Professional Documents
Culture Documents
Masasabing mahigit pa sa isang mirakulo ang pagkakalinang ng wika. Ito'y nagbuhat sa isang di-
pangkaraniwan, kahanga-hanga at masalimuot na sistemang sumasabay sa tao sa kanyang pag-unlad.
Habang umuunlad ang tao, nalilinang ang wikang bumabagay sa kanyang pangangailangan sa buhay.
Maraming paraan ng pakikipagtalastasan ngunit pinakamabisa at pinaka- mahalaga ang wika sapagkat
buong linaw na naipahahayag ng tao ang lahat ng kanyang nasa isip at nadarama.
1. Ang wika ay mga tunog na pinili at isinaayos sa pamamaraang pinagkasunduan ng mga taong
gumagamit nito.
2. Ang wika ay paraan ng pakikipagtalastasan. Ginagamit ito upang ipahayag ng tao ang kanilang
kaisipan, damdamin at pangangailangan.
3. Ang wika ay mga isinatinig na mga tunog. Maraming tunog sa paligid ngunit hindi lahat ng tunog ay
maituturing na wika. Ang mga tunog na maituturing na wika ay ang mga tunog na isinatinig sa tulong ng
iba't-ibang sangkap ng pagsasalita gaya ng dila, ngalangala, babagtingang - tinig, atbp.
4. Ang wika ay pantao. May mga tunog ding isinatinig ng mga hayop gaya ng kahol ng aso, unga ng
kalabaw o tilaok ng manok, atbp. ngunit ang mga ito ay hindi wika. Ang wika ay pantao at magagamit ito
sa pagsasalin ng kultura at may sistemang tunog at kahulugan.
5. Ang wika ay hindi maihihiwalay sa kultura. Nakabatay ang wika sa kultura ng taong gumagamit ng
wika. Sa pamamagitan ng wika nagkakaugnay ang tradisyon, kaugalian, mithiin, at paniniwala ng mga
tao.
6. Walang wikang nakatataas at mababang uri ng wika. Bawat wika ay may kanya-kanyang katangian at
kalikasan.
Ang wika ay isang bahagi ng pakikipagtalastasan. Kalipunan ito ng mga simbolo, tunog, at mga kaugnay
na batas upang maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan. Ginagamit ang pamamaraang ito sa
pagpapaabot ng kaisipan at damdamin sa pamamagitan ng pagsasalita at pagsulat. Isa rin itong likas na
makataong pamamaraan ng paghahatid ng mga kaisipan, damdamin at mga hangarin sa pamamagitan
ng isang kaparaanang lumilikha ng tunog; at kabuuan din ito ng mga sagisag sa paraang binibigkas. Sa
pamamagitan nito, nagkakaugnayan, nagkakaunawaan at nagkakaisa ang mga kaanib ng isang pulutong
ng mga tao.
Kahalagahan
Kung wala ang wika, mawawalan ng saysay ang halos lahat ng gawain ng sangkatauhan, sapagkat
nagagamit ito sa pakikipag-ugnayan katulad ng sa pakikipagkalakalan, sa diplomatikong pamamaraan ng
bawat pamahalaan, at pakikipagpalitan ng mga kaalaman sa agham, teknolohiya at industriya. Mahalaga
ang wika sa pakikipagtalasan maging sa pagtungo, paghahanapbuhay, at paninirahan sa ibang bansa.
Etimolohiya
Nag-ugat ang salitang wika mula sa wikang Malay. Samantalang nagmula naman sa Kastila ang isa pang
katawagan sa wika: ang salitang lengguwahe. Tinatawag ding salita ang wika. Katulad ng language -
tawag sa wika sa Ingles - nagmula ang salitang lengguwahe o lengwahe sa salitang lingua ng Latin, na
nangangahulugang "dila", sapagkat nagagamit ang dila sa paglikha ng maraming kombinasyon ng mga
tunog, samakatuwid ang "wika" - sa malawak nitong kahulugan - ay anumang anyo ng pagpaparating ng
damdamin o ekspresyon, may tunog man o wala, ngunit mas kadalasang mayroon.
Kasaysayan at teoriya
Hindi lubos na nalalaman kung saan, kailan, at paano nagsimula ang paggamit ng wika. Subalit
mayroong mga hinuha at kuru-kuro ang mga dalubhasang nagsipagaral ng paksang ito. Isa sa mga
teoryang ito ang nagsasabing "ginaya ng mga sinaunang tao ang mga tunog na narinig niya sa
kalikasan." Halimbawa ng mga tunog na ito ang mga kahol ng mga asong-gubat o ng mga bumubukal na
sapa. Dahil sa iba't ibang interpretasyon o gawi sa paggaya ng mga "tunog ng kalikasan" na ito kaya
nagkaroon ng maraming mga wika sa mundo.
Mga katangian
1. may balangkas;
2. binubuo ng makahulugang tunog;
3. pinipili at isinasa-ayos;
4. arbitraryo;
5. nakabatay sa kultura;
6. ginagamit;
7. kagila-gilagis;
8. makapangyarihan
9. may antas;
10. may pulitika;
11. at ginagamit araw-araw.
Mga antas
Mga kagamitan
Ang wika ay isang bahagi ng pakikipagtalastasan. Kalipunan ito ng mga simbolo, tunog, at mga kaugnay na batas upang
maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan. Ginagamit ang pamamaraang ito sa pagpapaabot ng kaisipan at damdamin sa
pamamagitan ng pagsasalita at pagsulat. Isa rin itong likas na makataong pamamaraan ng paghahatid ng mga kaisipan,
damdamin at mga hangarin sa pamamagitan ng isang kaparaanang lumilikha ng tunog; at kabuuan din ito ng mga sagisag
sa paraang binibigkas. Sa pamamagitan nito, nagkakaugnayan, nagkakaunawaan at nagkakaisa ang mga kaanib ng isang
pulutong ng mga tao.
Kahalagahan [baguhin]
Kung wala ang wika, mawawalan ng saysay ang halos lahat ng gawain ng sangkatauhan, sapagkat nagagamit ito
Etimolohiya [baguhin]
Nag-ugat ang salitang wika mula sa wikang Malay. Samantalang nagmula naman sa Kastila ang isa pang katawagan sa
wika: ang salitang lengguwahe. Tinatawag ding salita ang wika. Katulad nglanguage - tawag sa wika sa Ingles - nagmula
sa paglikha ng maraming kombinasyon ng mga tunog, samakatuwid ang "wika" - sa malawak nitong kahulugan
- ayanumang anyo ng pagpaparating ng damdamin o ekspresyon, may tunog man o wala, ngunit mas kadalasang mayroon.
[1]
Pinakapayak sa mga anyo ng wika ang paggamit ng mga salita o pagsasalita. (Tingnan ang mga sining na pangwika).
Subalit kabilang din rito ang pagsusulat, mga wikang pasenyas, larangan ng musika, sining ng pagpipinta, pagsasayaw, at
maging ang matematika. "Wika" ang lahat ng mga ito kung gagamitin ang malawakan na kahulugan ng wika. [1] Sa ilang
sa Ingles]) ang wika.[2]
Kasaysayan at teoriya [baguhin]
Hindi lubos na nalalaman kung saan, kailan, at paano nagsimula ang paggamit ng wika. Subalit mayroong
mga hinuha at kuru-kuro ang mga dalubhasang nagsipagaral ng paksang ito. Isa sa mga teoryang ito ang nagsasabing
"ginaya ng mga sinaunang tao ang mga tunog na narinig niya sa kalikasan." Halimbawa ng mga tunog na ito ang
mga kahol ng mga asong-gubat o ng mga bumubukal nasapa. Dahil sa iba't ibang interpretasyon o gawi sa paggaya ng mga
"tunog ng kalikasan" na ito kaya nagkaroon ng maraming mga wika sa mundo. [1] at may wave teory inembento ito ni Persia
Dizon...
Mga katangian [baguhin]
1. may balangkas;
3. pinipili at isinasa-ayos;
4. arbitraryo;
5. nakabatay sa kultura;
6. ginagamit;
7. kagila-gilagis;
8. makapangyarihan
9. may antas;
isang partikular na grupo na nagkakaroon ng sariling pagkakakilanlan. ito rin ay maaring nabuo sa pag-baliktad ng mga
salitang Kolokyal/pambansa.
sistema ng mga simbolo ang komunikasyon. Ang araling pangkomunikasyon ang disiplinang pang-akademya kung
Ginagamit ang wika sa pagpapahayag ng pangungusap. Madaling maunawaan ang pangungusap kahit gaano
pa kahaba o ano man ang anyo nito. Malinaw ito kaya madaling naiintindihan ng bumabasa o nakikinig ang kahulugan
nito.
pakikipagugnayang ginagamitan ng mga pananalita o mga hudyat o senyas ng kamay, maaaring kasabayan ng taong
nakikipagugnanayan, o matapos ang bawat bahagi ng paglalahad ng taong nakikipagugnayan. Nagaganap ang
pagpapaunawa sa pagitan ng dalawa, tatlo, o higit pang bilang ng mga tagapagsalita o tagapaglahad na hindi
Pormal [baguhin]
Ang pormal ay ang mga salitang istandard, karaniwan, o pamantayan dahil kinikilala, tinatanggap at ginagamit ng higit na
nakararami lalo na mga nakapag-aral ng wika. Ginagamit ito sa mga usapang pormal. Narito ang mga uri nito:
1. Pambansa o karaniwan - mga karaniwang salitang ginagamit sa mga aklat pangwika o pambalarila sa
pakikipagusap. Ginagamit ito sa mga hindi pormal na usapan. Narito ang mga uri nito:
1. Lalawiganin - mga bokabularyong diyalektal. Gamitin ito sa mga partikular na pook o lalawigan lamang.
2. Balbal - mga salitang nahango lamang sa pagbabago o pag-usod ng panahon, mga salitang nabuklat
sa lansangan.
3. Kolokyal - mga salitang ginagamit sa mga pagkakataong inpormal. Ang pagpapaikli ng isa, dalawa, o