Muhammad DEEDAT, Muhammad ALIF bin IV Sta.

Monica Modyulsa Filipino

Balangkas Ng Wika

PONOLOHIYA

MORPOLOHIYA Salitang-ugat + Panlapi + MorpemangPon ema

SINTAKS

Tunog

Pangungusap

(ponema)

(morpema)

Ponolohiya Bawatwikasadaigdig ay may kani-kaniyangsistemangtunog. Iyan ay upangbigyanngibayongdiinangbawatletrasaalpabetongsarili. Sapamamagitan din nito ay nabibigyanngmalinawnabigkastungosamagandangpanalita. Ponolohiyaangtawagsapagaaralngmgamahahalagangtunog.

Ponema PinakamaliitnaYunitngPonolohiya May dalawanguringponema: ponemangpatinigat ponemangkatinig.Anglimangkatinig ay anga, e,i, o atu. Angmgakatinignaman ay angb, c, d, f, g, h, j, k, l, m, n, , ng, p, q, r, s, t, v, w, x, y at z.Angponemangimpit ay binibigyanngpanandang/?/. Ito ay itinuturingnaponemasapagkatmakakapagpabagongkahuluganngsalita. Kapagnabagoangponema, nagbabagorinangsalita at gayundinangkahulugannito. Ang dating 20 letrangabakada (nangayon ay 28 na) ay may 21 ring ponema. Angkaragdagangtitiksaatingalpabeto ay hiniramnatindahilsapangangailangan.

Morpema Pinakamaliitnamakabuluhangyunitngponema. Binubuoitongisa o higit pang ponema. Morpolohiyaangtawagsamaka-aghamnapagaaralnito.

PagbabagongMorpoponemiko 1. Maykaltas may titik o tunognanaaalis

Halimbawa:

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

 bigay + -an -> bigayan -> bigyan  bukas + -an -> bukasan -> buksan Maypalit angisa o dalawangtitikngsalita ay napapalitan Halimbawa:  tawa + -han -> tawahan -> tawanan Maylipat may paglilipatngtitik o tunogbukodsa may nakakaltasnatitik Halimbawa:  talab + -an -> talaban -> talban -> tablan  tanim + -an -> taniman -> tanman -> tamnan Maypaningit may dagdagnatitik o tunogna/n/ Halimbawa: -> balisahin  balisanhin Maypungas may nabawasnailangtitik o tunogsaunahanngsalita Halimbawa:  magpakuha -> pakuha Maykutad angpandiwangiwansapagkat may nakaltasnapantigsahulihan iwanan . Kung minsan ay naaalis at napapalitannamanngibangtitik. Halimbawa:  saradhan -> sarahan -> sarhan -> sarhi May-angkad  kamo (winikamo)  teka (maghintayka)  hamo (hayaanmo)  tena (tayona)  kako (winikako)  tamo (tingnanmo) Maysudlong may pantignaidinagdagsahulihannitoparamadalingbigkasin. Anghulaping han ay sinudlunganngisa pang hulaping an. Halimbawa:  antabay -> antabayan -> antabayanan  inom -> inumin -> inuminan  balasa -> balasahin -> balasahanin