Pagsusuri sa Isang Maikling Kuwento

(Ulat sa Binasang Aklat Blg. 3)

I. Ipaliwanag ang pamagat

Ang pamagat ng kuwento ay “Tata Selo”. Ito ay ibinatay ng Regelio R.

Sikat sa pangunahing tauhan ng istorya na isang lalaking magsasaka na
nagngangalang Selo. Bagamat may pagkakaiba sa Tata Selo na
ipinakilala satin ni Rizal sa ilang kabanata ng isa sa kanyang nobela, hindi
maitatatangging maaring inspirasyon ng may-akda ang naturang tauhan
sa pagbuo ng “Tata Selo”.

II. Teoryang Pampanitikan

Ang kuwento na “Tata Selo” ay nabibilang sa teoryang sosyolohikal. Ang

teoryang sosyolohikal ay may paksang nagbibigay ng kaapihang dinanas
ng tauhan sa kwento. Ang akda ring ito ay syang nagiging salamin sa mga
tunay na nangyayari sa lipunan, masasalamin ang aktwal na pangyayari
sa lipunan, ang pang-aapi sa mga mahihirap at pagturing dito na
mababang uri.

III. Tagpuan

a. Pook- sa iskated ng munisipyo sa bayan ng San Roque

b. Panahon- sa pagitan ng mga dekadang 1980-1990 (kung kelan

nailathala ang kuwento)

IV. Mga Tauhan (Ilahad ang kanilang mga katangian)

Tata Selo: Isang biyudo na may anak na dalaga. Pagsasaka ang kanyang
ikinabubhay. Ikinulong siya dahil tinaga niya ang kabeza de barangay ng
kanilang bayan. Siya’y may anyo ng isang dukhang isang kahig isang tuka
lamang.

Binatang Mayaman: Siya ay maputi, matangkad at nakasalaminng may

kulay. Siya ang unang naroon sa munisipyo, nakapamaywang, naninigarilyo
habang inuusig niya si Tata Selo buhat nang ito ay naroon sa iskated. Siya ay
anak ng pinakamayamang propirtaryo sa bayan ng San Roque.

Presidente o Ang Alkalde Mayor: Siya ay may katabaan. Nakabihis ng

pangmayaman at may napakakintab na sapatos. Pinapunta niya si Saling sa
kanilang tahanan pagkatapos na kausapin si Tata Selo sa kanyang
tanggapan sa munisipyo at sa kulungan nito kinabukasan.

Hepe: Siya ay isang malaking lalaki na namumuno sa pulisya ng San Roque.

Kinabog niya si Tata Selo at walang-awang pinagmalupitan sapagkat ang
nasawing kabeza de barangay ang nagrekomenda sa kanya sa puwisto.

Kabesang Tano: Ang kabesang nasawi dahil tinaga ni Tata Selo. Ito ang
nagmamay-ari ng lupang sinsasaka niya.

Saling: Ang maglalabimpitong taon gulang na dalagang anak ni Tata Selo na

namasukan ng tatlong buwan sa tahanan ng kabesa. Siya ay umuwi ilang
araw bago mataga ng tatay niya ang kabesa.
 Batang Magbubukid: Isang batang bumisita sa kulungan ni Tata Selo. Siya
ay nautusan na sunduin si Saling sa bahay ng presidente o alkalde at yayain
itong umuwi. Subalit siya ay nabigong makapasok sa tahanan ng alkalde at
ang makausap man lang si Saling.

V. Simula

Maliit lamang sa simula ang kulumpon ng taong nasa bakuran ng munisipyo,

ngunit nang tumaas ang araw, at kumalat na ang balitang tinaga at napatay si
Kabesang Tano, ay napuno na ang bakuran ng bahay-
pamahalaan.Naggitgitan ang mga tao, nagsiksikan, nagtutulakan, bawat isa’y
naghahangad makalapit sa istaked.

VI. Saglit na kasiglahan

Mag-aalas-onse na nang araw ding iyon nang dumating ang alkalde mayor
kasama ang hepe ng mga pulis. Galing sila sa bahay ng kabesa. Abut-abot
ang busina ng diyip na kinasasakyan ng dalawa upang mahawi ang
hanggang noo’y di pa nag-aalisang tao. Itinaas ng may-katabang alkalde ang
dalawang kamay upang payapain ang pagkakaingay. Nanulak naman ang
malaking hepe.
VII. Suliranin

Pinuntahan ni Kabesang Tano si Tata Selo sa sakahan nito. Pilit na

pinalalaysa ng kabesa si Tata Selo dahil ipapasaka nito ang kanyang lupa sa
iba. Nang makiusap si Tata Selo, sa halip na pakinggan ay tinungkod siya
nang tinungkod ni Kabesang Tano kaya nataga ito ni tata Selo. Pagkatapos,
nakulong si Tata Selo sa iskated ng munisipyo.

VIII. Tunggalian

Unang naroon sa munisipyo ang binatang anak ng pinakamayamg propirtaryo

sa San Roque. Inusig nito si Tata Selo kung bakit niya pinatay si Kabesang
Tano kaya ipinagtanggol ni Tata Selo ang kanyang sarili sa pamamagitan ng
pagsasalaysay sa kung paano nagsimula ang insidente. Huling dumating ang
alkalde at ang hepe ng pulisya na galing pa sa bahay ng nasirang kabesa.
May pagkayamot na tiniyak ng alkalde ang hatol na pagkakabilanggo kay
Tata Selo. Pinangatwiranan pa rin ni Tata Selo na siya ang unang
inagribiyado at ipinagtanggol lamang niya ang kanyang sarili ngunit tila wala
nang ibang naririnig ang mga may kapangyarihan.

IX. Kapanapanabik na pangyayari

Kinabukasan, mga dakong alas dos, dumating si Saling na anak ni Tata Selo.
Pagkakita sa lugmok na ama, mahigpit itong napahawak sa rehas at malakas
na humagulgol. Nalaman ng alkalde na dumating si Saling at ito’y ipinatawag
sa kanyang tanggapan. Di nagtagal at si Tata Selo naman ang ipinakaon.
Dalawang pulis ang umaalalay kay Tata Selo. Nabubuwal sa paglakad si Tata
Selo. Nakita niya ang babaing nakaupo sa harap ng mesa ng presidente.
 Nagyakap ang mag-ama pagkakita, sabay sabi ni Tata Selo na, “Hindi ka na
sana naparito, Saling” wika niya na napaluhod. “May sakit ka Saling, may
sakit ka!?”

X. Wakas

Mag-iikapat na ng hapon. Padahilig na ang sikat ng araw, ngunit mainit pa rin

iyon. May kapiraso nang lilim sa istaked, sa may dingding sa steel matting,
ngunit si Tata Selo’y wala roon. Nasa init siya, nakakapit sa rehas sa dakong
harapan ng istaked. Nakatingin sitya sa labas, sa kanyang malalabo at tila
lagi nang nag-aaninaw na mata’y tumatama ang mapulang sikat ng araw. Sa
labas ng istaked, nakasandig sa rehas ang batang inutusan niya kangina.
Sinasabi ng bata na ayaw siyang papasukin sa tanggapan ng alkalde ngunit
hindi siya pinakikinggan ni Tata Selo, na ngayo’y hindi na pagbawi ng saka
ang sinasabi. Habang nakakapit sa rehas at nakatingin sa labas, sinasabi
niyang lahat ay kinuha na sa kanila, lahat, ay! ang lahat ay kihuan na sa
kanila...

XI. Kalutasan sa suliranin

Inutusan ni Tata Selo ang batang magbubukid na bumisita sa kanya sa

kulungan. Sinabihan niya itong pumunta sa bahay ng alakalde dahil naroroon
ang anak niyang dalaga na si Saling. Sinabi niya sa bata na sunduin mula sa
tahanan ng alkalde, yayaing umuwi si Saling at bayaan na lamang siya kung
saan man siya ilalagak.

XII. Mga bisa ng akda

 a. Bisang pandamdamin (Epekto sa iyong damdamin)

Lubhang nakakaawa ang hirap dahil sa pagmamalupit na dinananas ng

mag-amang Tata Selo mula sa kabesa, sa hepe at maging saalakalde.
Halos nahubaran na sila ng anumang dignidad ng pagiging tao. Ganun
kalupit kung silaý itrato ng mga nasa kapangyarihan sa bayan ng San
Roque.

b. Bisang Pangkaisipan (Epekto sa iyong isipan)

Hindi lamang sa kuwento nagyayari ang pagmamalupit ng mga nasa

kapangyarihan. Maraming uri ng pagmamalupit o human rights vilations.
Isa na rito ay ang kawalan ng hustisya, pagsikil sa karapatang pantao ng
mga mahihirap at pagkawala ng due process sa pagpaptupad ng batas.

XIII. Buod

Ang kwentong Tata Selo ay patungkol sa isang matanda na hinangad

lamang na makapagsaka sa kanilang lupa na naibenta dahil sa nagkasakit

ang kanyang asawa. Nais ni Tata Selo na mapabalik ang lupa nila sa

kanila pero dahil sa kawalan ng pera hindi na ito napabalik sa kanila kaya
nakiusap na lang sya kay Kabesa Tano na sya na lang ang magsaka sa

kanyang lupa. Hanggang isang araw na habang nagsasaka si Tata Selo

kinausap sya ni Kabesa Tano na umalis na sa sinasaka nyang lupa dahil

may iba ng magsasaka noon. Nakiusap si Tata Selo ngunit hindi sya

pinakinggan ni Kabesa Tano kaya nagawang tagain ni Tata Selo si

Kabesa Tano na syang ikinamatay nito. Kaya nakulong si Tata Selo.

Nagsimula ang kwento sa Istaked na kung saan pinagkakaguluhan ng

mga tao si Tata Selo sa kadahilanang napatay nito ang Kabesang Tano

na nagmamay-ari ng lupang sinasakahan ni Tata Selo, na ayon sa kanya

ay pag-aari niya noon subalit naisanla niya at naembargo.

Nataga at napatay ni Tata Selo ang Kabesa sa kadahilanang pinaalis ito

sa kanyang lupang sinasakahan subalit tumanggi at pinagpilitan ni Tata

Selo na malakas pa siya at kaya pa niyang magsaka, subalit tinungkod ito

ng tinungkod ng Kabesa sa noo paliwanag ni Tata Selo sa binatang anak

ng pinakamayamang propitaryo, sa Alkalde at maging sa Hepe na

nagmalupit sa kanya sa loob ng istaked na pawang mga kilala ng Kabesa.

Nang makalawang araw, dumalaw ang anak niyang si Saling na dati'y

nakatira at nanilbihan sa Kabesa, subalit umuwi ito sa kadahilanang

nagkasakit ito makalawang araw bago ang insindente, Nakakahabag si

Tata Selo nang maisipan nalang nitong pauwiin si Saling sa kadahilang

wala na silang magagawa, pinatawag si Saling nang Alkalde sa kaniyang

tanggapan at pinuntahan niya iyon at hindi nakinig sa ama nito, dumating

 muli ang bata na dumalaw sa kanya at inutusan upang pumunta sa

tanggapan ng alkalde subalit hindi ito papasukin pahayag ng bata, Hindi

ito inalintana ni Tata Selo at sinabi nalang nito na "inagaw sa kanya ang

lahat".

XIV. Aral (Ipaliwanag)

Ang kuwentong ito ay napapanahon pa rin. Napakaraming nilalang sa

mundo ang hindi masyadong nabiyayaan ng materyal na bagay na

nagiging sanhi kung bakit sila ay laging inaapi, ninanakawan ng

karapantang mabuhay nang matahimik at mapayapa. Isa rin sa mga aral

na mapupulot sa kuwento ang satuwinaý pagmamhal ng magulang sa

kanyang anak gayundin ang pagmamalasakit ng anak sa kanyang mga

magulang sa kabila ng dinaranas na kahirapan.

ROGELIO SIKAT
TALAMBUHAY

Isinilang noong 1940, Rogelio R. "Sikat" Sicat iniwan niya ang San Isidro, Nueva
Ecija noong 1950's para magtrabaho sa University of Santo Tomas. Pagkatapos
maging campus writer at literary editor ng The Varsitarian , tinuloy niya hanggang
maging isa siya sa mga sikat na pioneers ng Philippine literature sa pamamagitan
ng pagpili ng Filipino bilang lenggwahe ng kanyang pagsusulat, at sa pamamagitan
nag pagtalikod sa mga pag-alala at pakikipagtagpo sa mga "Western writers".

Ang mga gawa ni Sicat, na nagpabangon sa nakagawiang literature natin at

nagpamulat sa atin sa kalagayan ng ating lipunan, unang nakita sa magasin na
Liwayway. Nakakuha siya ng parangal sa Palanca awards noong 1962, at noong
1965 lumabas bilang antolohiya, Mga Agos sa Disyerto , sumunod sa mga
magagaling na manunulat. Sumulat siya ng ilang dekada, at nakilala siya sa literary
history bilang fictionist, playwright at professor, at ang pagiging dean sa
University of the Philippines Diliman.

"Impeng Negro" at "Tata Selo", parehong gawa ni Sicat na isinadula sa isang

pelikula, ay ilan lamang sa mga ginawa ni Sicat. Ang iba pa niyang mga gawa ay:
Dugo sa Bukang-Liwayway , Pagsalunga: Piniling Kuwento at Sanaysay , at ang
dula "Moses, Moses". Namatay si Sicat noong 1997, pero pinarangalan sa huling
pagkakataon sa pamamagitan ng National Book Award noong sumunod na taon
para sa kanyang pagsasalin sa ginawa ni William J. Pomeroy na pinamagatang:
"Ang Gubat: Isang Personal na Rekord ng Pakikilabang Gerilya ng mga Huk sa
Pilipinas.