You are on page 1of 7

SIBIKA!

PANGKAT-ETNOLINGGWISTIKO
I. MALALAKING PANGKAT
A. TAGALOG
- dakong timog ng Gitnang Luzon: Nueva Ecija, Bulacan, Bataan,
CALABARZON, Marinduque at Mindoro
- Mataas ang tingin sa kanilang sarili, mahirap ang iwan ng kanilang tahanan
at pamilya, mabayanihan, pagtanggap ng pera o abuloy para sa pamilya ng namatay
- Tanyag sa palabas tungkol sa pagbati, karagatan (debate – balagtasan),
tagayan, pananapatan, sablan at tibaw
B. ILOKANO
- Sa hilaga ng Pilipinas: Ilokos, Abra, Cagayan, Nueva Vizcaya, Isabel,
Pangasinan, Zambales at ilang bahagi ng Tarlac at Nueva Ecija
- Masipag, masikap, matiyaga, matipid, mahaba ang pasensiya, mahilig
makipagsapalaran
- Naniniwala sa kahalagahan ng edukasyon, sipag at pasensiya
- Maraming tradisyon gaya ng kung may kasawian, walang bahagi ng bahay
ang maaaring matamaan
- Mahilig sa epiko katulad ng Biag ni Lam-Ang, sa mga dal-lot na inaawit sa
binyag o kasal, sa badeng na inaawit sa paghaharana at pamulinawen
C. BIKOLANO
- Camarines Sur, Camarines Norte, Catanduanes, Masbate, Albay at Sorsogon
- Mahilig sa maaanghang na pagkain, relihiyoso (may pista sila bilang
parangal sa Birhen ng Penafrancia)
- Hindi naniniwala sa masyadong pakikipagsapalaran; kung walang dapat
baguhin, walang dapat galawin
D. BISAYA
- 5 wika: Cebuano, Waray-waray, Hiligaynon, Aklanon, Karay-a
- Kanlurang Visayas: Panay at Romblon; Gitnang Visayas: Cebu, Negros
Oriental, Negros Occidental, Bohol; Silangang Visayas: Samar, Leyte
- Mahilig sa bagong karanasan, paglalakbay at pakikipagsapalaran; handing
umalis sa bahay
- Mahalaga sa kasalukuyan
E. MUSLIM
- Malaking pagpapahalaga at pagmamahal sa kanilang kalayaan; yumayakap
sa Islam
- Ang hindi-paginom ng mga nakalalasing na inumin at ang hindi pagkain ng
baboy at dugo ng anumang hayop
- May limang tungkulin
a. Si Allah lamang ang Panginoon at si Mohammad ang tagapagdala ng
balita o mensahe niya
b. Ang Salah o regular na pagdarasal ng limang beses sa isang araw sa
mosque (na ang pinuno sa pagdarasal ay tinatawag na Imam)
c. Ang Sakah o pagbibigay ng 2 ½ porsiyento ng kanilang sahod sa
buong taon sa sambahan tuwing panahon ng Ramadan o isang buwan ng puro pagdarasal
d. Ang pag-iwas ng sobrang pagkain sa panahon ng Ramadan
e. Pagsama sa Lakbay-Samba sa Mecca kahit minsan sa buhay ng isang
Muslim
II. MALILIIT NA PAMAYANANG KULTURAL
A. AGTA
- Palawan, Isabela
- 4, 000 pisna
- Agrikultura at pag-aalaga ng hayop
- Paniniwala sa anito at espiritu at diyos na pawing hayop
B. IBALOI
- Benguet (Lungsod ng Baguio)
- Buhok hanggang baywang
- Nakatira sa Hagdang-hagdang Palayan
- Agricultura, pagtanim ng gulay, pag-aalaga ng hayop
- Pagpapasiya ay nakasalaylay sa nakatatanda
C. UMAYAMNON
- Agusan Del Sur, Bukidnon
- 9, 000 tao
- kayumanggi, kulot na buhok
- pinagmumunuan ay isang datu
- pangingisda at paghahanap ng hayop
- kasal ayon sa kasunduan ng magulang na may kasamang ula (bayad ng
pamilya ng lalaki sa pamilya ng babae)
D. IGOROT
- Bontok, Ilokos Sur
- Pinakamaputi at makinis na balat
- Bahay yari sa bato o bakal
- Nakatatanda ang namamahala sa ritwal
- Lalaki ay ang tagagawa ng pasiya at tagapamagitan sa taong nagkakaalitan
E. BONTOK
- Mountain Province
- 148, 000 tao
- nagsimula ang pagtanim at pag-alaga ng prutas at gulay para itinda
- nahahati ang komunidad sa kadangyang o nagmamay-ari ng lupain, alahas
at hayop; at sa mahihirap
F. HANUNOO
- Oriental Mindoro
- 18, 500 tao
- kayumanggi
- pag-aalaga ng manok at baboy at agrikultura
G. BUKIDNON
- Bukidnon, Misamis Oriental, Agusan Del Norte, Agusan Del Sur
- Pamilya: 5-10 tao
- Namamahala ang datu
- Pagtanim ng kamote, mais, atbp
H. BAGOBO
- Davao
- 80, 000 tao
- pagtanim ng kamote, mais, saging, buko at pangingisda at paghahayupan
- marunong makipagpalitan ng produktong gawa sa bakal at brass
I. IFUGAO
- Ifugao, Banawe (Banaue Rice Terraces o Hagdan-hagdang Palayan ng
Banaue)
- 180, 000 tao
- Pag-aalay ng dugo ng hayop bilang sakripisyo para sa kanilang diyos
PAMBANSANG WIKA
I. KAHALAGAN
- pinakahalagang simbolo ng bansa; nasasalamin ang paniniwala, karanasan
at pagpapahalaga ng isang bansa
- Pambansang wika ng Pilipinas ay Filipino
- Ama ng Wikang Pambansa: Manuel L. Quezon
II. WIKANG FILIPINO
- umiiral na pambansang wika
- dapat baguhin at pagyamanin batay sa umiiral na
wikang etniko ng bansa
- kasangkapan sa pagpapahayag at pagbibigay-diin
ng mga pambansang kaisipan, damdamin, diwa, adhikan at pangarap
- bukod ng pakikiisa at pagkilala
- 8 diyalekto ang pinakamalawak sa humigit-
kumulang 1, 000 diyalekto sa Pilipinas [tingnan ang PIE!]
III. BATAS PAMBANSA BLG. 7104
- binuo ng Komisyon ng Wikang Filipino
- dapat gumawa ng pananaliksik
- magbigay ng insentibo para sa pagpapaunlad, pangangalaga, mapayaman,
mapalaganap at pagpapananatili ng Filipino
- Kautusang Tagapagpaganap noong 1991 na nilagdaan ni Cory Aquino: nag-
uutos ng paggamit ng wikang Filipino sa lahat ng korespondiya at komunikasyon sa buong
pamahalaan
PAMAHALAAN
I. KAHULUGAN
- hango sa salitang Latin, GUBERNARE, na nahuhulugang “magkontrol” o
“mamahala”
II. PANGUNAHING TUNGKULIN
- ang pagpapanatili ng kaayusan at pagbigay ng proteksyon sa mga tao at ari-
arian mula sa karahasan at pagnanakaw
- ang pag-aayos ng legal na relasyon at pagpapalitan ng ari-arian
- ang regulasyon ng pag-aari, pagpapalitan ng ari-arian
- ang pagpapasiya ng pananagutan sa utang o krimen
- ang pagpapasiya ng karapatan ng mga tao sa isang contrata
- ang pagpapaliwanag ng mga krimen at kaparusahan nito
- paglalapat ng katarungan sa mga sibilyan
- ang pagtakda ng mga tungkuling pampulitika, pribilehiyo at ugnayan ng mga
mamamayan
- ang pakikipag-ugnayan ng bansa sa ibang bansa
- ang pagsulong ng bansa sa kapakanang pandaigdig
- ang pangangalaga sa bansa sa panganib ng dayuhan o panlabas na
panghihimasok, pakikialam o pananakop
III. IBA’T IBANG URI NG PAMAHALAAN
A. AYON SA BILANG NG TAO NA TUMUTUPAD
1. MONARKIYA – nakasalaylay ang kapangyarihan sa isang tao (datu, reyna,
hari, emperador, shah)
a. Absoluto – banal ang namamahala, kaloob ng diyos, walang
hangganan ang kapangyarihan
b. Limitado – may batas na nagbibigay ng hangganan sa namamahala
2. ARISTOKRASYA – tinutupad ng ilang pili o pribilehiyadong aristokrasya,
maharlika o oligarko
3. DEMOKRASYA – kapangyarihang nakasalaylay sa maraming tao
a. Puro – sa isang asembleya ng tao, naipatutupad nang direkta at
kaagad-agad ang nais ng tao
b. Representate – may pili o halal na tao na kumakatawan ng naisin ng
tao
4. REPUBLIKA – kapangyarihang nanggaling nang tuwiran o di-tuwiran sa lahat
ng tao sa pamamagitan ng halalan
B. AYON SA HANGGANAN NG KAPANGYARIHAN
1. UNITARYO – kapangyarihan ay nakasalaylay sa pambansang pamahalaan
2. FEDERAL – kapangyarihan ay nababahagi sa pambansang pamahalaan at
pamahalaang lokal
C. AYON SA UGNAYAN NG EHEKUTIBO AT LEHISLATIBO
1. PARLAMENTARYO – mahigpit ang ugnayan ng ehekutibo at lehislatibo; may
punong ministro; iisang pangkat ng halal na kinatawan ang buubuo ng ehekutibo at lehislatibo
2. PRESIDENSYAL – hiwalay ang ehekutibo at lehislatibo
IV. PAMAHALAANG UMIIRAL (present kind of government in the Philippines)
- Ang Pilipina ay isang estadong republikano at demokratiko. Ang ganap na
kapangyarihan ay angkin ng sambayanan at nagmumula sa kanila ang lahat ng awtoridad na
pampamahalaan (sa pamamagitan ng halalan)
- Nakapangyarihang sambayanang Pilipino ang nagtatag ng pamahalaan:
1. DEMOKRATIKO
- kapangyarihang mamahala ay nakasalaylay sa sambayanan; lahat ng
mamamayan ay kabahagi at kalahok sa pagpili ng namumuno sa pamahalaan sa pamamagitan ng
isang halalan
- Republikanong Demokrasya (Representatibo o Di-tuwiran): may piling
pangkat na naglilingkod at nagsisilbing representate o kinatawan ng mga mamamayan
- KATANGIAN:
a. Pamamahala ng sambayanan
b. Malinis at malayang paghalal
c. Makapangyarihan ang batas
d. Pantay-pantay na pagkakataon
e. Malayang makapaghanapbuhay o mangalakal
f. Malayang pumili ng relihiyon
g. Bahagi ng pamayanang global
2. UNITARYO
- nasa ilalim ng pamahalaang pambansa ang lahat; bagama’t may sariling
pagpapasiya ang pamahalaang lokal, ito ay nasa ilalim ng control at superbisyon ng pamahalaang
pambansa
3. PRESIDENSYAL
- magkahiwalay at Malaya sa isa’t isa ang ehekutibo at lehislatibo
SANGAY NG PAMAHALAAN
I. TAGAPAGBATAS/LEHISLATIBO
- may awtoridad na gumawa, magbago o magpawalang bias ng batas
- kapangyarihan ay nakasalaylay sa Kongreso ng Pilipinas
A. SENADO (24)
1. KWALIPIKASYON
 katutubong ipinanganak na mamamayan ng Pilipinas
 35 taong gulang lamang sa araw ng halalan
 nakababasa at nakasusulat
 naninirahan sa Pilipinas sa loob ng panahong hindi kukulangin sa
dalawang taon bago sumapit ang halalan
2. SENADOR
 Juan Ponce Enrile (Senate President)
 Manny Villar (Former Senate President)
 Jinggoy Ejercito Estrada (President Pro Tempore)
 Kiko Pangilinan (Majority Leader)
 Miguel Zubiri (Majority Leader)
 Aquilino Pimentel Jr. (Minority Floor Leader)
 Edgardo G. Angara
 Benigno S. Aquino III
 Joker P. Arroyo
 Rodolfo G. Biazon
 Alan Peter Compañero S. Cayetano
 Compañera Pia S. Cayetano
 Miriam Defensor Santiago
 Francis "Chiz" G. Escudero
 Richard "Dick" Gordon
 Gregorio B. Honasan II
 Panfilo M. Lacson
 Manuel "Lito" M. Lapid
 Loren B. Legarda
 Jamby A.S. Madrigal
 Ramon "Bong" Revilla, Jr.
 Mar A. Roxas
B. KAPULUNGAN NG MGA KINATAWAN (250)
- 50 (20%) dapat ihalal sa pamamagitan ng sistemang prty-list
1. KWALIPIKASYON
 katutubong ipinanganak na mamamayan ng Pilipinas
 25 taong hulang lamang sa araw ng halalan
 nakababasa at nakasusulat
 rehistradong botante sa purok na paghahalalan sa kanya (hindi nito
sakop ang mga kinatawan ng party-list)
 nakapanirahan doon sa loob ng panahong hindi kukulangin sa isang
taon bago sumapit ang araw ng halalan
C. DALOY NG PAGPAPASA NG BATAS

II. TAGAPAGPAGANAP/EHEKUTIBO
- pangangasiwa at pagpapairal o pagpapatupad ng batas sa bansa
- kapangyarihan ay nakasalaylay sa pangulo, ikawalang pangulo at miembro
ng gabinete
A. PANGULO
1. KWALIPIKASYON
 katutubong ipinanganak na mamamayan ng Pilipinas
 rehistradong botante
 nakababasa at nakasusulat
 40 taong gulang man lamang sa araw ng halalan
 resident eng Pilipinas sa loob ng sampung taon man lamang kagyat
bago ang halalan
2. TUNGKULIN
 Magnomina at pagsang-ayon ng Komisyon sa Paghirang, dapat
humirang ng mga sumusunod: (a) mga puno ng sangay tagapagpaganap; (b) iba pang pambayang
minister at konsul; (c) mga pinuno ng Sandatahang Lakas ng Pilipinas mula sa ranggong koronel o
kapitan ng hukbong pandagat; (d) iba pa
 Magkaroon ng control sa lahat ng sangay tagapagpaganap, kawanihan
at tanggapan
 Siguraduhin ang matapat na pagpapatupad ng batas
 Maaari niyang atasan ang Sandatahang Lakas ng Pilipinas na pigilin o
sugupin ang labag sa batas na karahasan, pananalakay o paghihimagsik
 Kung sakaling may pananalakay o paghihimagsik, kapag kakailanganin
ng kaligtasang pambayan, maaaring suspindihin ang writ of habeas corpus o ipailalim sa batas militar
ang Pilipinas
 Maaaring magkaloob ng palugit, magpagaan ng parusa, magbigay ng
kapatawaran at magkaloob ng amnestisya
 Maaaring mahiram ng salapi [Utang Panlabas]
 Magharap sa Kongreso sa loob ng 30 araw mula sa pagbubukas ng
bawat regular na sesyon ng badyet
Magtalumpati sa Kongreso sa pagbubukas ng regular na sesyon
3. MAHAHALAGANG TERMINO
a. WRIT OF HABEAS CORPUS
 utos ng kataas-taasang hukuman na iharap ng isang tao sa hukuman
bilang proteksyon sa ilegal o pagdiditni o pagbibilanggo
 pagwala ito, pwede kang arrestuhin ng walang “warrant-of-arrest”
b. IMPEACHMENT
 ito ay isang kaso na pwede lamang isampa sa pangulo
 ang kasong ito ay pwedeng maipatanggal ang pangulo, dinadala ito sa
Ombudsman
B. IKALAWANG PANGULO
1. KWALIPIKASYON
 katutubong ipinanganak na mamamayan ng Pilipinas
 rehistradong botante
 nakababasa at nakasusulat
 40 taong gulang man lamang sa araw ng halalan
 resident eng Pilipinas sa loob ng sampung taon man lamang kagyat
bago ang halalan
C. AHENSIYA NG PAMAHALAAN [Kagawaran ng…]
1. PAGSASAKA (DA: DEPT OF AGRICULTURE)
 tumutulong sa magsasaka at mangingisda at ang pagpapalaki ng
kanilang kita
 pagpapaunlad sa agrikultura at pagpapabuti ng produktong
agrikultural
2. REPORMANG PANLUPA (DAR: DEPT OF AGRARIAN REFORM)
 direksyon at koordinasyon ng lahat ng plano upang ang lupang
pansakahan ay maibigay sa magsasaka
3. BADYET AT PAMAMAHALA (DBM: DEPT OF BUDGET AND MANAGEMENT)
 nangangasiwa at nagpapatupad ng pambansang pananalapi upang
maisakatuparan ang plano ng pamahalaan para sa bansa
4. EDUKASYON ( DepEd: DEPT OF EDUCATION)
 nagbibigay ng kumpleto at sapat na edukasyon para sa lahat
5. ENERHIYA (DOE: DEPT OF ENERGY)
 nangangasiwa at sumusubaybay sa lahat ng proyektong may
kinalaman sa pagkuha at distribusyon ng enerhiya ng bansa
6. KAPALIGIRAN AT LIKAS NA KAYAMANAN (DENR: DEPT OF
ENVIORNMENT AND NATURAL RESOURCES)
 tiyakin ang maayos na paggamit ng likas na yaman ng bansa
7. PANANALAPI (DOF: DEPT OF FINANCE)
 gumagawa ng plano kung paanong ang kaban ng pamahalaan ay
pupunuin ng salaping kailangan upang matustusan ang lahat ng pangangailangan sa pagseserbisyo ng
bayan
8. UGNAYANG PANLABAS (DFA: DEPT OF FOREIGN AFFAIRS)
 nangangasiwa sa relasyon ng Pilipinas sa ibang bansa
 pagpapakilala ng Pilipinas at representasyon sa pandaigdigang
organisasyon
9. KALUSUGAN (DOH: DEPT OF HEALTH)
 pagbibigay ng serbisyo na tutugon sa pananailangan para sa
kalusugan ng lahat
10. INTERYOR AT PAMAHALAANG LOKAL (DILG: DEPT OF INTERIOR AND
LOCAL GOVT)
 tumutulong sa pangangasiwa ng pamahalaang local at pagsiguro ng
pagpapalakas ng komunidad, desentralisasyon at awtonomiya
11. KATARUNGAN (DOJ: DEPT OF JUSTICE)
 masagawa ng imbestigasyon sa krimen at magpataw ng parusa sa
criminal
12. PAGGAWA AT EMPLEYO (DOLE: DEPT OF LABOR AND EMPLOYMENT)
 itaguyod ng karapatan sa paggawa at pantay-pantay na pagkakataong
magkaroon ng mahusay na hanapbuhay ang mamamayan
 nangangasiwa sa pagtatrabaho na nagsasama ng pagbibigay ng
pagkakataong makapagtrabaho
 tinitiyak na maayos ang kondisyon ng paggawa at pagtrato ng may-ari
ng negosyo sa empleyado
13. TANGGULANG BANSA (DND: DEPT OF NATIONAL DEFENSE)
 nagbibigay ng seguridad at proteksyon sa bansa
14. PAGAWAIN AT LANSANGANG BAYAN (DPWH: DEPT OF PUBLICWORKS
AND HIGHWAYS)
 nagsisilbgin inihinyeri at tagapamahala ng mga imprastruktura ng
pamahalaan
15. SIYENSA AT TEKNOLOHIYA (DOST: DEPT OF SCIENCE AND
TECHNOLOGY)
 gumagawa ng plano para sa agham at teknolohiya
16. KAGALINGAN AT PAGPAPAUNLAD PANLIPUNAN (DSWD: DEPT OF
SOCIAL WELFARE AND DEVELOPMENT)
 pangangalaga, pag-iingat at rehabilitasyon ng mga indibidwal, pamilya
at komunidad lalo na ang nangangailangan ng tulong
 kumikilos sa panahon ng krisis tulad ng bagyo, pagsabog ng bulkan o
lindol
17. TURISMO (DOT: DEPT OF TOURISM)
 paghikayat, pagsulong at pagpapaunlad ng turismo ng bansa
18. KALAKALAN AT INDUSTRIYA (DTI: DEPT OF TRADE AND INDUSTRY)
 mailabas at tangkilikin ang produktong Pilipino sa labas ng bansa
 nagbibigay ng regulasyon sa pagpasok ng produkto mula sa ibang
bansa
19. TRANSPORTASYON AT KOMUNIKASYON (DOTC: DEPT OF
TRANSPORTATION AND COMMUNICATION)
 pag-unlad ng sistema ng transportasyon at komunikasyon
III. PANGHUKUMAN/TAGAPAGHUKOM/HUDISYAL
- nagpapasiya at naghahayag ng hatol at nagpapatupad nito sa mga tao
- nakasalaylay sa isang Kataas-taasang Hukuman at sa nakababang hukuman
- ang Kataas-taasang Hukuman ay binubuo ng isang punong
hukom/mahistrado at 14 na kasamang mahistrado

A. DAYAGRAM NITO
ADDITIONAL NOTES. :)

Kataas-taasang Hukuman: Korte Suprema

Regular na Hukuman: Mababang Hukuman

Espesyal na Hukuman: Natatanging Hukuman

Apelasyong Hukuman: Court of Appeals or


Hukuman ng Paghahabol

Naglilitis na Hukumang Rehiyonal: Regional Trial


Court or Rehiyong Hukuman ng Paglilitis

Naglilitis na Hukumang Metropolitan: Metropolitan


Trial Court or Panglungsod na Hukuman ng
Paglilitis

Hukumang Panghabol ng Buwis: Court of Tax


Appeals or Hukumang Pag-apila sa Buwis

*Court of Industrial Relations or Hukuman ng


Pagsasamahang Industriyal

B. PANGUNAHING TUNGKULIN
 Sila ay yung check and balance na sinisigurado na ginagawa ng mga
tao ang batas
 Sila ay nagpapasiya kung bibigyan ng parusa o hindi
C. MAHAHALAGANG TERMINO
1. EN BANC - lahat ng kagawad ng hukuman ay nagtitipon bilang isang lupon
2. MANDAMUS - isang utos ng isang nakatataas na hukuman sa isang
nakabababang hukuman o korporasyon o kapulungan, o taong tumupad sa isang tungkulin
3. PROHIBISYON - isang utos ng isang nakatataas na hukuman sa isang
nakabababang hukuman o korporasyon o kapulungn, o taong gumawa nang wala o higit sa kanyang
hurisdiksiyon, o pagmamalabis o pang-aabuso ng pagpapasiya (desisyon) na ihinto o ititgil ang
ganitong gawain
4. CERTIORARI - isang utos na nanggagaling sa nakatataas na hukuman para
sa nakabababang hukuman o hinta o isang opisyal na dalhin ang mga ulat ng isang usapin sa
nakatataas na hukuman upang rebyuhin
5. QUO WARRANTO - isang kilos o Gawain ng pamahalaan upang mabawi o
makuha ang isang tanggapan o prangkisa (karapatan o pahintulot) mula sa isang tao o korporasyong
illegal o labag sa batas na kumakamkam nito
6. RECLUSION PERPETUA - habambuhay na pagkabilanggo
7. PLEADING - pormal na kasalutan sa paratang at sagot sa paratang ng
dalawang magkatunggali sa hukuman
8. INTEGRATED BAR OF THE PHILIPPINES - kalipunan ng mga abogado sa
Pilipinas
9. PRIBILEHIYO
KASAYSAYAN NG SALIGANG-BATAS (Konstitusyon)
1. BIAK-NA-BATO: Nob 1, 1897 [Pedro Paterno, Amerikano]
2. MALOLOS: Nob 29, 1898
3. SALIGANG BATAS NG KOMONWELT: Peb 8 at Mayo 14, 1935
4. 1943: Sept 4 [Hapones]
5. 1973: Enero 10-15 at 17 [Hapones]
6. FREEDOM CONSTITUTION: Marso 25, 1986 [Cory Aquino]
7. 1987: Peb 2 [Cecilia Munoz-Palma]

You might also like