PAGBASA AT PAGSULAT

CLARENCE V. AGPULDO
 PAGBASA
• Lord Chesterfield
• “ Ang isang taong nagbabasa ay isang taong nangunguna”
saang mang disiplina.
• Flood at Lapp 1983
(pagbasa) – dalawang kategorya
1. Pagdedekowd sa mga salitang binubuo ng mga nakalimbag
2. Pag-unawa sa kahulugan ng mga konseptong inihahatid ng
mga salita
• Nagagawa ito sa tulong ng dating kaalaman natin sa
pagbabasa
• May 1986
Ang pagbabasa ay wala iba kung ang pag-
unawa.
• Rubin 1983
Walang nagaganap na pagbabasa kung hindi
nauunawaan ang binabasa.
• Parang nag-iigib ng tubig sa batyang may
butas.
 Kahalagahan ng pagbabasa
• Pagmasdan ang mundo ngayon.
= knowledge explosion
1. Harris at Sipay – pang-ekonomikal,
panlipunan, pampulitika, at maging personal
2. Mahalaga sa pang-araw araw na buhay
• 80% ay kasangkot sa ating buhay
• 90% sa pagbabasa ang tao ay natututo
3. Tiket sa paglalakbay sa lugar sa daigdig na nais
marating, pagkilala sa mga bantog na hindi pa
kilala
  
Teorya ng pagbabasa

1. Teoryang bottom up
• From book to our brain
• Smith “ outside- in or data driven
2. Top-down
• Ang iskema ang nagbibigay kahulugan sa binabasa
3. Interactib
• Pagsasama sa dalawang teorya para sa pagbabasa
4. Iskema
• Barlett at rumelhart > pinapakilala kung paano iniimbak
ng isang tao ang mga impormasyon sa kanyang utak.
• Reitzel at Cooter > pinaakilala kung paano nakakatulong
ang kanyang dating kaalaman sa pagtamo ng bagong
kaalamang binasa
• Base sa iskemata, ang isang teksto maging pasalita o
pasulat ay walang taglay na kahulugan sa bumabasa ,
binibigyan lamang ito ng kahulugan batay sa kanyang
kaalamang nakaimbak na sa utak nito.
• Rumelhart > ang iskema ay naglalaman ng ating kaalaman
tungkol sa mga tao, bagay, sitwasyon o pangyayari na
kaunay n gating karanasan.
• Ryder at Graves > maraming nabubuong iskema sa tao
habang tumatanda at nadadaragdagan ang dating
kaalaman tungkol sa mundo at ito ay nababago at
naiwawasto rin.
  
Pamaraan o teknik sa pagbasa
(Leo Fay)

1. Persepsyon
2. Komprehensyon
3. Reaksyon
Intellectual reaction or emotional reaction (aban at cruz)
4. Integrasyon o assimilasyon
5. Bilis o bagal ng pagbasa
• Iskiming- mabilisang pagbabasa tulad sa headlines sa balita
• iskaning - pagkuha ng tiyak na impormasyong gusting
malaman lamang
6. Kasanayan o kaugalian sa pagbabasa
  
Istilo sa pagbabasa

1. Iskiming
• Ginagawa ito ng mga taong abala sa trabaho.
2. Iskaning
• Pagkuwa lamang sa tiyak na impormasyon sa tekstong binabasa
3. Prevyuwing
• Ginagawa ito bago basahin ang isang teksto
4. Kaswal
• Ginagawa ito para lamang magpalipas ng oras
5. Informatib
• Ginagwa ito upang madagdagan ang kaalaman
6. Kritikal
• Ginagawa ito para sa pormal na gawain
7. Muling basa
• Ginagawa ito para mas mapabuti at mapalinaw ng mabuti ang ginagawa tulad ng
pagrerebisa ng isang akda
8. Pagtatala
• Ginagawa it para maisaulo ang isang bagay na ginagawa
  
Pagpapakahulugan sa binabasa
( Resuma at Semorian 2002)
 a. Kontekstuwal
• Ang isang salita ay hindi lamang iisa kahulugan dahil sa katangian ng wika lalo na
sa mga salitang Filipino.
1. Depinisyon
• Ang kahulugan ng salita ay nakikita rin sa ibang bahagi ng pangungusap sa talata
2. Karanasan
• Nahahango ang kahulugan batay sa mismong karanasan nabanggit sa
pangungusap
3. Salungatan
• Bukod sa kasingkahulugan ng salita, maganda ring malaman ang kahulugan nito sa
pamamagitan ng kasalungat nito.
4. Pahiwatig
• Mababatid ang kahulugan ng salita kung mababatid nag tiyak na sanhi at bunga ng
pahayag
5. Pagsusuri
• Sa pagbibigay kahukugan ng salita ay kinakailangan ng kakayahang panglinguistika.
a. Kolokasyon
• Iniisip muna nag pangunahing kahukugan nito bago ang mga ilang subordineyt na
kahulugan
b. Cline
• Ibinabatay ang kahulugan ng salita sa intensidad ng kahulugan nito sa pahayag
• Pagsuyo > pagsinta> pagmamahal> pag-ibig> pagsamba
c. Klaster
• Tinitingnan ditto ang pagkakatulad at pagkakaugnay ugnay ng mga salita
d. Cloze
• Ginagawa ito sa paraan ng pagsusulit na nilalagyan ng patlang o puwang ang isang
pahayag upang matiyak ang kahulugan nito.
• Hal. Ang isang ________ ay mamasasabing may pinag-aaralan kung may kaalaman
siya sa pagbabasa.
e. Denotasyon at konotasyon
• Denotasyon – dictionary
• Konotasyon – base sa pagkakagamit sa pahayag
 Lebel o antas ng pag-unawa

1. Literal
• Traffic light, notices, denotative style
2. Makahulugan
• Ginagamitan ito ng ibat-ibang paraan ng interpretasyon :
paghihinuha, paghahambing, sanhi at bunga atbp
3. Mapanuri
• Pagbibigay ebalwasyon sa istilo at ideya ng awtor: opinion o
totoo, pagtukoy sa main ideya atbp.
4. Pinagsanib
• Pag-uugnay ito sa totoong buhay.
6. Malikhain
• Paggawa ng sariling akda mula sa akaang nabasa kayat tinawag
na pinakamataas na lebel ng pag-unawa sa binabasa.
 Proseso ng pagbabasa
Bosco at Buchner
1. Bago magbasa
• Ito ang nagbibigay ideya sa bumabasa kung ano ang nais ihatid ng sumulat sa
teksto.
• Nagagawa ito sa pamamagitan ng pagbabasa sa mga sumusunod;
• Pagbasa sa pamagat ng teksto
• Pag-scan o mabilisang pagbasa sa teksto
• Pagtatag ng layunin ng pagbasa sa teksto
• Pag-unawa sa impormasyon
2. Habang nagbabasa
• ditto nakakaranas ng mga ibat –ibang pahiwatig sa tekto na may kaugnayan sa
mensahe ng teksto
• Kaya nangangailangan ito ng pag-uunawa sa pamamagitan ng “pagtatanong”
3. Pagkatapos bumasa
• Ditto sinasagawa ang ebalwasyon sa binasang teksto
• Sa pamamagitan ng pagtatanong at pagsagot at kadalasang ang mga sagot at may
kaugnayan sa iskemata ng tao.
  
Pagbasa ng mga tekstong pang-akademiko

1. Tekstong panlipunan
2. Tekstong pang-agham
3. Tekstong panghumanidades
 Tekstong panlipunan

• Non fictional
• Instution, panlipunang gawain, pampersonal, o
anumang nangyayari sa komunidad.
• Sa pagbabasa nito ay mahalagang mahasa ng
mambabasa ang kanayng mapanuring pag-iisip
upang matiyak kung ang mga nakikilalang pangyayari
ay makatotohanan o mga propaganda lamang.
• Dapat maging alerto siya sa pagsusuro sa lahat ng
anggulo ng mga ipriniprisintang impormasyon sa
tekstong binasa upang makapagsagwa ng tamanng
paghuhusga sa katotohanan ng impormasyon
 
 Tekstong pang-agham

• Mga babasahin non-fiction

• Tekstong naglalahad, naglalarawan, pangangatwiran
• Ang kahusayan sa pagbabasa nito ay humihingi ng mga
kasanayang tinataglay ng isang siyentipiko
• Dapat mauhsay siyang mag-isip at marunong manghula
• Dapat magtataglay ng kakayahang kumuha ng ga
impormasyon mula sa pahiwatig na binibigyan ng sumulat
at gamitin ang mga iyon sa pagbubuo ng panlahat.
• May kakayahang bumuo ng hinuha mula sa mga
impormasyong pinapahiwatig ng sumulat
• Dapat marunong mag-uri o magkategorya ng mga
impormasyong kanyang nabasa.
 Tekstong panghumanidades

• Ito ay mga kaalaman tungkol sa mga sining a

biswal tulad ng musika, agrikultura, pintura,
sayaw, dula at panitikan.
• Naipapahayag ditto ang mga nadarama, adhikain,
pag-asa, o pangamba ng manunulat.
• Dapat taglayin ng mambabasa na magkaroon ng
kakayahang sumuri sa mensaheng ipinapaabot
ng may akda.
• Dapat magkaroon ng pagpapahalaga sa
mensaheng binabasa
 Pagbasa sa mga tekstong profesyonal

• Ito ang mga babasahing may kinalaman sa ibat

ibang uri ng profesyon.
• Layunin nitong magbigay impormasyon tungkol
sa mga larangang kanilang kinabibilangan ng
magiging kapakipakinabang sa mambabasa.
• Dapat marunong kumuha ng pangunahing
impormasyon ang mga mambabasa
• Dapat marunong ding kumuha ng mga detalyeng
ibinibigay ng sumulat na nakakapagpalinaw sa
mensahe ng teksto (balangkas)
 Kasanayang sa pagbabasa

 
1. Pagkilala sa paksa at pangunaying ideya ng isang akda 
• Paksa
: ito ang pinag-uusapan sa isang teksto
: karaniwnag ipinapahayag sa isa o dalawang salita
: nasasagot ito sa tanong na ano o sino
• Pangunahing ideya
: ito ay ang pangkahalatang kaisipan o ideya ng isang seleksyon.
: kung walang pangunahing ideya ang isang seleksyon, walang kaayusan din ang
mga pangungusap sa talata.
: nagbibigay kaisahan at pagkakaugnay-ugnay ng mga pangungusap na bumubuo sa
talata.
: kaya mahalaga ito dahil tumutulong ito sa pagtanda at pag-unawa sa tekstong
binabasa.
Ginagawa ito sa pamamagitan ng iskiming at iskaning
 Pagtukoy sa mga sumusuportang detalye ng isang paksa

• Sa pagbabasa , ang pagtalakay sadetalye ay kasingkahalaga ng

pagkilala sa pangunahing ideya ng isang seleksyon.
• Ito ang nagpapaliwanag o naglalarawan sa pangnahing ideya ng
isang seleksyon.
• Ito ang nagpapapaliawanag o naglalarawan sa pangunahing ideya.
Tatlong uri ng ng mga detalyeng ginagamit ng mga manunulat
1. Katotohanan (facts) – tulad ng mga studies; sa tao, lugar, petsa,
pangyayari, ebidensya sa mga agham
2. Sanhi – mga dahilan na maaring ibatay sa resulta o epekto ng
isang paksa
3. Halimbawa – nagpapaliwanag o naglalarawan sa pangunahing
ideya
 Pagtukoy sa layunin ng teksto

• Kasanayang dapat taglayin ng isang mamabasa

dahil ito ang nagpapadaling maunawaan ang
mensahe ng isang seleksyon
Layunin ng manunulat
• Magturo
• Manghikayat
• Manglibang
 Pagkilala sa tono ng isang teksto

“ nasubukan niyo na bang nagalit o natuwa o

napasang-ayon sa isang akdang binabasa?”
• Ito ay tumutukoy sa mga saloobin o
damdamin o pananaw ng manunulat sa isang
paksa na ipinpaapahayag sa mga salita at mga
detalyeng kanyang ginamit.
• MAYABANG, MAPAGPATAWA, GALIT,
OPTIMISTIC, PESSIMISTIC, SERYOSO,WALANG
GALANG, PUNO NG KABIGUAN, KAWALAN NG
PAG-ASA, WALANG PAKIALAM atbp.
  
Pagkilala ng pagkakaiba ng katotohanan at opinion

• Katotohanan - ito ang mga pahayag na

maaring patunayang totoo sa pamamagitan ng
pagmamasid o mula sa mga nakasulat na tulad
ng mga nasa ensayclopedya o mga aklat.
• Opinyon – pahayag na nagmula sa paliwanag
tungkol sa isang totoong dokumento.
 Paghuhula sa kinalabasan

• Grellet - ang pagbabasa ay isang gawain na nasasngkot ang

madalas na paghuhula na sa bandang hui ay maaring
tanggapin o tanggihan.
• Ang paghuhulang ito ay parang larong sikolohikal na
ginagamitan ng kaalaman sa mundo, sa konteksto, at sa
grammatical.
• Madalas ipinapahayag ng awtor ang kalabasan ng isang
pahayag o sitwasyon sa isang kwento.
• Pero may mga ilan mga awtor na hinahayaan na lamang ng
mambabasa na manghula sa kalabasan ng seleksyon.
• Sa paghuhula, nasusubaybayan ang ang pagsulong ng mga
ideya at detalye at nauunawaan ang lohika ng pagkakaayos,
o pagkakasunod-sunod ng mga impormasyon sa teksto.
 Pagbibigay interpretasyon tsart, grap, at diyagram

Grapiks
• ito ang biswal na representasyon ng mg a detalye
• nilalagom at pinapaikli ng mga ito ang maalimuot na mga detalye o dtos
upang higit na madali at malinaw na maunawaan ang binabasa.

Kanar 2000
• nagbigay ng tatlong hakbang para mas madaling pakahulugan ang mga
grapiks
• tiyakin ang layunin ng grapiks sa pamamagitan ng pagsusuri sa pamagat
nito o kapsyon nito
• kadalasang ipinapaliwanag ng kapsyon ang layunin ng grapiks
• alamin ang pattern o pagkakaugnay ugnay ng grapiks
• tuklasin ang kaugnayan ng grapiks sa teksto
 Ilang uri ng grapiks

Tsart
• pie tsart
nagpapakilala ng kaugnayan ng isang bahagi ng kabuoan
• organizational tsart
ipinapakilala ang ranko o position o hirarkiya ng isang bagay
• mapa
kung nais ipakita ang lugar na pinangyarihan ng isang akston sa teksto.
Ginagamit ito para sa mabilisang pagbasa at pag-unawa sa paksang binabasa.
Graps
nagpapakilala sa halaga, bilang, kalidad, at kung paano nagbabago sa paglipas ng panahon
ang isang bagay.
bar grap
kung saan pinakpakilala ng mga bar na pahalang o pataas ang pagkkaiba ng mga halaga,
bilang, kalidad na paghahambing
line grap
kung saan ginagamit ang linya upang ikonekta ang mga tuldok sag rap na naglalarawan ng
direksyon ng pagtaas at pagbaba ng bagay na nagpapakita ng paghahambing ng datos.
pictograph
layunin nitong mailarawan ag tinatayang halaga o bilang ng bawat aytem sa pamamagitan ng
larawan.
 Mga hukwaran organisayong ng teksto

• Bakit may mga pagkakataong nagbabasa tayo na hindi natin naiintindihan ito?
Ito ay dahil sa kakulangan na kumilala sa pattern o hukwaran ng organisayon
ng tekstong binabasa.
• Ito ang mas nagpapabilis na unawain ang isang akdang binabasa.
Niles – ang mahusay na mambabasa ay may taglay na kakayahang kumilala at
umunawa sa ibat-ibang uri ng pagkakaugnay- uganay ngm ga kaisipan sa mga
pangungusap
Meyer – isinasaayos ng manunulat ang nilalaman sa paraang may herakiya ng
pagkakaugnay –ugany sa nga ideya sa teksto.
• Nangunguna ang detalye at nahuhuli ang sumusuportang detalye
• Kaya dapat taglayin ngmambabasa ang kakayahang kumilala sa mga
detalyeng iyon.
• Dapat marunong gumawa ng balangkas ang mambabasa.
 Meyer’s pattern na kadalasang ginagamit ng mga manunulat

1. Pag-isa isa o enumerasyon

• Tinatala lamang ng manunulat angmga mahahalagang impormasyon
• Mga ginagamit na kataga ay, UNA, IKALAWA, SUSUNOD, PAGKATAPOS,
BILANG PANGWAKAS, GAYUNDIN SA, KATUNAYAN, HALIMBAWA.
2. Pagsasaayos ayon sa panahon
• Isinasaayos ang mga pangyayari o konsepto ayon sa kanilang
pagkakasunod –sunod batay sa panahon ng kanilang pagkakaganap.
3. Paghahambing at pagkokontrast
• Pinapakilala ditto ang pagkakatulad at pagkakaiba ng isang tao,
pangyayari, o konsepto na pinapaksa sa teksto.
• Paghahambing : KATULAD, KASING, SING, KAGAYA, MAGKATULAD,
MAGKAPAREHO
• Pagkakaiba: GAYUMPAMAN, SA KABILANG DAKO, NGUNIT, BAGAMAN,
SAMANTALANG, HABANG, DI KATULAD, DI GAYA
4. Sanhi at bunga
•Pinapakilala kung paano naganap ang mga pangyayari o konsepto sa paraang sanhi
at bunga dulot ng mga iba pang pangyayari o konsepto.
•Mga katagang ginagamit: DAHIL SA, BILANG, BUNGA, KUNG GAYON, SAPAGKAT.
• Problema at solusyon
•Katulad din ito sa sanhi at bunga pero ang pinagtutuonan lamang ditto ay kung
paano sinusulosyonan ang problema.
5. Depinisyon
•Pinapaliwanag sa hulwarang ito ang kahulugan ng isang terminolohiya o ideya.
•Ibinibigay ang mahahalagang katangian nito sa pamamagitan ng pagpapakilala nito
sa ibang paksa.
•Maaring ang kahulugan nito ay isang parirala o pangungusap lamang pero
napapalawak ang dpinisyon nito sa tulong ng mga iba pang pamamaraan tulad ng
paggamit ng mga salitang halimbawa, pag-uuri, paglalarawan, paghahambing at
pagkokontrast, o di kaya pagbibigay sanhi at bunga para mas lalong maintindihan
ang pagkakadepinisyon nito.
•Kayat may mga terminolohiyang nangangailangan ng ilang pahina upang lubusang
maipaliwanag ang mga kahulugan nito, tulad ng mga abstrak na ideya.
 Pagsulat

• ang pagawa o pagbuo ng mga titik , simbulo at mga salita.

• Paagsasatitik sa papel o sa anumang bagay na maaring gamin na
pagsasalitan ng ideya atbp
Badayos
• ang pagsulat ay umiinog sa kung gaano kabisa at konsensitibo na makabuo
ngmga pahayag ang isang manunulat upang ang makaba nito ay maganyak
na mag-isip, kumilos at magalak.
• Ang mahusay na pagsulat ay hindi lamang humihingi ng kakayahan sa
tamang paggamit ng wika kundi humihingi ngmabisang pag-oorganisa ng
mga impormasyon.(grammar at outlining) 
Gonzales 2005
• Kakayahang makapagpahayag nanag malinaw sa pamamagitan ng panulat.
• “ walang misteryong taglay ng mabuting panulat, ito ay kasanayang
natutunan”
 Kahalagahan ng pagsulat

1. Tagapag-ingat ng mga mayayamang kaalaman ng tao na nais ipamana sa

sususnod na salinlahi.
• History:
2. Nagpapamulat sa kamalayan sa mayamang kultra at tradisyon ng isan bansa
• Sumasalamin sa pagkakakilanlan ng isang bansa
• Gresya : homer ; Iliad
• India: Mahabharata t Ramayana
• Inglatera: Beowulf at Shakespeare
• Italya: La Diviina Comedia ni Dante at Aeneid
• Kristiano: bibliya
• Islam : quran
• Amerika: Harriet Beecher Stowe: Uncle Tom’s Cabin
• Pinas: Jose Rizal : Noli Me tangere at Ef Filibusterismo
3. Tagapag-ugnay ito ng kasaysayang nakalipas na at sa kasaysayang mangyayari pa
• Halimbawa: sa mga ilang problema ng bansa. “History repeats itself.”
 Mga Pangkalahatang layunin sa pagsulat

1. Expressive
• Sumusulat ang isang tao upang ipahayag ang kanyang saloobin at
nadarama kaugnay marahil sa kanyang sariling karanasan.

Anyo ng expresibong pagsulat

a. Impormatib na pagsulat
– Tinatawag na expository writing
b. Nanghihikayat na pagsulat
– Layuning baguhin ang paniniwala ng isang mambabasa tungkol sa isang isyu
– Mangumbinsing maniwala sa akda
– Editoryal, pananaliksik, proposal, sanaysay,
c. Malikhaing pagsulat
– Masining na pagsasaad ng mga damdamin at kaisipan etc.
– Tula, kanta, kwento, dula, atbp
2. Transakyunal
• Sumusulat dahil sa hangaring magbatid ng o
maglipat ng impormasyon, ideya, o kaalaman
sa kanyang kapwa.
• Nagagawa ito ng tao upang maghatid ng
mensahe, makipagpalitan ng ideya, karanasan
at kuro kuro
• Excuse letter, application letter, friendly letter,
love letter ect,.
 Proseso ng pagsulat

Faigley, Fish, at Lunsford

Ang proseso ng pagsulat ay naiimpluwensiyahan ng mga kaalamang
retorikal, sosyal at historical at mga sitwasyon at kontekstong
panlipunan.
• Anumang uri ng sulating nabubuo ay may kaugnayan sa mga
nakaraang teksto at konteksto, sitwasyon at karanasan ng manunulat.
• Ang mga kaalamang iyon ay nakakatulong sa pagsusulat ng
manunulat
• Ang imersyon sa komunidad ay nagsisilbing balon n impormasyon
para sa mga manunulat.
• Ang kaalamang retorikal para iangkop ang isang sulatin sa ibat –ibang
sitwasyon s pagsulat.
• Pero kailangan ding magsaliksik an isang manunulat para maging
mabisa at mahusay ang kanyang sulatin.
 Mga isaalang- alang ng manunulat para sa kanyang manunulat

• Para kanino ang sulatin?

• Ano ang kanilang mga katangian?
• Gaano ang kanilang kaalaman sa paksa?
• Gaano sila kaintresado sa paksa?
• Ano ang kanilang saloobon sa paksa?
 Hakbang sa pagsulat
 

1. Paghahanda sa pagsulat( prewriting)

• Sumasaklaw ito sa pangungulekta ng mga impormasyon at ideya para a
sulatin.
– Manood sa pelikula at programa
– Makikipagtalakayan
– Making sa radyo
– Magserbey
– Makipanayam
– Gumawa ng balangkas
• Ditto ginagawa ang pagpapalano na kinasasangkutan ng PAGLILIKHA,
PAGTUTUKLAs, PAGDEDEVELOP, PAGSASAAYOS, PAGSUBOK NG MGA
IDEYA
• Ditto inaalam ang layunin ng sulatin, para kanino ang sulatin, paano ang
pagpapahayag sa tesis statement o pangunahing ideya ng sulatin.
• Tinatanong din dito kung may pagkukuhanan ba ng impormasyon ang
manunulat sa pagbubuo ng sulatin
2. Aktuwal na pagsulat
• Ditto isinasalin ng manunulat ang kanilang nga ideya sa
pangungusap o talata.
• Malayang nakakagamit ng paraan o istilo sa paglalahad ng
ideya.
• Hindi masyadong binigyan ng pansin ang pagwawasto sa mga
kamalian sa gramatika.
• Ang binibigyan lamang ng pokus ditto ay ang Istruktura,
organisasyon, kaisahan ng sulatin
• Kailangan ang intoduksyon ng sulatin ay malinaw at organisado
• Ang nilalaman ay kailangang tumutugon sa layunin ng
pagsulat, paksa, tema at presentasyon g datos.
 
3. Pagrerebisa
• Muling pagtingin
• Tinatawag din pag-eedit
• Muling pagbasa, muling pag-iisip, muling pagbubuo ng mga
kaisipang nasa sulatin upang tumugma sa iniisip ng manunulat.
• Nasasangkot ditto ang maraming pagbabago ng mga nilalaman
ng sulatin; sa organisasyon ng ideya, istruktura ng mga
pangungusap at mga talata.
• Ginagawa ito upang masulusyonan ang suliranin ng paksa
• Tinatanong ditto ang mga sumusunod:
• Tama ba ang layunin ng sulatin?
• Tumutugma ba ang ideya ng sulatin sa interst ng mga
mambabasa?
• May kaisahan ba ang ideya?
 Uri ng pagsulat

1. Akademikong pagsulat
• Ito ang mga sulatin na isinasagawa sa loob ng klasePero hindi
magkakapareho ang mga sulating pinapagawa ng mga propeor sa
kani-kanilang mga sabjek.
2. Teknikal
• May layuning makalikha ng isan tiyak at particular ba impormasyon
sa tiyak ding layunin sa particular na grupo ng mambabasa.
• Malinaw, objektib, tumpak , maikli at di emosyonal ang paglalahad
ng mga datos.
Layuninng teknikal na pagsulat
• Magbigay ng impormasyon na buo ang disisyon at tiyak ang resulta
ng pag-aaral
• Maibigay ang tiyak na interpretasyon ng mga pangyayari sa pag-
aaral
• Manghikayat at makaimpluwensiya sa pagbubuo ng desisyon
Mga gabay s teknikal na
pagsulat (Zall 1980)
• Accuracy (katumpakan)
• Brevity (kaiklian)
• Coherence (kakipilan)
• Confidence (tiwala)
• Dignity (dangal)
• Emphasis(pagbibigay-diin)
• Grammatical correctness
(kawastuang
pangramatikal)
• Honesty (katapatan)
• Illustration(paglalarawan)
• Judgement(paghuhusga)
• Knowledge(kaalaman)
• Logic (lohika)
• Mechanical neatness
(kalinisang mekanikal)
• Normal procedure
(karaniwang tuntunin)
• Objectivity (patas)
• Planning(pagpaplano)
• Division ( paghahati-hati)
• Straight sentence ( mga
tuwirang pangungusap)
• Thouroughness
(kasaklawan)
• Unity (kaisahan)
• Viewpoint ( pananaw)
• Word choice ( pagpili ng
salita)
• You-point (punta ng
mambabasa)
Zest ( sigasig)
3. Journalistik na pagsulat
– Mga pangayayaring nagaganap sa pang-araw araw
na buhay ng isang tao
– Napapapagkamalang diary pero hindi kaya lamang
ay pwede ring iugnay ang diary sa jornak dahil sa
kahulugan nito.
– May layuning mailathala ang mga ito sa payahagan
o peryodiko
 Mga sampung dahilan sa pagtatago ng pansariling jornal

• Isang travelog
• Talaan ng panaganinip
• Isang lagbuk
• Aklat n kaisipan
• Kwadreno ng pagpaplano
• Batayang proseso ng malikhaing gawain
• Tagatago ng koleksyon
• Inventaryong elektik (klipings sa mga iba’t ibang babasahin)
• Memoir (mga magagandang pangyayari sa buhay o mga anekdota
sa buhay)
• Isang pakikipag-usap sa sarili
4. Referensyal
• Pinakamahalagang bagay din sa pananaliksik
dahil ito ang nagpapabalido sa mga nakalap na
datos.
• Halimbawa:
Agpuldo, Clarence V. 2010. Teacher’s Stretegies
in dealing with students’ Disruptive Behabior.
Cagayan valley. Luminar Publishing inc.
 Pagsulat ng komposisyon

1. Panimula
• Dito naipapakilala sa mambabasa kung ano ang dapat
nilang asahan mula sa teksto
• Ipinakikilala ang pangkalahatang pahayag o tesis
statement ba bagsasaad kung ano ang pangunahing
ideya at layunin ng buong tekso
• Mahalaga ito dahil nagbibigay atensyon ito sa mga
mambabasa
• Lumilikha ito ng impresyon sa mga mambabasa
tungkol sa teksto
• Malalaman ditto kung kawili-wili ang teksto o hindi
Bamwell at Dees “mga panuntunan sa pagsulat ng panimula o
introduksyon”
• Isama ang tesis stement sa introduksyon na kadalasang nakikita sa
unahan o hulihan ng panimula
• Maglagay ng sapat na kaligirang impormasyon tungkol sa paksa upang
maihanda ang mga mambabasa tungkol sa teksto.
. Gumamit ng pambungad na nakakaakit sa interest ng mga mababasa.
• Paggamit ng sipi o kotasyon
• Paggamit ng anekdota
• Paglalarawan na pumupukaw sa imahinasyon ng mambabasa
• Pagsasalaysay sa isang pangyayari
• Paggamit ng istatistika
• Tanong
• Isang pahayag
• Paggamit ng opinion
• Paggamit ng mga tiyak na detalye
2. Nillaman
• Bahagi ng teksto na nasa pagitan ng mga talatang
kinapapalooban n mga detalye at mga halimbawang
sumusuporta sa pangunahing ideya ng teksto na
ipinapahayag sa tesis statement sa introduksyon.
3. Wakas
• Bahaging nagpapakilala sa pagwawakas ng teksto
• Karaniwang mas maikli kaysa sa mga talata sa
katawan
• Maaring isang lagom ang laman na nakapaloob sa
katawan
 Pag-aayos ng mga datos para sa sulatin

• Ang pagkuha ng mga datos ay isa sa mga

pinakamahirap na gawain sa pananaliksik.
• Nakasalalay sa mga nalikom na datos at sa
pagsasaayos nito ang tagumpay ng isang
pananaliksik
• Pinakamatagal na gawain sa pananaliksik
• Nangangailangan ng sapat na panahon sa
pagbabasa
 Mga dapat gawain sa pagkuha n mga tala

1. Direktang sipi
• Pagtatala sa eksaktong ginamit na salita sa pinagkuhanan ng datos at
ito ay nakapaloob sa mga sipi
• ginagamit ito dahil mahalaga ang orihinal na wika ng mismong
pinagkuhanan para maihatid yung tamang impormasyon
• mapatunayan ang puntong inilalahad
• para mapasimulan ang diskusyon sa pag-aaral
• kung gagamitin ito dapat ay:
• malinaw ito
• may tamang bantas at pahinang pinagkuhanan
• hindi lahat lahat ay sisipiin
• pumuli lamang ng angkop para sa pag-aaral
2. Synopsis
• Pagapaikli sa orihinal na teksto sa pamamagitan ng
pagpapahayag muli sa sariling pananalita
• Kinukuha lamang ang ideya ng teksto
• Dapat taglay pa rin ang diwa ng teksto kapag ginagamit ito
Paraan sa pagsasagawa nito.
• Dapat nabasa ng buo ang teksto
• Itala ang mga mahahalagang detalye para sa paglalagom
• Isulat sa sariling pananalita
• Rebisahin muli ang sinagawang synopsis para makuha ang
buong diwa ng teksto.
3. Pagsasalin
4. Pagsulat ng pangangatwiran
• Ito ang tinatawag na pakikipagtalo o
argumentasyon
• Paglalahad ng mga dahilan upang makabuo ng
isang pagppatunay na tinatanggap ng
nakakarami
• Paglalahad na nagtatakwil sa kamalian upang
maipahayag ang katotohanan
• Isang paraang ginagamit upang mabigyang
katarungan ang mga opinion.
 Katangian ng isang mabuting sulating argumentatibo

1. Pangunahing ebidensiya
• Tumutukoy sa testimonya ng isan taong may kredibilidad o taong may awtoridad;
pasulat o pasalita.
2. Sirkumstansyal na ebidensya
• Ebidensyang sekondarya lamang subalit nakakatulong ito upang makilala ang
katotohanan o kasinungalingan ng isang isyu.
3. Kongkreto na ebidensya
• Isang ebidensyang nagpapatunay o naglalalarawan ng taotoong pangyayari na hindi na
kailangan ang interpretasyon at paliwanag ng isang tao. (common sense ebidence)
• :sariwang sugat at pasa
4. Orihinal na ebodensya
• Ebidensyang may pansariiing kapaniwalaan na kasasalaminan ng lakas sa kanyang sarili.
5. Ebidensyang galing sa usap usapan
• Isang ebidensyang nakuha o narinig sa pamamagitan ng mapaniwalang impormasyon na
inilatag ng isang iniviwal, maaring pinatotohanan o sinulat.
 Mga paraan ng pangangatwiran

1. Paraang lohikal na pangangatwiran

• Ang pagpapahayag na ito ay nababatay sa mga pala-palagay na ang
dalawang bagay na ito ay nagkakatulad sa ibang mga katangian.
a. Paraang pabuod ( inductive)
– Ang pagpapahayag na nagmumula sa maliit na kasipan o detalye
tungo sa malaking kaisipan o kabuuang kaisipan.
b. Paraang pasaklaw (deductive)
– Pahayag na nagmumula sa malaking kaisipan o kabuuang kaisipan
patungo sa paglansag nito sa maliliit na kaisipan.
2. Lihis na pangangatwiran
• May layuning manlinlang
• Kulang sa patunay an ebidensya
• Katanggap-tanggap pero sa katunayan ay hindi
• Argmentong inaakalang tama pero hindi naman
• Mga pahayag na nagpapalito sa mga mananaliksik
 Uri ng lihis na pangangatwiran

1. Argumentum ad hominem
– Argumentong laban sa pagkatao
– Pangangatwirang lumilihis sa tunay na paksa ng argumento at sa halip ay isang tahasang pag-
atake sa personal na katangian ng kanyang katalo.
2. Argementum ad baculum
– Argumentong gamit ang laks o katungkulan
– Pangangatwirang gumagamit ng pisikal na lakas, awtoridad, katayuan upang lumihis sa isyu at
tuly maipanalo ang argumento
3. Argumento ad misericordiam
– Argumentong laban sa damdamin
– Pangkatang mailipatang simpatya ng mambabasa sa akusado o inaakusahang gumamit ng mga
angkop na saliatng umaatake sa damdamin at kaisipan ng mga nakikinig at mambabasa.
4. Simper non sequitur
– Walang kaugnayan
– Ito ay paglalalhad ng konklusyon s kabila ng mga walang batayang masasabing may kaugnayan
sa isyu
5. Ignorantio elenchi
– Maligoy na pangangatwiran ( irrelevant conclusion, evading the question, o missing the point)
– Para malihis sa paksa
6. False generalization
– Maling paglalahat
– Pagbibigay konklusyon na sumasaklaw sa pangkalahatan dahil sa iilang
sitwayon o katibayan
7. Lihin na paghahambing
– Usapng lasing dahil sa nakakabuo sila ng hambingan subalit hindi
naman angkop sa matinong konklusyon
– Karaniwang magagawa ito sa usapang walang matuwid na katuwiran
8. Maling saligan
– Nagsisimula ito sa maling konklusyonna siyang nagging saligan ng
usapan. Kaya ang konklusyon ay maling mali.
9. Maling awtoridad
– Naglalahd ng totoo o sangguniang walang kinalaman sa isyung
kasangkot.
10. False dilemma
– Nagbibigay ng dalawang pagpipilian na para bang wala ng ibang
pagpipilian.
 Ang baboy
Isidro M. Cruz(2004)

Payag akong maging baboy

Kung ang kural ko mga braso mo.
Basta damogan mo lang ako
Ng iyong ngiti at halik
Umaga, hapon
Madali lang naman ako patabain
Ang pangako mo lang
Na hindi ako pababayaan
Ang siyang bitamina na aking iniinom.
Kung gabi nga
Ang mga haplos mo lang naman
Sa aking likod at dibdib
Ang makapagpapahilik sa akin.
 Katapusang Hirit

Lumaya man ang puso’t damdamin

Mula sa piitang madilim,
Nakaririmarim!
Bakit mga pangakong nakakanlong
Sa pangamba’y nanatili
Naghahangad na makaalpas
Mula sa sugatang katauhan.