Professional Documents
Culture Documents
Isang Napata tahimik at mapayapang lugar malayo sa lungsod,bukid kung itoring .isang araw mayroong
menistrong nakarating at may dalang isang imahe sa lugar na iyon,ang nasabing menistro ay gumawa
ng kubo upang doon ilagay ang nasabing imahe kung saan ito ay ang “patron ng Sagrada Familia”.dito
nanguna ang menistro sa pagturo ng mga banal na salita ng Diyos kya nakasanayan na ng mga tao ang
pagpunta sa nasabing bahay dasalan.ito ay nalaman ng mga karatig lugar kaya nalaman at nakilala ang
lugar at ibinasi na na patrong “sagrada”angop na rin ang pangalan sa lugar sapagkat ito ay binoboo ng
maraming tahimik napamilya. Isang hindi malamang pangyayari ang naganap ng bigla nalang nawala
ang menistro,pero ilang araw bago ang nangyari nasabi nito na sa tuwing pangalawang lingo ng enero
ang kapistahan ng patron.kaya hanggang ngayon nananatili parin ang tradisyong nakasanayan na.ang
Sagrada ay isa lamang sa malayong barangay na kabilang pa sa lungsud ng Iriga
Mga Salawikain
Ang lalagyang walang laman ay maingay.
Ang tulog na hipon , tinatangay ng agos.
Magsama-sama at malakas, magwatak-watak at babagsak.
Pagkahaba-haba man daw ng prusisyon, sa simbahan din ang tuloy.
Matibay ang walis, palibhasa'y magkabigkis.
Anuman ang gagawin, pitong beses isipin.
Kung pukulin ka ng bato, tinapay ang iganti mo.
Hangga't makitid ang kumot, matutong mamaluktot.
Naghangad ng kagitna, isang salop ang nawala.
Walang palayok na walang kasukat na tungtong.
Mga Sawikain
Nakahiga sa salapi - ang ibig sabihin ng sawikain na ito ay mayaman
Mapurol ang utak - ang ibig sabihin ay bobo
Ahas - taksil o' traydor
DI MADAPUANG LANGAW - taong malinis at maganda ang bihis.
Anak-Dalita - ang ibig sabihin ay Mahirap
nagmumurang kamatis - taong matanda na na nag-aayos binata o nag-aayos dalaga para magmukhang
bata pa.
naniningalang-pugad – nanliligaw
masama ang loob - ang ibig sabihin ay nagdaramdam
Alilang-kanin - utusang walang sweldo, pagkain lang
matalas ang tainga - madaling makarinig o mabilis makaulinig
Mga Kawikaan
Mga Kabutihang Dulot ng Karunungan
Tigsik
Dai lamang kayang hamakon
An gayon kan babayeng Bicolnon.
Kaya kun dai kan pang ilusyon
Mag uli ka ta uya siya sa Bicol.
A.Mga Propagandista
Dr. José Protasio Rizal Mercado y Alonso Noong Mayo 5, 1882, nang dahil sa hindi na
Realonda niya matanggap ang tagibang at mapansuring
pakikitungo ng mga paring Kastila sa mga
Si Dr. José Protasio Rizal Mercado y Alonso katutubong mag-aaral, nagtungo siya sa
Realonda (Hunyo 19, 1861–Disyembre 30, 1896) Espanya. Doo'y pumasok siya sa Universidad
ay ang pampito sa labing-isang anak ng mag- Central de Madrid, kung saan, sa ikalawang
asawang Francisco Engracio Rizal Mercado y taon ay natapos niya ang karerang Medisina,
Alejandro at ng asawa nitong si Teodora bilang "sobresaliente" (napakahusay). Nang
Morales Alonzo Realonda y Quintos. sumunod na taon, nakamit niya ang titulo sa
Ipinanganak si José Rizal sa Calamba, Laguna. Pilosopiya-at-Titik. Naglakbay siya sa Pransya at
Sina Saturnina, Paciano, Narcissa, Olimpia, nagpakadalubhasa sa paggamot ng sakit sa
Lucia, Maria, Jose, Concepcion, Josefa, Trinidad mata sa isang klinika roon. Pagkatapos ay
at Soledad ang kanyang mga kapatid. tumungo siya sa Heidelberg, Alemanya, kung
saan natamo pa ang isang titulo.
Ang ina ni Rizal ay siyang kaniyang unang guro
at nagturo sa kaniya ng abakada noong siya ay Sa taon din ng kaniyang pagtatapos ng
tatlong taon pa lamang. Noong siya naman ay Medisina, siya ay nag-aral ng wikang Ingles,
tumuntong ng siyam na taon, pinadala siya sa bilang karagdagan sa mga wikang kaniya nang
Biñan, Laguna upang mag-aral sa ilalim ng nalalaman gaya ng Pranses. Isang dalubwika si
pamamatnubay ni Justiano Aquino Cruz. Ilang Rizal na nakaaalam ng Arabe, Katalan, Tsino,
buwan ang nakalipas, pinayuhan niya ang Inggles, Pranses, Aleman, Griyego, Ebreo,
magulang ni Rizal na pag-aralin siya sa Maynila. Italyano, Hapon, Latin, Portuges, Ruso, Sanskrit,
Espanyol, Tagalog, at iba pang mga katutubong
Ang Ateneo Municipal de Manila ang unang wika ng Pilipinas.
paaralan sa Maynila na kaniyang pinasukan
noong ikadalawa ng Enero 1872. Ayon sa isang MARCELO H. DEL PILAR
salin ng Noli me tangere ni Guzman atbp., sa
kaniyang pananatili sa paaralang ito, natanggap
niya ang lahat ng mga pangunahing medalya at
notang sobresaliente sa lahat ng aklat. Sa Si MarceloH. del Pilar ay isinilang sa Kupang ,
paaralan ding ito niya natanggap ang kaniyang
San Nicolas, Bulacan noong Agosto 30, 1850,.
Batsilyer sa Sining na may notang sobresalyente
kalakip ang pinakamataas na karangalan. Siya ang pinabata o bunso sa mayaman na
pamilya. Ang kanyang mga magulang ay sina
Nang sumunod na taon, siya ay kumuha ng Julian H. Marcelo na isang gobernadorcillo" at
Pilosopiya at Panitikan sa Pamantasan ng Santo Blasa Gatmaitan.
Tomas. Sa Ateneo, kasabay niyang kinuha ang Siya ay nag-aral ng kolehiyosa paaralan ni Gng.
agham ng Pagsasaka. Pagkaraan, kinuha niya Herminigilda Flores, pagkaraa'y lumipat siya sa
ang kursong panggagamot sa nasabing
San Jose College at kalaunan ay lumipat din siya
Pamantasan (Santo Tomas) pagkatapos mabatid
na ang kaniyang ina ay tinubuan ng katarata. sa Unibersidad ng Santo Tomas. Nagtapos siya
ng abogasya noong 1890. Lumaki siyang isa sa patnugot ng "La Solidaridad" subalit namatay sa
mga dakilang propagandista kung saan inilaban sakit na tuberkulosis noong Enero 20, 1896 sa
niya ang kalayaan ng mga Pilipinas sa Barcelona.
pamamagitan ng kanyang pluma o pagsusulat.
Noong 1882, si del Pilar ay naging editor ng Mariano Ponce
pahayagang "Diaryong Tagalog" kung saan
kinontra niya ang ang pagpapalakad ng mga Ipinanganak siya noong 23 Marso 1863 sa
Kastila sa ating gobyerno at ang di magandang Baliuag, Bulakan at panganay sa pitong anak
pagtrato sa mga mamamayang Pilipino. Gamit nina Mariano Ponce at Maria Collantes de Los
ang pangalan PLARIDEL, ang kanyang alyas sa Santos.
panunulat, binatikos niya ang mga paring
Nagtapos si Ponce ng kanyang sekondarya na
Espanyol sa pamamagitan ng kanyang edukasyon sa pribadong paaralan ng Juan
articulong "Dasalan at Tuksuhan" at "Kalingat Evangelista, Hugo Ilagan at Escolastico
kayo." Ito ay palihim na dinadala sa Pilipinas sa Salandanan sa Maynila. Pagkatapos, siya ay
lenguaheng Tagalog at binabasa ng mga pumasok sa Kolehiyo ng San Juan de Letran
rebolusyunista. kung saan niya natamo ang kanyang Batsilyer sa
Sa España, pinalitan niya si Graciano Lopez Sining noong 1885. Matapos, siya ay lumipat sa
Unibersidad ng Santo Tomas upang mag-aral ng
Jaena bilang editor ng diyaryong "La
medisina.
Solidaridad," ang pinabibig ng mga
propagandistang nagtatrabaho para sa reporma Noong 1887, pumunta siya ng Europa at
ng mga Pilipino. Naputol ang matagal niyang pumasok sa Central University of Madrid kung
paglilingkod noong siya ay nagkaroon ng saan siya nagtapos ng medisina noong 1889.
mabigaty na karandaman. Siya ay dinapuan ng
tuberkulosis at namatay noong Hunyo 4, 1896 Kasama sina Jose Rizal, Marcelo H. Del Pilar,
Graciano Lopez Jaena, at iba pang mga bayani,
sa Barcelona, España na malayo sa kanyang mga
sumali si Ponce sa kilusan para sa inaasam na
pamilya. reporma. Tinulungan niya si Lopez Jaena sa
pagtatatag ng La Solidaridad sa Barcelona
Graciano Lopez Jaena noong 12 Pebrero 1889. Siya ang namuno sa
seksyon ng Panitikan ng Asosacion Hispano-
Si Graciano Lopez Jaena ay isinilang sa Jaro, Filipina, isang samahan ng mga liberal na
Iloilo City noong Disyembre 17, 1856. Ang Espanyol at Filipino na tumutulong sa kilusang
kanyang mga magulang ay sina Placido Lopez at Propaganda, kung saan, siya rin ang naihalal na
Maria Jacoba Jaena. Siya ay nagtapos ng kalihim.
Pilosopiya sa seminaryo ng Jaro sa ilalim ng mga
paring Paulista.
Antonio Luna
Sinulat niya ang "Fray Botod" upang tuligsain
ang mga kasamaan ng mga pari na siyang Si Antonio Luna (Oktubre 29, 1866 - Hunyo 5,
ikinagalit ng mga ito. Tumakas siya patungon 1899) ay nakakabatang kapatid ni Juan Luna.
Espanya noong 1879 at pumasok sa Unibersidad Siya ay nakilala bilang isa sa mga mahuhusay na
ng Valencia at kumuha ng medisina. Ngunit manunulat, sundalo, makabayan, at martir para
tumigil pagkalipas ng isang taon at masigasig na sa Pilipinas.
nakibahagi sa pulitika. Kilala siya bilang
mahusay na hurdor. Noong 1889 siya ay naging
Ipinanganak siya sa Maynila noong ika-29 ng Natagpuan ni Heneral Luna ang kanyang
Oktubre, 1866 sa Binondo, Maynila. Siya ang kamatayan noong ika-8 ng Hunyo, 1899 sa
bunsong anak nina Joacquin Luna at Laureana Cabanatuan sa lalawigan ng Nueva Ecija.
Novicio. Nagtapos siya ng Bachiller en Artes sa Nagtungo siya roon sa pagtupad sa isang
Ateneo de Manila noong 1883 sa murang edad ipinalalagay na pagtawag ni Heneral Aguinaldo
na 15. Kumuha rin siya ng kursong parmasyutika upang dumalo sa isang pulong.Habang nasa
sa Unibersidad ng Santo Tomas at nakamit niya loob ng simbahan ng Cabanatuan, binaril siya ng
ang kanyang lisensya sa kursong ito sa mga sundalo ni Aguinaldo na inihingi niyang
Unibersidad de Barcelona. Natapos din siya sa bigyan ng disiplina.
pagkakadalubhasa sa parmasyutika sa Ghent,
Belhika. Sa propesyon ay isa siyang Sa pagkamatay ni Antonio Luna nawalan ng
parmasyotiko. isang dakilang kawal at pinuno ng rebolusyon
ang Unang Republika ng Pilipinas.
Ang pagsusulat ang kanyang libangan. Iniakda
niya ang El Nomatozario del Paerdismo na
nalathala sa Madrid noong 1893. Ito ang Pedro Paterno
kanyang pinakamalaking naiambag niya sa
literaturang pang-medisina. Siya ang nagtatag Si Pedro Alejandro Paterno ay isinilang noong
ng La Independencia at nagpapadala rin siya ng ika-27 ng Pebrero, 1858. Siya ay isa sa 13 anak
mga lathalain sa ibang pahayagan. ng nakaririwasang mag-asawa na sina Don
Maximo Paterno at Donya Carmen de Vera
Sa simula pa'y isa siyang tagpagtaguyod ng Ignacio.
paghingi ng reporma sa mapayapang
pamamaraan. Dahil sa hinalang siya ay isa sa Siya ay nagtapos ng Bachiller en Artes sa Ateneo
mga teroristang laban sa pamahalaan, dinakip de Manila. Siya ay nagkamit ng karangalan sa
siya ng mga maykapangyarihang Kastila, nilitis kanyang pagtatapos. Ipinagpatuloy pa rin niya
at ikinulong ng mga Kastila. ang pag-aaral sa Unibersidad de Salamanca.
Dito niya kinuha ang mga kursong Pilosopiya at
Nang siya ay makalaya, nag-aral siya ng iba't Teolohiya, pagkatapos ay lumipat siya sa
ibang paraan ng pakikipaglaban sa Ghent. Unibersidad Central ng Madrid na kung saan
Pagbalik niya sa Pilipinas, sumapi siya sa naman ay nagtapos niya ang pagkadalubhasa sa
rebolusyonaryong pamahalaan ni Emilio batas noong 1880.
Aguinaldo. Hinirang siyang direktor ng digmaan
at tagapamahalang heneral ng Hukbong Siya ay tinaguriang tagapamagitan sa mga
Rebolusyonaryo. Siya ay ginawang kabahagi ng Kastila at Pilipino upang makamit ang
sandatahang lakas laban sa mga Amerikano. mapayapang pakikitungo sa mga Kastila. Ayon
sa kanya, dahil sa Espanyol ay kulang-kulang ng
Bilang isang sundalo, si Antonio'y mahigpit isang daang taong may pagkakaugnayan sa
magparusa. Sa panahon ng pakikipagdigmaan, Pilipinas. Subalit ito ay mahigpit na tinutulan ng
pinagsumikapan niyang maipailalim sa isang mga tao sapagkat nais nilang ipaglaban ang
disiplina ang mga tauhan sa Batalyon ng Kabite. tunay na kalayaan ng bansang Pilipinas.
Isa sa kanyang madugong pakikipaglaban ay
naganap sa La Loma na kung saan ay napatay si Siya ay isa sa mga Pilipinong propagandista sa
Major Jose Torres Bugallon. Marami pang ibang Espanya. Noong 1882, napagtagumpayan
pinuno ng kalaban ang nagapi ni Heneral Luna niyang maalis ang monopolyo sa Tabako sa
ngunit dumating ang isang pagkakataon na sila bansang Pilipinas. Bilang makataa, siya ang
ay natalo at ito ay naganap sa Caloocan. kauna-unahang Pilipino na sumulat ng isang
opera sa wikang Pilipino, sang Sandugong
Panaginip. Nilikha rin niya ang mga aklat na tula pinakíkinabang̃an na ng̃ kanyáng̃ mg̃a
na Sampaguitas y Poesias Varias at Poesias kababayan.
Lyricas y Dramaticas.
«Walâ ng̃ taong̃ gaya niyá marahil—anáng̃
Noong himagsikan, siya ay sumanib kung kaya'y Taliba niyaóng̃ iká 7 ng̃ Pebrero ng̃ 1921—
isa siya sa naging prominenteng tao noong saganang̃saganà sa isip ng̃ sarisaring̃ akalà at
ihayag ang Unang Republika ng Pilipinas. Siya ay balak. Ang̃ Monumento kay Rizal sa Luneta, ang̃
hinirang na Pangulo ng Kongreso sa Malolos pagtatatag ng̃ pang̃kating̃ independista, ang̃
noong Setyembre 15, 1898. Siya ang pagkakaroón ng̃ sariling̃ Bang̃ko, ang̃
namumuno sa tuwing magkakaroon ng pagpapadalá ng̃ mg̃a pensionado sa América at
pagpupulong at palagi niyang pinaiiral ang marami pang̃ balak diyáng̃ ng̃ayó'y isá nang̃
mapayapang diplomasya upang magkaroon ng katotohanan, patí na nitóng̃ «Pagdiriwang̃ sa
maayos na pag-uusap sa iba't ibang partido ikaapat na raáng̃ taóng̃ pagkakátuklás sa
politikal. Nang bumagsak sa kamay ng mga Pilipinas» ay pawang̃ galing̃ sa kanyáng̃ utak. At
kaaway ang Malolos, iminungkahi ni Paterno waláng̃ kilusáng̃ nábabago nang̃ dî siyá kahalò.»
ang pakikipagsundo ng mga Pilipino at
Amerikano. Nagsagawa siya ng dalawang araw Isáng̃ katotohanang̃ hindî matátawaran na ang̃
na kapistahan (Hulyo 28 at Hulyo 29) na kung lahát halos ng̃ malalakíng̃ kilusán sa pagunlád ng̃
saan ay isa sa mga pangunahing pandangal ay si Pilipinas ay may kinálaman ang̃ ating̃ si mang̃
Heneral Arthur MacArthur at ilang opisyal ng Pascual, maging̃ sa mg̃a kilusán sa kapamayanán
Taft Commission. Subalit ikinagalit ng mga at magíng̃ sa náuukol sa sariling̃ wikà, lalò na sa
Amerikano ang pagbabandera sa larawan ni atíng̃ Pámahayagán na máituturing̃ na si Poblete
Presidente Aguinaldo at ipinakumpiska ang mga ay amá nitó sa paglalaganap rito sa ating̃ lupían.
ito.
Ang̃ kanyáng̃ unang̃ tudlíng̃ na pambukás sa
Si Pedro Paterno ay nahalal na kinatawan ng pusò ng̃ ating̃ bayan ay ilinathalà niyá sa «La
Unand Distrito ng Laguna para sa Unang Oceanià Española» niyaóng̃ taóng̃ 1879 nang̃
Asemblea ng Pilipinas noong Oktubre 16, 1907. kasalukuyan pa lamang̃ siyáng̃ tumátahak sa
Siya ay namatay sa edad na 53 noong Marso 11, gulang̃ na 22 taón, at sa Páhayagáng̃ itó ay
1911 sa sakit na kolera. nagling̃kód siyá hang̃gang̃ sumapit ang̃ taóng̃
1889; sampuóng̃ taóng̃ sinkád.
TALAMBUHAY NI PASCUAL POBLETE
Buhat sa Páhayagáng̃ yaón niyá binukò ang̃
Ang̃ pagúukulan natin ng̃ayón nitóng̃ iláng̃ pagkakaroón dito sa Pilipinas ng̃ isáng̃
Páhayagáng̃ dalawang̃ wikà: Kastilà at Tagalog
katagâ ay anák ng̃ makasaysayang̃ Naic,
at salamat sa pasisimunò ng̃ dakilang̃ Marcelo
lalawigan ng̃ Kabite, niyáng̃ lalawigang̃ nagiing̃at
H. del Pilar ay itinatag ang̃ Páhayagáng̃
ng̃ mg̃a kilusáng̃ pawang̃ tung̃o sa ikaúunlád at «Diariong̃ Tagalog» niyaóng̃ 1882, iká 2 ng̃
ikatitimawà ng̃ bayan natin sa kapang̃yarihang̃ Mayo, na kung̃ saán nagpasimulâ ng̃ paghahasík
banyagang̃ nakasásakop. ng̃ mg̃a binhíng̃ mapapakinabang̃ na bagá mang̃
dî kinálugdán ng̃ mg̃a kastilà ng̃ panahóng̃ yaón
Ipinang̃anák si mang̃ Pascual, gaya ng̃ ay nagtamó namán ng̃ pagkakaligà ng̃ mg̃a
karaniwang̃ tawag sa kanyá, niyaóng̃ iká 17 ng̃ kababayan natin.
Mayo ng̃ taóng̃ 1857. Buan ng̃ mg̃a bulaklák
palibhasà ang̃ kanyáng̃ isinilang̃, kayá't ang̃ Ang̃ «Diariong̃ Tagalog» ay siyáng̃ tang̃ing̃
kanyáng̃ diwà ay namúmulaklák din namán sa tagapamanság ng̃ mg̃a mithiin sa isáng̃ bagong̃
saganang̃ mg̃a likhâ na pawang̃ ng̃ayó'y páng̃araping̃ kahilihili at sa Páhayagáng̃ itó
ilinathalà ng̃ Dakilang̃ Tagalog, si Gat Rizal, ang̃ paghihinalà niyaóng̃ mg̃a nagnánasang̃ ang̃
kanyáng̃ «Amor Patrio», at dito rin namán lalawigang̃ kastilang̃ itó ay «maging̃ kutang̃ lumà
nang̃agsilapì ng̃ pagtataguyod ng̃ dakilang̃ ng̃ matandáng̃ kaugalian», at dî man nilá
adhikâ, ang̃ pinakamaraming̃ mairugin sa nágugunitâ na ang̃ dî mapigilang̃ pagunlád, sa
sariling̃ kalayaan, at sa dahong̃ Tagalog nitó kanyáng̃ banayad na kilos ay nagbúbukás ng̃
sumulat at naglaganap ng̃ mg̃a bagong̃ tánawin landás sa lahát ng̃ dako at ginigipò ang̃ sino
sa ating̃ bukas noón, na ng̃ayó'y tinatamasa na, mang̃ sa kanyáng̃ paglakad ay sumagabal.»
ang̃ marilág na si Pascual H. Poblete.
Itinatag din namán niyá ang̃ «El Bello Sexo»
Nagíng̃ tagapang̃asiwà ng̃ «Revista Popular» at niyaóng̃ Enero ng̃ 1891, at niyaóng̃ iká 11 ng̃
mánunulat din namán dito, na kanyáng̃ gayón ding̃ buan ng̃ 1893 ay lumuwál sa
pinaglathalaan ng̃ lalò niyáng̃ mapapakinabang̃ maliwanag ang̃ isá pang̃ Páhayagáng̃ kanyá ring̃
na mg̃a tudlíng̃ tung̃kól sa mg̃a karaniwang̃ likhâ na pinamagatáng̃ «El Hogar» at nagíng̃
karunung̃an na dagliang̃ naisásagawa sa bahay, katulong̃ ng̃ balitang̃ «Pliegong Tagalog» na
at sa katotohanan, ang̃ Páhayagáng̃ yaón ay nagbábanság ng̃ lalong̃ maháhalagáng̃ pagbaka
munakalà niyá, kayá't ang̃ ating̃ Plaridel ay sa ating̃ mg̃a kaaway.
kinatulong̃ din namán niyá rito sa paglalathalà
ng̃ mg̃a tudling̃ na may kinálaman sa mg̃a babae Nang̃ siyá ay ipatapon sa Espanya, ay nagíng̃
at sa mg̃a Páaraláng̃ bayan. mánunulat ng̃ «El Progreso» nagíng̃ katulong̃ sa
«El Pais» at sa Páhayagáng̃ pilipino roón na may
Nagíng̃ mánunulat at tagapaghulog sa ibáng̃ pamagát na «Revista de Ultramar» na ilinathalà
wikà ng̃ Páhayagáng̃ «Revista Católica de sa kakastilaan ng̃ kilalang̃ «bibliógrafo» na si G.
Filipinas» at ng̃ «Patnubay ng̃ Católico» at isá rin Manuel Artigas y Cuerva.
sa nang̃agtatag nitó at masugid na
tagapaglaganap ng̃ mg̃a karunung̃an, siníng̃ at Nápakamahimalâ ang̃ pagunlád ng̃ ating̃ bayan
hanap buhay. ng̃ mg̃a panahóng̃ ito na sa isáng̃ igláp lamang̃
halos, ay nagipò ang̃ tatlóng̃ dáanang̃ taóng̃
At pinápalad mandín sa anyayang̃ yaón ng̃ kaalipinán at niyaóng̃ 1889 na mulíng̃ magbalík
mabuting̃ Talà, kayá't sa kauntíng̃ naíimpók na sa lupang̃ sarili, si mang̃ Pascual, ay naglathalà
salapî sa kanyáng̃ mg̃a Páhayagán ay panibago ng̃ isáng̃ bagong̃ Pahayagáng̃ pinamagatáng̃ «El
na namang̃ minunakalà ang̃ isáng̃ malayang̃ Grito del Pueblo» at «Ang̃ Kapatid ng̃ Bayan» na
Páhayagán na pinamagatang̃ «El Resumen», sa tumagál hang̃gáng̃ taóng̃ 1907 at sunódsunód
Páhayagáng̃ itó náipakilala ni Poblete ang̃ na itinatag ang̃ «Rizal», «Aurora» at «Filipinas»
kanyáng̃ katusuhang̃ manlinláng̃ sa mg̃a mg̃a ling̃guhang̃ nápabanság din, at pagkatapos
nakaabáng̃ na talibà ng̃ «Censura», sapagká't ay ang̃ revista «Cervantes».
nagawâ niyáng̃ makapaghandóg ng̃ mg̃a
kalugódlugód na tudlíng̃ na tumátawag sa Sa pagkámandudulá, si mang̃ Pascual ay naging̃
pintuan ng̃ diwà ng̃ kanyáng̃ mg̃a kalahì, nang̃ dî isáng̃ talà na lubháng̃ maning̃níng̃, siyá ang̃ may
mán siyá nápansín ng̃ mg̃a kaaway ng̃ ating̃ akdâ ng̃ Dr. Jose Rizal—El Concejo de los Dioses,
kasarinlán. na kanyáng̃ ipinalimbág at linagdaán ng̃
pamagát na López Blás Hucapte (Pascual H.
Waláng̃ alinlang̃ang̃ matítiyák na ang̃ «El Poblete); at sa pagtatang̃hál ng̃ kanyáng̃ Ang
Resumen» ay siyáng̃ naglagáy ng̃ matibay na Pagibig sa Tinubuang Lupa (El amor Patrio) ay
sáligan ng̃ ating̃ paghíhimagsík, gaya ng̃ sinagasà sa tang̃halan ng̃ nasirang̃ si kapitáng̃
pinatútunayan ng̃ mg̃a katagáng̃ itó na kanyáng̃ Lara ng̃ Policía dito sa Maynilà ang̃ tagpô na
ilinathalà niyóng̃ iká 12 ng̃ Hunyo ng̃ 1892: pinagtátang̃halán ng̃ ating̃ kaakitakit at
«Magáng̃lalapì tayóng̃ nagang̃kakaisá sa usapíng̃ pinagpalang̃ watawat, at hinandulong̃ ang̃
sarili at bakahin natin ang̃ mg̃a kabalbalán at máning̃ning̃ (artista) na may hawak noón, at
sinambilat na waláng̃ patumang̃gâ ang̃ tatlóng̃ Itó'y nang̃yari isáng̃ tang̃haling̃ mainit ng̃
kulay na kumatawán sa atíng̃ kabansaán, at si Pebrero, ikalimáng̃ araw ng̃ taóng̃ 1921, sanhíng̃
mang̃ Pascual ay dinakíp na gaya ng̃ isáng̃ ang̃ lahát halos ng̃ Páhayagán ay parang̃
sálarín dahilán sa kanyáng̃ «Pagibig sa ginimbál sa dî ináantabayanang̃ pang̃yayari,
Tinubuang̃ Lupà» na itinátang̃hál at kinagiliwan nang̃agputós ng̃ luksâ ang̃ boóng̃ bayanang̃
ng̃ madlâ. matalino at sampuô ng̃ mg̃a kastilang̃ dating̃
mg̃a kaaway ay nang̃agsiluhà rin gaya ng̃ lathalà
Talagáng̃ ang̃ magigiting̃ ay dî nátatahimik at ng̃ «El Mercantil» na—anyá: «Era un gran
kayakap na lagì ng̃ mg̃a katiisan; niyaóng̃ gabíng̃ talento y un enorme trabajador, y ha hecho por
yaón ay tinahak na naglálakád ang̃ mg̃a su Patria obra fecunda con el pensamiento y
lansang̃an dito sa Maynilà, na naáakibatan ng̃ con la pluma, con la voluntad y con la acción. Si
mg̃a pulís at ihinaráp siyá sa tang̃gapan ng̃ la justicia fuese moneda corriente en el mundo
Henerál Otis. esta desgracia promovería un duelo nacional».
Kinákailang̃an ang̃ isáng̃ katigasán ng̃ loób na di Sa lubháng̃ maraming̃ Páhayagáng̃ kanyáng̃
karaniwan upáng̃ ang̃ mabuting̃ gawà ay linikhâ, itinatag at pinaglaganapan ng̃ kanyáng̃
máipatuloy nang̃ mg̃a panahóng̃ yaón, at si mg̃a kaisipán ay máidaragdág ang̃ mg̃a katháng̃
Poblete ay dî nabalino muntík man, laging̃ sumusunód:
patuloy na animo ay waláng̃ pang̃anib.
«Pagsisiyam sa Nuestra Señora de Loreto»,
Hindî pa mandín nang̃hihinawà ang̃ diwang̃ «Buhay ni San Vicente de Ferrer» (hang̃o sa Flos
yaón na mapaglikhà at niyaóng̃ iká 30 ng̃ sanctorum ni P. Rivadeneira) «Uliran ng̃
Disyembre ng̃ taóng̃ 1913 ay pinaluwál sa Kabaitan» ó Buhay ni Patricio Horacio, «Buhay
maliwanag ang̃ «Día Filipino» na kung̃ saán ni San Isidro Labrador»; tinagalog ang̃ «Noli Me
nápalathalà ang̃ mg̃a waláng̃ kamatayang̃ bung̃a tangere» at «Filibusterismo» ni Dr. Rizal; sinulat
ng̃ panitik ng̃ ating̃ dakilang̃ Rizal. At dî pa sukat ang̃ «Patnubay ng̃ Pagsintá» ... «Lucrecia
ang̃ lahát ng̃ nábang̃gít, ay ilinathalà pa rin ng̃ Triciptino» at ibá pang̃ lubháng̃ maraming̃
kanyáng̃ mayamang̃ diwà ang̃ «La Exposición mátutukoy.
Oriental de Filipinas», ang̃ «Crédito Agricola» at
«El Oriente» mg̃a Páhayagáng̃ kinálulanan ng̃ Gaya ng̃ dapat mang̃yari si Poblete ay hindî
kanyáng̃ mg̃a waláng̃ pagál na pagwawarì tumakwíl sa pagnanasang̃ magsarilí ang̃ ating̃
hang̃gáng̃ sa ang̃ kamatayan na dî man bayan gaya ng̃ pinatútunayan ng̃ lahát niyáng̃
nágugunitâ ay dumalaw sa kanyáng̃ táhanan lathalà, kayá't dî rin namán náligtaán ng̃ mg̃a
upáng̃ ulilahin ang̃ labing̃dalawáng̃ anák at isáng̃ kaaway natin, nang̃ ang̃ unang̃ hiyáw ng̃ layà ay
banyagang̃ aliw at kasayahan. saliwán na ng̃ mg̃a hagunót ng̃ pung̃lô sa
Balintawák, at si Poblete ay kagyát ipinadakíp at
ilinulan sa bapor «Manila» upáng̃ ibilang̃gô sa
Seuta, hang̃gáng̃ sa mg̃a unang̃ araw ng̃ Enero
ng̃ 1897.