Film Festival noong 1986.
Bukod dito, napili rin siya bilang isa sa sampung pinakamahusay na direktor ng
dekada 80's sa 1986 Toronto Film Festival.
Malayang Pagsasalita
Ang kanyang pagtuligsa laban sa pagpapatigil sa malayang pagpapahayag ng
kanilang ideya ang nagtulak sa kanya na dalhin pa hanggang sa lansangan at
sumali sa panibagong samahan, ang Free the Artist Movement, na nang kalaunan
ay mas nakilala bilang Concerned Artists of the Philippines (CAP). Bilang kritiko ng
administrasyong Marcos, walang takot niyang ipinarinig ang kanyang boses at
saloobin. Noong 1985, naaresto siya kasama ang kapwa direktor na si Behn
Cervantes dahil sumali sila sa pag-aaklas na ginawa ng mga drayber ng jeepney.
Nang italaga naman siya ng dating Pangulong Corazon Aquino bilang miyembro ng
1986 Constitutional Convention, mas pinili niyang iwanan ito at sumama sa protesta
laban sa naging desisyon ng Convention patungkol sa isyu ng land reform.
Mga Pagkilala
Nasama si Brocka sa Hall of Fame ng Filipino Academy of Movie Arts and Sciences
(FAMAS) noong 1990 matapos siyang mabigyan ng Gumapang Ka sa Lusak ng
panlimang gawad bilang pinakamahusay na direktor. Nagkamit siya ng apat pang
karangalan para sa Tubog sa Ginto; Tinimbang Ka Ngunit Kulang; Maynila, Sa mga
Kuko ng Liwanag (1975); at Jaguar (1979). Ang Manunuri ng Pelikulang Pilipino
(MPP) ay binigyan siya ng karangalan mula sa Urian bilang pinakamahusay na
direktor para sa Jaguar. Nagkaroon siya ng dalawa pang karangalan bilang
pinakamahusay na direktor mula sa Film Academy of the Philippines (FAP) para sa
Bayan Ko: Kapit sa Patalim at Gumapang Ka sa Lusak. Ang Catholic Mass Media
Awards (CMMA) ay napili rin siya bilang pinakamahusay na direktor para sa pelikula
niyang Miguelito, Ang Batang Rebelde (1985). Ang Philippine Movie Press Club
(PMPC) ay ipinarangal sa kanya ang 1990 Director of the Year Star Award para sa
Gumapang Ka sa Lusak. Nanalo rin siya ng dalawang pinakamahusay na direktor
na karangalan sa taunang Metro Manila Film Festival (MMFF) para sa Ina Ka ng
Anak Mo (1979) at Ano ang Kulay ng Mukha ng Diyos? (1985).
Tumanggap rin si Brocka ng 1985 Ramon Magsaysay Award for Journalism,
Literature, and Creative Communication Arts; 1989 Gawad CCP Para sa Sining
Pampelikula; at 1990 Lamberto Avellana Memorial Award.
Ilang taon mula ng kanyang pagpanaw sa isang aksidente noong 22 Mayo 1991 sa
Lungsod Quezon, binigyan siya ng 1992 FAP Lifetime Achievement Award. Bukod
pa rito ang postumong pagkilala sa kanya bilang isang National Artist for Film.
Fernando Amorsolo
Fernando Cueto Amorsolo
Kapanganakan Mayo 30, 1892
Paco, Maynila
1 Kabataaan
2 Edukasyon
3 Karera
7 Pagkilala
Kabataaan
Ipinangnanak siya sa Paco, Maynila. Ang kanyang ama, si Pedro Amorsolo ay isang
bookkeeper. Ang ina niya, si Bonifacia Cueto, ay pinsan ng pintor na si Fabian de la
Rosa, na naging pinakamalakas na impluwensya sa estilo ng pagpipinta ni
Amorsolo.
Lumaki sa Daet, Camarines Sur si Amorsolo hanggang 13 na taong gulang siya at
namatay ang kanyang ama. Ang pamilyang Amorsolo ay bumalik sa Maynila upang
matulungan sila ni De la Rosa. Tinuruan si Amorsolo na gumuhit at magpinta nito.
Natulungan ni Amorsolo ang kanyang ina na naging burdadora na isuporta ang
pamilya sa pamamgitan ng paggawa at pagbenta ng mga postcards.
Edukasyon
Nag-aral si Amorsolo sa Liceo de Manila simula ng 1909. Nakita ang galing niya sa
pagguhit at pagpinta dito. Pumunta siya sa Unibersidad ng Pilipinas para mag-aral
ng pagpipinta sa School of Fine Arts nito kung saan nagtuturo si De la Rosa.
Habang nag-aaral, sumali siya sa mga paligsahan at nagsilbing ilustrador para sa
mga magasin at komiks, at nagdisenyo ng mga muebles upang kumita at
matulungan ang kanyang pamilya. Nang nagtapos siya noong 1914, binigyan siya
ng medalya ng parangal.
Pinaaral siya ng pilantropong si Enrique Zobel de Ayala sa sa Escuela de San
Fernando sa Madrid, Espanya. Dumalo din siya sa New York. Sa Europa at
Amerika, na-obserbahan niya ang iba-ibang estilo ng pagpinta. Ang pinakahilig niya
ay ang estilo ni Diego de Velazquez, na isang lumang maestro.
Karera
Maraming ginawa si Amorsolo na iba-ibang klaseng dibuho, lalo na mga dibuho ng
mga tao, tanawin, at mga makasaysayang pangyayari. Halos lahat ng mga gawa
niya ay representasyon ng pinakamagandang mga aspeto ng Pilipinas at ipinapakita
ang kanyang nasyonalismo. Pinalaganap niya ang kagandahang Pilipina: balat ay
kayumangging kaligatan, mamula-mula ang pisngi, bilog ang mukha, buhay na
mata, maikli ngunit pansin ang ilong, at malambot at kawili-wiling labi. Kilala rin si
Amorsolo sa kanyang pagkabihag ng liwanag ng Pilipinas at ang kanyang paggamit
ng backlighting--sa likod ng mga taong pinipinta ang ilaw upang mas kapansin-
pansin sila.
Nagpinta din siya ng mga eksena mula sa sinaunang panahon ng Pilipinas. Noong
panahon ng ika-2 Digmaang Pandaigdig, ginuhit niya ang mga pangyayari gaya ng
pagbomba sa Maynila. Ang mga ito lamang halos ang mga dibuho niyang hindi
tahimik at masaya.
Sa umpisa ng kanyang karera bilang pintor, kailangan niyang magsilbing ilustrador
pa irn para sa mga magasin at komiks. Subalit, nang naging paborito siya,
nasuportahan na niya ang kanyang pamilya sa kanyang pagpipinta, lalo ng dahil
lahat ng mga kilala at mayayaman ay gusting magpaguhit ng kanilang sarili sa
kanya.
Tulad ng kanyang tiyuhing si De la Rosa, naging direktor rin siya ng School of Fine
Arts ng Unibersidad ng Pilipinas, mula 1938 hanggang sa kanyang pagretiro noong
1952. Walang tigil si Amorsolo sa pagpinta kahit naapektuhan ang siya ng kanyang
diabetes at kulaba sa kanyang mata sa mga huling taon ng buhay niya. Malaki ang
pamilya na kailangan niyang suportahan dahil may 14 siyang anak. 6 na ito ay anak
niya sa una niyang asawa na si Salud Jorge na pinakasalan niya noong 1931.
Namatay si Salud noong 1931. Sunod na pinakasalan ni Amorsolo ay si Maria del
Carmen, at nagka-8 anak sila. Lagi siyang nanatiling maprinsipyo gaano man
kailangan niya ng pera: lahat ng kanyang mga ipininta ay orihinal; kapag may
humingi sa kanya ng kopya ng nagawa na niyang dibuho, gumagawa siya ng
bagong dibuho na magkahawig ngunit hindi simpleng kopya lamang.
Marami siyang kaibigang kilala sa dako ng sining, gaya ni Guillermo Tolentino.
Marami rin siyang estudyante na naging kilalang pintor. Ang nakababata niyang
kapatid, si Pablo, ay naging pintor din.
Namatay si Amorsolo sa Maynila noong 26 Pebrero 1972. Ipinarangal siya bilang
ang unang Pambansang Alagad ng Sining ilang araw pagkayao niya.
http://www.elaput.org/mnansala.htm
“Ang kanyang mga larawan ay sumasabog sa dilaw at mapulang liwanag ng araw kaya nabihag niya ang lubusang
ganda ng kalikasang Pilipino...” --Eloisa May P. Hernandez, The American and Contemporary Traditions in
Philippine Visual Arts
“Itinanghal niya ang magbubukid sa isang sukdulang paraiso, kung saan laging mapagbiyaya ang kalikasan, at walang
nakakaranas ng gutom o gulo. Inibig ng lahat ang kanyang dalagang Pilipina, nakangiti, maputi, nakabihis ng lumang
gawing damit na hindi kumukupas sa araw o nasisira sa paggawa sa bukid...” --Thinkquest
Itinangi si Amorsolo dahil ‘nabihag’ niya ang uri ng liwanag sa Pilipinas. Gumamit pa siya ng
paraang tinawag na ‘backlighting,’ - sa likuran ng tao inilagak ang araw kaya naguhit sila sa
ginintuang liwanag. Naging favorito siya ng mga Amerkano na nais ipakita sa mga nasa America
ang anyo ng kanilang sakop na kapuluan. Marami ang nagbayad nang mahal upang magkaruon ng
kanyang mga larawan, o ipaguhit ang kanilang mga larawan sa kanya. Sapat na ang kita niya mula
nuong 1930 kaya hindi na siya tumanggap ng trabajo mula sa mga bahay kalakal.
Naging napaka-tatag ang sining ni Amorsolo, kaya nang
mag-iba ng hilig (style) ang mga sumunod na pintor,
ang mga tinawag na mga Moderno, tinawag itong
“aklasan,” o mistulang “paghimagsik” laban sa
tinawag na Amorsolo school of painting. Silang dalawa
ni Guillermo Tolentino, ng UP rin, ang tinaguriang
maka-luma (conservatives) ng mga “naghimagsik” na
kinabilangan nina Victorio Edades, Galo B. Ocampo
at Carlos ‘Botong’ Francisco. Subalit walang bawas
ang paghanga at parangal kay Amorsolo tanang buhay
niya, lalo na’t dinaan niya sa dami dahil napaka-sipag at
napaka-bilis niyang magpinta. Karaniwan, 10 larawan
ang natatapos niya buwan-buwan. Para sa pavilion ng
Pilipinas sa Exposition sa Paris nuong 1931, nakatapos
siya ng 3 likha, kasing-laki ng tao, nang wala pang isang buwan. Bumagal lamang ang gawa niya
nuong bandang huli, nang dapuan siya ng diabetes at kulaba (cataract) sa mata; namatay pa mandin
ang 2 anak na lalaki.
Yumao si Amorsolo sa Manila nuong Febrero 26, 1972. Nuong 1973, siya ang kauna-unahang
hinirang ng pamahalaan na Taga-likha ng Pilipinas (National Artist of the Philippines).
Tinanggihan niya ang ‘ganda’ na tanghal sa Europa at ibang bayan. Humugis siya ng sariling wari
ng ‘gandang’ Pilipina: Bilugan, hindi pahaba ang mukha. Buhay, hindi mapungay ang mga mata.
Maigsi subalit pansinin ang ilong. Matambok, hindi nakausli, ang mga labi. Hindi maputi ang balat
tulad ng taga-Europa, hindi madilim na kayumanggi ng karaniwang Malay, kundi makinis at
malinaw na hambing sa mga pisnging namumula sa hinhin. Walang galit o pangit sa mga larawan
ni Amorsolo, ang nagbigay buhay sa ‘ginintuang’ Pilipino.
Pagtapos ng Liberation, Arts mula nuong 1951 ang paghilig (style) niya sa
nuong 1949, nabigyan siya ng hanggang 1958. Nuong 1960, binagong tanaw-buhay (neo-
pabuya (grant) ng United binigyan siya ng pabuya ng realism) na sumaklaw sa sining
Nations (UNESCO) upang United States upang mag-aral at likhaan ng Europa at
makapag-dalubhasa sa sa New York, at nuong 1970, America, dala ng salat at hirap
Canada nang 6 buwan. mula Germany naman, upang ng buhay na laganap nuon
Sumunod na taon, 1950, mag-aral sa Zurich. matapos wasakin ng digmaan
nanalo ng unang gantimpala Tumanggap siya ng Republic ang tiwasay at mahinahong
ang kanyang “Banaklaot” Heritage Award nuong 1963 daigdig ng mayamang Europa.
(“Fishermen”) sa unang at ng Araw ng Maynila Sa mga sining nuon, ang
paligsahan ng Art Association Award nuong 1970. Marami kabaguhan ng mahirap na
of the Philippines. Nuon ding pa siyang nakamtang buhay ay tinaglay sa tindi at
taon na iyon, 9 buwan siyang gantimpala at parangal pagkasukdulan ng mga katha -
pinapag-aral ng France sa hanggang mamatay siya nuong sa mga larawan, lalo na sa
Ecole de Beaux Arts ng 1981 sa Makati. Saka siya “Banaklaot,” ang nagbukol na
University of Paris. itinanghal na Tagapakatha mga bisig, hukot na mga
ng Pilipinas (National Artist). balikat, naramdaman kung
Naging professor siya sa UST hindi nakita, ang banat ng mga
School of Fine Kinilala sa kanyang litid, ang tagas ng pawis.
“Banaklaot” nuong 1950
Sa mga sumunod na taon, nabaling ang kanyang hilig (style) sa Cubism - ang paglarawan sa
pamamagitan ng iba’t ibang hugis ng geometry at physics, kaya ang larawan ay parang pinagkabit-
kabit na mga kahon, tabla at yero. Kabaligtaran ng naunang hilig ng malalim at masidhing
damdamin, ang Cubism ay paglalarawan nang pang-harapan lamang. Ang damdamin ay bahagya
lamang at hindi sinasadya.
Aninaw ito sa pagpinta niya pagkalong sa sanggol. Pinag- Makinis sa ilan, kahig-kahig sa
sa mga “common tao” - iba-iba ni Manansala ang iba. Subalit nanatiling tunay sa
tagpi-tagpi ang himas ng mga pagpinta niya, matingkad at dukhang tao ang larawan ni
kulay subalit naglarawan na magkasalungat ang mga kulay Manansala. Maaaring dala ng
patuloy pa rin sa mga dating minsan, iba’t ibang kinang kanyang karanasan, at ng
gawi - paglalako sa mga (shades) ng magkakahawig na sariling dangal, anumang anyo
lansangan, pagpila upang kulay sa iba. Magkakahawig ang ipahid niya, laging tunay
bumili ng bigas, huntahan ang mga hugis sa ilan, halu- ang paglarawan niya sa mga
habang nagsasabong nang halo at bala-balakit ang mga Pilipinong maralita.
“kahig-kahig,” nagdarasal sa hugis sa iba.
hapag bago kumain,
Lino Brocka
Mula sa Tagalog na Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Tumalon sa: nabigasyon, hanapin
Lino O. Brocka
Tunay/Buong
Catalino Ortiz Brocka
pangalan
Abril 7, 1939
Kapanganakan
Pilar, Sorsogon
Kabansaan Pilipino
Pelikula at Sining
Larangan
Pambrodkast
Pinag-
Pamantasan ng Pilipinas
aralan/Kasanayan
Si Catalino Ortiz Brocka, na mas nakilala bilang Lino Brocka, ay isa sa mga pinakamahusay
na direktor sa Pilipinas na pinarangalan at kinilala, maging sa ibang bansa.
Tinalakay niya sa kanyang mga pelikula ang mga paksa na pilit iniiwasan sa lipunan. Ipinamalas
niya rin ang pagiging diretso sa kanyang mga ideya at opinyon na malinaw ring matutunghayan
sa kanyang mga pelikula. Kung kaya't hanggang ngayon ay patuloy na pinapanood at
hinahangaan ng mga tao mula sa iba't ibang henerasyon dahil na rin sa mga sitwasyon at ideyang
tumutugma sa kahit anong panahon dito sa bansa.[1]
Mga nilalaman
[itago]
• 1 Talambuhay
• 2 Larangan ng sining
o 2.1 Mga pelikula
o 2.2 Mga pagtatanghal
o 2.3 Sa telebisyon
• 3 Malayang Pagsasalita
• 4 Mga pagkilala
• 5 Mga sanggunian
Talambuhay [baguhin]
Ipinanganak sa Pilar, Sorsogon noong Abril 7, 1939, at supling nina Regino Brocka at Pilar
Ortiz. Nang mamatay ang kanyang ama, lumipat sila sa tirahan ng kanyang ina sa Nueva Ecija.
Mula sa kanyang pagkabata ay nagsimula na ang kanyang pagkahilig sa sining nang mag-aral
siya at maging isa sa pinakamahusay pagdating sa pagtula sa kanilang lugar. Mula rito ay
naisipan niyang bumuo ng isang organisasyon na aarte at magtatanghal sa kanilang komunidad.
Ang pinakaunang pelikula na ginawa niya ay ang Wanted: Perfect Mother, ang ipinanlaban ng
Lea Productions sa Paligsahan ng mga Pelikula ng Maynila.[2] Ang pelikulang ito ay naging
matagumpay, sa takilya at maging sa nilalaman. Nasundan ito agad ng Santiago (1970), na
nagbigay kay Hilda Koronel ng kanyang unang pagkilala bilang isang aktres, at Tubog sa Ginto
(1970), na naglayo kay Eddie Garcia sa mga kontrabidang karakter nang gumanap siya rito
bilang isang bakla. Sa mga sumunod na dalawang taon, si Brocka ay naging direktor ng iba pang
pelikula para sa Lea: Stardoom (1971); Lumuha Pati mga Anghel (1971); Cadena de Amor
(1971); Now (1971); Villa Miranda (1972); at Cherry Blossoms (1972).
Noong 1974, nagtayo siya ng sarili niyang kumpanya, ang Cinemanila, na kahati ang kanyang
mga kaibigan. Siya ang prodyuser at direktor ng Tinimbang Ka Ngunit Kulang (1974) at Tatlo,
Dalawa, Isa (1974). Hindi naging malakas ang pagpoprodyus kaya naisipan niyang ipagpatuloy
na lamang ang pagiging direktor para sa ibang kumpanya ng pelikula, kabilang na ang Maynila:
Sa mga Kuko ng Liwanag (1975), Inay (1977), Hayop sa Hayop (1978), Init (1978), Rubia
Servios (1978), Ina, Kapatid, Anak (1979), Kontrobersiyal (1981), Hello, Young Lovers (1981),
Caught in the Act (1981), PX (1982), at Cain at Abel (1982).
Taong 1977 nang siya ay maanyayahan na ipakita ang kanyang pelikulang Insiang sa Directors'
Fortnight sa Paligsahan ng mga Pelikula ng Cannes sa Pransya. Nasundan ito ng Jaguar sa 1980
Cannes, at ng Bona, muli sa 1981 Directors' Fortnight. Ang pelikula naman niyang Angela
Markado ay inilaban at nagwagi bilang Best Picture sa ginanap na Paligsahan ng mga Pelikula sa
Nantes. Noong 1984 nang ipakita ang Bayan Ko: Kapit sa Patalim sa Paligsahan ng mga
Pelikula ng Cannes, at nanalo bilang Pinakamahusay na Pelikula ng British Film Institute. Ang
isa pa niyang pelikula, Orapronobis (1989), na nagtalakay ng pang-aabuso ng militar matapos
ang Rebolusyong EDSA ng 1986. Ginawa niya rin ang How are the Kids?, isang malawakang
pelikula kasama ang isang Pranses na direktor, Jean-Luc Godard, at iba pa. Naging isa rin siya sa
mga hurado sa Paligsahan ng mga Pelikula ng Bagong Delhi at sa Paligsahan ng mga Pelikula ng
Cannes noong 1986. Bukod dito, napili rin siya bilang isa sa sampung pinakamahusay na
direktor ng dekada 80's sa 1986 Paligsahan ng mga Pelikula ng Toronto.
Sa telebisyon [baguhin]
Isinulat niya at idinerek ang ilang mga bahagi ng Balintataw na pinangunahan ng malalaking
artista. Nagkaroon din siya ng iba pang mga palabas sa telebisyon tulad ng Lino Brocka
Presents; Hilda, Tanghalan; Maalaala Mo Kaya?; at Biktima ng Ligaw na Sandali.
Ang kanyang pagtuligsa laban sa pagpapatigil sa malayang pagpapahayag ng kanilang ideya ang
nagtulak sa kanya na dalhin pa hanggang sa lansangan at sumali sa panibagong samahan, ang
Free the Artist Movement, na nang kalaunan ay mas nakilala bilang Mga Nag-aalalang Artista ng
Pilipinas (CAP). Bilang kritiko ng administrasyong Marcos, walang takot niyang ipinarinig ang
kanyang boses at saloobin. Noong 1985, naaresto siya kasama ang kapwa direktor na si Behn
Cervantes dahil sumali sila sa pag-aaklas na ginawa ng mga tsuper ng dyipni. Nang italaga
naman siya ng dating Pangulong Corazon Aquino bilang kasapi ng 1986 Kumbensiyong
Konstitusyonal, mas pinili niyang iwanan ito at sumama sa protesta laban sa naging pasiya ng
Kumbensiyon patungkol sa isyu ng reporma sa lupa.
Tumanggap rin si Brocka ng 1985 Gawad Ramon Magsaysay para sa Pamamahayag, Panitikan,
at Sining sa Malikhaing Komunikasyon[3]; 1989 Gawad CCP para sa Sining Pampelikula; at 1990
Gawad Pang-alaala kay Lamberto Avellana.
Ilang taon mula ng kanyang pagpanaw sa isang aksidente noong Mayo 21, 1991 sa Lungsod
Quezon, binigyan siya ng 1992 Gawad na Pambuung Buhay ng Tagumpay ng FAP. Bukod pa
rito ang postumong pagkilala sa kanya bilang isang Pambansang Alagad ng Sining para sa
Pelikula.
Napoleon Abueva
Mula sa Tagalog na Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Tumalon sa: nabigasyon, hanapin
Napoleon Abueva
Kabansaan Pilipino
Larangan Iskultura
Pamantasan ng Pilipinas,
Akademiya ng Sining ng
Pinag-
Cranbrook, Pamantasan
aralan/Kasanayan
ng Kansas, Pamantasang
Harvard
Si Napoleón Isabelo Veloso Abueva, na kinikilalang Napoleon Abueva, ay isang tanyag na
iskultor na Pilipino. Itinuring siyang Ama ng Makabagong Iskultura ng Pilipinas. Siya ay
pinakabata sa taong 46, at kauna-unaha't natatanging Boholano na nabigyan ng parangal bilang
Pambansang Alagad ng Sining sa larangan ng Sining Biswal.[1]
Mga nilalaman
[itago]
• 1 Talambuhay
• 2 Pagkamapanlikhain
• 3 Mga parangal
• 4 Mga likha
• 5 Mga misyong pangkultura
• 6 Mga sinalihang
organisasyon
• 7 Mga panlabas na kawing
• 8 Sanggunian
Talambuhay [baguhin]
Isinilang si Billy Abueva, ang kanyang palayaw, sa Tagbilaran, Bohol noong Enero 26, 1930.
Ang kanyang magulang ay sina Konggresman Teodoro Abueva at Purificacion Veloso na
parehong hinatulan ng mga Hapones noong 1944 dahil sa kanilang mga gawaing panggerilya.
Noong bata pa lamang siya, si Abueva ay naturuan na ni Fidel Araneta, isang Cebuanonng
iskultor. Nang pingakalooban siya ng isklarsyip ni Pura Villanueva Kalaw, nag-aral siya sa
Paaralan ng Pinong Sining ng Pamantasan ng Pilipinas, kung saan naging guro niya si Guillermo
Tolentino. Pagkatapos, kumuha siya ng dalubhasaang pantas sa Akademiya ng Sining ng
Cranbrook sa Michigan sa pamamagitan ng paggawad ni Smith Mundt-Fulbright. Nagpasanay
siya bilang karagdagan sa iskultura at seramika sa Pamantasan ng Kansas at kumuha rin siya ng
kursong pantag-init sa Harvard noong 1956. Nagpakasal siya kay Sergia Valles at nagkaroon ng
tatlong supling, isa rito si Mulawin na isa rin siyang iskultor.
Pagkamapanlikhain [baguhin]
Salapang Alegorikal (1964)
Sa katagalan nang 30 taon sa pagiging iskultor, ang mga likha ni Abueva ay naikalat na nang
malawakan sa mga galerya, paaralan, gusaling pambayan, tahanan, kampus, at mga liwasan dito
sa bansa at sa ibayong dagat. Ang kanyang bersatilidad sa parehong midyum at himanting ay
tumatalilis sa maalwan na pag-uuri. Gumagawa siya ng iskultura sa malawakang saklaw ng
pagpapahiwatig: sa metal tulad ng bakal, tansong dilaw, tansong kape, at aserong di-
nangangalawang; sa bato tulad ng adobe, marmol, alabastro, at korales; at sa kahoy tulad ng
mulawin, nara, kamagong, ipil, at kawayan. Nguni't umamin siya na nakasaya gumawa na may
punungkahoy ng Pilipinas, ipinapakita ang kanilang mabutil na hilatsa at likas na alinangnang sa
paraan ng tuwirang paglililok. Nakapaglilok siya na may pinagsamang iba't ibang materyales,
tulad ng kahoy na may metal at bato, at nakapaggawa sa mga aghimong naaangkop sa mga
materyales na ginagamit.
Fredesvinda (1982)
Bagama't kinilala niya ang kanyang likas na impluwensya kay Brancusi, nakapagsalik si Abueva
nang palagian para sa mga bagong anyo at pamamaraan ng pagpapahiwatig. Noong 1957
nakapaglikha siya ng ibay na krusipiho para sa Kapilya ng Banal na Sakripisyo sa kampus ng UP
Diliman. Nang umuunlad ang kanyang likha sa kasaligutgutan at paggulang, lalo naging higit at
higit na kinikilala ng mayaman na halo ng pang-unawa at kalidad ng haraya na sumasalunga
mula sa makasining na pagkapangisahan na binibigyan siya ng pagkakataon upang hagarin ang
kanyang sining na walang pagsansala o sariling kamalayan.
Isang mahalagang aspekto ng likha ni Abueva ay ang kanyang pag-aatim sa kapakanan sa panig
na hinggil sa gawain ng iskultura. Sabi niya,
Kabilang sa mga likha ni Abueva ay: ang nakulutang na iskulturang Moises, 1951, lumulutang sa
tubig; Pagtatanim ng Palay, 1952, isang unang makabagong likha na may malaki, matipunong
indayog; Salapang Alegorikal, isang likha gawa sa mulawin na lumahok para sa Pilipinas sa Ika-
XXXII Dalawahang-Taunang Venesya noong 1964; ang naistilong Anuwang, 1968, sa tanso;
Mga Ibon, 1971, sa magisok na marmol; ang maopalesensya at pipis na Lungsod Alabastro,
1973; at ang kasinlaki ng taong Mula at Hanggang sa Dagat, 1978, na may mga gusgusing lalaki
pigura na may buhat na bangka.
Nakapaggawa ng mga dambana gawa sa kahoy na may tabas na metal, pinagsamang makabago
na may lipi sa tighaw na may maraming palamuti. Ang bilang ng mga aspekto ay gumigitaw
mula sa kanyang likha: ang likas na patalinghaga, ang kamangha-mangha, ang konstruksyonal,
ang mataas na nagawing kumbensyonal, ang basal, at ang hinggil sa gawain.
Napoleon V. Abueva
In 1976, Napoleon V. Abueva, then 46, was the youngest Filipino to become a National
Artist. Known as the Father of Modern Philippine Sculpture, he is a master in both academic
representational style and modern abstract. His works have been executed using almost all
kinds of materials, including hard wood like molave, acacia, langka wood, ipil, kamagong,
palm wood and bamboo, adobe, metal, stainless steel, cement, marble, bronze, iron,
alabaster, coral, and brass. He even combines different materials, like wood with metal and
stone.
Under a Pura Villanueva-Kalaw Scholarship, Abueva graduated from the University of the
Philippines School of Fine Arts in 1953 with a Bachelor of Fine Arts in Sculpture. He received
much recognition as early as his college years, during which he was mentored by Guillermo
Tolentino, the first National Artist for Sculpture and creator of the UP Oblation. For three
years in a row (1951-1953), he won first prize and best entry awards in sculpture in the Art
Association of the Philippines annual competition. One of his works from this period is the
Kagampan or Kaganapan, which is considered most representative of his work. He also
received recognition in the Institute of Contemporary Arts’ International Sculpture
Competition in London, England for The Unknown Political Prisoner.
In 1955, he finished his Master of Fine Arts at the Cranbrook Academy of Art in Michigan as
a Fulbright/Smith-Mundt Scholar. He later took graduate units in Ceramics at the University
of Kansas and Art History at Harvard University.
Abueva then joined the UP as Assistant Instructor. It was in 1978 that he was appointed
Dean of the College of Fine Arts, and he held the position until 1989. In 1993, he was given
an honorary doctorate in humanities and was promoted to University Professor. Abueva
retired in June 1995, and was given the status of Professor Emeritus in April 2003.
His achievements and honors are not limited only to the academe. In the period of the
1960’s to the 1980’s, he has also had the distinction of representing the Philippines in
symposiums and being sent as delegate and special guest to various art exhibits and
functions abroad.
Fe del Mundo
Mula sa Tagalog na Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Tumalon sa: nabigasyon, hanapin
Ipinanganak siya noong Nobyembre 27, 1911 sa Maynila. Isa siya sa walong mga anak nina
Bernardo (isang abogado) at Paz (isang maybahay). Sinawinpalad na namatay ang kanilang ina,
nang siya ay sampung taong gulang pa lamang. Likas siyang matalino at masipag na mag-aaral.
Nagtapos siya sa Manila South High School na may honors (1926). Nakapasa siya sa entrance
test sa Unibersidad ng Pilipinas kung saan ang mga babae ay binibigyan lamang na 10% na
kabuuang populasyon upang makapag-enrol. Sa 200 estudyanteng kumuha ng Pre-Medicine
entrance test, siya ang nanguna sa lahat. Labing-tatlong dalaga lamang ang nakapasa at isa si Fe
sa mga ito.
Natapos niya ang Pre-Med sa loob lamang ng 2 taon (1928). Sa UP College of Medicine, tanging
siya ang nakakuha ng markang A, o ang katumbas nitong 1.0 sa Pediatrics (Panggagamot sa mga
bata). Ito ang kanyang naging inspirasyon upang magpakadalubhasa sa gawaing ito. Natapos ni
Dr. Fe ang kursong Doctor of Medicine (1933) bilang class valedictorian. Naipasa niya ang
pambansang Medical board examination at nakamit ang Ikatlo (3rd place) sa pinakamataas.
Dahil sa kanyang angking talino, biniyayaan siya ng Pangulo Manuel L. Quezon ng isang
scholarship sa alinmang unibersidad sa Estados Unidos. Limang taon siyang nagpakadalubhasa
sa Pediatrics sa Unibersidad ng Harvard. Tinapos niya ang kursong Master of Arts in
Bacteriology sa Unibersidad ng Boston.
Silang pangunahing manggagamot ng mga bata, ipinagmamalaki ni Dr. Fe ang kanyang mga
pananaliksik sa mga sakit na polio, rubella at varicella. Ang mga ito ang nagsilbing basehan sa
pag-aaral at paggamit ng mga bakuna sa buong bansa. Ang kawalan ng mga kagamitan at
laboratoryo sa Pilipinas hindi naging hadlang kay Dr. Fe upang patuloy na magsaliksik.
Matiyaga niyang ipinadadala sa New York (para sa polio), sa London, (para sa tigdas), sa
Switzerland (para sa rubella) at sa bansang Hapon (chicken pox) ang mga specimen. Sa kanyang
pag-aaral sa libo-libong mga bata mula sa iba't ibang parte ng bansa (1941), napag-alaman niya
na ang mga bata pala ay maaaring immune o higit na mahina ang panlaban (susceptible) sa ilang
mga sakit. Ito ang naging panuntunan kung ilang taon ba dapat bigyan ng bakuna ang isang
sanggol upang higit na magkabisa ito.
May isang kaso na inakalang tipus (typhoid fever) ang kumalat na epidemya noong taon 1954.
Dahil sa pagtitiyaga ni Dr. Fe, ito ay nadiskubre na dengue pala. Ito ang unang pagkakataong
nakilala ang dengue sa Pilipinas.
Pinag-aralan din ni Dr. Fe ang mga bakteryang nagiging sanhi ng pagtatae (bacteriological
etiology ofdiarrheas) ng mga batang wala pang 5 taong gulang. Ito ang nagbukas ng daan sa
paggamit ng microbials para huminto ang pagtatae.
Hindi lamang panggagamot sa bata ang pinagdalubhasaan ni Dr. Fe. Pinag-aralan din niya kung
paano maaaring mapaayos at lubusang mapakinabangan ang mga hilot sa panganganak at
pangangalaga ng mga batang bagong silang. Pinangunahan din niya ang pagkakaroon ng mga
botika sa barangay at mga sentrong pangangalaga para sa mga ina at bata (Mother and Child
Health Care Centers).
1 Buhay
2 Mga
Isinulat
3 Parangal
4
Sanggunia
n
5
Pagkilala
Buhay
Ipinanganak siya noong 9 Marso 1899 sa Lolomboy, Bocaue, Bulakan at panganay
sa tatlong anak nina Felipe Reyes at Juliana Santos Reyes.
Nag-aral siya sa Meisic Elementary School, Tondo Intermediate School at Manila
High School sa Tondo, Maynila. Natamo naman niya ang kanyang “High School
Teacher's Certificate (H.S.T.C.) noong 1923 at ang kanyang Batsilyer sa Agham sa
Edukasyon noong 1924 mula sa Unibersidad ng Pilipinas (UP). Nagkaroon din siya
ng dalawang taon na pag-aaral sa Boston University bilang isang UP Fellow kung
saan niya nakamit ang kanyang “Certificate in Physical Education”.
Nagsimula siyang manaliksik ng mga katutubong sayaw noong 1921 at naglakbay
sa mga malalayong baryo sa Hilaga at Gitnang Luzon. Patuloy siyang lumikom ng
mga katutubong sayaw, kanta at laro para sa kanyang master thesis sa UP noong
1926 at matapos na rebisahin ito noong 1927, inilimbag niya ito na may titulong
Philippine Folk Dances and Games.
Naging superintendent siya ng Physical Education, Bureau of Public Schools,
Philippine Republic noong 1947 at consultant ng Bayanihan Folk Dance Troupe.
Nagturo rin siya sa ilang mga folk dance camps at nagsagawa ng mga seminar o
workshop sa iba't ibang unibersidad at kolehiyo sa bansa. Itinanghal niya ang
kanyang Philippine dances and folklore sa Fourth International Congress on
Physical Education and Sports for Girls and Women sa Washington, D.C .
Naging kasapi siya ng Women's Athletic Committee of the Philippine Amateur
Athletic Federation, 1940-1954, 1955-1956 at United Nations Association of the
Philippines; nagsilbi sa Curriculum Committee of the National College of Physical
Education; National YMCA Board, 1945-1946; at Entertainment Committee of the
International Society for Education, 1960.
Itinatag niya ang Filipiniana Folk Dance Troupe at The University of the Philippines
Dance Troupe.
Mga Isinulat
Philippine National Dances (1946)
Gymnastics for Girls (1947)
Fundamental Dance Steps and Music (1948)
Foreign Folk Dances (1949)
Dances for all Occasion (1950)
Playground Demonstration (1951)
Philippine Folk Dances, Volumes I to VI
Parangal
Republic Award of Merit mula kay Presidente Ramon Magsaysay, 1954
Doctor of Sciences degree in Physical Education, Honoris Causa mula sa
Boston University
Doctor of Humanities, Honoris Causa mula sa Far Eastern University,
Maynila, 1959
Cultural Award mula sa UNESCO
Rizal Pro-Patria Award
Certificate of Merit mula sa Bulacan Teachers Association
Ramon Magsaysay Award, 1962
Award for Outstanding Alumna, College of Education, UP
Pambansang Alagad ng Sining, 1973
Handa sa hirap ng isang guro, Miss Reyes ay nagsimula ang kanyang paghahanap para sa
dances katutubong gamitin sa pag-aaral habang ang isang Student Assistant sa Pisikal na
Edukasyon 1921-1923 at isang Assistant magtuturo sa mga sumusunod na taon. Isa sa mga
pinaka-popular na paraan ng pagpapahayag sa mga Pilipino, ang mga dances inaalok magandang
ehersisyo. Sila din ang nagturo magkano ang mga mag-aaral tungkol sa kanilang mga bansa,
tulad ng sayaw sa bawat kalibre ng isang characteristically Philippine pagkatao molded ng
kasaysayan at heograpiya ng Isla. Hinahanap sa una sa mga kabukiran sa paligid ng Manila,
mabilis na siya nakita na may higit pang epekto ng Western kultura maraming dances ay nawala
o mabago nang husto. Sa pagtatapos ng pagiging Assistant Pisikal na direktora sa UP, siya
kinuha up ang ideya na ibinigay sa kanya ng huli Francisco Benitez, at pagkatapos ay ang Dean
ng College of Education, at embarked sa kung ano ang naka-bold sa isang venture para sa
panahon na iyon, paggawa ng mga katutubong sayaw ang paksa ng kanyang mga nagtapos sa
pag-aaral.
Ang halaga ng orihinal na pananaliksik Miss Reyes ', kinikilalang unang bahagi ng marunong
makita ang kaibhan direktor, ay na lalaki sa pamamagitan ng malawak na gamitin sa mga
susunod na taon, pagtulong upang magbigay ng isang Pilipino ang pag-unawa ng kanilang mga
sarili at ang kanilang mayamang pamana. "Sa kanilang mga background ng mga katutubong
damit, mga kaugalian, sining, musika at mga alamat" at "ang kanilang natatanging mga pagkatao
binubuo ng ating mga ugali, idiosyncrasies at likas traits pati na rin ang mga tradisyon bilang
isang tao," paliwanag niya, "ang mga dances kumakatawan sa isang mahalaga sa buhay ng
larawan ng ating pambansang buhay at kultura. "
Sa kanyang unang at mamaya mga koleksyon, ang malaking pagkakaiba-iba ng uri ng sayaw,
tuhn at musika na nakalarawan ang isang maraming-faceted Filipino character. Mula sa Negritos
at mga katulad na Aboriginal tao sa mga bundok ng kanluran Luzon, Panay at iba pang isla ay
dumating una dances at musika na ginawa sa pamamagitan ng mga alpa krudo Hudyo ng
kawayan, flutes ng bundok baston at steel violins sa mga string ng abaca. Pagano tribes ng
Malay stock, na ang builders ng sikat terraces bigas sa mataas na kabundukan ng hilagang
Luzon, ay pananatilihin marami maligaya at ritwal dances sinamahan ng flutes ilong, steel
guitars, gongs ng iba't-ibang sukat at hugis, drums at kahoy sticks. Maliwanag na nagdadala ng
Arabic at mga Indo-Malay impluwensya ay ang musika, dances at damit ng mga Filipino Muslim
sa buhay na ang pinakatimog na isla ng Mindanao at ang katabi ng Sulu Archipelago, na ang
mga ninuno ay embraced Islam nang maaga bilang ika-14 na siglo.
Espanyol at Europa ay naiimpluwensyahan ng malakas sa gitna ng mga libis ang mga tao sa
buong Isla, sa karamihan ng mga na ang forebears ay iko-convert sa mga Kristiyano matapos ang
pananampalataya sa pagdating ng Spaniards sa 16th siglo. Nakikibagay European musika,
sayaw at damit sa kanilang mga katutubong kultura, ang lahat ay Filipinized. Reminiscently
Espanyol ay ang mga popular na Pandanggos at Habaneras. Sa Tarlac, para sa Jota Moncadeña,
kastanyedas ay mapapalitan ng steel piraso, ang tikas ng salon ay nag-iingat, at Espanyol at
Ilokano hakbang ay pinaghalo sa softer, freer at mas fluid paggalaw kaysa sa orihinal na
Espanyol Jota. Ang polka at balse ay pinagsama sa Polkabal. Borrowings mula sa England na
nagdulot sa Ba-Ingles ng Ilocos Sur. Leyte's Alcamphor ay traceable sa Pranses minwet, at ang
kapita-pitagan Rigodon, danced today at pormal na bola, ay kinuha mula sa Rigaudon ipinakilala
sa hukuman ng Louis XIII ng Pransya. Ang Jarabes ay isang Mexican-angkat, ang Redoba ng
Aleman pinanggalingan, ang Lanceros ng Laguna mula sa isang American square dance na
tinatawag na Lancers, ang Birginia mula sa Virginia ulak.
Kahit na ang mga forms differed malaki, maliwanag sa lahat ng mga grupo at rehiyon ay isang
pangkaraniwang pag-ibig sa musika at maindayog pagkilos at ng kamalayan ng play. Ang bawat
isa ay nagkaroon ng songs at dances ng pagpapasalamat, kapanganakan, kamatayan, pag-ibig,
kasal, digmaan at tagumpay. Sila danced upang ilarawan ang dignidad ng paggawa, upang
ipahayag ang saya at tawanan, kalungkutan at pagkabigo, para sa mga ibon sa kanilang larangan
o lamang para sa isang magandang araw.
Sa lahat ng mga grupo ay natagpuan ng isang Filipino pagkakagusto para sa ritwal. Kabilang sa
mga Kristiyano, seremonyal dances ay ginanap sa panahon ng fiestas bayan at relihiyon
kaganapan tulad ng Mahal na Araw at Miyerkules ng Abo. Ang mga pagans ay ritualistic dances
sa hukuman ang mga pag-ulan o ang favors ng kanilang mga anitos (na espiritu) o sa drive ng
masasamang espiritu malayo. Kabilang sa mga Muslim, kabataan warriors tanyag sa sayaw ng
kanilang pagsasanay para sa mga kalalakihan, at ang bawat babae ng hari o reyna ng dugo ay
inaasahang matutunan ang Singkil.
Attesting sa isang guro para sa creative kaya sa pagbagay at kaaya-aya paglagom ng mga
Aboriginal, Oriental at kanluran impluwensya, ang mga dances inspirasyon ang tiwala ng mga
Pilipino sa distinctiveness at lakas ng kanilang kultura timpla. Para sa isang bansa binubuo ng
higit sa 7,000 isla at maraming grupong etniko, ang pagkalat ng mga katutubong dances at songs
din ay naging isang unifying factor pagbibigay ng kontribusyon sa isang kahulugan ng
pambansang pagkakakilanlan. Anticipating ang tindi upang muling mabuhay sa nakaraan kung
saan ay dumating na may tiwala sa sarili, ang pagtatanghal ng mga dances sa lahat ng masama ng
mga social gatherings spurred ng modernong pag-aaral ng katutubong kultura.
Bumalik bilang Assistant Pisikal na direktora sa UP, Miss Reyes ay may-asawa sa 1,934 na
Propesor Ramon P. Tolentino, Jr, at pagkatapos ay Assistant Director ng Department of Physical
Education, na-share sa kanya managinip ng pagtataguyod ng Philippine Folk dances sa pisikal na
kurikulum ng edukasyon ng mga paaralan . Sa parehong taon, kapag ang pag-aaral ng mga
katutubong sining ay magiging masyadong mahal para sa Unibersidad ng Kagawaran ng Pisikal
na Edukasyon sa pananalapi, UP President Jorge Bocobo nagbigay nasasalat suporta sa mga
research proposal FRANCISCA Reyes Tolentino, ang pagpapagana sa kanya, ang kanyang
asawa at isang University kasamahan, Antonio Buenaventura, sa pag-aaral katutubong dances sa
Mindanao, Leyte at Mountain Province at maitala ang mga awit sa tulong ng isang makina
Victor-record. Paglalakbay-dagat Ang mga materyales na natipon sa 38 katutubong dances at 33
songs at airs. Pananaliksik na ito ay inspirasyon sa pamamagitan ng compositions Mr
Buenaventura at iba pang mga kasapi ng mga propesor ng musika at isang bilang ng mga
pampublikong pagtatanghal kung saan ang Pangulo Bocobo enthusiastically endorsed. Ang
Tinikling, natagpuan sa Leyte-danced sa pagitan ng mabilis clapped, steel poles at pinangalanan
matapos ang isang pang-paa ibon, ang mga tikling, makikita sa rice paddies-mula noon ay
maging isang pambansang mga paboritong ng parehong mga bata at matatanda.
Ang isang mas kapaki-pakinabang ekspedisyon na sinundan sa 1,935, kapag makumpleto ang
mga tala ay ginawa sa 33 katutubong songs at dances sa Mountain Province, walong sa Ilocos
Norte, 14 sa 11ocos Sur at apat sa Abra. Ang ilang mga pambayang 18 songs ay maitatala at
mga koleksyon na ginawa ng mga katutubong damit at mga instrumentong pangmusika.
Ang "pagkatuklas," pag-aaral at pagtatanghal ng mga katutubong songs at dances, na nagsimula
sa pamamagitan ng pioneers katutubong sining, nagkamit mabilis momentum sa makasaysayang
taon ng founding ng Philippine Commonwealth. Isang kuwento ng katutubong awit ay
dinaluhan ng mga bantog pyanista Artur Rubinstein. Kabilang sa 20 palabas ng songs Folk
dances at ibinigay ng UP mag-aaral sa panahon ng 1,935 at 1,936, ang mga nai-render sa mga
pageants at ang pagtatalaga sa tungkulin Commonwealth at ang karnabal Auditorium naaangkop
instilled sa malalaking mga mambabasa ng mga Pilipino ang pagmamalaki sa kanilang sariling
lahat ngunit nakalimutan paraan ng mang expression. Sa kanyang taunang ulat ng Pangulo
Bocobo sundin: "Sa lahat ng mga programang ito, magkano ang encouragement ay ibinigay sa
Philippine songs at dances at ang mga mambabasa ay sang-ayon impressed. Sa koneksyon, ang
kapuna-puna sa pamumuno ng mga Propesor FRANCISCA Reyes Tolentino sa pagkandili sa
Philippine-Folk dances dapat ay nabanggit. "
Mrs Tolentino nanilbihan sa UP President's Advisory Committee sa Folk Dances at Songs 1934-
1938 at ay naisulong, sa 1,935, sa Pisikal na Direktor ng kaibigang Babae sa UP-isip nang
lubusan ang kanyang mga pagsisikap sa Maynila sa panahon ng mapaghugis taon ang kanyang
anak na babae, na siya na inorganisa ng UP katutubong awit Sayaw-tropa, noong 1937, at
direktor para sa dalawang termino.
Karaniwang ng kanyang pagpayag na gumawa ng isang dagdag na pagsusumikap upang ang iba
ay maaaring malaman ang kanyang bansa mas mabuti, Mrs Tolentino organisado ang mga
Filipiniana katutubong sayaw tropa na gumanap para sa servicemen bilang isang bahagi ng US
Army Special Services para sa pitong buwan sa 1,945.
Pare-pareho nababalisa habaan ang katutubong kultura sa pribadong pati na rin sa mga
pampublikong paaralan, na dating niya tinanggap ang imbitasyon upang magturo matapos ang
oras ng pagtatrabaho sa Jose Rizal College, Philippine Women's College (ngayon ay University)
at Far Eastern University (FEU). Siya din ang nagturo sa National University at Centro Escolar
University matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig.
Ang pagkamatay ng kanyang asawa, sa 1939, pagkatapos ng apat at kalahating taon ng isang
malapit na personal at propesyonal na sosyohan, nasubukan Mrs Tolentino's malasakit sa
kanyang sarili na ipinataw misyon upang mapagbuti Philippine kultura sa pamamagitan ng
pagpapalaganap ng sining ng pagganap ng mga kamag-anak. Ang kanyang pananampalataya, na
ang kanyang anak na babae at ang kanyang malalim na interes sa kanyang mga gawain sa buong
buhay, subalit, dinala niya ito sa pamamagitan ng personal na pagkawala sa mas higit na nagawa.
Bilang isang balo siya weathered ang mga kahirapang ng Japanese Occupation, exchanging
damit, muwebles at mga kagamitang pilak para sa bigas at matagumpay na pagsasakatuparan ng
administrative mabigat na tungkulin sa gayon Kawanihan ng Edukasyon. Sa 1,947, siya ay kasal
sa Serafin Aquino, ngayon sekretarya-ingat-yaman ng Philippine Amateur Athletic Federation,
isang masigasig tagatulong sa pagtatanghal ng mga trabaho ang kanyang asawa na.
Sa 1,949, FRANCISCA Reyes Aquino itinatag ang Philippine Folk Dance Society upang
magdala ng sama-sama mga mag-aaral ng pisikal na pag-aaral, guro, mga administrador at mga
indibidwal na interesado sa mga katutubong sayaw. Ang Lipunan sponsors sa isang klinika sa
sayaw, sa ilalim ng Mrs Aquino's pangangasiwa, na nagsasagawa ng lingguhang pag-aaral ng
pagsasanay at develops bagong materyales mula sa field. Chapters ay nabuo sa walong
probinsya (Bulacan, Pangasinan, Rizal, Laguna, Iloilo, Surigao, Nueva Vizcaya at Romblon), sa
limang lungsod (Manila, Pasay, Quezon City, Dagupan at Iloilo), at ang Philippine-UN
Community Training Center sa Bayambang, evidencing malawak na suporta ng Kapisanan ng
mga layunin, na kung saan ay ang mga: "(1) upang maisulong ang nasyonalismo sa pamamagitan
ng pagsasabog ng mga bagay-bagay pulos Philippine; (2) upang palaganapin tunay Philippine
katutubong sayaw, isang tradisyon kaya mayaman sa kultura; (3) sa kinakapatid tunay na
samahan at itaguyod tapat na kalooban at karaniwang pag-unawa; (4) upang mapagbuti ang ating
kaalaman sa katutubong Folk dances at (5) upang mapanatili ang tradisyunal na katangian ng
Philippine Folk dances sa pagitan ng mga kasalukuyan at sa hinaharap na henerasyon. " Sa
formulating mga layunin, Mrs Aquino ay institutionalizing kaniyang gawain para sa iba upang
madala sa. Para sa mga taong alam ang kanyang kontribusyon, sila rin ang kahulugan ng
kanyang sariling mga layunin at mga nagawa bilang estudyante, guro, tagapagtaguyod at
organizer sa larangan ng sining ng pagganap ng mga kamag-anak.
Persistent at tila baga walang kapaguran, Mrs Aquino ay patuloy na gumawa ng eroplano,
bangka, kotse, bus at carretela (kabayo inilabas carriage) mula sa Ilocos sa north sa pinakatimog
Jolo sa kanyang hindi-pagtatapos ng paghahanap para sa pa undiscovered mga halimbawa ng
kultura ng Filipino sa mga katutubong sining ng form . Hindi niya ay mag-atubili na gawin ang
mga delikado, kung rewarding, trabaho na kasangkot sa hikayat ang mga tao upang ipamahagi
ang kanilang mga songs at dances, pag-aaral ng sarili ang mga paggalaw, mga hakbang at ritmo
sa pamamagitan ng hindi mabilang-repetitions at pagsasalin sa kanila sa isang permanenteng
talaan para sa pagtuturo at diseminasyon.
Ang isang taong makulit para sa pagiging tunay, Mrs Aquino ay paulit-ulit na nagpahayag ng
pag-aalala sa loob ng isang kasalukuyang pagsasanay sa mga Panatiko sayaw sa pagpapasok ng
mga sopistikadong embellishments ng mga kasuutan at mga kilusan sa isang "matapat ngunit
mapanganib" na pagsisikap na mapabuti sa isang sining kung saan ay may isang partikular na
alindog ng kanyang sarili. "Sapagkat 35 taon na ang nakaraan," she commented, "ang aming
dances ay nahaharap sa pagpatay, sila ngayon ay threatened sa kabaligtaran." Ng inilarawan sa
pangkinaugalian sayawan at iba pang mga makabagong-likha ng pinagtibay sa pamamagitan ng
ilang mga troupes, siya ay remarked: "Kung ang kanilang mga layunin ay upang masiyahan,
maaari silang sige." Siya, gayunpaman, ang mahigpit na bagay kung ang kanilang mga palabas
ay kinakatawan bilang tunay na katutubong sining.
Ang kanyang produktibong labors na nakuha sa kanya tulad sobriquets bilang "Ina," "Dean,"
"Tagapagligtas" at "Champion" ng Filipino Folk dances at bilang pagkilala sa kanilang
natatanging mga simbolo. Bilang karagdagan sa kontribusyon sa mga magasin at sayaw mga
programa ng masyadong maraming upang mag-ulat, siya ang may-akda ng malawak na
circulated gumagana: ang abovementioned Philippine Folk Dances and Games, Gymnastics para
sa mga Girls, Philippine Folk Dances (Vols. I-IV), Foreign Folk Dances, Dances para sa lahat ng
okasyon, palaruan demonstrasyon, Fundamentals ng Hakbang Sayaw at Music, at maindayog
Aktibidades. Sa ngayon ang tanging mga libro na magagamit sa Philippine katutubong sayaw,
ang ilang ay nagpatibay ng mga teksto para sa pisikal na pag-aaral ng mga guro at mga mag-
aaral sa mga paaralan sa buong Pilipinas at bilang mga pangunahing sanggunian sa pamamagitan
ng mga propesyonal na mga grupo ng sayaw.
Habang Mrs Aquino 's pinakadakilang ay pagkilala sa malawak na aplikasyon ng kanyang mga
gawa, ang ibang mga acknowledgements ay isang Doctor ng Agham sa Pisikal na Edukasyon
(honoris causa) ipinagkaloob sa kanya, sa 1,949, sa pamamagitan ng Boston University at, sa
1,954, ang Republika ng Award ng grasya na ibinigay ng huli ang Presidente Ramon Magsaysay
para sa "natitirang kontribusyon patungo sa advancement ng kultura ng Filipino." Sa 1,959,
isang Doctor of Humanities (honoris causa) mula sa Far Eastern University ay sinundan sa
pamamagitan ng isang Cultural Award mula sa UNESCO Pambansang Komisyon ng Pilipinas.
Sa 1,961, siya ay nakatanggap ng isang Award mula sa UP Departamento ng Pisikal na
Edukasyon, ang Rizal Pro-Patria Award at ang Sertipiko ng grasya mula sa mga guro Bulacan
Association.
Aktibo sa mga organisasyon na ang mga programang may kaugnayan sa kanyang trabaho, Mrs
Aquino ay isang kasapi ng Women's Athletic Committee ng Philippine Amateur Athletic
Federation 1940-1954 at muli sa 1,955-56. Siya rin ay nagsilbi sa Curriculum Committee ng
National College of Physical Education, ang Pambansang Lupon ng YMCA sa 1,945-46, ang
Entertainment Committee ng International Society for Education sa 1,960, at ito ay isang
miyembro ng United Nations Association ng Pilipinas mula sa 1,956 sa petsa.
Lagom ng katamtaman ang babae na ang buong karera ay recounted sa isang kamakailan-
lamang na interbyu, reporter ng isang said: "Mrs Aquino ay hindi gumagawa ng masyadong
maraming kung ano siya ay tapos na." Sa Finest kahulugan ng isang pampublikong lingkod, siya
ay itinuro ang kanyang mga talento patungo sa pagtugon sa isang partikular na kailangan ng
kanyang panahon, pagbibigay ng kanyang mga tao na masayang appreciation ng pagkakaisa sa
pagkakaiba-iba mula kung saan ang kanilang Republika Nakukuha ng lakas