CANAL DELA REINA

ni Liwayway A. Arceo

I. Tema
Magandang suriin ang nobelang Canal de la Reina sa aspetong
Sosyo-ekonomikal at Sosyo-politikal. Makikita kasi rito ang tunay na
kalagayan ng isang lipunan at ang pag-uugali o reaksyon nito sa isang
isyung napapanahon. Sa patuloy na “pag-iisang kahig, isang tuka” ng
karamihan ng mga Pilipino, nahihirapan itong paunlarin hindi lang ang
kanyang bansa at lipunan kundi pati na rin ang kanyang sarili. Sa
nobela, mapapansing ang tema nito ay kahirapan. Ito ay kitang kita sa
mismong kabuuan ng nobela pagkat sa bayan ng Canal De La Reina, si
Nyora Tentay ang may kaya sa buhay kung kaya’t siya ang nilalapitan
ng lahat ng naninirahan doon upang umutang dahil sa kakapusan sa
pera. Imbes na tulungan niya ang mga ito ay tinatapalan pa niya ng
malaking interes ang mga umuutang. Nakikita rin dito ang kahirapan
dahil mayroong mga katiwalian at bayaran sa mga opisyal.
Katulad ni Nyora Tentay na may maruming katuhan, ang taong
walang inisip kung hindi ang sariling kasiyahan at karangyaan ay
walang mararating na maganda sa buhay. Si Nyora Tentay ay may
kaunting kaya ngunit ang kaugalian ay walang kagandahan kung kaya’t
sa kahuli-hulihang sandali ng kanyang buhay, lahat ng taong kanyang
inapi noong simula ay hindi rin siya tinulungan. Tulad ng kasabihan
“Huwag kang gagawa ng kung anong bagay na ayaw mong gawin
sayo”, si Nyora Tentay ay masyadong inabuso ang kanyang karangyaan
at imbes na tumulong siya sa mga nangangailangan ay ipinapamukha
pa nito sa mga humihingi ng tulong na sila’y mga hampas lupa.
Katulad ng sa tunay na buhay, ang taong kahit pa gaano ang yaman o
ganda ay hindi nirerespeto at minamahal ng tao kung ang ugali nito ay
walang kagandahan. Ang tao kahit gaano kahirap ngunit may likas na
kabutihan ay palaging tinititingala ng mga tao at binibigyang respeto.
Isa pang aral na ipinararating ng nobela ay walang nananalo sa
katiwalian. Kung sa umpisa ay nakukuha nila ang gusto nila, sa huli ay
pinaparusahan ang mga ganitong tao. Kaya naman sa buhay palaging
ang kabutihan pa rin ang naghahari.

II. Simula
A. Mga Tauhan

Pamilyang de los Angeles Sila ay isang pamilyang may

pagkakaisa at unawaan para sa isa’t isa. Masasabing isa silang
halimbawa ng maayos at halos perpektong pamilya.

1. Salvador- ang padre de pamilya at mabuting asawa ni Caridad.

Tahimik lang ito at minsanan lamang kung magsalita. Kahit
minsan lamang ito magsalita, talagang may kabuluhan at may
lalim naman ito. Madalas din siyang sumasang-ayon sa mga
desisyon ni Caridad lalo na’t kung sa tingin niya’y ito’y tama at para
sa ikabubuti ng asawa.

2. Caridad- isang napakamaunawaing ina sa kanyang pamilya.

Malaki ang pagmamahal at pagaalala niya sa kanyang asawa lalo
na sa kanyang mga anak na si Leni at Junior. Isa siyang babaeng
may malakas at matibay na loob. Hindi siya agad-agad
nagpapatinag sa mga problemang kanyang kinakaharap.

3. Leni -panganay na anak na babae nina Salvador at Caridad.

Nagtapos ito ng medisina at kasalukuyang nag-iinternong doktor.
Espesiyalidad nito ang Pediatrics at talaga namang makikita ang
husay ni Leni sa panggagamot. Matalino rin si Leni at sa
katunayan ay siya pa ang nakakuha ng unang pwesto sa Medical
Board Exam.

4. Junior.- huling miyembro ngpamilya. Kasalukuyan itong

kumukuha ng kursong Architecture sa isang unibersidad. Ang
tunay talagang nais ni Junior ay ang kumuha ng abogasya ngunit
 tinutulan ito ng kanyang mga magulang. Mahilig si Junior
makipag-usap lalo na kung tungkol sa politka at gobyerno.
Mabuting anak si Junior at laging sinusunod ang kanyang mga
magulang

Pamilyang Marcial- Ang pamilyang ito ay puno ng

kaguluhan. Wala kasi silang maayos na komunikasyon. Hindi
pinakikinggan ni Nyora Tentay ang kanyang anak na si Victor
at pilit na pinasusunod ito sa kanyang mga nais kahit na
ayaw naman nito.

5. Victor - ama ni Gerry at asawa ni Gracia. Sunud-sunuran ito sa

kanyang ina. Hindi man kita ay mahal na mahal niya ang
kanyang pamilya.

6. Gracia-asawang hinwalayan ni Victor dahil sa kagustuhan ng

inang si Nyora Tentay

7. Gerry- anak ni Victor at Gracia

B. Tagpuan

Inilarawan ang tagpuan bilang isang maburak, mabaho, at

pinamumutiktikan ng mga iskuwater, at si Nyora Tentay ang
nagmimistulang pinuno rito. Ang lugar na ito ay simbolo ng mga
lunggati ng bawat isa, lalo na ng mga mahihirap. Ipinapakita rin nito na
hindi lamang mga bagay o mga tao ang maaaring maging simbolo ng
pagbabago. Nagkaroon ng relasyon ang mga tauhan sa tagpuang Canal
de la Reina dahil ang lupang pagmamay-ari ni Caridad ay nadirito.
Maraming pangyayari ang naganap sa lugar na ito at dito umikot ang
pinaka-kalamnan ng nobela.
C. Suliranin

Ang suliranin ay nag-umpisa nang malaman ni Caridad na binili

ang kanyang lupa, di umano ni Nyora Tentay mula sa dating katiwala
nila na si Osyong. Dahil sa mga pangyayaring ito, hindi naiwasang
magkaroon ng alitan sa pagitan ng dalawa.

III. Gitna
A. Saglit na Kasiglahan
Sa bayan ng Canal De La Reina, si Nyora Tentay ang may kaya
sa buhay kung kaya’t siya ang nilalapitan ng lahat ng naninirahan doon
upang umutang dahil sa kakapusan sa pera. Imbes na tulungan niya
ang mga ito ay tinatapalan pa niya ng malaking interes ang mga
umuutang. Nakikita rin dito ang kahirapan dahil mayroong mga
katiwalian at bayaran sa mga opisyal.

B. Tunggalian
Nalaman ni Caridad na binili ang kanyang lupa, di umano ni
Nyora Tentay mula sa dating katiwala nila na si Osyong. Dahil sa mga
pangyayaring ito, hindi naiwasang magkaroon ng alitan sa pagitan ng
dalawa.

C. Kasukdulan.
Ang kalutasan ng nobela ay naging maayos at masaya. Ang lahat
ay nagdiwang dahil ang kanilang mga suliranin ay natapos sa isang
maayos at mapayapang paraan. Si Junior ay pinayagan nang kumuha
ng abogasya at si Leni at Gerry naman ay nagpakasal na. Nagpasya
silang mag-umpisa ng bagong buhay at mga pangarap sa kanilang lupa
sa Canal de la Reina.
IV. Wakas
A.Kakalasan
Nagkaroon ng solusyon ang suliranin nang isang araw ay
may dumating na napakalakas na bagyo sa bansa. Naging dulot
nito ay ang pagkakatangay sa baha ng mga naninirahan sa Canal
de la Reina at kasama rito si Nyora Tentay. Sa di inaasahang
pangyayari ay napunta sa pamilyang de los Angeles ang mga
papeles ni Nyora Tentay sa pamamagitan ni Ingga ngunit pinili pa
rin itong isauli ng pamilya dahil nais nilang maging patas.

B. Katapusan
Dahil na rin siguro sa mga pangyayari ay naisip na ni
Nyora Tentay na masama ang kanyang mga ginagawa. Tinanggap
nito ang kanyang pagkatalo at ibinalik ang lupa sa tunay na
nagmamay-ari.

V. Mensahe
Maraming makikitang isyung-panlipunan sa nobela. Hanggang sa
ngayon ay nagaganap pa rin ito sa iba’t ibang panig ng ating bansa.
Maliit man o matataas na tao ay nasasangkot sa ganitong mga gawain.
Dahil dito, buhay ng mga mamamayan ang naaapektuhan. Bumababa
na rin tuloy tuloy ang ekonomiya at hindi nagiging maayos ang
pamamalakad ng batas ng ating bansa.

Makikita rito na ang tao ay maaaring magbago para sa ikabubuti

nito. Hindi lahat ay isinilang na masama dahil tayo ay nilikha ayon sa
katangian ng Diyos. Kahit kalian ay hindi mananaig ang kasamaan sa
kabutihan.