1 Lagonera

Buo sa simula; buo muna at saka masusugatan.

Umalingawngaw sa akin itong paglalarawan ni Edgar Samar na makikita sa kanyang

Tesis1 sapagkat tunay nga na ang lahat ng sugat ay minsan, buo. Nahihiwagaan lamang ako na

nagsimula ang sarsuwelang Walang Sugat ni Severino Reyes nang maligaya at mapayapa

(batang Julia at Tenyong), nang buo, ngunit bakit wala pa ring sugat gayong ito ay kuwento ng

rebolusyon, ng sakripisyo?

Bago ito ay sumasalamin sa rebolusyon, ang Walang Sugat ay kuwento ng pag-iibigan

nina Tenyong at Julia. Simula pa lang, pilit nang ikinakalas ang pag-ibig ng dalawa, sa ‘di-

pagsang-ayon ni Aling Juana at sa presensya ng maimpluwensyang si Miguel. Sa pagsapit ng

rebolusyon, tuluyang napaghiwalay ang magkasintahan. Ngunit sa pagtatapos, mismong ang

rebolusyon ang naging instrumento upang maipakasal sila. Ayon pa kay Samar, masusugatan,

maghihilom...kahit pa nga minsan, ang pagsusugat na iyon ay intensyon ng mismong may-

katawan. Samakatuwid, balewala ang sakripisyo, ang mga sugat sa giyera, kung sa huli, ito ang

magbabalik sa dalawa. Hindi nasugatan ang pag-iibigan ng dalawa.

Bukod riyon, ang sarsuwela ay higit na isang pagsasalamin sa mga karanasan ng

Filipinas sa kolonisasyon ng mga Kastila. Ang kuwento ay natakda sa huling dekada ng ika-19

siglo, sa isang maliit na bayan. Ang panahong ito ang pagtatapos ng paghahari ng mga Kastila.

Samakatuwid, ang lahat ng mga sugat mula sa paghihirap at sakripisyo ay nagtapos sa

pagtatagumpay ng mga Filipino sa rebolusyon. Wala na ang mga sugat na dulot ng mga Kastila

nang mamatay si Kapitan Inggo dahil sa pagpapahirap ng mga kura paroko, nang ikulong ang

mga kalalakihan dahil sa pagrerebelde, nang ibuwis ang mga buhay ng mga Katipunero.

Mahalaga na itakda ito sa isang maliit na bayan sapagkat kumakatawan ito sa nararamdaman ng

bawat bayang may kontribusyon sa pagpapalaya mula sa mga Kastila, sa pagpapakita sa sugat na
 2 Lagonera

hindi na kailangang danasin ng bawat Filipino sapagkat nagtapos na ang paghihirap sa loob mga

Kastila.

Ayon pa nga sa isang salawikain, kailangang masaktan upang muling maging buo. Muli,

masusugatan, maghihilom...kahit pa nga minsan, ang pagsusugat na iyon ay intensyon ng

mismong may-katawan. Bapakaraming pagsasakripisyo at sugat na pinagdaanan, ngunit

kailangan ito upang sa huli, maging buo muli.

Ngunit bakit, matapos ang giyera, walang mga sugat si Tenyong? Mahiwaga (ideyal?) Sa

aking tingin, itong literal na kawalan ng sugat ang makapagbibigay-sagot sa isa pang palaisipan

ng Walang Sugat.Sapagkat ang dula ay puno ng sugat, pagpaslang, sakripisyo, samakatuwid sa

tingin ko ay nangangailangang isaalang-alang ang isa pang kasaysayan.

Sa kontekstong maimpluwensya ang Kristiyanismo (panahon ng Kastila), ang sugat ay

nagpapaalala sa mga sugat ng paghahandog ni Kristo. Ito ay simbolo ng pag-ibig, at sa kuwento,

pag-ibig sa bayan. Hindi natin maitatanggi na may pag-ibig sa bayan, na may sugat, ang mga

tauhan tulad nina Tenyong, ang tatay nito, si Julia, mga bilanggo, at ang mga Katipunerong nag-

alay ng buhay sa giyera. Ngunit kung tatandaan, ang dulang ito ay unang inilabas nuong 1902,

ang pagtatapos ng rebolusyon laban sa Amerika, at muling pagkatalo at pagkasakop ng mga

Filipino. Kung ang isang tao ay manunuod ng dula tungkol sa pagsasakripisyo sa rebolusyon, sa

isang panahon na may bagong mananakop, ano ang mararamdaman nito?

Sa kabila ng mga sakripisyo, balewala ang mga sugat, ang mga pagsasakripisyo, sapagkat

sa huli, sa mga Amerikano rin naman sila mapupunta. Wala ring nangyari. Samakatuwid, ang

dula ay nagpapaalala sa manunuod sa mga nabalewalang sugat nuong panahon ng mga Kastila

bagaman nagsakripisyo ang mga Filipino nang lubos.

 3 Lagonera

Ayon kay Samar, ang mga sugat ay paggising, paghiwa sa sarili ang pagsisikap ng ilan

na maging gising at malay sa paligid. Kailangan na magising upang maipakita ang pag-ibig sa

bayan. Ang sarsuwela, bagaman nga nakatutuwa, ay isang dulang may nakaungkit na mensahe sa

anumang panahon. Ang naglalakad ng matulin, Kung matinik ay matulin. Taglay raw natin ang

sugat ng paglimot, laging nagmamadali papalayo. Mabilis nating nalilimutan ang mga sakripisyo

ng nakaraan, ang mga nag-alay ng buhay. Ang sarsuwela ay nagpapaalala sa isang mensahe sa

tulad ng nangyari sa panahon ng Kastila, sa tulad ng nabalewalang sugat sa pagsakop ng mga

Amerikano, ang paggising tungo sa tunay na kasarinlan. Samakatuwid, mahalagang magtapos

ang Walang Sugat sa sigaw ng walang sugat bilang hamon sa manunuod na alalahanin ang pag-

aalay para sa bayan nuong rebolusyon mula sa mga Kastila.

Buo sa simula; buo muna at saka masusugatan.

Tunay, nagsimula ang Walang Sugat nang maligaya at payapa, nang buo. Hindi

maitatanggi sa sarsuwela, may mga sugat, may pag-ibig sa bayan, may paggising. Ngunit sa

pagsusugat na ito naganap ang pagihihilom. Ang mga sugat na ito ang naging daan upang

magkabalikan sina Julia at Tenyong. Ang mga sugat ring ito ay mahalaga upang makamit ang

kasarinlang mula sa mga Kastila at tuluyang maitanggal ang mga sugat na ito mula sa lipunan.

Minsan, ang pagsusugat din ay nababalewala. Pumapasok ang Walang Sugat sa tila walang

naibungang rebolusyon, sasakupin din naman ng mga Amerikano, muli rin namang mabubulag

na mga Filipino. Masusugatan, ngunit lilipas ay makalilimutan ang dahilan sa mga sugat na ito.

Ipinapaalala tayo ng mga pangyayari sa rebolusyon, upang magising muli, sa panibagong hamon

ng mga Amerikano, at ng pakikibaka sa kasalukuyan tungo sa tunay na kasarinlan, na sa

pagkamit lamang ng tunay na kasarinlan maipapakita ang tunay na sugat, sugat na may bunga,

sugat na naaalala, sugat na nararamdaman.

 4 Lagonera

1
Tayong Lumalakad Nang Matulin: Talambuhay at Kalipunan ng Tula, Edgar Samar, 2004,

Pagtahak sa Talinghaga ng Sugat, pp. 104 - 132.