2010-01-05

PAG B A SA AT P A G S U L A T BAUTISTA, JOHN LORENZO

MG A URI NG PAGSULAT

Maraming uri ang pagsulat. Mauuri ito ayon sa iba’t ibang pangangailangan ng mga tao sa lipunan. Ang
isang manunulat ay maaring magbigay-impormasyon ukol sa isang paksa o isyu. Maari rin naman siyang
tumalakay sa kasaysayan ng isang bagay, pangyayari at pook o kaya’y magsulat ng isang simpleng akdang
nagbibigay-aliw sa mga mambabasa. Ang mga ito ang itinuturing na may batayan at mahahalagang dahilan
kung bakit nagsusulat ang isang tao.

AKADEMIK
I t o ay m a a a r i ng m agi ng k r i t i k a l n a
s a n a y s a y, l a b r e p o r t , e k s p e r i m e n t o ,
konseptong papel, term paper o
p am a n ah o ng p ap e l , t h e s is o dise rt asyo n .

I t i nu t u r i ng di n i t o ng is a ng i n te le k t wa l n a
p ag s u l at d ahi l l ay u n i n n i t o ng p at a as i n a ng
a n t as at k a lid ad ng k a a l am a n ng mg a
e s t udyante sa paaralan.

TEKNIKAL
Isang e spe syalisadong uri ng pagsulat na
t umu t ug o n s a mg a k o gn i t i v at s i k o l ohi k a l
n a p a ng a ng a i l a ng a n ng mg a m am b a b as a at
m a nu nu l at.

N ag s as a ad i t o ng mg a i mp o r m asyo ng
m a a a r i ng m a k at u l o ng s a p ag bi big ay-
solusyon sa isang komplik adong suliranin.
 JOURNALISTIC
Pamp am am ah ayag a ng u r i ng i t o ng p ag s u l at
n a k ad a l as a ng gi n ag awa ng mg a
m am am ah ay ag o jo u r n a lis t.

Saklaw ni to ang pagsulat ng bali ta,

editor yal, kolum, lathalain at iba pang
a kd a ng m a b a b as a s a mg a p ah ay ag a n at
magazin.

REPERENSYAL
N ag l a l ayo ng m agre k ome n d a ng i b a p a ng
s a ngg u n i a n o s o u rc e hi nggi l s a is a ng p a k s a .
M ad a l as, bi nub uo d ng is a ng m a nu nu l at a ng
ide y a ng i b a ng m a nu nu l at at t i nu t u k oy a ng
pinaghanguan ni yon na maaaring sa
p a ra a ng p a re n te t i k a l , f o o t n o te s o
e ndno te s.
 MALIKHAIN
Masining na uri ng pagsulat sa larangan
ng pani t ik an o li terat ura.
Ang f o k us ay a ng i m ahi n asyo n ng
m a nu nu l at.
L ay u n i n n i t o ng p ag a n ahi n a ng i m ahi n asyo n
ng m a nu nu l at at p u k aw i n a ng d amd am i n ng
mg a m am b a b as a .
Mih ah a n ay s a u r i ng i t o a ng p ag s u l at ng
t ula, nobela, maikling k atha, dula at
s a n a y s a y.

PROPESYONAL
I t o ay n a k at uo n s a is a ng t i y a k n a
profe syon.
S a k l aw n i t o a ng mg a s umus u n o d:
1. p o l i c e r e p o r t – p u l i s
2 . i n ve s t ig at i ve re p o rt –
imbe stigador
3. l e g a l f o r m s , b r i e f s a t p l e a d i n g s –
abogado
4. p a t i e n t ’s j o u r n a l – d o k t o r a t
nu rse
Akademik (Disertasyon: Bagahi mula sa “Global Warming sa Pananaw ng mga Estudyante sa Unang Taon ng Kursong Bachelor of Science in
Accountancy”)

!"#"$"%"&'

()*+,"$+$&"%&!"*+-+,"$&.+%/

0"$+1)*"

!!!!!!!!!!!!"#!$#%#&'$'(#)*!+#,#,#)%-)!)#.-)!)#!)#/0--1#!)#!#)/!.2+,23#.'3#!4!#)/!#).#%!)/!

,#/1#1#/4!)/!$&-+#!%#!1'4)/!+')546!7#&#(4!%#!5#.-)/!.2+,23#.'3#!)/!+')54!)-.4)/!

+/#!)#$#3##)/!.#4)!#(!$#,#)%-)0,#)%-)/!+#%!+#-)-.!#)/!.2+,23#.'3#!)/!+')54!)/#(4)6!

8-)5-!+#)!)#,#,#)%-)!)/!-1#!,234!9-)5-!+#-,#/$#$#-&#!%#!-&#)!)#!+#(!+#%#+#!-.4)/!

2,2$.4!9-)5-!&#)/!%#!.#4!$')5-!%#!$#,#&-/-3#)!#.!%#!&#9#.!)/!)-&#&#)/!%#!1'4)/!+')546

!!!!!!!!!!!!:)/!,#)#)#&-$%-$!)#!-.4!#(!)#/&#&#(4)/!+#&#+#)!#)/!,#)#)#;!)/!-&#)/!$#1#.##)!

'$4&!%#!'%#,-)/!</&41#&!;#3+-)/=6!7#&#$-!#)/!,#,2&!)/!$#1#.##)!%#!'%#,-)/!-.4!#.!+#%!

5#,#.!)#!%-&#!#)/!+#/1-/#(!#.!+#/,#9#(#/!)/!$#)-&#)/!+/#!,#)#)#;!%#!'%#,-)/!-.46!"#!

,#)#)#&-$%-$!)#!-.4!+#&#&#+#)*!+#%#%#/'.#)!#.!+#.'.'/')#)!#)/!$#.#)')/#)!)/!-&#)!'$4&!

%#!,341&2+#)/!-.4!&#&4!)#!#)/!+/#!+#)#)#&-$%-$6

!!!!!!!!!!!! >-.4 ! +#&#&#+#) ! #)/ ! +/# ! 5#9-&#) ! #. ! ,4%-1&2)/ ! +/# ! 2,2$.4 ! )-.4 ! %# ! +')54 ! %#!

,#)#94)!)/#(4)!#.!/#)')5-)!%#!9-)#9#3#,6!?#-%!)/!+/#!+#)#)#&-$%-$!)#!+#-%-;#&#.!#)/!

+/#!5#.4%!)#!$#)-&#)/!)#$#&#,!#.!$-)#&#1#%#)!)/!,#)#)#&-$%-$!)#!-.46!@.4A(!,#3#!+#)!

&#+#)/!$#9-.!%#!+'+').-)/!,#3##)/!-.4A(!+#$#.'&4)/!%-&#!%#!').-0').-)/!,#/%'/,4!%#!

B&41#&!C#3+-)/6!@%#!,#A(!)#-%!5-)!)-&#)/!+#1#%#!)/!+/#!! %'%')45!)#!92)23#%(4)!)/!

$#1#.##)!#)/!,#)#)&-$%-$!)#!-.46!D,#)/!%#!/#(4)!#(!+#/$#-52(#!+#)!&#)/!%-&#!$')/!#)4!

#)/!)#)/(#(3-!%#!,#&-/-5!#.!$')/!,##)4!)-&#!').-!').-)/!,#/.'&')/!.'&')/#)!)#!%'/,'-)!

#)/!,341&2+#)/!$-)#$#9#3#,!)/!-)#)/!$#&-$#%#)6!

E
Akademik (Disertasyon: Bahagi mula sa “Kahalagahan ng Panitikan sa Kursong Bachelor of Science in Nursing o Narsing sa Pang Araw-araw na
Pakikisalamuha sa mga Pasyente”)

!"#"$"%"&'

("$)*+,"

!-./0/1-2&20&(-03--1-.

& & & & & & & & & & &!"#$%&"'()&"$&*$'+&"#$,-' $"#$%&#+,.&/$0&#'"#$%&+&.&*+&*$0&"$'/1$1$%&/,.&2$3&-& $+&$&)'"4$
%'"&#5&&-&.&"$ &"#$ 3&"'()&"$ ,%&"#$ &("#$ 0&%&#/&"/1$ &"#$ /,"&*$ "& $ )&6,.,#&"$ "#$ 7&8&/$ )&5
+&*+&*&"2$9&6'/$&"#$7&8&/$ "'.&.&0&"$"#$'+&"#$)&+&*+&*&"$&*$("&/&8&#$"&$)&/6&"#$'+'%$.&0&"#$1$
/,"&*$ "&$"&"#*&-' $'/1$&*$"&#/,/,-1$+&$&("$"#$)&'+'%&"#$0&*$ 0&.&.'0$"& $:&0:&0'"2$;'/1$"&("$"&5
7&7&"&&#$&"#$:&0:&0'"$1$&"#$%,"/1$:<$7'+/& $1$&"#$#,+/1"#$'%&6&*&#$"#$'+&"#$0&",",.&/2$=,0&5
/&.&)&*$'/1$+& $.&6&/$"#$&+%</1$"#$&("#$7,6&*4$/,.&:$"#$0#& $%&"#*&*&-' $+&$&("#$)&%&.'#'-&"4$+&$%,.'5
()&4$+&$7,6&*57,6&*4$ +& $%&"#*&*&-'4$ +& $%&.'#':$&/$"&#7'7'#&*$ :''"$+& $7&8&/$:&0:&0'"$"#$0#& $/&5
1"#$ "&+&+&"#)1/$ :'/14$ /,.&:$ 6&.'07&8&$"#$ :&0:&0'"#$ %&#)&+,).&04$ %&#)&%11/4$ %&#5'7'#4$ %&#5
0&0&6&.4$%&#)&/&)1/$&/$'7& $%&2$>& $&)'"#$%&.&#&*$%'"&#5&&-&.&"$"&("$&"#$3&"'()&"$,%&"#$0&/,/,5
"&"$"&("$&"#$/&0&"#$.&":&+$+&$&("#$%&0,0,6&*$:&6'. $+& $%&"'()&"$("&/&.&)&*$&"#$7&8&/$*,#/1$
"#$7,6&*$ "#$'+&"#$/&14$1-:'"&-*1$0&"$1$0&*)&*&$+&$7,6&*2$!/$:'/1$-'"$+& $0#&$'/1$/&*1$"&/,/,/12$
>&"&$+&$%&0&0&#'/&"$"'/1$"&+&#1/$)1$&"#$0#&$/&"1"#$01$)&6'/$%&%&&"12$
$$$$$$$$$$$ $!*1"$)&*$ $?&-'7<.$@&#&A14$B<6'+/-&:1"#$@&-+4$"&$0&6&.&#& $&"#$%&#5&&-&. $"#$%&"'()&"#$
C'.'%'"1$ +&$ %-1%<+*1"$ "&("$ 7'.&"#$ '+&"#$ "&-+2$ ;&6'. $+&$ %&)')'%&#$ )10,"')&+*1"$ +&$ 0#& $/&1"#$
0&)&)&+&.&0,6& $+& $%&"#5&-&85&-&8$ "& $%&#/&/&-&7&61$+&$D+%'/&.2$ !/$ 0&#'"#$ +& $0#&$%&+*<"/<4$
#&*& $"#$0#& $/&#&.1#4$0&+ $6'#'/$"'.&"#$0&''"(":'6&"$&"#$+&.'/&"#$/&#&.1#$)&*+& $+&$8')&"#$E"#.<+ $"&$
8')&$"#$0,":12$
$$$$$$$$$$$$!*1"$+& $)&+&*+&*&"4$&"#$@FG>=4$9,-+1"#$@&-+'"#$&/$0&#'"#$+&$.&-&"#&"$"#$E7&"#$),-+1$&*$
7'6&+& $+&$%&#+&+&.'/& $"#$/&#&.1#4$6'":' $:&6'. $+&$/&#&.1#$&"#$)&"'.&"#$8')&$),"#$6'":'4$6'"&+&$"& $'/1$
"#$0#&$#,-1$+&$.&-&"#&"$"#$%&#+&+&.'/&$&/$%&)')'%&#$)10,"')&+*1"$+&$'7&"#$/&12$
$$$$$$$$$$$
$$$$$$$$$$$$H'":' $.&"#$+&$0#& $%&+&.'/&$"&#&#&0'/$"#$0#& $0&#5&&-&.$&"#$)&&.&0&"$+& $.&-&"#&"$"#$%&"'(5
)&"$0&#'"#$+& $%&#+,.&/4$#&*&$"#$0#& $%&7.')&+*1"$"#$,"'7<-+':&:2$@&'%&%&&71/$"#$0#&$<+/,:*&"/<$
&"#$)&"'.&"#$0&.&8&)$"&$)&'+'%&"$&/$"&'7&7&6&#'$+&$0#&$)&%8&$0&#5&&-&.$"#$@FG>=2
$$$$$$$$$$$
$$$$$$$$$$$$!*1"$+& $%1%,.&+*1"$"#$9,-+1"#$@&-+'"#$+& $@FG>=4$7,0&7& $'/1$"#$0&.&)'$),0%&-&$+& $:&("#$
%1%,.&+*1"2$;&6'.$'/1$+&$%&#/&&+$"#$0#&$"&)&%&#/&%1+$"#$),-+1"#$@&-+'"#$"#$8&.&"#$/-&7&612

$$$$$$$$$$$$9,"#$%&#7&7&/&*&"$&"#$0#& $"&+&7'"#$,.&/$&/$%&6&*&#$&*$ 0&+&+&7'$7'.&"#$)1").,+*1"$"&$

7&8&/$/&1"$&*$%&/,.1*$"& $7,0&7&7& $&"#$7'.&"#$"#$0#& $0&#5&&-&.$"& $),0,),6&$"#$),-+1"#$@,-+5
'"#$+&$@FG>=
Teknikal (Bahagi mula sa “Kaalaman tungkol sa Angina”)

Angina

Ang Angina ay pananakit sa dibdib o pressure na dulot ng kaunting

pagdaloy ng dugo sa puso. Maaari ring maramdaman ang sakit sa iyong
mga kamay, panga, o ibabang bahagi ng likod. Ang sakit ay isang
palatandaan na hindi nakakakuha ng sapat na hangin ang inyong puso.
Ito ay tanda na kailangan ninyo ng paggamot upang mapigilan ang atake
sa puso.

Maaaring maganap anumang oras ang Angina pero mas karaniwan sa:
• Trabaho, ehersisyo o gawain
• Pagkain ng marami
• Paninigarilyo o paggamit ng tabako
• Masyadong mainit o malamig na temperatura
• Mga emosyon o lubhang nakakapagod na mga pangyayari

Mga Palatandaan ng Angina

Maaaring pareho ng atake sa puso ang tanda ng angina.
! Sakit o pressure, o paninikip o pagbigat ng dibdib, mga braso, panga,
balikat o leeg
! Pagpapawis
! Kakapusan ng hininga
! Pagkahilo at pagsusuka
! Sakit sa puson
! Pakiramdam na pagod na pagod, nahihilo o pagkahimatay
! May ilang taong walang senyales
Madalas na giginhawa ang Angina kung ihihinto mo ang iyong
ginagawa at magpapahinga. Kung sinabi sa iyo ng doktor mo na
mayroon kang angina, maaaring bigyan ka ng gamot na iinumin kapag
nararamdaman mo ang sakit. Ang tawag sa gamot ay nitroglycerin.

Angina. Tagalog.
1
Teknikal (Bahagi mula sa “Kaalaman tungkol sa Stroke”)

Atake sa Utak

Ang stroke o atake sa utak ay nangyayari kapag ang daloy ng dugo

papunta sa utak ay nabawasan o natigil. Ang daloy ng dugo ay maaaring
barahan ng isang namuong dugo, plak (plaque) o isang butas sa daluyan
ng dugo. Kung minsan ang daloy ng dugo papunta sa utak ay
nababarahan nang sandali lamang.
Kung may tanda ka ng atake sa utak, pero hindi agad mawala ang mga
tanda sa ilang minuto hanggang oras ito ay tinatawag na TIA o transient
ischemic attack o “mini stroke”. Ito ay matibay na babala na may
problema at maaaring mangyari ang atake sa utak sa hinaharap.
Kapag ang daloy ng dugo papunta sa utak ay nabarahan at nagdulot ng
permanenteng pinsala, tinatawag itong atake sa utak (stroke). Maaaring
gawin ang mga pagsusuri upang matuklasan ang uri, kinaroroonan at
dahilan ng pagkabara ng daloy ng dugo sa utak.

Mga Palatandaan
Ang mga epekto ng atake sa utak ay depende sa kinaroroonan at laki ng
pinsala sa utak. Ang mga palatandaan ay biglaan at maaaring kabilang
ang:
! Pamamanhid, pangingilig o panghihina sa mukha, braso o binti,
madalas sa isang panig lamang ng katawan
! Pagkalito o kahirapang umintindi
! Mga problema sa pagsasalita
! Mga problema sa paningin sa isa o dalawang mata
! Pagkahilo o kahirapan sa pagbalanse, koordinasyon o paglalakad
! Biglaang masidhing pagsakit ng ulo nang walang dahilan

Stroke. Tagalog.
1
Reperensyal (Bahagi (Sandigan ng Pagaaral) mula sa thesis na “Epekto ng On the Job Training sa mga Mag-aaral ng International Studies sa
Unibersidad ni Lualhati”)

!"#$%&"#'#&'("&)""*"+

!"#$%"&'#(")"'$#&'#*$(+,#&"#-!"#$%"$&'"#$()*+)',-$./)$0)1)2$3)4$5'627689),$":$
;::)7%61)$<)1)9"8=)2%>$&$#.,)&#/0"$+#123345#667889:33;5#&"<"%""0#&"#-?88')2%67),/68$
6, $ %/) $ %'*+6%6"2*9 $ =)%/"+ $ ": $ 9)*'262@ $ *2 $ *'%A $ 7'*:%A $ "' $ %'*+)B $ ? $ #"C9+DE) $ 8'*7%6%6"2)'$
*'%679),$/6=,)9:D$%"$*$=*,%)'D7'*:%,=*2A$*2+$62$')%C'2$:"'$*$1)'4$="+),%$#*@)$F*2+$62$%/) $
G6++9)$?@),$E)+D*2+DE"*'+H$/)$#"'I)+$*9"2@,6+)$%/)$=*,%)'BBB$2"#$%/)')J,$*$E)%%)'$
1"7*EC9*'4 $ :"' $ 7"21)',*%6"2 $ E)%#))2 $ 962) $ 9)*+)', $ *2+ $ %/)6' $ *88')2%67),B $K"% $ %/*%$
62%)99)7%C*9$+6,7C,,6"2,$*E"C%$9)*+)',/68,$=*%%)',$*$:6@B$L/*%$=*%%)',$6,$,))62@$6%$+"2)$
*2+$/*162@$%/) $"88"'%C26%4$ %"$*,I$MC),%6"2,BBB$*2$*88')2%67)A$%/)2A$6,$*$9)*'2)'$":$* $
7'*:%A$E"C2+$%"$,)'1)A$*2+$)2%6%9)+$%"$62,%'C7%6"2$:'"=$/6,$"'$/)'$)=89"4)'$:"'$*$,8)76:6)+$
%6=)B>$=($'#%"($)$&5#"&'#-?88')2%67),/68>$,#"&'#>+"0$%?@&"*#&"#,&9>)A9B,(#>+"$&$&'5#"?#"&'#
C"%$&%$&"&'#6"'>@>@+,#&'#$%"&'#"C,#,#0"*@('@+,#%"#<"&?"&'#C"'9""+"*#,#"*"*"?7#/&'#
*")"># &'# &"*"*"C"&# &'# $%"&'# 0"*@('@+,# "? #C"$6"6"%"# &$?"# %"# <"&?"&'# C"'9""+"*#
@6"&'#$>,#&"C"&#"&'#C"<"6"'>@+,#%"#)$&")"+"67

/?,&# &"C"&# %"# $%"&'# (")"'$# &'# *$(+,# &"# -N')*%62@ $ * $ &""+ $ (6:)- $ ?889462@$
?'6,%"%9)J,$ L6,+"=$%"$O62+$G)*262@$*2+$!*8862),,>$ &$# ."CA%#DEF,,*A#123345#672G4;5#
&"<"%""0# &"# -777# *, $ * $'),C9%A$ %4867*9 $ "2D%/)DP"E $%'*6262@ $ +"), $ 2"%$ +)1)9"8 $ %/) $ #/"9)$
8)',"2Q$62,%)*+A$6%$7/*22)9,$%/)$62+616+C*9$%"$=))%$%/)$')MC6')=)2%,$":$*$,8)76:67$%*,IB>$
=($'# %"($)$&5 #&"# %"# $%"&'# >?6$H"* #&"# ,&9>)A9B,(#>+"$&$&'5 #)$&0$# &"6"6"*"',# "&'# (@,&'#
6"'<">",# &'# $%"&'# >",5 #("'<@%# "?# #'$&"'"("?"&# *"C"&'# "&'# $>,# @6"&'# C"'"C6"&"&#
"&'#"&@C"&'#'"I"$&#&"#$">"%#%"#<"&$?"7

J"<"%""0# %"# -R77C8*%6"2*9 $RC%9""I$ !*2+E""IA $ STTUDSTTV $ ;+6%6"2>$ &'# K!#

LA6"+>CA&> # ,M #N"(,+A$ WG*24 $ 7"==C26%4 $ 7"99)@), $ :"'= $ 8*'%2)',/68, $ #6%/ $ 9"7*9$
EC,62),,), $ %/*% $ *99"# $ ,%C+)2%, $ %" $ @*62 $ P"ED,8)76:67 $ %'*6262@B>$ =($'# %"($)$&5 # C"? #C'"#
6"C"&>"%"&#">#@&$(A+%$0"0#&"#>@C@>@*,&'#,#<"%,%?,#&'#C'"#*,<"*#&"#&A',%?,#">#C'"#
<,C6"&?"##@6"&'#C"'<"+,,&#&'#,&9>)A9B,(#>+"$&$&'#"&'#C'"#C"'9""+"*7

/&'# *")"># &'# &"<"%""0# &"# $C6,+C"%?,&# "? #C"'$'$&'# %"&0$'"&# &"C$&# @6"&'#
C"&"*$<%$<# "> #C"6"'9"+"*"&# "&'# A6A<>,# &'# -"2D%/)DP"E$%'*6262@>$ %"# C'"# C"'9""+"*# &'#
=&>A+&">$,&"*#!>@0$A%#%"#K&$(A+%$0"0#&$#N@"*)">$7
Reperensyal (Bahagi (Sandigan ng Pagaaral) mula sa thesis na “Global Warming sa Pananaw ng mga Estudyante sa Unang Taon ng Kursong Bachelor
of Science in Accountancy”)

!"#$%"&'("')"$*+","-

!!!!!!!!!!!!"#!$#%&##'#(!)*!"+,$-,)!".-),*/,'!0122345!(67#(#8#9!)#!1:;!8*(<=)%!+=),(#/#!)%!

>#'8=)!#)%!)#?#?#(#!9#!8#(#).,!)%!>#(*>#9#):!@<=)!)#7#)!>#<!A=-)!B=(/',)!0C33D45!)#!

#)%!9#)%>#+#6-#)!/*)!(#)%!#)%!9*<#)%!7#<!>#%#%?#)!>6)%!8#>*+!)#%%*)%!7#(#(#!#)%!

9*+?#9<=)!#+!*+=!#<!*9#)%!7#(#>*)%!$#)%#)*8!)#!)#>##78#)%!7#)%<#'*:!"*)#8*!'*)!)*<#)%!

9# ! $#%+#+#$=9 ! )% ! 9*%(=)% ! *+= ! #< ! 7#'#'#)#9#) ! )% ! 76)/= ! #)% ! +,7$,'#+6'#)% ! -*)/*!

$#)#'#'#)#9#)!9#!(==8!)%!*(#)%!7*(<=)%!+#=):

."/"&"%$'012,3/34"-'

!!!!!!!!!!!!"#!$#)#)#(*>9*>!)#!*+=!)#$*(*!)%!7%#!7#)#)#(*>9*>!#)%!7=+*E#+*=)!F#.+='!#+!#)%!

-<%*,),!F#.+=':!"*)#9#8*!)*!B,'G8,'%!012HD45!)#!>#*(#)%#)!9#!*9#)%!='%#)*9#9<=)!+6(#/!)%!

$#7#<#)#)!#<!/#$#+!7#<!7=+*E#+='9!=!9#+*9F*,'9:!I%#!9#(*>!)#!%#<#!)%!$#%+#+#%67$#<!9#!

*9#)%!%#?#*)5!$#'+*9*$#9<=)!=!#)%!$#%>#>#'==)!)%!*9#)%!+#=!)#!/#$#+!#<!%*)#%#7$#)#)!

)*<#5!#+!#)%!$#%$#$#+6(=<!)%!*9#)%!9*+?#9<=)5!#)%!9#(*>!)#!)#%9#9#8*)%!-#8#)%!$#+6(=<!

)#!(67#(#(#!#)%!9*+?#9<=)!#<!7#9!7#(#>*)%!',9$=)9*8*(*/#/!#)%!/#$#+!%#7$#)#)!#+!9#!

$#%>#>'==) ! )% ! 7%# ! %#)*+=)% ! 9#(*> ! #< ! 7#>#$#%8*8*%#< ! )% ! 7=+*8= ! 9# ! *9#)% ! +#= ! )#!

7#%$6'9*%,!9#!$#%%#?#!)%!*9#)%!8#%#<:!

!!!!!!!!!!!! @)% ! -<%*,), ! F#.+='9 ! )#7#)5 ! #<=) ! >#< ! B,'G8,'% ! 012HD45 ! #< ! )#9# ! $#)(#8#9 ! )#!

)#+6'#(,9# ! )% ! *9#)% ! +#= ! $,'= ! )#>#>#+6(=)% ! /*): ! J#$#$#(=8 ! /*+= ! #)% ! 96$,'8*9<=) ! =!

#)%$#%K>#>#'==)!)%!*9#)%!+#=!)%!',9$=)9*8*(*/#/5!7%#!8#+#9!)#!*$*)#9696)=/!)%!7%#!

)#>#>#+##95!7%#!$=9*+*8=)%!$#)#)#?!#+!>=)/*9<=)!)%!86-#<!)%!*9#)%!+#=5!',(#9<=)!9#!

*8#)%!+#=!#+!$#>*>*9#(#76-#!9#!7%#!*+=:!

13
Malikhain (Tula: “Mga Hayop sa Pilipinas”

MGA HAYOP SA PILIPINAS

Labing-apat na hayop, nagtumaas, nagtumayog,

Nagharing uri sa pedestal at bantayog,
Niyukuran, tiningala, sinamba't sinunod,
Yaman, kapangyarihan ang sa kanila’y bumusog.

Masang alipin ‘di na alam kung saan susuling,

Pumurol na ang tabak, natunaw sa libing.
Ang ganti sa hagupit ng hayop na kapiling
Mga piping hiyaw, mga luhang haling!

Tangả ang sisira sa kalawang na bakal,

Yuyurakan ka kahit na luhuran,
Timawang hayop sa gutom ay basal,
Walang pagkilala kay Bathala at dasal!

Sa hukom ng Hari doon ang higanti,

Pagsibol ng araw sa dilim ng gabi,
Mga hayop na busog at mga nakangisi,
Sa apoy ng impiyerno, hahantong sa huli!
Malikhain (Sanaysay: “Palaso, Payaso”

PALASO, PAYASO

Minsan pang nilingon ang bahaghari. Hungkag. Walang kulay. Walang

buhay.

Inipon ang bawat pighati sa hangin. Dinaluhong ng mga higanteng pilit

wawasakin ang iyong tanggulan na buong buhay na pinanday ng bawat
nakaraan, ng bawat pagtalikod sa isang masayang kinabukasan, ng alon,
ng huni ng kuliglig sa gabing malaon ng tinakasan ng antok.

Pinilit na ikubli ang bawat patak ng ulan. Pinilit sanggahan ng marurupok

na palad ang pagkalumbay na bakit hindi nga ba malunod ng isang
batyang tubig alat na ninakaw sa pusod ng dagat. At itong pusong kahit
noong una pa man ay tinakot na ng dagundong ng kulog ay ano’t hindi
natinag. Isinabog ang pag-ibig mula sa kalangitan, umulan ng sanlaksang
mga puso at palasong tatarak sa iyong kaibuturan ngunit bakit tila hindi
tinablan. Minsan bakit hindi kayang malirip ang pagsintang sayo lamang
inialay. Noon. Kahapon. Ngayon…

Marahil nga’y isa ka lamang panandaliang ngiti na saglit na pumawi sa

dilim ng dapit-hapon sa kanyang buhay. Marahil hindi siya dapat
narahuyo sa iyong mapang-akit na kagandahan. Marahil hindi ikaw ang
itinakda. Marahil mas mainam na hindi ka na lamang nasumpungan sa
gitna ng kanyang pagkawala sa lantay na sementadong gubat na lalapa sa
kanyang kinabukasan. Marahil hindi ikaw iyon…

Ilang ulit mang paging-dapatin ng langit ay hindi na maibabalik. Ang pait

na inani ay habangbuhay na nga bang kakambal ng pagkakataong
lumigaya sa piling ng isang nakatakdang dumating sa hinaharap. Ngunit
paano nga ba ang maghintay sa isang parating galing sa hinaharap kung
ang hinaharap ay naglaho na. Sapagkat ikaw ang bukas. Sapagkat ikaw
ang sa dako pa roon. Sapagkat ikaw ang lantay na bahagharing tulay sa
pagdaloy ng mga ngiting kelan pa nga ba muling masisilayan.
Journalistic (Bahagi mula sa isang pahinang Editoryal ng isang dyaryong tagalog )
Journalistic (Bahagi mula sa isang pahina ng isang dyaryong tagalog )
Bautista, John
Lorenzo Tirados

BSCompterScience31
Para sa Pagbasa at
Pagsulat (2011)

For
Filipino Reading and Writing (2011)
바우티스타 러렌조