Batayan ng mga Sibilisasyon y Sibilisasyon- yugto sa kasaysayan ng tao kung kailan mataas na ang antas ng kanyang pamumuhay, kultura,

teknolohiya at iba pang indikasyon ng maunlad at saganang pamumuhay  Pagkadalubhasa sa paggawa- Sangkap ng isang sibilisasyon ang pagkakaroon ng mga taong may tiyak na gawaing ginagampanan tulad ng tagagawa ng palayok, tagahabi ng tela, tagapanday ng metal, o tagatala ng ani sa pagsasaka.  Pag- aantas ng lipunan- Habang umuulad ang isang sibilisasyon, ang mga pangkat na maituturing na dalubhasa ay nagkakaroon ng kapangyarihan sa lipunan tulad ng mga pari, sundalo, at artisan. Sa paglipas ng panahon, magbibigay- daan ito sa hirarkyang panlipunan.  Pagtatag ng mga lungsod- Mahalagang katangian ng isang sibilisasyon ang pagkakaroon ng mga lungsod na nagsisilbing sentro ng kalakalan, pamamahala, at pananampalataya.  Pagkakaroon ng maunlad na sistema ng pamamahala- Taglay ng isang sibilisadong lipunan ang mga taong mamamahala, magpapatupad ng batas, at mangangalaga sa mga nasasakupan.  Pagkakaroon ng maunlad na sistema ng pagsulat- Kinakailangan ang sistema ng pagsulat upang magkaroon ng maayos na pagsasagawa ng trabaho sa pamamahala, pakikipagkalakalan, at pagtatala ng kasaysayan at kalinangan ng isang lipunan.  Pagkakaroon ng mataas na antas na kalinangan- Ang pagkakaroon ng magkakatulad na pananampalataya, paniniwala, at kaugalian ay nagsisilbing batayan ng pagkakaisa at pagkakakilanlan ng isang lipunan. Arnold Toynbee- ang pagbagsak ng isang sibilisasyon ay maaring magdulot ng kawalan ng kakayahan ng mga mamamayang tumugon sa hamon ng kalikasan at kapaligiran.

Sinaunang Kabihasnan sa Mesopotamia

Ang lambak- ilog ng Mesopotamia ay napapalibutan ng Bulubunding Taurus sa hilaga at ng Bulubunduking Zagros sa silangan. Ang hangganan naman sa timog ay ang Disyerto ng Arabia at sa timog- silangan naman ng Mesopotamia ay ang Golpo ng Persia. Ang pangalan ng Mesopotamia ay nagmula sa salitang Griyego na ang kahulugan ay lupain sa pagitan ng mga ilog. Ang dalawang ilog na tinutukoy rito ay ang Ilog Tigris na tuwid ang agos at Ilog Euphrates na lumiliko patungong disyertong Arabia. Nagsisilbi itong daan ng mga mangangalakal patungong golpo mula Mediterranean Sea. Ang Mesopotamia ay bahagi ang isang lupaing tinatawag na Fertile Crescent kung saan ang lupa ay mas mayaman kung ihahambing sa malapit na Disyerto ng Arabia at sa mga bulubundukin sa Turkey. Saklaw ng Fertile Crescent ang mga kasalukuyang bansa ng Syria, Israel, Lebanon, at Iraq at binabagtas nito ang mga lupain mula sa Dagat Mediteraneo sa kanluran hanggang sa Golpo ng Persia. Dumanas ang Mesopotamia ng paulit- ulit na pagbaha ng dalawang ilog. Bawat pagbaha ay nag-iiwan ng matabang lupang banlik. Dahil ditto, nagging mataba ang lupain ng lambak, sapat upang mabuhay ang iba t ibang pananim. Malawak din ang luntiang damuhan dito na tamang- tama para sa pag- aalaga ng baka, tupa, kambing at baboy.

Sumer y Sa kapatagan ng Sumer nagsimulang manirahan ang mga tao sa Mesopotamia. Sa Panahong Neolitiko, itinatag dito ang mga pamayanan ng iba t ibang pamilya at nang lumaon ay lumaki ang mga pamayanang ito at naging mga sentro ng populasyon. Kabilang sa mga pamayanang ito ang Agadeh, Nasirayah, Lagash, Kish, Umma, Ur at Uruk. Hiwalay ang pag- unlad ng mga bayan at lungsod ng Sumer na may kani- kaniyang hari at diyos. Ang Uruk at Ur na itinatag noong 2500 BCE ay naging mga lungsod. Pinaniniwalaan ng mga historyador na ang dalawang pook na ito ay ang mga unang lungsod sa buong daigdig. Ayon pa sa mga historyador, sa Uruk nagsimula ang pangalan ng bansang Iraq. Samantala naniniwala naman ang ibang historyador na ang ibig sabihin ng pangalang Iraq ay ang lupain na malapit sa dalampasigan. Kabihasnang Sumerian  Pamahalaan o Ang unang uri ng pamahalaan ng mga Sumerian ay pinamumunuan ng mga pari na naninirahan sa templo na tinatawag na ziggurat. Ang mga pari ang nagsisilbing tagapamagitan at tagapag- ugnay ng mga tao sa mga diyos at tagapamahala din sa mga batas na paiiralin, ang mamumuno sa hukbo, mangangasiwa sa mga proyekto Gayunman, dulot na rin ng madalas na pakikidigma, unti- unting napalitan ang mga pari ng mga pinuno ng mga mandirigma na naging mga hari. Mula 3000 hanggang 2500 BCE, napasailalim sa pamumuno ng mga hari ang mga lungsod- estado ng Sumer.  Lipunan at Kultura o Ang lipunan ng Sumer ay nahahati sa apat. Ang unag pangkat ay kinabibilangan ng mga pari at hari. Ang ikalawang pangkat naman ay binubuo ng mayayamang mangangalakal. Ang ikatlong pangkat at pinakamarami ay binubuo ng mga magsasaka at artisan. Ang ikaapat at pinakamababang antas sa lipunang Sumerain ay binubuo ng mga alipin.

o May karapatan ang mga kababaihang Sumerian na magkaroon ng mga ari- arian, makiisa sa kalakalan at maging testigo sa mga paglilitis. o Bahagi ng kanilang kultura ang pakikipagsundo ng mga magulang sa nais na mapangasawa ng kanilang mga anak. o Mataas ang pagpapahalaga ng mga Sumerian sa edukasyon. Sila ang nagtatag ng mga unang paaralan (edubba) sa mundo kung saan itinuro ang pagbasa, kasaysayan, matematika, paggawa ng mapa o kartograpiya, linggwistika, batas, medisina, pagoopera, panghuhula at astrolohiya. o Mga eskriba ang tawag sa mga nakapagtapos sa mga paaralang Sumerian. Sila ang tagapag- ingat ng mga record ng pamahalaan, templo at iba pang institusyon ng mga lungsod. o Sumasamba sila sa iba t ibang diyos na pinaniniwalaan nilang kumukontrol sa pwersa ng kalikasan. Ilan sa kanilang mga diyos ay sina Anu, diyos ng langit; si Ki, diyos ng kalupaan; at si Enlil, diyos ng malakas na hangin at ulan. Nasa tuktok ng ziggurat, isang templo na may pitong palapag, ang altar at sambahan ng mga Sumerian.  Ekonomiya o Pagsasaka ang pangunahing hanapbuhay ng mga Sumerian. Gumamit sila ng mga hayop sa pag- araro ng kanilang mga bukid. Butil, dates, gulay, trigo at barley ang kanilang mga pangunahing ani. o Nag-alaga rin ng mga hayop tulad ng baka, kambing at tupa na pinagkukunan nila ng telang pandamit at pagkain. o May matatag na industriya ng pangangalakal kung saan ilan sa mga pangunahing produkto ay ang habi nilang lana at lino.  Sanhi ng Pag- unlad at Pagbagsak *Pag-unlad o Malaki ang naitulong ng maraming imbesyon sa pagtatag at pag- unlad ng kabihasnang Sumer. Ang mga imbensyong ito ay nagpaunlad sa pagsasaka, kalakalan at iba pang mga industriya na nagpaunlad din sa lipunang Sumerian sa pangkalahatan. o Naitatag ang mga lungsod- estado na lubos na nakatulong sa pagtatag ng pamahalaan at pagpapalakas sa mga Sumerian bilang isang pangkat. o Nakatulong nang malaki ang edukasyon sa pagiging bihasa ng mga mamamayan sa halos lahat ng aspeto ng pamumuhay, mula kalakalan hanggang astrolohiya. *Pagbagsak o Pangunahing dahilan ng panghina ng mga Sumerian ay ang madalas na labanan at kawalan ng pagkakaisa ng mga lungsod- estado nito. Madalas na pinagtatalunan ang patubig at hangganan ng mga lupain.

 Mga Ambag sa Kabihasnan o Cuneiform- unang nabuong sistema ng panulat. Isa itong uri ng pictograph ng mga bagay na ginagamitan ng may 600 pananda sa pagbuo ng mga salita o ideya. Umuukit ang isang tagasulat ng mga simbolo sa isang malambot ba tabletang luad (clay tablet) sa pamamagitan ng isang matulis na kahoy o stylus. o Araro o Gulong na ginagamit nila sa kanilang mga karitong hinihila ng mga baka. o Ang paggamit ng layag sa bangka ay naging gawain din ng mga Sumerian. Sa pamamagitan ng gulong at layag, nakapaglakbay sila sa malalayong lugar. o Dahil sa kakulangan ng kahoy, gumawa ang mga sinaunang Sumerian ng mga bahay na yari sa luad at ladrilyo. o Gumawa ng mga kanal para sa irigasyon ng mga bukid at upang maiwasan ang pagbaha sa loob ng pamayanan. o Sa pagkakaimbento ng mga Sumerian sa geometry, natulungan nila ang kanilang mga sarili sa pagtatatag ng mga hangganan ng kanilang mga lupain. Bukod sa geometry, naimbento rin ng mga Sumerian ang algebra, isang sangay ng matematika sa kasalukuyan. o Naimbento rin ng mga Sumerian ang kalendaryong lunar. Ang isang taon ay nahahati sa 365 araw, 12 months, at 30 araw sa isang buwan. Nagamit nila ang kalendaryo bilang gabay sa panahon ng pagtatanin at pag- ani. Sa pagkakatuklas nila ng kalendaryo, naitaya rin ng mga Sumerian ang tiyak na araw kung magkakaroon ng eklipse ng araw (solar eclipse), pati na rin ang paggalaw ng buwan, araw at mga planeta. Ginamit din ng mga Sumerian ang astrolohiya, o pag- aaral ng mga planeta, bituin at mga katawagang pangkalawakan, upang maitaya ang kani- kanilang kapalaran at gamitin ang mga ito bilang mga tanda ng mga mangyayari sa kaganapang panlipunan. o Itinatag din ng mga Sumerian ang multiplikasyon at dibisyon upang makatulong sa pangangalakal at pagsukat. o Ziggurat Akkad y Dulot ng madalas na pakikidigma ng mga lungsod- estado ng Sumer sa isa t isa, humina ang kakayahan nilang pangalagaan ang kani- kanilang mga teritoryo. Dahil dito, unti- unting nasakop ang mga lungsod ng Sumer ng kaharian ng Akkad na pinamumunuan ni Sargon the Great (2334 BCE). Sa ilalim ng pamamahala ni Haring Sargon, sinakop niya ang kalupaan mula hilagang Mesopotamia at Syria hanggang sa dalampasigan ng Turkey. Sinakop niya an gang mga teritoryo ng mga taong may iba t ibang kultura at wika. Kilala ngayon si Sargon bilang Sargon the Great, ang nagtalaga ng unang imperyo sa daigdig.