-

Espebyal na Isyu Kababalhan (2006)

I I

OPISYAL N A PAHAYAGAN N G KABATAANG MAKABAYAN

Pukawin, organisahin at pakilusin ang

pinakamaraming bilang ng kababaihan
para sa armadong pakikibaka!
 Bukod sa maka-uring
pagsasamantala at pang-aapi,
dumaranas din ang kababalhang
anakpawis ng dagdag na pang-
aapl dahll sa mababang katayuan
ng babae sa Ilpunan. Habang
patuloy na naghlhirap ang rnga
kababalhang magsasaka sa
kanayunan gawa ng kawalan ng
lupa, may dagdag pa sllang
pasanin partikular bllang babae.
Higlt na llmltado sila sa rnga
pulltikal na gawaing magpapasya
sa rnga usaping may kinalaman
sa produksyong agrlkultural.
Dapat sana silang nakakasall dito
dahll lubog din sila sa pagsasaka.
~nlsyu-K&ebalhnn
Mga Nllalaman
u
- llder ng prdetatyadong rebolusyon na sl Mao Zedong, sa sistemang
Pukawln, organlsahln at
pakllusin ang plnakamaramlng
bllang ng kababalhan para sa
annadong paklklbakal 1
Lathakin
Ang Rebolusyon ng
Kababalhan sa Tslna 4
A n t l - I m ~ m
Pagsasamantala sa
Kababaihan at Buong Bayan 6
Kuttwa
Kay Anton, Na Kaya Nang Isulat
Ang Kanyang Pangalan 7
Ang Kwento nl Eba 8
Parangal 10
Panahon para Mag-
alay 1 2
Ang Kalayaan ay regular na
lnllalabas ng Pambansang
Kallhlman ng Kabataang
Makabayan o KM.
Tumatanggap ang Kalayaan ng
rnga kontrlbusyon, artlkulo,
rebyu at Ilkhang-sinlng rnula
sa rnga kasapl ng KM sa buong
bansa. Hlnlhlkayat din ang rnga
mambabasa na magpaabot ng
kanilang rnga puna a t
mungkahl p a n sa lkakaunlad
ng pahayagan.
Maaari kamlng I-emall sa
kalayaan.km@gmall.com
Sa hanay ng manggagawa, kadusta-dusta ang kalagayan ng
kababaihan dahil sa mababang pasahod a t kawalan ng rnga
beneplsyo. Maramlng rnga pabrlkang nagblblgay ng lubhang
mababang pasahod ang nagbubukas ng empleyo sa kababaihan para
mas madallng mailusot ang kanllang pagsasamantala sa produksyon
ng manggagawa. Dahil mas maraml ang kababaihang hlrap sa
pagkuha ng trabaho dahll sa mababang katayuan ng babae sa
lipunan, marami sa kanlla ang pumapayag pumasok sa pabrtkang
may mababang pasahod at kulang o walang benepisyo.
At dahil na tin kaunti ang oportunidad para sa hanapbuhay
dito sa bansa, mataming Plliplno lalo na ang rnga kababaihan, ang
handang makipagsapalatan sa ibang bansa bilang overseas contract
worker.
Ang nararanasang hitap ng buong sambayanan sa pagtaas
ng presyo ng billhing gawa ng Restructured Value-Added Tax at ng
pagtaas ng presyo ng langis ay pabigat sa buong sambayanan lalo
na sa kababaihan gayong ang pagtataguyod ng pang-araw-araw
na pangangailangan ng pamllya ay iniaasa sa kanila. Maging sa rnga
pamllya kung saan naghahanap-buhay ang babae, kadalasan ay
obllgado pa rin ang kababalhan na primerong magtiyak ng rnga gawain
sa tahanan.
Dahll pangunahing makauri ang pagsasamantala at pang-
aaplng dinatanas ng kababaihang anakpawls, dapat pangunahin din
ay makauri ang pakiklbakang isulong ng kababalhan. Sabl ng dakilang
pyudal at patrlyarkal, ang kababaihan ay lslnasallallm sa rnga
sumusunod na *ma ng kapangyarihan: pulkikal, pamilya, rellhlyon
a t domlnasyon ng kalalaklhan. I t o ang rnga slstema ng
kapangyarihang nagpapahirap sa kababalhan at sa buong masang
anakpawis. Subalit, sa lahat ng nabangglt, ang pulltlkal na ,
kapangyarihan ang salalayan ng Iba pang slsterna ng kapangyarihan.
Kapag lto ay niyanlg, susunod din ang lba.
Kaya sa kanayunan, kung saan itinatayo ang demoktatlkong
gobyerrto ng mamamayan, bahagl ng pang araw-araw na gawain ng
BHB ang pagpukaw, pag-organlsa at pagmobillsa sa kababaihang
anakpawls. Itlnatayo ng rnga platun a t sandatahang yunit
pangpropaganda (SYP) ang ganap na samahang masa (GSM) ng
kababaihan at ang MAKIBAKA sa bawat barangay upang buuin ang
kolektibong lakas ng kababalhan. Pangunahlng nagsisilbi ang kilusang
kababalhan sa kanayunan sa kilusang magsasaka. Nireresolba sa
rnga organisasyong ito ang rnga sullranin ng masang kababalhan
mula sa paglahok sa produksyon hanggang sa pagpapataas sa
kanilang kamalayang pampulltika. Binubuo tin sila sa rnga yunit
mlllsya. Bukod dito, bahagl tin ng progtama ng GSM-kababalhan ang
hinggil sa pagbaka sa pyudal at burges na kultuta, tulad hallmbawa
ng demokratisasyon ng pamilya, pagtataguyod ng rnga day care at
iba pa. Sa pamamagitan nito, mas lumalawak ang pagtanaw ng
masang kababaihan sa kanilang papel sa lipunan, dito sila sinasanay
na pamahalaan ang sariii.
Ang laban ng kababalhang mandidgma
May natatanglng iakas din ang kababaihang iumalahok sa
arrnadong pakikibaka. Una sa lahat, sila ang buhay na halimbawa ng
kababaihang lumalaban para sa interes ng nakararami at ng
kababaihan. Dahil dito, mas madali nilang mayayakag .ang
kababaihang anakpawis na lumaban. Dagdag dito, mas madaling
makapalagayang-loob ng masa ang rnga kababaihang mandirigma,
la10 na ng rnga nanay. (Halimbawa, kung darating ng gabi sa
babasehang bahay ang rnga kasamang hukbo, ang rnga kababaihang
mandlrigma ang madalas na pinauuna para hindi nerbyusin iyong
may-ari ng bahay. Sa gawalng pagpapalawak o expansion, ang rnga
b a k e rin ang kumakausap sa target na basehan. Bagamat ito ay
dahil na fin sa pyudal na pagtlngln sa babae, nagagamit natln ito sa
paglalapit ng BHB sa masa.
I t o ay habang tinutunggall
natln sa masa ang mga
maling pananaw sa
kababaihan sa pamamagitan
ng puspusan atmatiyagang
pagpapaiiwanag.)
Ayon sa burges at
pyudal na pananaw sa
kababaihan na
pinaiaiaganap at
pinangingibabaw ng
naghaharing-uri, mababa
ang katayuan ng babae sa
iipunan. Ang ganitong
pagtingin ay daia-dala
maglng ng mga kasapi ng
BHB, babae man o laiaking
mandirigma. Nababaka ito
sa pamamagltan ng
puspusang pag-aarai at
pagtunggail sa mga
pananaw. (Haiimbawa, may
ilan sa mga kalalakihang
taga-baryo na bagong
napapasampa aY
naghlhinanakit kung wala
silang maldakas na armas o
HPR samantalang ang mga
kababaihang mandirigma ay
mayroon. Dahil ito sa
pagtingln na mas may
kakayanan ang kalalakihang
gamitln ang HPR sa panahon
ng kagipitan. Sa mga
ganitong sitwasyon, lnilillnaw
natln ang patakaran sa
pagtatalaga ng armas.
Ipinaliliwanag din na may
mga hukbong walang barii
dahii kulang ang mga amas
kaya mas dapat
magpursigeng magkaroon ng pakikibaka
sapat na bllang 'Igit
lahat, nililinaw natin na hlndi
dapat hhluhunlahan
ang kasama maiawak
ayon sa kan~angkasarianl
totoo ay may kakayahan ang mga
kababaihang gumamit W
tayong makipaglaban sa armadong
ang kababaihan'
Nararapat iamang na isanib nit0 ang
kanyang lnteres lnteres
ng
na sambayanang inaapi at
at ang pinagsasamantaiahan.
Kailangang makibaka ang
kababaihan kasama ng buong
pagsasamantaia.
Mahalagang malubos ang
umllral na krisis para
magpaiawak at
magpatatag ng
rebolusyonaryong kiiusan
at para igllt ang iiang
saiigang reporma sa
ekonomya at puiltika sa
kasalukuyang sistema,
kasama na dito ang interes
ng kababaihan.
Tungkulin ng KM at ng
buong reboiusyonaryong
kiiusan na mapagpasyang
harapin ang pang-araw-
araw na suiiranin na
kinakaharap ng masa at
kasamang kababaihan at
iugnay ito sa kaiutasan ng
suliranin ng buong' bayan.
Twnunggaii sa masa at mga
kasama sa mga maling
pagtingln at pakikitungo sa
kababaihan, at magpuna
a t bakahin ang mga
kahlnaan. HlqA na lalakas
ang buong
rebolusyonaryong kilusan
kung mahlgpit ang
pagkakatsa ng kalalaldhan
at kababaihan sa
pagsusulong ng
demokratikong lnteres ng
sambayanan.
At, para lubusang
malbagsak ang sistemang
mala-kolonyal at mala-
pyudal, kailangan ding
ibayong palakasin ang
annadong rebolusyon at
itayo ang demokratikong
gobyemo ng mamamayan sa
kanayunan na magblbigay ng
kapgyarihan sa kababaihang
anakpawis sa pagdedesisyon
mga pinakamahalagang
pulitikal
usapin. at ekonomiyang
Kailangan

.
sambayanan para makaiaya sa p u k a ~ i n ~ o r g a n i s a h i n at
Ang Panawagan ng matauring PagPaPahirap at pakiiusin
pi.akamaramlng ng biiang ang
KM ng
* ~ ~ J S Y O ' ~ W O W ldlumn nO pagsasamantaia at sa mababang
kabataan at estudyante katayuan sa lipunan. kababaihan para sa annadong
Sabi muli ni Tagapanguiong Tungkulin ng KM ang mag- pakikibaka-
Mao Zedong, 'women hold half the ambag sa pagpapalakas ng kilusang
sky'. Mahalaga sa pagtatagumpay masa at ituon ang lakas sa
ng rebolusyon ang paglahok ng pagpapabagsak ng rehimeng US-Ar-
kababaihan dito. Plnatunayan na royo, na siyang pangunahing
ng kasaysayan na may kumakatawan sa naghaharing-uring
kakayanang mag-ambag at nagduduiot ng pasaklt at

-
Espesyal na Isyu Kababaihan
A
-
Lathalain

Aag Eo~olr8yomng Krbrbalbrr sr Tslmr

Mga Aral ng Rebolusyon sa lsang Komunidad ng Tsina
Para sa mamamayan ng Tslna na lumahok sa rebolusyon, naunawaan nilang
hindl slla manana10 kapagwaiaangtulongngkalahatlngTslna.
Pag-oorganlsa ng Kababalhan

sa kanllang sarlllng ututol ay mga

kapakanan bllang laklhang kasama
babae. sa tahanan.

Dlto r l n natltlpon magulang ng asawa

kanllang mga sal ang anumang gawaln sa
Habang blnubuo ang

na pasaklt, natuklasan ng rnga

kababalhan na maraml pa sllang pamllya na prlbadong
dapat Ipaglaban. Nalaman dln nlla pagmamay-arl ang kababalhan.
na kapag slla ay nablgyan ng Bukod sa panganganak,
pagkakataong magsallta sa pagsasaka. Isang hallmbawa ang lnaaasahan ang rnga babae na
maraml, walang lpinagkalba Ito sa paglulunsad ng rnga pag-aaral sa gumampan ng rnga gawalng
husay ng kanllang rnga ama at pag-aararo, lsang gawalng datl bahay at pagsllblhan ang kanllang
asawa na slya lamang ay hlndl IblnlMgay sa kababalhan. rnga asawa at rnga magulang ng
nakapagsasallta noon. Mabllls na lumaganap ang asawa. Dahll dlto, maraml sa rnga
tagumpay sa pagsasanay ng rnga kababalhan na nagpatuloy sa
Mga Tagurnpay ng Samahan ng kababaihan. Maramlng babae pagdalo sa rnga pulong ang
Kababalhan ang nahikayat sumama sa blnubugbog pag-uwi sa kanilang
Ang isa sa ganitong rnga gawain. tahanan.
plnakamahalagang tagumpay ng Isa rln sa Sa tulong na rin ng rnga
paglahok ng kababaihang Tsino pinakamahalagang tagumpay ng samahan, ipinatawag ang rnga
sa rnga pagkilos ng samahan ng paglahok ng kababaihang Tslno pulong na lalahukan ng lahat ng
kababaihan ay ang pag-unlad ng sa rnga pagkilos ng samahan ng gustong sumamang kababaihan
gawaing produksyon. Naglunsad kababihan ay ang pagsasanay sa sa komunidad. Dito
ang samahan ng rnga pag-aaral kababaihan na pamahalaan ang nagpapallwanag ang rnga asawa
sa agrikultural na produksyon kanilang sarili at ang buong at magulang ng asawa na
para hlgit pang pag-aralan ng komunidad. Ito ang nagbigay- nananakit sa samahan ng rnga
rnga kababaihan, bagamat lubog daan para maluklok bllang plnuno kababaihan. May rnga kaso na
din sa gawalng agrikultural gaya ng komunidad ang rnga pinaparusahan ang rnga
ng rnga kalalakihan, ang kababaihan. nagkasala pero dahil naniniwala
ang marami sa Puna at pagpuna
. --

4 h7-V- -
Espesyal na Isyu Kabahihan
 sa sarili, blnigyang diin din ang
paraang pagkausap sa rnga
nagkakasala upang paliwanagan
ang rnga ito.
Bagamat hlndi lubos na
natigii ang pambubugbog sa
kababaihan sa loob ng tahanan,
malaking tagumpay ang
nabawasan ito at ang ibayong
pagdami ng kababaihang
natutong lpagtanggol ang
kanilang karapatan.
Hlnarap din ng rnga
komunidad sa pangunguna ng
samahan ng kababaihan ang
usapin ng diborsyo. Hindi simple
ang usapin ng diborsyo. Mayor~a
ng rnga kalalakihan ang hlndl
pumayag d b . Maraml din sa rnga
nakakatandang kababalhan lalo
- na iyung may tunggallan sa
babaeng asawa ng kanilang rnga
anak ang hlndi wmang-awn dito.
Sa madallng saUta, marami ang
hind handang magpalaya. Pero,
hlnarap ng samahan ng
-
EspesZCd na Isyu Kabgbalhan
kababaihan ang matlnding laban
para sa diborsyo. Para
maipanalo, mahalaga ang pag-
ipon ng suporta ng masang
kababaihan ng komunidad.
Klnallangan ding rnagpaliwanag
sa malawak pang hanay ng
magsasaka sa komunldad para
unawain ang ganltong lehltimong
panawagan sa diborsyo at para
tulungan ang rnga kababalhang
magsirnula ng bagong buhay
hlwalay sa asawa at sumulong sa
dating kalagayan.
Ang himwagan sr
ng Kabebaihan
Hind1 pa ganap na
natutupad ang pagkakapantay
ng kababaihan at kalalakihan sa
llpunang Tsino. Nagpatuloy ang
pakikitunggali para sa kalayaan
ng kababaihan. Pem hind natigil
ang samahan ng kababaihan sa
panawagan ng pagkakapantay-
panby. Para sa kanlia, hangga't
walang matugumpay na
transpormasyon ng lipunan,
hangga't walang tunay na
reponna sa lupa, hangga't hindi
naipagtatanggol ang rnga
komunldad sa rnga atake ng
kaaway, malayong
maisakatupakan ang
pagpapaiaya sa kababaihan.
Batid lto ng maramlng
kababaihang Tsino kaya naman
ang samahan ng kababaihan ay
naglng sandata sa pagpapakilos
ng kapangyarihan ng kababalhan
sa rebolusyon sa lahat ng aspeto
nlto - sa pag-aayos ng mga per-
sonal ng tunggallan, sa
pagpapaunlad ng produbyon at
sa annadong pagtatanggol. Ang
rnga gawaing Ito ay iniugnay sa
paklklbaka para sa
pagkakapantay-pantay na
sinimulan sa panawagang itlgil
ang pagtrato sa kababaihan
Mlang pag-aarl o alipln (chattels).
Iphrantapat sa rnga kalalakihang
tumutol dito ang lakas ng
suportang lplnaklta ng
kababaihan sa pangkaiahatang
layunln ng rebolusyon. Ang
ganltong pakikltunggall ay
humantong sa pagkilala sa lakas
ng kababalhan at sa mas
mahigpit na pagkakalsa ng bwng
hanay ng rebokwyonaryo.
Para sa mamamayan ng
Tsina na turnalahok sa rebolusyon,
naunawaan nilang hlndl sila
mananalo kapag wala ang tulong
ng kalahati ng Mna.A
Ang rnga aral na /to ay muda
sa koleksyon ng rnga tala sa
komunidad ng Long Bow, Lucheng
County, Shansl Province, China
noong 1948. Isinulat ito ni WIllam
HInton blrlang isang tagapag-masid
ng gmpong -lagang mu-d
ng imbestigasyon sa isinusulong
na reporma sa lupa ng lokal na
komunidad. Ang nasabing reporma
sa lupa ay sinimulan dalawang taon
na ang nakallpas mula sa panahon
n9 i m m - . AW g ~ p o n g
it0
ay itlnalaga ng Gobyemong Bayan
at Komite ng Partido Komunista sa
Lucheng County.
 21 W H V d VS NVaNtlS
e 6 u es edueses! 6uosea A e u salezuo9 lney heaarms aqasnr
. o ~ e ~ u n6su e ~ n A ee~6 u 6unq eu uenpunsq es peeseqeN Aeq 6ernewna 6ue Assequa sn 6u
6u erne6eul6 eu oea 6ueaede~eq -oueq!Jauy 6uolepuns e6w 6u ows!w ueqnej e6w 6uy -oa!ue6
es 6eqe16ed 6u oseq e 6 u eseqeu!6 eu eu!d!l!d bueeaeqeq 6ue sn 6u ou~aAqo66u u ! 6 ~ ! 4
es eA!s ueanbeueued Aeu 'eAe>( 6uesl 6u oseq es ea!qeu~d! 6ue eu l e u ~ o daedep eu seaeq es
'VSlW 6u eqrude-beu l e UQeq!lW e6u eu oa! av .el!ueq es Aeb!q!u!q peeseqeu qqeq opesnqe e 6 u 6ue
6u ~ea!(!w-Aeuesesbed e 6 u 6uequeA6uedq 6ue olepuns e 6 u Assequa sn 6u e6ele6ue6ued
6u qeln~6eu'WA es 6eAeund Ae 6u u!qelejuewes eu q!ue6ued es Ae6el!u eu pe6y
ous!w oAauv!s 'Sn 6u sa~alules 6ue u!p u e A ! ~ e-Aeueses6ed ~ e>(!-JaUJV
pouns6ed 6ueAueq 6ue o A w v !u eu pesunlnl!u! e6w es ueseqereq 6u l e seu!l!d 6u ou~aAqo66u
eu ealqeuld! Ae 6uel ed u o o ~ 6u qluebued 6ue ueACteN 'ou!d!l!d u ~ l 6 e des uenpumeq 6u erne6
o u ~ W o B & r e l m & # l s u r & 1 \ 1 e6w es qeweqedbedeqeqew eseqe6e66ued 6u oseq e 6 w
eu PePlq!lqe fiued eql es eq!eq Ae oueqpawy
'aVoq es seqel SoAeeu e6w 6u pesun16ew eu olepuns eu jede es ueqel oseq 6ue I!qep
o eJnseq!eu Ae S n 6u ueqnel 6ulqeseu e6w 6ue eAeleu opesnqe e6w es 031 6uou~aAqo6
e6w 6u eseqe6e66ued 6u oseq 9el!ll~-Aeueses6ed e m es wed 6ue 6upn~6edeu lekadsa Aew
e6w 6u ~ e q q-esueq es 61snu1 ouequawy 6uedo~l6u qosed6ed -eseqe6e66ued 6u ueAeql~ey
6ue ouldllld e6w es e ~ e s u ~od es*e1e~ueweses6ed6uoa1ue6 6ue s q e l e w je 3oq6ues e6w 6ue
ueAeaeueq 6u wlnpbeu 6uawpq es ou!d!~!d 6ueAewewew uele6ued Aew 6uoAe6 deue6eu
6u ueqesnqeeu 6uoueqlJawv 6u Aeueq eu lernelew 6 u o ~ a r e6uelern 'eseqe6e66ued
6uo1epuns 6 u e 1 e ~'VAA 6ue es l e ueqleqeqeq e6w es 6ue owelqaJlew sode~ew
pednaedl 6uoou ed e(nw!s seqnq6eu 6ue seu!d!!~ p Sn 6u w-WY
-3oq6ues 6ue ueq6ed es uenpunseq 6uy ~ d o u o r ( s ~ ~ ~ 0 ~
eu olepuns 6ueqnAep e 6 u 6edeq uonpunseq&lol- 6 q kKwdpob~ulkrsl~
elernaleqeqeu 6 ~ 0 1 1 6 u e u e l
eu ueAnlnl 'sn es uenpunseq - o A w y 6uol~laAqo6es
e6w 6ue eu uedesnn-bed 6u1mrq oseq 6ue esee! 6unq wljurueleq
es eweq 6 u ~ ees seleq bue I~IF 6ue euldllld 6ueeleqeq
6 u e l e ~'esueq es uw!d e6w es 6u!qeseu 6u eqnqew 6uoqelew
buolnq! Ae eAeq o eweq es w o q 'esueq es sejeq 6ue ~1!61u161
e6w 6u u q w e q l e UISRI bul~f2f2ew (pulq 6uoAsemj!s e s .olepuns
ells !pu!q loueqvawv 6uqepuns eu pq6ues e6ru 6ue Ae61q! e ~ e d
.~~SIW qe V ~ 6uA eAe6 seu!d!l!d qe Sn 6u ueg6ed es
uenpunsey 6ue u!ler!ed ered esueq es seqeq 6ue !qe;lues!
eu qolnqu!qededbed 6ueAuey es owe 6ueqnAep e6w es
oln6ued 6ueue~uny-e~unyny6eu 6ue do(y!wnq 6uewel
eu eqseg weq~eqeqey-emdeyqe ou!d!l!d-e~dey 6ueAuey
6ue lo66ueq6ed! eu o A u v !s oueld 6 u e l e ~
sad .esueq es
ouey yawv 6uedo~qe6w es o~uaAqo66u yosedededbed es
uewe(eu!y Aew Ae oq! 6uosey 6ue 1!qep esueq 6u o(n6ued
6ue uo6nwnq Ae qedep 'eseqe6e66ued 6u osey 6ue
uesynqew 6ueu elnw!S -snBueqs!(eAadw! es oq! uwnuns
-pnuns eu o A u v !u eq!yeu!d! 6uolel 'oueyuawv 6uolepuns
e6w es ueqel eu!d!l!d 6ueeqeqey 6ues! 6u osey es
NVAV8 ONOn8 I '
 Kultura

Kay Anton,
Na Kaya Nang lsulat Ang Kanyang Pangalan
Kllala kita.
Hinding-hlndi ka makukuntento sa papel.
Kahlt dati pa, hindi mo na mapagkasya dito
Ang iginuhlt mong mga dragon at araw at hallmaw.
Ang sorbetes, si Calvin, ang tigre at ang buwan
Ay lumagpas na sa sofa.
Ang langit at ang aking mukha,
Umabot na sa puting pintuan ng ating inuupahan.

Plhadong luiubha na ang problema natin sa espasyo.

Lalo na ngayon - ngayong kaya mo nang isulat ang lyong pangalan.

Ay, anak.
Kallangan na talaga kitang lpakilala sa lansangan.
Ang aalalahanln nga lang natin ay ang
Init at alikabok, o kaya'y ang baha -
Baka umatake ang lyong hika.
Pero hindi bale, pwede naman tayong gumawa
sa gabi.
Mas mabutl nga kung gabi! Wala masyadong
makakaklta.
Ang punto lang naman kasl -
Malpaklta ko sa iyo ang rnga pader.
Malalakl, tila walang hanggan, at nanggigitata:
Tamang-tama para sa iyong rnga obra maestra.

Kaya't Ihanda mo M ang iyong mga kagamltan.

Ihanda mo lalo ang iyong sarili, maraml kang
matututunan.
Nakakakaba - pero huwag mo akong alalahanin.
Sa iansangan na, ayon nga sa lyong nlnang,
bugbog ang hangln sa kamao,
Unang mong sasaluhan ang pakiklpaglaban.

Slgurado, masasaktan ka, masusugatan.

Marahil, darating pa nga ang panahong
Kakallanganin mong umalls at magpatuloy sa malayo.
Handa ka na ba?

Ako, handa na - dapat, handa na ako.

Dahii ako naman ang nagtangay sa lyo dito - hind1 lang sa lansangan, kundi sa mundo:
Itlnakda nang ang lyong tunay na pagkabuhay
Ang siyang maghahatid sa akin sa hukay.

Pero, sa ngayon, ngayong napag-aralan mo palang

Kung paanong isulat ang iyong pangalan,
It0 ang ating usapan:
Hindi ka pa pwedeng tumawid mag-isa.
Humawak ka sa aklng kamay -
Limang taon ka pa lang, bata,
Ako pa tin ang iyong ina.
(Aria M y t a )
Kultura
1.
"Eba! Pumasok ka sa bahay!"
"Hintay!"
'Anak, mahigpit naming ipinagbabawalang lumabas ka sa bahay."
"Pero, gusto kong makita kung anong mayroon sa labas ng bahay."
'Pero hindi ka pwedeng makita ng ibang tao bukod sa amin na pamilya mo
ngayong ikaw ay musmos hanggang sa ikaw ay lumaki. Maaari ka lamang makita ng ibang tao
sa araw ng iyong pagpapakasal."

Habang ang buong pamilya ay kailangang magsakasa bukid, palaging may isa
na naiiwan sa bahay para magturo kay Eba ng kwento ng rnga tao sa kanilang lugar simula pa noong unang
panahon. Pagkatapos,
bibigkasin ni Eba ang natutunan.
Bibigkasin ni Eba ang kwento ng rnga tao sa kanilang lugar. Bibigkasin ni Eba ang mahabang kwento ng
kanilang lugar.

"Ang aming rnga ninuno,

ang rnga unang ama at ina ng lugar na ito
ay rnga magsasaka.
Sila ay masisipag na magsasaka.
Sila ay maagang gumigising at buong araw nagtatrabaho.
Sila ay- nagtatrabaho
-
Arm-araw, linggo-linggo,
~wan-h-h-angm..--imlmAng
ang palay na itinanim at inani.
Kwento ni ~6~
Pero ganito ang susunod na nangyari..." Halaw sa buhay ni EF,
lsang katutubong kababaihan
'Darating ang dayuhan
kasama ang rnga mayayaman.
Gusto nilang kunin ang lupa ng magsasaka.
Gusto nilang kunin ang lupa para tayuan ng balong darnbuhala.
lipunin ng balon ang tubig mula sa ilog at ulan.
Gusto nilang ariin ang tubig mula sa ilog at ulan.
Pero,
araw-araw, linggo-linggo,
Buwan-buwandumadaloy naman ang tubig na galing sa balon
Na gawa ng aking rnga ninuno para sa buong nayon.'

'Ang aming rnga ninuno,

ang rnga unang ama at ina ng lugar na ito
ay rnga bayani.
Sila ay maggiting na bayani.
Sila ay lumaban ng buong tapang.
Sila ay lumaban
Sa dayuhan
Sa mayayaman
Sa rnga kawal ng mayayaman
Na gustong kunin ang aming sakahan..."

II.
'Eba, maghanda ka na. Nalalapit na ang iyong kasal.'
'Paano kung hindi ako pumayag sa kasal?"

8 A,- -
Espesyal na Isyu Kababaihan
 Kultura
'Hindi papayag ang mga tao sa ating lugar.'
'Patawad, hindi ako papayag sa sinasabing ninyong kasal."

Kumalat ang balitgng pagsuway ni Eba sa magulang. Bago ang ganitong kwento
sa kanilang lugar. Wala pang naitakdangkasal ang hindi natutuloy. Sino
ang babaeng ito na mmnong lumabansa mgagawi
na itinuring na na parang utos ng hari.
Bilang kaparusahan, si Eba ay pinalayas sa katidangtahanan.
Lahat ng kakainin ni Eba, simula ngayon ay kanyang paghihirapan.

111.
'Inay! Umuwi ka na sa bahayl"
'Hintay anak.'
'Buong araw na tayo sa bukii. Tayo nang magpahinga."
Tatapusin ko muna ang aking pagkukwento."

Habang siya at ang buong parnllya ay kailangang magsaka sa bukii, palaginggumagawa

si Eba ng oras para magturo ng kwento ng mgatao sa kanilang lugar simula pa
n w unang panahon.
Bibigkasin ni Ebaang mga dati at bagong natutunan.
Bibigkasin ni Eba ang kwento ng mgatao sa kanilang lugar. Bibigkasin ni Eba ang mahabang kwento ng
kanilang b a r .

IV.
'Inay. maghanda ka. Nalahpit na ang malakingpagkilospara pigilan ang pinaplanong dam dito sa ating lugarl"
'Paano ako makakaMongaking apo?
'Inaasahan ka ng mga tao sa ating krgar na magsalhagaya ng nakagawiantuwing may pagkibs.'
'Paano kung ako ay magkwento?"
Pwede rln dahil mahaba narnan ang pagkilos na gagawln.'

v.
Eba
1898-
llaw ng ating bayan

Taas-kamaong Pa€?PuPugaY
sa iyong pakikipagtunggali
para sa lupa.
Lupa parasa magsasakal

Libu-libonganak ang magpapatuloy ng iyong kwento

Erika Salang, 1985-2006:
Maninping nu HIEwaran ng Rebolusyona yong Kabataan

P
inakamataas na karangaian ang iginagawad ng
Kabataang Makabayan, kaisa ang buong
rebolusyonaryong kiiusan at sam bayanan, kay
Kasamang Erika Salang o Ka Gia sa kanyang
pagkamatay. Kasapi siya ng rebolusyonaryong
kilusang kabataan-estudyante sa Kamaynilaan at
namatay na kasapi ng Bagong Hukbong Bayan. Isa
siyang maningning na huwaran ng rebolusyunaryong
kabataan, at ang kanyang kamatayan ay iaio lamang
nagpapaaiab sa galit ng kabataan at mamamayang
Pilipino sa imperyalisma, pyudalismo at
burukrata-kapitallsmong naghahari sa ating lipunan.

pag-oorganlsa sa kapwa- pambansang kalayaan a t

Estudyante sa hayskul si
Ka Gia noong narekluta sa
makabayang organisasyong
masa noong huiing kwarto ng
1999. Sa pagdalo niya sa
luksang parangal para sa
kanyang hipag na si Myra
"Mayang" Algarme - kasapi rin
n g KM sa Kamaynilaan a t
namatay na mandirigma ng BHB
- panimulang namulat siya sa
pagsasamantala at
pambubusabos na dinaranas ng
sambayanan, gayundin sa
rebolusyonaryong pakikibaka
nito. Matapos ang ilang buwang
pagkuha ng rnga makabayan at
demokratikong pag-aaral, a t
estudyante a t paglubog sa
hanay n g batayang masa,
narekluta siya sa KM.
Ang unang mobilisasyong
sinamahan niya ay paglaban sa
Viiting Forces Agreement na-
nagbalik ng rnga base-militar ng
US sa bansa sa llalim ni dating
Pang. Joseph Estrada. Bago
pumutok ang rnga eskandalong
magsisllbing mitsa ng
pagpapatalsik kay Estrada,
kasama na siya sa malalaking
mobilisasyon n g sektor ng
kabataan-estudyante a t ng
taumbayan. Sa pagputok ng
rnga eskandalong ito, kasama na
siya sa rnga namumuno sa
pagmumulat, pag-oorganisa at
pagpapakilos sa masang
kabataan at estudyante para sa
demokrasya. Isa na siyang
kadreng KM sa panahong ito.
Isa siya sa rnga kadreng
napanday sa kilusang
pagpapatalsik kay Esbada. Hind1
malilimutan ng rnga kaklase at
kasarna niya sa hayskul noon ang
paggiglit nila sa administrasyon
a t gwardya ng paaralan na
lumabas ng paaralan para
makasama sa rnga pagkllos sa
lansangan. Nanguna siya sa
pagtangan sa panlniwalang
kllusang masa ang susi sa
pagpapatalsik sa rehimeng
Estrada. Isa rirl siya sa rnga
Iider-kabataang namuno sa
ibayong paglaki ng kasapian ng
rnga makabayang organisasyong
masa sa panahong ito. Maaalala
siya ng rnga kasama bilang isang

-
Espesyal na Isyu Kababaihan
10
A
-
aktibista na kahit saan Ugnayan siya Sa lahat ng mga hirap, sakripisyo at kamatayan
magpunb ay nagrereklub ng kasama at maging sa masang para maglingkod sa bayan,
kasapi. inoorganisa niya. Sa paglilingkod sa
S a t u l u ~ - t u l ona
~ pagkuha Mapagkumbaba siya Sa mga sambayanan a t pakikibaka
ng pambansa-demokratikong plan0, PaSya at kaisahan ng kasama nila nakib ni Ka Gia ang
pag-aa ral; sa masigasig na organisa~yon.Sa bihira niyang hnay na ligaya, Natitiyak nating
P ~ ~ P U P U ~~agpapakllos
~ W , at pagdalaw sa Kamaynilaan galing hanggang hu 1ing sag lit ng
Pag-oorganisa sa masang sa pag-00rganisa sa rnga kanyang buhay ay wala siyang
kabataan at estudyante; sa magsasaka, malalim siyang ibang ninais kundi gawin it0 at
~aglubogsa batayang mass at nagbahagi ng mga karanasan. lumahok ang daan-daan,
~aglahoksa ~akikibakanila - Madalas din niyang ikwento rit0 libu-libo at mflyun-milyong
mula sa lahat nang itor ang pagkainip at kagustuhang kabataan sa pakikibaka ng
nagpasya siya noong Mayo bumalik na agad sa lalawigan. sam bays na n para sa
2001 na kumilos nang buong- Maniwningnahuwaranng pambansang kalayaan a t
panahon sa Bagong
demokrasya.
Hukbong Bayan. Siya Sa paglillngkod sa sambayanan wala nang
ang una rito sa kanyang
henerasyon ng mga at pakiklbaka kasama nila nakita nl pinakamai~mparaa an
alblb1-w h a ~ h lDim
at
. Ka Gia ang tunay na ligaya. Natitlyak para parangal ku ,,,
bigyan siya ng
a ng
ipinakita ni Ka natlng hanggang huling saglit ng patuloy na pglingkuran
Gia ang mahuhusay na
katangian nlya bilang kanyang buhay ay wala slyang ang SambaYanan sa
abot ng ating makakaya
kasapl a t kadre ng ibang ninals k ~ n dgawln l it0 at ang - an, ialay ang ating
organisasyong masa.
Nablbiro siya ng mga lumahok ang daan-daan, libu-libo at sa paglilingkod sa
kasama na iyakin sa mllyun-milyong kabataan sa sambayanang pinag-
ng kanyang
ilang pagkakataon,
ngunlt sa pangkalahatan
pakikibaka ng sambayanan para Sa sigasig, tallno at buhay.
ay matatag siya sa pamban~ang kalayaan at A
harap ng mga demokrasya.
kahirapan, sakripisyo at
kontradiksyon. Inspirasyon siya tallno at sigaslg ng kabataan si
sa rnga kasama sa mataas na Ka Gla. Isa siya sa rnga
diwang palaban at inisyatiba sa nangunang magpunyagi sa
pagtangan sa mga pagpapalakas ng kilusang
rebolusyonaryong gawain. Mahal makabayan at demokratiko sa
siya ng rnga inorganisa niyang hanay ng rnga estudyanteng

nakakataas na saray ng uring niya ang paimbabaw na

petiburgis, taos-pus0 ang ligayang ipinang-aakit a t
pagyakap niya sa buhay at lplnapantahlmik ng bulok na
pakikibaka n g masang lipunan sa kabataan para
anakpawis. May magandang suungin ang rnga kontradiksyon,

-
Espesyal na Isyu Kababaihan
A
-
 Dahil nahaharap sa lumalawak at lumalakas na kilusang anti-Arroyo, lalong nagpapakatuta ang
gobyemo ni Arroyo sa US pam siya ay maisalba sa pagpapatalsik sa pwesto. Wala tayong maaasahan
na aksyon mula sa gobyemo sa pagpapalayas ng rnga mapagsamantalang sundalong Amerikano.

Nakasalalaysa sama-samang pagkilos ang paghahanap ng katarungan

Dapat bigyan ng katarungan ang biktima ng paggahasa sa Sublc. Dapat ilipat ang pangangalaga
ng rnga akusado sa gobyemo ng Pilipinas at huwag hayaang makaalis o makatakas sa bansa ang rnga
ito. Kapag napatunayang maysala, dapat ilapat sa kanila ang mabigat na kaparusahan.
At habang nililitis ang kaso at pinag-aamlan ang rnga kasunduan sa pagitan ng US at Pilipinas,
dapat lang na palayasin sa bansa ang rnga sundalong Arnerikano. Bo ang pinakamabisang paman pam
mapigilan ang kamhasan at paglapastangan sa karapatang tao ng rnga sundalong Amerikano. Hindi Ito
mabigat gawin kung ang gobyemo ng Pilipinas ay handang protektahan ang rnga mamamayang Pilipino
at unahin ang kapakanan nito. Dapat ding ibasum ang VFA, MLSA at iba pang makaisang-panig na
kasunduan sa pagitan ng US at Pilipinas. Patunay ang rnga ito sa patuloy na pagtapak ng imperyalistang
US sa sobemnya ng bansa.
At pinakahuli, dapat kagyat na panagutin at patalsikln si Arroyo sa pagsusulong ng rnga maka-
imperyalista at anti-mamamayang kasunduan at pamamalakad.
Ang tanging maaasahan ng nasabing kabataang kababalhan ay ang sama-samang pagkilos ng
kapwa niya Pilipino. At, kung hindi kikilos ang mammi kasama nlya, ang malawak na hanay ng mamamayan
din ay mananatiling bulnerable sa atake at pagsasarnantala ng lmperyalistang US. Plnatunayan na ng
kasasayan ng pagpapaalis sa base-milltar na ang maigting na kilos-protesta ang isa sa rnga
pinakamahalagang sallk na mapagpasya sa pagpapalayas ng rnga mapagsamantalang sundalong
Amerikano.

PANAHON PAM HA6-ALAY

para kay Kasamang Gla
rebolusyunaryong kabataan
huwarang kababaihan

Lahat tayo'y kailangang magpaalam Simbigat ng bundok ang iyong pag-aalay

'Di man natin gustong lumisan
Magpapakatatag para sa kailangan gawin
Ito ang panahong iyong pinili para
magbigay
It0 ang panahon Para mag-ala~ng b u h a ~'Di man natin gustong lumisan
Habang nagmamahal
Patuloy na mag-aalay ng lakas
Dahil nagmamahal
Patuloy na hahawak ng armas
Ikaw na puno ng pag-asa
Ikaw na puno ng sigla
Ikaw na pun0 ng katanungan
Inaaral ang mundo nang walang patid
Hindi k u k u ~ a sang iyong mithiing maghatid Ito ang panahong iyong pinili para magbigay
ng langit sa masang anakpawis
Lupa ay langit
Matagal nang ipinagkakait
ng sariling buhay sa masang anakpawis
Buhay na huwaran
Lumalaban para sa kalayaan
Lahat tayo ay kailangang magpaalam
Magpapakatatag para sa kailangan gawin
Ito ang panahong iyong pinili para magbigay
Ito ang panahon para mag-alay ng buhay
Habang nagmamahal
Tayo'y patuloy na mag-aalay ng lakas
Dahil nagmamahal
Tayo'y patuloy na hahawak ng armas
Ito ang panahon para mag-alay ng buhay

A
- -
Espesyal na Isyu Kababaihan