You are on page 1of 386

OLD FILIPINO DICTIONARY

From the internet by Yrecho March 3, 2010

Used CTRL+F to easily find the Filipino word

* aap :: wholesale purchase of harvest * aba 1 ------IN: abain, inaba, inaaba, aabain --------: to mistreat, to treat miserably ++ poor T1) Huwag mo namang abain ang iyong hipag. E1) Don't treat your sister-in-law miserably. * aba 2 ++ [exclamation of surprise or admiration] T1) Aba! Bakit ngayon mo lang sinabi? E1) Hey, how come you only said it now? T2) Aba! Ikaw ang bahala. E2) Well, do as you please. T3) Aba oo. E3) Of course. * abaka :: Manila hemp, abaca {der Hanf} T1) Si Pedro ay gumamit ng abaka sa pagtali ng kahoy. E1) Pedro used abaca to tie the wood together. * abakada :: alphabet {das Alphabet} T1) Ang mga bata ay nag-aral ng abakada sa paaralan. E1) The children studied the alphabet in school. * abala ------UM: umabala,, umaabala, aabala --------: to delay, to hinder ------IN: abalahin, inabala, inaabala, aabalahin --------: to disturb

-----MAG: mag-abala, nag-abala, nag-aabala, mag-aabala --------: to trouble oneself ------MA: maabala, naabala, naaabala, maaabala --------: to be inconvenienced :: delay, disturbance {die Stoerung} :: (pag-abala) interruption :: (pang-abala) distraction :: (kaabalahan) inconvenience ++ busy, occupied ++ (mapag-abala) ceremonious T1) Huwag kang mag-abala. E1) Do not trouble yourself. T2) Siya ang umabala sa akin. E2) He was the one who disturbed me. T3) Inabala ko siya. E3) I disturbed him. * abaloryo :: glass bead {die Glasperle} * abandonado ++ abandoned {verlassen} * abang -----MAG: mag-abang, nag-abang, nagaabang, mag-aabang ------AN: abangan, inabangan, inaabangan, aabangan --------: to wait for :: watcher :: act of waiting and watching T1) Mag-abang ka ng sasakyan. E1) Wait for a ride. T2) Abangan mo ang sasakyan. E2) Wait for the vehicle. * abaniko :: folding fan {der Faecher} T1) Gamitin mo ang abaniko kung gusto mong magpalamig. E1) Use the folding fan if you want to have some fresh air. T2) Mag-abaniko ka. E2) You fan yourself. * abante ------UM: umabante,, umaabante, aabante -------I: iabante, inabante, inaabante, iaabante --------: to move forward T1) Umabante ka ng kaunti. E1) You move forward a little. T2) Iabante mo ang kotse ng kaunti.

E2) Move the car forward a little. * abat ------AN: abatan, inabatan, inaabatan, aabatan --------: to ambush :: ambush T1) Inabatan ng mga rebelde ang mga sundalo. E1) The rebels ambushed the soldiers. * abay ------UM: umabay,, umaabay, aabay ------AN: abayan, inabayan, inaabayan, aabayan --------: to escort :: companion, best man, bridesmaid ++ close to each other T1) Si Pedro ang abay ni Juan sa kasal. E1) Pedro is the best man at Juan's wedding. T2) Umabay si Pedro sa kasal ni Juan. E2) Pedro acted as best man at Juan's wedding. T3) Abayan mo si Juan sa kasal niya. E3) Be Juan's best man at his wedding. * abenida :: avenue * abiso -----MAG: mag-abiso, nag-abiso, nag-aabiso, mag-aabiso ------AN: abisuhan, inabisuhan, inaabisuhan, aabisuhan --------: to announce, to inform, to notify :: notice, notification T1) Abisuhan mo si Pedro ng aking pagdating. E1) Notify Pedro about my arrival. * abitsuwela :: snap bean > bitsuelas * abnoy :: freak ++ abnormal * abo :: ashes :: (abuhan) ash tray ++ grey T1) Inilagay ni Pedro ang abo sa abuhan. E1) Pedro put the ashes into the ash tray. * abogada :: lawyer, attorney-at-law > abogado * abokado :: avocado * abono :: fertilizer, manure {der Duenger} * abot 1 ------UM: umabot,, umaabot, aabot -----MAG: mag-abot, nag-abot, nag-aabot, mag-aabot ------IN: abutin, inabot, inaabot, aabutin -------I: iabot, inabot, inaabot, iaabot ------AN: abutan, inabutan, inaabutan, aabutan ------MA: maabot, naabot, naaabot, maaabot --------: to reach, to hand over, to be in time :: reach, power, range, capacity :: (pag-abot) reaching ++ abreast with, within reach T1) Mag-abot ka ng pagkain. E1) Pass some food. T2) Umabot ka ng ulam. E2) Reach for the food. T3) Inabot niya ang bus. E3) He got there in time for the bus. T4) Inabutan niya ang bus. E4) He caught up with the bus. * abot 2 ------UM: umabot,, umaabot, aabot -----MAG: mag-abot, nag-abot, nag-aabot, mag-aabot ------AN: abutan, inabutan, inaabutan, aabutan --------: to overtake ++ overtaken * abrasyete ++ walking arm-in-arm * abrelata :: can opener > abrilata * abrigo :: wrap, lady's coat * Abril :: April * abubot :: article, thing T1) Maraming abubot ang taong iyan. E1) That man has plenty of things.

* abukay :: white parrot * abuloy ------UM: umabuloy,, umaabuloy, aabuloy -----MAG: mag-abuloy, nag-abuloy, nagaabuloy, mag-aabuloy ------AN: abuluyan, inabuluyan, inaabuluyan, aabuluyan -------I: iabuloy, inabuloy, inaabuloy, iaabuloy --------: to contribute, to help :: contribution, help, alms T1) Mag-abuloy ka sa patay. E1) Contribute [money] for the funeral. T2) Umabuloy ka sa kanya. E2) Help him. * aburido ++ anxious, confused {verstoert} * abuso ------UM: umabuso,, umaabuso, aabuso ------IN: abusuhin, inabuso, inaabuso, aabusuhin --------: to abuse :: abuse, maltreatment ++ (abusado) abusive * adbenturero :: adventurer {der Abenteurer} * adelanto ++ in advance, ahead of time :: downpayment * adelpa :: oleander {der Oleander} * adhika :: goal, ambition, wish :: (adhikain) motivation T1) Ano ang kanyang adhika sa buhay? E1) What is her ambition in life? * administrador :: administrator * administrasyon :: administration * adobo :: a dish

T1) Adobong manok at baboy ang ulam ni Maria kagabi. E1) Maria had marinated chicken and pork last night. * adorno -----MAG: mag-adorno, nag-adorno, nagaadorno, mag-aadorno --------: to upholster :: adornment {die Verzierung} :: (tagaadorno) decorator * aduwana :: customs {der Zoll} * adwa :: nausea {die Uebelkeit} * adya :: protection {der Schutz} * adyos ++ good bye > adiyos, adios {tschuess} * aga -----MAG: mag-agahan, nag-agahan, nagaagahan, mag-aagahan --------: to eat breakfast ---MAGPA: magpaaga --------: to antedate {zurueckdatieren} :: being early :: (agahan) breakfast {das Fruehstueck} :: (umaga) morning {der Morgen} :: (kinaumagahan) next morning ++ (maaga) early {frueh} T1) Kay aga mo. E1) How early you are. T2) Maaga siyang gumising. E2) He wakes up early. * agaak :: a fish * agad ++ at once, soon, immediately, right away {sofort} ++ (kaagad) immediately {unmittelbar} T1) Tumakbo siya agad. E1) He ran at once. T2) Agad siyang umuwi nang marinig ang balita. E2) He went home immediately when he heard the news.

* agahas ------UM: umagahas,, umaagahas, aagahas --------: to wheeze * agam-agam :: doubt, hesitation, suspicion {der Zweifel} T1) May agam-agam si Maria. E1) Maria has some doubt. * agap ------UM: umagap,, umaagap, aagap --------: to be early ------AN: agapan, inagapan, inaagapan, aagapan --------: to get something on time :: promptness, quickness :: (pagkamaagap) promptitude ++ (maagap) prompt, punctual, quick > maagapan T1) Maagap si Pedro sa pagdating sa trabaho. E1) Pedro is punctual at work. T2) Agapan mo ang mga sariwang gulay sa palengke. E2) Go to the market early to get the fresh vegetables. T3) Inagapan niya ang mga sariwang isda sa palengke kaninang madaling araw. E3) He was in the market early this morning for fresh fish. * agapay ------UM: umagapay,, umaagapay, aagapay --------: to flank ++ side by side ++ (magkaagapay) abreast * agas :: miscarriage * agaw ------UM: umagaw,, umaagaw, aagaw ----MANG: mang-agaw, nang-agaw, nangaagaw, mang-aagaw ------AN: agawan, inagawan, inaagawan, aagawan ------IN: agawin, inagaw, inaagaw, aagawin --------: to snatch, to grab, to take by force :: sudden snatching away :: (pag-agaw) seizure :: (agawan) struggle ++ (agaw-buhay) between life and death T1) Huwag kang mang-agaw ng gamit ng iba. E1) Don't snatch away other people's things. T2) Umagaw ka sa pabitin.

E2) Get in there and grab for the hanging object. T3) Inagaw ni Pedro ang baon ni Maria. E3) Pedro snatched Maria's brown bag. T4) Agaw-buhay ang kanyang kapatid. E4) His brother is between life and death. * agham :: science {die Wissenschaft} ++ (makaagham) scientific * agihap :: sore at the corner of the mouth * agila :: eagle {der Adler} * aginaldo :: Christmas present {das Weihnachtsgeschenk} * agiw :: cobweb {die Spinnwebe} T1) Maraming agiw sa kanilang kisame. E1) There is plenty of cobweb in their ceiling. * agnas ------UM: umagnas,, umaagnas, aagnas --------: to erode :: erosion {die Erosion} ++ rotten {verrottet} T1) Agnas na ang katawan ng anak niya. E1) His son's body was already decomposed. * agos ------UM: umagos,, umaagos, aagos --------: to flow {fliessen} -------I: iagos, inagos, inaagos, iaagos ------IN: agusin, inagos, inaagos, aagusin --------: to be carried away by the current :: current, flow {die Stroemung} :: (pag-agos) inflow, influx ++ (maagos) having swift currents T1) Mabilis ang agos sa ilog. E1) The current of the river is fast. T2) Maagos ang ilog ngayong tag-ulan. E2) The river has swift currents this rainy season. T3) Baka agusin inyong bangka sa lakas ng ulan. E3) Your boat might be carried away by the current because of the heavy rain. T4) Umagos ang tubig.

E4) The water was flowing. * Agosto :: August {der August} * agpang ++ fitted, adjusted {angepasst} * agrabiyado ++ offended, at a disadvantage * agresibo ++ aggressive {aggressiv} * agridulse :: a sauce * aguhilya :: hair pin * aguho :: pine tree * agunyas :: music for the dead * agwa bendita :: holy water {das Weihwasser} * agwat ------UM: umagwat,, umaagwat, aagwat --------: to become separated, to leave a gap :: gap, distance, space {der Abstand} * ahas :: snake > serpyente {die Schlange} T1) Nakakita kami ng malaking ahas sa ilalim ng mga dahon. E1) We saw a big snake under the leaves. * ahensiya :: pawnshop, agency {die Agentur} :: (ahente) agent, salesman {der Agent} * ahit -----MAG: mag-ahit, nag-ahit, nag-aahit, magaahit ------IN: ahitin, inahit, inaahit, aahitin --------: to shave :: shaved part, shaving service :: (pang-ahit) razor, shaver {der Rasierer} T1) Ahitin mo ang iyong balbas. E1) Shave your beard. T2) Inahit ni Pedro ang kanyang balbas.

E2) Pedro shaved his beard. T3) Makinis ang ahit niyang ulo. E3) His shaved head is smooth. * ahon ------UM: umahon,, umaahon, aahon -----MAG: mag-ahon, nag-ahon, nag-aahon, mag-aahon -------I: iahon, inahon, inaahon, iaahon ------IN: ahunin, inahon, inaahon, aahunin --------: to take something or someone out of the water, to go upwards :: disembarking, ascent T1) Iahon mo ang bata sa tubig. E1) Get the child out of the water. T2) Umahon na tayo. E2) Let's get out of the water. T3) Inahon nila ang lumubog na bangka sa dagat. E3) They took the sunken boat out of the sea. * akab ++ tight fitting, tightly set * akademya :: academy * akala -----MAG: mag-akala, nag-akala, nag-aakala, mag-aakala ------IN: akalain, inakala, inaakala, aakalain --------: to believe, to presume, to think, to imagine :: idea, belief > ideya :: (pag-aakala) presumption :: (munakala) plan, project [muna + akala] T1) Iyan ay maling akala. E1) That is a wrong idea. T2) Akala ko'y kumain ka na. E2) I thought you had eaten. T3) Huwag kang mag-akala na ako ay taksil. E3) Don't get the idea that I'm unfaithful. T4) Baka akalain mong ako ay taksil. E4) You might think I'm unfaithful. * akap ------UM: umakap,, umaakap, aakap ----MANG: mang-akap, nang-akap, nangaakap, mang-aakap ------IN: akapin, inakap, inaakap, aakapin --------: to embrace T1) Nang-akap siya ng babae. E1) He embraced a woman.

T2) Inakap niya ako. E2) He embraced me. * akapulko :: ringworm bush * akasya :: acacia tree {die Akazie} * akay ------UM: umakay,, umaakay, aakay --------: to hang on for support or guidance ------IN: akayin, inakay, inaakay, aakayin --------: to lead by the hand, to guide :: person led by the hand :: (akayan) hatch, brood T1) Sino ang akay mo? E1) Whom are you leading? T2) Inakay niya ang bata. E2) He led the child by the hand. T3) Umakay siya sa akin. E3) He clung to me for support. * akbay ------AN: akbayan, inakbayan, inaakbayan, aakbayan --------: to put the arm over another's shoulder ++ with the arm over another's shoulder T1) Huwag mong akbayan ang bata. E1) Don't put your arm over the shoulder of the child. * akda :: literary work, writings * akin ++ my, mine, me ++ (nakin) it seems to me ++ (kana) give me [akin na] > akina T1) E1) T2) E2) Akin ang pamaypay na iyan. That's my fan. Kana ang aklat ko. Give me my book.

:: (pang-aakit) seduction ++ (maakit) attractive > mapang-akit T1) Akitin mo ang mga mamimili sa pamamagitan ng iyong ganda. E1) Attract the buyers with your beauty. T2) Inakit niya ako. E2) She enticed me. * aklas :: labour strike :: (mag-aaklas) striker * aklat --Pas: isaaklat --------: to make into a book :: book > libro :: (aklatan) library :: (muntaklat) handbook * akma ------UM: umakma,, umaakma, aakma -----MAG: mag-akma, nag-akma, nag-aakma, mag-aakma --------: to get ready to do something, to be properly fitted -------I: iakma, inakma, inaakma, iaakma --------: to set something ++ fitted, applicable T1) Iakma mo ang baril. E1) Aim the gun. T2) Umakma siya. E2) He got ready. * ako ------UM: umako,, umaako, aako ----MANG: mang-ako, nang-ako, nang-aako, mang-aako ------IN: akuin, inako, inaako, aakuin --------: to claim :: I, me * aksaya -----MAG: mag-aksaya, nag-aksaya, nagaaksaya, mag-aaksaya ------IN: aksayahin, inaksaya, inaaksaya, aaksayahin --------: to waste :: waste :: (pag-aaksaya) dissipation :: (pagkaaksaya) atrophy ++ (maaksaya) wasteful > aksayado, mapagaksaya T1) Aksaya lang ng oras ng manood ng TV. E1) Watching TV is only a waste of time .

* akit ------UM: umakit,, umaakit, aakit ------MA: maakit, naakit, naaakit, maaakit ----MANG: mang-akit, nang-akit, nang-aakit, mang-aakit -------I: iakit, inakit, inaakit, iaakit ------IN: akitin, inakit, inaakit, aakitin --------: to charm, to attract, to lure, to entice :: (pang-akit) charm, enticement

T2) Maaksaya sa paggamit ng papel si Maria. E2) Maria's paper usage is wasteful. T3) Inaksaya ni Pedro ang kanyang mana. E3) Pedro wasted his inheritance. T4) Huwag pag-aksayahan ng panahon ang hindi importanteng bagay. E4) Don't waste time on unimportant things. * aksesorya :: apartment house, tenement * aksidente ------MA: maaksidente, naaksidente, naaaksidente, maaaksidente --------: to meet an accident :: accident T1) Naaksidente siya kahapon. E1) He met an accident yesterday. * akto ------UM: umakto,, umaakto, aakto --------: to act, to perform [in a play], to behave :: act, law, decree T1) Umakto siyang baliw sa isang palabas. E1) He took the role of a crazy person in a play. * akusa ----MANG: mang-akusa, nang-akusa, nangaakusa, mang-aakusa ------AN: akusahan, inakusahan, inaakusahan, aakusahan --------: to accuse * akustika :: acoustics * akyat -----MAG: mag-akyat, nag-akyat, nag-aakyat, mag-aakyat -------I: iakyat, inakyat, inaakyat, iaakyat --------: to carry something up a height ------UM: umakyat,, umaakyat, aakyat ------IN: akyatin, inakyat, inaakyat, aakyatin --------: to climb up, to go up :: (pag-akyat) ascension, ascent ++ (paakyat) uphill, upwards, upstairs T1) Mag-akyat ka rito ng isang baldeng tubig. E1) Bring a pail of water up here. T2) Umakyat ka sa punong mangga. E2) Go up the mango tree. T3) Inakyat ni Pedro ang punong mangga. E3) Pedro went up the mango tree.

* ala-swerte :: random * alaala -----MAG: mag-alaala, nag-alaala, nag-aalaala, mag-aalaala --------: to fret {sich Sorgen machen} ------MA: maalaala, naalaala, naaalaala, maaalaala --------: to remember --IPA: ipaalaala --------: to remind :: memory :: souvenir, gift :: (paalaala) reminder :: (pag-alaala) anxiety ++ (mapag-alaala) thoughtful T1) Naalaala niya ang aking sinabi. E1) He remembers what I said. T2) Bakit ka nag-aalaala? E2) Why are you worrying? * alab ---MAGPA: magpaalab --------: to inflame :: ardor, blaze :: (kaalaban) fervor ++ (maalab) ardent * alabastro :: alabaster * alaga -----MAG: mag-alaga, nag-alaga, nag-aalaga, mag-aalaga ------AN: alagaan, inalagaan, inaalagaan, aalagaan --------: to take care --Akt: makapag-alaga --------: to be able to care for :: person, animal or thing being taken care of > alagain :: (pangangalaga) custody, protection :: (tagapag-alaga) guardian ++ (maalaga) caring ++ (alagang-alaga) well-kept T1) Si Maria ay may alagang pagong. E1) Maria has a pet turtle. T2) Mag-alaga ka ng bata. E2) Take care of the child. T3) Alagaan mo ang iyong kapatid. E3) Take care of your brother.

* alagad :: disciple, follower, apostle, helper > disipulo * alagata ------IN: alagatain --------: to mind, to be concerned about, to think about :: constant caution, constant desire, concern * alagaw :: a shrub * alahas :: jewelry, jewels :: (alahero) jewel maker > mag-aalahas :: (alahasan) jewelry store * alak :: wine, liquor :: (alakan) distillery, wine store * alakdan :: scorpion T1) Natatakot ang bata sa alakdan. E1) The child is afraid of the scorpion. * alakaak :: a fish * alakalakan :: backside of knee {die Kniekehle} * alakbat :: shoulder strap * alala -----MAG: mag-alala, nag-alala, nag-aalala, mag-aalala ------MA: maalala, naalala, naaalala, maaalala ------IN: alalahanin, inalala, inaalala, aalalahanin $ --------: to remember, to worry, to be anxious about something -MAKA: makaalala, nakaalala, nakaaalala, makaaalala --------: to be able to remember :: memory, recollection ++ (maalalahanin) solicitous {besorgt} T1) Huwag kang mag-alala. E1) Don't worry. T2) Huwag mo siyang alalahanin. E2) Don't worry about him. T3) Naaalala mo kaya ang pangalan niya? E3) Do you remember his name?

* alalaon ++ (alalaon baga) therefore, that is ++ (alalaon ko) what I mean ++ (alalaon sana) should have, might have * alalay ------UM: umalalay,, umaalalay, aalalay -----MAG: mag-alalay, nag-alalay, nag-aalalay, mag-aalalay ------AN: alalayan, inalalayan, inaalalayan, aalalayan --------: to give support, to help, to practice moderation :: assistant, helper T1) Kasama ni Nora ang kanyang alalay. E1) Nora brings along her assistant. T2) Umalalay siya sa may sakit. E2) He gave support to the sick. T3) Alalayan mo ang may sakit. E3) Help the sick. T4) Alalayan mo ang pagkain. E4) Eat moderately. * alam ------UM: umalam,, umaalam, aalam ------MA: malaman, nalaman, nalalaman, malalaman $ ------IN: alamin, inalam, inaalam, aalamin --------: to know, to have a knowledge of, to find out --IPA: ipaalam --------: to inform, to enlighten ----MAKI: makialam --------: to meddle, to interfere :: knowledge, understanding > kaalaman, pagkaalam :: (pagkakaalam) cognizances ++ (maalam) knowledgeable, well-versed ++ (mapagmaalam) pedantic T1) May alam ka ba sa nangyari? E1) Do you have any knowledge about what happened? T2) Maalam si Maria tungkol sa paggamot ng mga bata. E2) Maria is knowledgeable in treating childrens' illness. T3) Alamin mo kung saan nakatira si Maria. E3) Find out where Maria lives. T4) Nais niyang malaman kung dalaga pa siya. E4) He wants to know if she is still single. * alamang

:: tiny shrimps * alamat :: folklore, legend, fairy tale ++ (maalamat) legendary T1) May nalalaman siyang mga alamat. E1) He knows many legends. * alambre :: wire * alamid :: fox * alampay :: shoulder kerchief, shawl T1) Maganda ang alampay ni Rosa. E1) Rosa's shawl is pretty. * alang-alang :: behalf, regard, esteem, consideration * alangan -----MAG: mag-alangan, nag-alangan, nagaalangan, mag-aalangan --------: to be uncertain, to be doubtful, to be inadequate :: (pag-aalanganin) hesitancy ++ uncertain, doubtful > alanganin T1) Alangan ang kanyang pagtitiwala sa gobyerno. E1) He is doubtful about trusting the government. T2) Huwag kang mag-alangan tungkol sa iyong pananampalataya sa Diyos. E2) Don't doubt your faith in God. * alap ------UM: umalap,, umaalap, aalap --------: to take one's turn :: turn, shift * alapaap :: cirrus cloud * alarma :: alarm ??? naalarma ??? nakaalarma * alas 1 ++ at [time of the day] > alas-, ala, ala* alas 2

:: ace * alat ------UM: umalat,, umaalat, aalat --------: to become salty ------AN: alatan, inalatan, inaalatan, aalatan --------: to make something salty :: saltiness > kaalatan ++ (maalat) salty T1) Kulang sa alat ang niluto niyang adobo. E1) The adobo she cooked was less salty. T2) Maalat ang niluto niyang adobo. E2) The adobo she cooked was salty. T3) Umalat ang niluto niyang adobo pagkatapos niyang dagdagan ng toyo. E3) The adobo she cooked became salty after she added soy sauce. T4) Inalatan niya ang adobo. E4) She made the adobo salty. * alatan :: a fish * alay ------UM: umalay,, umaalay, aalay -----MAG: mag-alay, nag-alay, nag-aalay, magaalay ------AN: alayan, inalayan, inaalayan, aalayan -------I: ialay, inalay, inaalay, iaalay --------: to dedicate, to offer :: dedication, offering T1) Nagbigay siya ng alay sa simbahan. E1) He gave an offering to the church. T2) Mag-alay ka ng bulaklak sa Birhen. E2) Offer flowers to the Virgin. T3) Ialay mo ang iyong buhay sa Diyos. E3) Make your life an offering to God. * albay :: support at the side of a house * alboroto :: outcry, tumult * albularyo :: quack doctor * ale :: aunt, step mother > aling, ali * Aleman :: German :: (Alemanya) Germany

* algodon :: a fish * alibadbad ---MAGPA: magpaalibadbad, nagpaalibadbad, nagpapaalibadbad, magpapaalibadbad --------: to nauseate ------IN: alibadbarin, nialibadbad, niaalibadbad, aalibadbarin ------AN: alibadbaran, nialibadbaran, niaalibadbaran, aalibadbaran --------: to be nauseous :: nausea, dizziness * alibangbang :: a tree * alibugha ++ wasteful, irresponisble * aligasin :: a fish * aligi :: ovary of crabs or shrimps * aligid ------UM: umaligid,, umaaligid, aaligid --------: to circle around, to hang around ------UM: pumaligid,, pumapaligid, papaligid $ --------: to encircle, to surround ++ circling around T1) Umaligid sa kaniya ang maraming tao. E1) Many people hovered around him. * alik-ik ------UM: umalik-ik,, umaalik-ik, aalik-ik --------: to chuckle * alikabok :: dust ++ (maalikabok) dusty T1) Maalikabok sa loob ng bahay. E1) It is dusty inside the house. * alila -----MAG: mag-alila, nag-alila, nag-aalila, magaalila ----MANG: mang-alila, nang-alila, nang-aalila, mang-aalila ------IN: alilain, inalila, inaalila, aalilain --------: to make or to treat somebody like a slave :: slave, servant > alipin

T1) Ang alila ni Pacita ay lalaki. E1) Pacita's servant is a boy. * alimango :: crab T1) Masarap ang alimango kung mataba. E1) Crabs are delicious if they are fat. * alimasag :: a crab * alimpuyo :: whirl, eddy * alimuom :: vapor rising from the ground * alimura -----MAG: mag-alimura ------IN: alimurahin --------: to vilify :: insult, critiscism, scornful remarks * alimuranin :: a snake * alin ++ which, which one ++ (alinman) whichever T1) Alin ang anak mo? E1) Which is your daughter? * alinagnag :: hazy visibility ++ seen through haze * alindayag ++ floating in the air * alindog :: personal charm, gorgeousness ++ (maalindog) charming * alingangaw :: echo, reverberation * alingasaw ------UM: umalingasaw,, umaalingasaw, aalingasaw --------: to effuse an offensive odor :: effusion or emanation of an offensive odor T1) Umaalingasaw ang bulok na isda. E1) An offensive odor emanates from the rotten fish.

* alingasngas :: scandal > eskandalo, iskandalo ++ (maalingasngas) scandalous > maiskandalo * alingawngaw ------UM: umalingawngaw,, umaalingawngaw, aalingawngaw --------: to echo :: echo, rumor * alinlangan -----MAG: mag-alinlangan, nag-alinlangan, nag-aalinlangan, mag-aalinlangan --------: to worry, to doubt :: worry, doubt > pag-aalinlangan :: (pag-aalinlanganan) impugning ++ (mapag-alinlangan) sceptical * alinsabay ++ contemporary, of the same era * alinsangan ++ (maalinsangan) warm, hot T1) Maalinsangan sa Maynila tuwing tagaraw. E1) It is hot in Manila during summer. * alinsunod ------UM: umalinsunod,, umaalinsunod, aalinsunod --------: to conform :: (alinsunuran) precedent, model, basis :: (pag-alinsunod) accordance, conformity ++ according to, following * alintana ------IN: alintanahin --------: to notice, to be aware :: care, attention, concern * alinugnog :: spinning * alipin ------UM: umalipin,, umaalipin, aalipin ------IN: alipinin, inalipin, inaalipin, aalipinin --------: to enslave :: slave, servant :: (pagkaalipin) slavery :: (pagkakaalipin) bondage T1) Huwag mong alipinin ang aking kapatid. E1) Don't make a slave of my sister.

* alipunga :: athlete's foot T1) Maraming alipunga sa paa si Pedro. E1) Pedro has plenty of athlete's foot. * alipusta ------UM: umalipusta,, umaalipusta, aalipusta ------IN: alipustahin, inalipusta, inaalipusta, aalipustahin --------: to maltreat, to ridicule, to insult :: (pag-alipusta) opprobrium ++ (mapang-alipusta) opprobrious T1) Huwag kang mang-alipusta ng mahirap na tao. E1) Don't ridicule a poor man. T2) Inalipusta niya ang mahirap na ale. E2) She ridiculed the poor woman. * alipuyo :: whirlpool * alis ------UM: umalis,, umaalis, aalis --------: to leave -----MAG: mag-alis, nag-alis, nag-aalis, magaalis ------IN: alisin, inalis, inaalis, aalisin ------AN: alisan, inalisan, inaalisan, aalisan ------MA: maalis, naalis, naaalis, maaalis --------: to take away, to remove, to deduct ---MAGPA: magpaalis, nagpaalis, nagpapaalis, magpapaalis --MAPAPA: mapaalis --------: to get someone to go away ---PA-IN: paalisin, pinaalis, pinaaalis, paaalisin --------: to discharge, to eject :: departure > pag-alis {die Abfahrt} :: (pag-aalis) elimination :: (pagkaalis) removal :: (pagpapaalis) dismissal ++ (maaalis) removable T1) Anong oras ang alis ng eroplano patungong Amerika? E1) What time will the plane depart for the US? T2) Mag-alis ka ng sapatos bago pumasok ng bahay. E2) Remove your shoes before entering the house. T3) Umalis siya kahapon. E3) He left yesterday. T4) Alis diyan! E4) Get lost!

T5) Inalis ko ang aklat sa mesa. E5) I removed the book from the table. T6) Inalisan ng babae ng pagkain ang anak. E6) The woman removed the food from the child. T7) Magpaalis ka ng bata riyan. E7) Tell the children to leave there. * alisto :: (kaalistuhan) alertness ++ alert * alit :: conflict, quarrel, misunderstanding > alitan, bangay {der Streit} * alitaptap :: firefly {das Gluehwuermchen} * alituntunin :: regulation, law * aliw ------UM: umaliw,, umaaliw, aaliw --------: to amuse ----MANG: mang-aliw, nang-aliw, nang-aaliw, mang-aaliw -----MAG: mag-aliw, nag-aliw, nag-aaliw, magaaliw ------IN: aliwin, inaliw, inaaliw, aaliwin --------: to console, to comfort :: consolation, comfort {der Trost} :: (aliwan) entertainment, pastime :: (taga-aliw) comforter :: (kaaliwan) pleasure T1) Aliwin mo siya. E1) Console her. * aliwalas :: clarity, spaciousness {die Offenheit} ++ (maaliwalas) clear, spacious, open, wellventilated * aliwaswas :: scandal, malicious gossip * alkampor :: camphor * alkansia :: piggy bank {das Sparschwein} * alkantarilya :: sewer

* alkawete :: pimp * alkayde :: warden * alkitran :: tar, pitch {der Teer} * alma ------UM: umalma,, umaalma, aalma --------: to rise on the hind legs T1) Umalma ang mailap na kabayo. E1) The untamed horse rose on its hind legs. * almirante :: admiral * almires :: small stone mortar {der Moerser} * almirol :: laundry starch > amirol {die Staerke} * almohadon :: cushion * almoneda :: bargain sale * almuranas :: hemorrhoids * almusal -----MAG: mag-almusal, nag-almusal, nagaalmusal, mag-aalmusal --------: to have breakfast :: breakfast {das Fruehstueck} T1) Mag-almusal tayo ng maaga. E1) Let's have breakfast early. * alo ------IN: aluin, inalo, inaalo, aaluin --------: to console :: something that consoles {der Trost} T1) Aaluin ko ang aking lola. E1) I'll cheer up my grandma. * alog ------UM: umalog,, umaalog, aalog -----MAG: mag-alog, nag-alog, nag-aalog, mag-aalog ------IN: alugin, inalog, inaalog, aalugin

--------: to shake :: shaking up {das Schuetteln} ++ (maalog) shaky T1) Alugin mo ang kahon. E1) Shake the box. T2) Umalog ang sasakyan. E2) The vehicle shook. * alogbati :: a vine * alok ------UM: umalok,, umaalok, aalok -----MAG: mag-alok, nag-alok, nag-aalok, magaalok -------I: ialok, inalok, inaalok, iaalok ------IN: alukin, inalok, inaalok, aalukin --------: to offer, to advertise :: offer T1) May alok ako para sa iyo. E1) I have an offer for you. T2) Mag-alok ka sa mga bisita ng pagkain. E2) Offer the guests some food. T3) Alukin mo siya ng pagkain. E3) Offer him some food. * alon ------UM: umalon,, umaalon, aalon --------: to move like waves :: wave {die Welle} T1) Umalon ng malakas kahapon sa dagat. E1) The waves were big yesterday at the sea. * alongbani :: whirlpool in water * alpa :: harp > arpa * alpas ------UM: umalpas,, umaalpas, aalpas ------AN: alpasan, inalpasan, inaalpasan, aalpasan --------: to become free, loose, untied [animals] -MAKA: maka-alpas, naka-alpas, naka-aalpas, maka-aalpas --------: to be able to escape T1) Naka-alpas ang mga bilanggo. E1) The prisoners were able to escape. * alpiler :: pin, brooch {die Brosche}

* alpombra :: rug, carpet * alsa ------UM: umalsa,, umaalsa, aalsa --------: to rise -----MAG: mag-alsa, nag-alsa, nag-aalsa, magaalsa --------: to rebel, to revolt, to rise up against, to stage a strike -------I: ialsa ------IN: alsahin, inalsa, inaalsa, aalsahin --------: to raise, to lift :: rising [dough] :: (pag-alsa) mutiny, rebellion T1) Umalsa ang puto. E1) The rice cake rose. T2) Nais mag-alsa ang mga manggagawa. E2) The laborers wanted to stage a strike. T3) Alsahin mo ito. E3) Lift this up. * alta presiyon :: high blood pressure * alulod :: rain pipe, rain gutter, downspout {die Regenrinne} * alulong :: distant howling * alulos :: current of a river * alumahan :: mackerel * aluminyo :: aluminum * alumpihit ++ wriggling and twisting [discomfort, pain] * alunignig :: faint echo or idea * alupihan :: centipede {der Tausendfuessler} * ama :: father > tatay, itay {der Vater} :: (inaama) godfather

:: (pagkaama) paternity :: (mag-ama) father and child {Vater und Kind} :: (mag-aama) father and children {Vater und Kinder} ++ (makaama) paternal * amag :: mold, mildew, fungus {der Schimmel} * amain :: uncle > tiyo, tito {der Onkel} * amang :: reference to a boy * amanos ++ on even terms * amapola :: poppy * amarilis :: a fish * amatista :: amethyst * amats :: effect of drugs * amba ------UM: umamba,, umaamba, aamba ------AN: ambaan, inambaan, inaambaan, aambaan --------: to gesture threateningly :: threat {die Drohung} T1) Umamba siyang susuntukin si Pedro. E1) He gestured as though he will hit Pedro. * ambag -----MAG: mag-ambag, nag-ambag, nagaambag, mag-aambag -------I: iambag, inambag, inaambag, iaambag --------: to contribute, to give a share of any kind :: contribution, share in a collective affair T1) Mag-ambag tayo para sa mga mahihirap. E1) Let's give something to the poor. * ambon ------UM: umambon,, umaambon, aambon --------: to drizzle, to shower lightly :: drizzle, light rain, shower

T1) Umambon kahapon. E1) It showered lightly yesterday. * ambos :: consolation prize ++ both, together * ambulansya :: ambulance * Amerikano :: American > Kano * amihan :: cool northeast wind * amilyaramyento :: land tax * amin 1 ------UM: umamin,, umaamin, aamin ------IN: aminin --------: to avow {bekennen} ++ (aminado) admitted, confessed * amin 2 ++ our, ours, us T1) Pumunta ka sa amin. E1) Go to our place. * amistad :: friendship * amo ------UM: umamo,, umaamo, aamo -----MAG: mag-amo, nag-amo, nag-aamo, mag-aamo ------IN: amuin, inamo, inaamo, aamuin --------: to placate, to become tame, to become domesticated or submissive ---MAGPA: magpaamo, nagpaamo, nagpapaamo, magpapaamo --------: to domesticate :: boss, master, employer, manager :: caress :: (kaamuan) meekness {der Sanftmut} ++ (maamo) tame, not wild T1) Amuin mo siya. E1) Placate him. T2) Umamo ang mabangis na leon. E2) The fierce lion became tame. * amor :: love, affection

* amorseko :: a grass * amortisasyon :: mortgage * amot ------UM: umamot,, umaamot, aamot ------IN: amutin ------AN: amutan, inamutan, inaamutan, aamutan --------: to obtain, to procure, to buy at cost price T1) Umamot siya ng isang kilong bigas. E1) He bought a kilo of rice at cost. * amoy ------UM: umamoy,, umaamoy, aamoy ---MA-NG: mangamoy, nangamoy, nangangamoy, mangangamoy ------MA: maamoy, naamoy, naaamoy, maaamoy ------IN: amuyin, inamoy, inaamoy, aamuyin ------AN: amuyan --------: to smell :: smell, odor, aroma :: (pangamoy) sense of smell, scent T1) Amuyin mo nga ito. E1) Smell this. T2) Mangamoy kaya ako pag kumain ako ng maraming bawang? E2) Will I become smelly if I eat lots of garlic? * ampalaya :: bitter melon, balsam apple, amargoso * ampang :: toddle * ampat ++ stopped [bleeding], dammed up * ampaw :: puffed rice or corn, sugared popcorn * ampon -----MAG: mag-ampon, nag-ampon, nagaampon, mag-aampon ------IN: ampunin, inampon, inaampon, aampunin --------: to adopt a child :: adopted child

:: (ampunan) asylum, orphanage :: (taga-ampon) adoptive father T1) Mag-ampon ka ng bata. E1) Adopt a child. T2) Ampunin mo ang bata. E2) Adopt the child. * amuki :: urging * an-an :: patches of discolored [light] skin > anan :: anag-ag :: glimmer * anahaw :: a palm tree * anak -----MAG: mag-anak, nag-anak, nag-aanak, mag-aanak --------: to treat as one's own child ---MA-NG: manganak, nanganak, nanganganak, manganganak --------: to give birth ------IN: anakin --------: to adopt --Pas: ipanganak, ipinanganak, ipinapanganak, ipapanganak --------: to be born ---MAGPA: magpaanak, nagpaanak, nagpapaanak, magpapaanak --------: to breed :: child, son, daughter > iha [daughter], iho [son] :: (inanak) descendant :: (inaanak) godchild :: (panganak) time of birth :: (mag-anak) family :: (panganakan) delivery room :: (kamag-anak) relative :: (panganganak) childbirth :: (kapanganakan) birth, birthday T1) Si Maria ay bumalik agad sa trabaho tatlong araw pagkatapos niyang manganak. E1) Maria returned to work three days after she gave birth. T2) Ipinanganak na bulag ang bata. E2) The child was born blind. T3) Anong araw mo gustong ipanganak ang bata? E3) What day do you want to give birth to the child?

++ [focus marker] * anaki ++ apparently, seemingly * anang ++ it is said, according to * anarkista :: anarchist :: (anarkiya) anarchy * anas -------I: ianas, inanas, inaanas, iaanas --------: to whisper :: whisper T1) Ang ginawa ni Maria ay anas at hindi sigaw. E1) Maria made a whisper and not a shout. * anatomiya :: anatomy * anay ------IN: anayin, inanay, inaanay, aanayin --------: to be infested with termites :: termite * andador :: walking aid for babies * andap :: glimmer, shimmer, flicker * andar ------UM: umandar,, umaandar, aandar --------: to work, to function, to start ---MAGPA: magpaandar --------: to cause to run, to set in action or motion :: working, operation :: (pampaandar) starter [machine, motor] T1) Umandar ang kotse. E1) The car started. * andas :: pedestal, bier with hafts * anekdota :: anecdote * anemiko ++ anemic * ang * ang-ang :: stuttering * angal ------UM: umangal,, umaangal, aangal --------: to cry, to bawl :: prolonged crying * angas ++ arrogant, proud * angat -------I: iangat --------: to raise slightly ++ somewhat higher, slightly raised * anggi :: spatter of rain indoors * anggo :: smell of fermenting milk * anggulo :: angle * anghang ++ (maanghang) spicy, peppery [food] * anghel :: angel * anghit :: smell of underarms * angi :: smell of burnt rice * angil ------UM: umangil,, umaangil, aangil --------: to growl :: growl of a dog * angis :: smell of excreta or puterfied food * angit :: sticky rice, cooked with salt and coconut milk * angkak ++ kind of leaves

* angkan :: family, lineage > pamilya :: (palaangkanan) genealogy * angkas ------UM: umangkas,, umaangkas, aangkas ------AN: angkasan, inangkasan, inaangkasan, aangkasan --------: to hitch a ride, to ride with someone -----MAG: mag-angkas, nag-angkas, nagaangkas, mag-aangkas -------I: iangkas, inangkas, inaangkas, iaangkas --------: to take someone for a ride T1) Iangkas mo ako sa iyong bisikleta. E1) You take me for a ride on your bicycle. T2) Umangkas ako sa kotse niya. E2) I got a ride in his car. * angkat -----MAG: mag-angkat ------IN: angkatin --------: to import :: import :: (mang-aangkat) importer * angkin -----MAG: mag-angkin, nag-angkin, nagaangkin, mag-aangkin --------: to possess ------UM: umangkin,, umaangkin, aangkin ------IN: angkinin, inangkin, inaangkin, aangkinin --------: to claim ownership usually of something that legally belongs to someone else ++ inborn, natural, having or possessing ++ (mapang-angkin) possessive T1) Siya ay may angkin na talino sa pag-awit. E1) She had an inborn talent in singing. T2) Nais niyang angkinin ang lahat ng lupain ng kanyang kapatid. E2) He wants to claim all of his brother's land. * angkla :: anchor > angkora * angkop -------I: iangkop --------: to adapt to, to make suitable for :: (kaangkupan) fitness, pertinence, suitability :: (pag-angkop) adaptation ++ fit or proper

* anglaw :: rinsing of clothes * anglit :: small clay cooking pot * anglo :: rattan holder for jars * ango :: odor of fresh meat or fish * ani 1 ------UM: umani,, umaani, aani -----MAG: mag-ani, nag-ani, nag-aani, magaani ------IN: anihin, inani, inaani, aanihin --------: to harvest, to reap ------MA: maani --------: to feel disgusted :: harvest > pag-ani, pag-aani {die Ernte} :: (tag-ani) harvest time T1) Mas marami silang ani ngayong taon. E1) They had more harvest this year. T2) Umani kami ng palay. E2) We harvested rice. * ani 2 :: disgust ++ said by * anib ------UM: umanib,, umaanib, aanib --------: to join an organization ------AN: aniban --------: to be joined, to be affiliated with :: (kaanib) partner, person of the same organization ++ (magkakaanib) allied T1) Umanib siya sa simbahan ng Iglesia ni Cristo. E1) He joined the church of Iglesia ni Cristo. * anibersaryo :: anniversary * anim ++ six > sais {sechs} ++ (animnapu) sixty > sisenta {sechzig} ++ (animnaraan) 600 > sais siyentos ++ (ikaanim) sixth * animo

++ it seems T1) Animo baga ay parang uulan. E1) It seems it will rain. * aninag ------MA: maaninag, naaninag, naaaninag, maaaninag --------: to be able to perceive {wahrnehmen} ------IN: aninagin --------: to look closely, to squint ++ visible, transparent, translucent * aninaw ------UM: umaninaw,, umaaninaw, aaninaw --------: to discern :: (pag-aninaw) discernment * anino :: shadow, reflection :: spirit, soul * anit ------UM: umanit,, umaanit, aanit --------: to shave the head :: scalp * anito :: deity, idol * anlaw :: last rinsing of clothes * anluwagi :: carpenter * ano ------MA: maano, naano, naaano, maaano --------: to happen to ------IN: anhin $ --------: to do something to someone ++ What? ++ (anu-ano) What? [plural form] ++ (anopa't) in short ++ (umano) intention [etc] T1) Ano ang pangalan mo? E1) What is your name? * anod ------UM: umanod,, umaanod, aanod ------MA: maanod, naanod, naaanod, maaanod ------IN: anurin -------I: ianod, inanod, inaanod, iaanod --------: to be carried away by the current :: flotsam

T1) Inanod ng tubig ang bakya. E1) The wooden shoes were carried away by the current. * anos ++ overcooked, burnt * anot ++ close-cut * ansikot :: loitering * anta ++ (maanta) rancid * antabay :: slowing down in order for someone to catch up * antak :: stinging pain * antala ------MA: maantala, naantala, naaantala, maaantala --------: to be delayed :: delay * antartiko ++ antarctic * antas :: degree * antay -----MAG: mag-antay, nag-antay, nag-aantay, mag-aantay ------IN: antayin, inantay, inaantay, aantayin --------: to wait ------MA: maantay --------: to be able to wait * antena :: antenna * antig ------IN: antigin --------: to affect, to arouse :: friendly reminder * antigo :: antique

* antimano ++ beforehand {im voraus} * anting-anting :: amulet * antipatiko ++ displeasing, unfriendly * antisipo :: advance payment * antok -----MAG: mag-antok, nag-antok, nag-aantok, mag-aantok --------: to drowse {doesen} ------MA: maantok, naantok, naaantok, maaantok ------IN: antukin, inantok, inaantok, aantukin --------: to be sleepy :: sleepiness > pag-aantok :: (pampaantok) sleeping pill T1) Inantok ang bata. E1) The child got sleepy. * antot :: odor of stagnant water * anuman ++ whatsoever * anunsiyo :: announcement, ad * anyaya -----MAG: mag-anyaya, nag-anyaya, nagaanyaya, mag-aanyaya ------AN: anyayahan, inanyayahan, inaanyayahan, aanyayahan --------: to invite :: invitation > paanyaya T1) Mag-anyaya ka ng maraming bisita sa fiesta. E1) Invite many guests to the fiesta. T2) Anyayahan mo sina Pedro at Maria sa kasal. E2) Invite Pedro and Maria to the wedding. * anyo -----MAG: mag-anyo, nag-anyo, nag-aanyo, mag-aanyo --------: to seem ---MAGPA: magpaanyo --------: to prepare

:: figure, form, appearance ++ (magka-anyo) uniform * anyos :: years [age] > -anyos {Jahre alt} T1) Nakatikim ka na ba ng kinse anyos? E1) Have you tasted a 15-year-old? D1) Hast du schon einen 15jaehrigen probiert? * apa :: thin rolled wafer of rice, starch, and brown sugar, ice cream cone * apak :: tread, step ++ barefooted * aparador :: cupboard, clothes closet or cabinet {der Schrank} * aparato :: apparatus, equipment * apat ------IN: apatin --------: to divide into four parts :: (apatan) quad ++ four > kuwatro {vier} ++ (saikapat) one fourth {ein Viertel} ++ (apatnapu) forty > kuwarenta {vierzig} ++ (apatnaraan) 400 > kuwatro siyentos ++ (ikaapat) fourth ++ (makaapat) fourfold ++ (tigapat) four each * apaw ------UM: umapaw,, umaapaw, aapaw --------: to overflow, to inundate T1) Umapaw ang tubig sa kanal. E1) The water overflowed the canal. * apdo :: bile, gall * apela -------I: iapela --------: to appeal * apelyido :: surname, last name * api

----MANG: mang-api, nang-api, nang-aapi, mang-aapi ------IN: apihin, inapi, inaapi, aapihin --------: to maltreat, to abuse, to oppress, to harm :: oppression > pagkaapi :: (kaapihan) injustice ++ (mapang-api) oppressive T1) Huwag mong apihin ang bata. E1) Don't abuse the child. T2) Huwag kang mang-api ng iyong kapwa. E2) Don't maltreat your fellowmen. * apian :: opium * apid :: fornication * aplikasyon :: application * apo 1 :: grandchild {der Enkel} * apo 2 ------IN: apuin --------: to regard with respect :: patriarch * apog :: lime {der Kalk} * apokalipsis :: apocalypse * apoy -----MAG: mag-apoy, nag-apoy, nag-aapoy, mag-aapoy --------: to burst into flames :: flame of fire :: (apuyan) fireplace ++ (maapoy) fiery, flaming * apuhap -----MAG: mag-apuhap, nag-apuhap, nagaapuhap, mag-aapuhap ------IN: apuhapin, inapuhap, inaapuhap, aapuhapin --------: to feel something by extending the hand T1) Inapuhap niya ang pera niya sa dilim. E1) He groped for his money in the dark.

* apula ------IN: apulain --------: to check, to control :: checking, controlling * apulid :: water chestnut * apura -----MAG: mag-apura ------IN: apurahin --------: to hurry ++ (apurado) in a hurry * aral -----MAG: mag-aral, nag-aral, nag-aaral, magaaral ------IN: aralin, inaral, inaaral, aaralin ------AN: aralan --------: to study ??? aaral :: lecture :: (paaralan) school :: (pangaral) teachings, parental advice :: (mangaral) lecture :: (taga-aral) learner :: (pang-aral) sermon :: (silid-aralan) classroom :: (mangangaral) preacher :: (pagpapaaral) scholarship ++ (mapag-aral) studious ++ (palaaral) scholarly T1) Mag-aral ka ng iyong leksiyon. E1) Study your lesson. * araro -----MAG: mag-araro, nag-araro, nag-aararo, mag-aararo ------IN: araruhin, inararo, inaararo, aararuhin --------: to plow :: plow * aras :: coins used in the wedding ceremony * araw ------UM: umaraw,, umaaraw, aaraw --------: to shine [sun] 2-----IN: araw-arawin, inaraw-araw, inaarawaraw, aaraw-arawin --------: to do daily ------MA: maarawan, naarawan, naaarawan, maaarawan ---PA-AN: paarawan

--------: to expose to the sun :: sun, day :: (kaarawan) birthday :: (tag-araw) summer :: (pang-araw) for daytime use :: (talaarawan) diary, journal ++ (maaraw) sunny ++ (araw-araw) every day T1) Umaraw kahapon. E1) The sun was out yesterday. * aray ++ ouch! * arbor ------IN: arburin, inarbor, inaarbor, aarburin --------: to ask for :: demand T1) Arburin ko na lang ang relo mo. E1) Can you give me your watch? * areglo :: arrangement :: (mag-aareglo) troubleshoot ++ (areglado) arranged, orderly * aresto :: (ikakaaresto) arrest > pagkakaaresto ++ (arestado) arrested * ari -----MAG: mag-ari, nag-ari, nag-aari, mag-aari --------: to possess ------IN: ariin --------: to consider, to acknowledge :: property > pag-aari, ari-arian :: (may-ari) owner :: (pagkamay-ari) ownership :: (pagmamay-ari) possession ++ (paari) possessive * arimunhunan ++ worth taking although not needed * arina :: flour * aritmetika :: arithmetic * arka :: ark {die Arche} * arkanghel

:: archangel * arkila ------UM: umarkila,, umaarkila, aarkila -----MAG: mag-arkila, nag-arkila, nag-aarkila, mag-aarkila ------IN: arkilahin, inarkila, inaarkila, aarkilahin --IPA: ipaarkila --------: to hire, to rent :: rent, hire T1) Umarkila ka ng bahay. E1) Rent a house. * arkitekto :: architect :: (arkitektura) architecture * arko :: arch * armas :: arms, weapon ++ (armado) armed * aroma :: a tree * arte ------UM: umarte,, umaarte, aarte ------AN: artehan, inartehan, inaartehan, aartehan --------: to act :: art :: (artista) actor, actress [movie, stage, television] ++ (maarte) artistic, artifical in manners * artikulante ++ loquacious * artikulo :: article * arok ------MA: maarok, naarok, naaarok, maaarok --------: to be able to measure the depth ------IN: arukin, inarok, inaarok, aarukin --------: to measure the depth :: measure for depth T1) Inaarok ko ang nasa isipan mo. E1) I'm figuring out the depth of your thoughts. * aruga

-----MAG: mag-aruga, nag-aruga, nag-aaruga, mag-aaruga ------IN: arugain, inaruga, inaaruga, aarugain ------AN: arugaan, inarugaan, inaarugaan, aarugaan --------: to take care of, to nurture, to rear T1) Mag-aruga ka ng mga anak mo. E1) Take care of your children. T2) Arugain mo ang bata hanggang sa lumaki. E2) Take care of the child until he grows up. * arya ------AN: aryahan --------: to let hang, to hang loose, to do something fast T1) Aryahan ang paggawa ng basnig. E1) Go ahead with the fishnet. T2) Aryahan mo ang pagkakatali ng lubid sa hagdanan. E2) Let the knot of the rope hang loose from the stairs. * asa ------UM: umasa,, umaasa, aasa --------: to depend ------AN: asahan, inasahan, inaasahan, aasahan --------: to rely upon, to bear in mind, to expect :: (pag-asa) hope, trust, chance :: (pang-asa) cock of a gun ++ (maasahin) hopeful ++ (maaasahang) hopefully T1) Asahan mong di kita malilimutan. E1) Bear in mind that I won't forget you. * asal -----MAG: mag-asal ------IN: asalin --------: to behave :: behaviour * asalto :: assault * asam ------IN: asamin --------: to long for :: longing for something, prospect * asap :: irritation of the eyes caused by smoke

* asar ++ offensive, infuriating * asarol -----MAG: mag-asarol, nag-asarol, nag-aasarol, mag-aasarol ------IN: asarolin, inasarol, inaasarol, aasarolin --------: to use a hoe [tilling soil] :: large hoe T1) Asarolin natin ang halamanan. E1) Let's hoe the garden. * asawa -----MAG: mag-asawa, nag-asawa, nagaasawa, mag-aasawa --------: to get married ---MA-NG: mangasawa, nangasawa, nangangasawa --------: to court someone for marriage :: wife, husband, spouse :: (mag-asawa) couple :: (pag-aasawa) marriage ++ (pag-aasawa) marital ++ (walang asawa) unmarried T1) Si Aling Maria ang asawa ni Mang Pedro. E1) Aling Maria is the wife of Mang Pedro. T2) Gusto na ni Pedro na mag-asawa. E2) Pedro already wants to get married. T3) Sila ay mag-asawa. E3) They are a couple. * asbesto :: asbestos * asegura ------IN: asegurahin --------: to insure * aselerador :: accelerator * asenso :: promotion, increase in salary, preferment * asensor :: elevator * asero :: steel :: nib * aseyte :: cooking oil :: (asetera) oiler

* asido :: acid * asignatura :: subject in school * asikaso -----MAG: mag-asikaso, nag-asikaso, nagaasikaso, mag-aasikaso ------IN: asikasuhin, inasikaso, inaasikaso, aasikasuhin --------: to mind, to take care of, to entertain :: (taga-asikaso) attendant ++ (maasikaso) attentive {aufmerksam} ++ (mapag-asikaso) mindful T1) Asikasuhin mo ang mga panauhin. E1) Entertain the visitors. * asilo :: asylum * asim ------UM: umasim,, umaasim, aasim --------: to become sour ---MA-NG: mangasim, nangasim, nangangasim, mangangasim --------: to ferment :: sourness ++ (maasim) sour * asin ------AN: asinan --------: to pour salt on, to salt :: salt ++ (maasin) salty * asindero :: landowner, plantation owner > asendero :: (asyenda) estate, plantation * asinta ------IN: asintahin --------: to adjust ++ (asintado) adjusted * asisti ------UM: umasisti,, umaasisti, aasisti ------AN: asistihan, inasistihan, inaasistihan, aasistihan --------: to assist, to help, to aid T1) Asistihan natin ang mga nangangailangan. E1) Let's help the needy.

* asiwa ---MA-NG: mangasiwa, nangasiwa, nangangasiwa, mangangasiwa --------: to manage, to direct, to administer :: (tagapangasiwa) administrator, manager, boss ++ clumsy, awkward, uneasy * askad ++ (maaskad) bitter, acrid * asno :: donkey * aso -----MAG: mag-aso, nag-aso, nag-aaso, magaaso --------: to care for dogs ----MANG: mang-aso, nang-aso, nang-aaso, mang-aaso --------: to hunt with dogs :: dog {der Hund} :: (mangangaso) hunter T1) Si Pedro ay may alagang aso. E1) Pedro has a pet dog. * asod ------IN: asurin --------: to deliver successive blows to :: (asuran) anvil * asoge :: mercury * asotea :: second floor verande, roofless balcony * aspalto :: asphalt ++ (aspaltado) asphalted * aspile :: pin * aspirante :: aspirant * asta ------UM: umasta,, umaasta, aasta --------: to pose :: posture, pose, bearing, action * asterisko

:: asterisk * astrologo :: astrologer :: (astrolohiya) astrology * astronomiya :: astronomy * asuhos :: a fish :: (asuhos-bulik) a fish * asukal ------AN: asukalan --------: to put sugar on :: sugar T1) Mahal ang asukal ngayon. E1) Sugar is expensive nowadays. * asul ++ blue > bughaw T1) Asul ang langit. E1) The sky is blue. * asunto :: lawsuit * asupre :: sulfurs * asusena :: a herb * aswang :: ghost, evil spirit, vampire > impakto * at ++ and * ata ++ our, ours * atake ------UM: umatake,, umaatake, aatake ------IN: atakihin, inatake, inaatake, aatakihin --------: to attack :: (atake serebral) stroke T1) Baka atakihin siya sa puso. E1) He might have a heart attack. * atam ------IN: atamin --------: to allow, to tolerate * atang -------I: iatang --------: to help someone else put a load * atas -----MAG: mag-atas --------: to command, to order, to oblige by law :: command, order, mandate * ataul :: coffin, bier * atay 1 :: liver T1) Sakit sa atay ang ikinamatay ni Maria. E1) Maria died of liver trouble. * atay 2 ++ (atay-atay) little by little, slowly * ate :: elder sister * ateista :: atheist * atig :: gentle persuasion * atik :: money ++ (maatik) rich * atikha :: gradual accumulation of money by saving * atim :: tolerance * atin ++ our, ours, us * atindi ------IN: atindihin --------: to attend :: attention ++ (atento) attentive * atip :: roof :: (pang-atip) roofing * atis

:: a fruit T1) Pinakamasarap ang atis sa lahat ng prutas sa Pilipinas. E1) Atis is the most delicious fruit in the Philippines. * atleta :: athlete * atomo :: atom ++ (atomika) atomic * atrebido ++ daring, bold * atras ------UM: umatras,, umaatras, aatras ------AN: atrasan -------I: iatras, inatras, inaatras, iaatras --------: to retreat, to back up, to move back T1) Umatras ang kotse. E1) The car backed up. * atraso :: arrears, lateness ++ (atrasado) late, slow * atsara :: pickles [papaya] * atsuwete :: a shrub with burry fruits used for food coloring * atubili -----MAG: mag-atubili --------: to hesitate, to be reluctant :: hesitation * atulay :: a fish * atungal :: cry of cattle * atupag ------UM: umatupag,, umaatupag, aatupag ------IN: atupagin --------: to do a regular chore :: regular chore * auditibo :: telephone receiver

* aumento ------AN: aumentuhan --------: to increase :: addition, increase * autograp :: autograph * autokrasya :: autocracy * autonomya :: autonomy * autopsiya :: autopsy * autoridad :: authority * awa -----MAG: magmakaawa --------: to beg ------MA: maawa, naawa, naaawa, maaawa --------: to take pity :: grace, pity, charity, compassion :: (pagkaawa) commiseration > pagkakaawa ++ (kawawa) pitiful ++ (maawain) tender-hearted T1) Maawa ka sa akin. E1) Pity me. * awang -------I: iawang --------: to leave slightly open :: crevice {die Spalte} ++ slightly open, ajar T1) Malaki ang awang ng kanilang sahig. E1) Their floor has a big crevice. * awas ------UM: umawas,, umaawas, aawas --------: to overflow ------IN: awasin --------: to unload an animal ------AN: awasan --------: to deduct, to subtract :: discount, overflow :: (awasan) dismissal time ++ deducted, subtracted, dismissed T1) Umawas ang tubig sa banyo. E1) The water overflowed in the bathroom.

* awat ------UM: umawat,, umaawat, aawat ------IN: awatin, inawat, inaawat, aawatin --------: to pacify a quarrel, to stand between a fight :: pacification of quarreling people T1) Siya ang umawat sa kanilang dalawa. E1) He was the one who pacified the two of them. T2) Awatin mo sina Maria at Pedro. E2) Pacify Maria and Pedro. * away -----MAG: mag-away, nag-away, nag-aaway, mag-aaway --------: to quarrel with each other ----MANG: mang-away, nang-away, nangaaway, mang-aaway ------IN: awayin, inaway, inaaway, aawayin --------: to quarrel with someone ------MA: maaway, naaway, naaaway, maaaway --------: to be able to quarrel :: quarrel, dispute > pag-aaway :: (awayan) fray {die Rauferei} :: (kaaway) enemy, opponent ++ (pala-away) quarrelsome T1) May away silang dalawa. E1) The two of them had a dispute. T2) Mag-away kayo kung gusto ninyo. E2) Quarrel with each other if you want. T3) Huwag mong awayin ang iyong maliit na kapatid. E3) Don't quarrel with your little sibling. * awditoryum :: auditorium * awit ------UM: umawit,, umaawit, aawit ------IN: awitin, inawit, inaawit, aawitin ------AN: awitan ------MA: maawit, naawit, naaawit, maaawit --------: to sing :: song, chant, hymn > imno :: (mang-aawit) singer T1) Anong awit iyan? E1) What song is that? T2) Umawit si Maria sa klase. E2) Maria sang in class. T3) Awitin natin ang "Dahil sa iyo". E3) Let us sing "Dahil sa iyo".

* awtoridad :: authority * ay ++ [sentence inversion marker] T1) Siya ay umalis. E1) He left. * aya ++ pleasant, delightful * ayan ++ there! * ayaw ------UM: umayaw,, umaayaw, aayaw ------AN: ayawan, inayawan, inaayawan, aayawan --------: to back out from, to reject, to dislike, to refuse :: (pag-ayaw) aversion ++ dislike ++ (ayoko) I don't like [ayaw ko] T1) Umayaw siya sa aking plano. E1) He didn't like my plan. T2) Ayaw ko ng kapeng walang gatas. E2) I don't like coffee without milk. T3) Ayoko nga ng biruan. E3) I don't like jokes. * ayon ------UM: umayon,, umaayon, aayon ------AN: ayunan, inayunan, inaayunan, aayunan -------I: iayon --------: to agree, to conform, to go along with :: (pagsang-ayon) agreeableness, approval {die Zustimmung} ++ parallel to, in agreement with, according to > paayon ++ (makaayon) accord ++ (kaayon ng) in agreement with T1) Ayon kay Maria, maganda siya. E1) According to Maria, she is beautiful. T2) Umayon si Pedro sa balak ni Maria. E2) Pedro went along with Maria's plan. * ayop ------IN: ayupin --------: to humiliate :: humiliation * ayos

-----MAG: mag-ayos, nag-ayos, nag-aayos, mag-aayos ------IN: ayusin, inayos, inaayos, aayusin ------AN: ayusan -------I: iayos --Pas: isaayos --------: to arrange, to put in order, to fix --Akt: magpakaayos --------: to behave -MAKIPAG: makipag-ayos --------: to negotiate ------MA: maayos, naayos, naaayos, maaayos --------: to be able to put in order :: order, orderliness > kaayusan :: (pagkakaayos) adjustment, arrangement :: (pagsasaayos) disposition, fitting ++ (maayos) orderly, arranged ++ (maaayos) fixable T1) Mag-ayos ka ng iyong gamit sa bahay. E1) Put your things in order in the house. T2) Maayos ang kanyang gamit sa bahay. E2) Her things at home are in order. T3) Iayos mo ang iyong gamit. E3) Keep your things in order. * ayudante :: assistant * ayungin :: a fish * ayuno -----MAG: mag-ayuno --------: to fast :: fast * aywan ++ to be ignorant of > ewan T1) Aywan ko. E1) I don't know. * ba ++ [question marker] T1) Mayroon ba silang ginawa? E1) Have they done anything? T2) Ano ba ang hinahanap mo? E2) What are you looking for? * baba ------UM: bumaba,, bumababa, bababa -----MAG: magbaba, nagbaba, nagbababa, magbababa ------IN: babain, binaba, binababa, bababain -------I: ibaba, ibinaba, ibinababa, ibababa

---PA-IN: pababain, pinababa, pinabababa, pabababain --------: to go down, to descend, to lower down, to reduce, to carry to a lower level --Akt: maibaba --------: to be able to lower ---MAGPA: magpababa --------: to cheapen -MAGPAKA: magpakababa --------: to condescend :: descent, lowness :: chin :: (ibaba) lower part of the house, basement :: (talababa) footnote :: (taga-baba) lowlander, fruitpicker :: (kababaan) lowliness :: (pagbaba) decadence, descent, downgrade :: (pagkababa) degradation ++ (mababa) short, low ++ (pababa) down T1) Si Maria ay nasa baba. E1) Maria is down below. T2) Bumaba siya sa hagdanan. E2) He went down the stairs. T3) Ibaba mo ang iyong timbang. E3) Reduce your weight. T4) Si Pedro ay may mahabang baba. E4) Pedro has a long chin. T5) Mababa ang mesa. E5) The table is low. T6) Bumaba ang presyo ng mga bilihin. E6) The price of goods went down. * babad -----MAG: magbabad, nagbabad, nagbababad, magbababad -------I: ibabad, ibinabad, ibinababad, ibababad --------: to soak ++ soaked T1) Ibabad mo ang damit sa sabon. E1) Soak the dress in soap. * babae ----MANG: mambabae, nambabae, nambababae, mambababae --------: to have a mistress --Akt: magpakababae --------: to be womanly :: woman :: (babaero) womanizer :: (kababaihan) womanhood ++ female

* babag :: bump, impact :: quarrel, fight * babala -----MAG: magbabala, nagbabala, nagbababala, magbababala -------I: ibabala --------: to warn :: alarm, warning * babasag ++ (mababasag) crockery * babaw :: shallowness > kababawan ++ (mababaw) shallow * baboy :: pig, pork :: (babuyan) piggery :: (kababuyan) dirtiness, moral filth :: (baboy-ramo) wild pig :: (magbababoy) swine dealer * baduy ++ of bad taste, wrong, being off-fashion * badya ------IN: badyahin --------: to mimic :: assertion, expression, mimicry * baga 1 :: ember, glowing coal :: lung * baga 2 ++ emphatic marker ++ (bagaman) although T1) Ikaw baga, ay nag-asawa na? E1) Did you ever get married? * bagbag ------MA: mabagbag --------: to be worn away by water * bagabag ------UM: bumagabag,, bumabagabag, babagabag ------IN: bagabagin, binagabag, binabagabag, babagabagin :: worry, anxiety :: (bagabagin) plague

--------: to be worried, to be anxious about something T1) Bumagabag sa akin ang hindi niya pagsulat ng matagal. E1) I was worried about him not writing a letter for a long while. T2) Huwag mong bagabagin ang iyong sarili sa isang napakaliit na bagay. E2) Don't worry yourself too much about such a very small matter. * bagabundo :: vagabond * bagahe :: luggage * bagal ------AN: bagalan --------: to make slower, to slacken :: slowth, tardiness, delay > kabagalan ++ (mabagal) slow, sluggish T1) Ang bagal ng jeepney na sinakyan namin. E1) The jeepney we rode in was slow. * bagama't ++ although * bagang :: molar [tooth] * bagansya :: vagrancy * bagay ------UM: bumagay,, bumabagay, babagay ------AN: bagayan, binagayan, binabagayan, babagayan --------: to suit, to conform --Akt: maibagay --------: to adapt, to adjust :: thing, object ++ becoming, proper, fit ++ (kung sa bagay) as a matter of fact ++ (magkabagay) compatible T1) Anong bagay iyan? E1) What thing is that? T2) Bagay sa iyo ang suot mong damit. E2) What you're wearing suits you. T3) Bumagay ka naman sa kanilang gawi. E3) Conform to their customs. * bagbag ------IN: bagbagin

--------: to undermine :: wreckage ++ broken up, shipwrecked * bagets ++ young * baghan ++ (mabaghan) stunned * baging :: vine, climber, creeper * bagito :: inexperienced person, novice * bagkos ++ even more, on the contrary * bago -----MAG: magbago, nagbago, nagbabago, magbabago ------MA: mabago, nabago, nababago, mababago ------IN: baguhin, binago, binabago, babaguhin --------: to reform, to get better, to change :: (pamago) first harvest, first fruits :: (baguhan) novice, newcomer :: (pamamago) feeling of newness of being a novice :: (pagbabago) change :: (pagkakabago) renewal, renovation > pagpa-panibago ++ new, recent, modern, before T1) May pagbabago ba sa itsura nila? E1) Was there a change in their looks? T2) Mukhang bago ang kotse mo. E2) Your car looks new. T3) Bago ka pumunta sa opisina, dumaan ka muna sa tindahan. E3) Before you go to the office, stop by the store. T4) Binabago talaga ng araw ang kulay ng ating balat. E4) Indeed, the sun changes the color of our skin. * bagok :: thump * bagoong :: a salty small fish or shrimp relish * bagot

:: (kabagutan) exasperation ++ impatient, fed up, tired out * bagsak ------UM: bumagsak,, bumabagsak, babagsak -----MAG: magbagsak, nagbagsak, nagbabagsak, magbabagsak ------AN: bagsakan, binagsakan, binabagsakan, babagsakan -------I: ibagsak, ibinagsak, ibinabagsak, ibabagsak --------: to fall, to fail, to drop :: fall, suddenly dropping something resoundingly :: (pabagsak) bribery, tip :: (pagbabagsak) subversion :: (pagkabagsak) downfall T1) Bumagsak ang eroplanong sinasakyan ng pangulo. E1) The plane the president was riding on crashed. T2) Huwag mong ibagsak ang telepono. E2) Don't drop the phone. * bagsik -----MAG: magbagsik, nagbagsik, nagbabagsik, magbabagsik --------: to be brave or aggressive :: (kabagsikan) cruelty, virulence ++ (mabagsik) violent, strict, cruel, severe * bagtas ------IN: bagtasin --------: to cut through [in passing] :: trail through rough country * bagting ------IN: bagtingin --------: to tighten something :: chord, obsticle ++ tight * bagwis -----MAG: magbagwis --------: to grow wings, to become independent :: soft feathers * bagyo ------UM: bumagyo,, bumabagyo, babagyo ------IN: bagyuhin, binagyo, binabagyo, babagyuhin --------: to be hit by a storm or typhoon, to rain violently :: storm, typhoon

++ (mabagyo) stormy T1) Baka ka bagyuhin sa probinsya. E1) You might get hit by a storm in the province. T2) Bumagyo ng malakas kahapon. E2) The storm was raging yesterday. * baha ------UM: bumaha,, bumabaha, babaha ------IN: bahain, binaha, binabaha, babahain --------: to flood :: flood T1) Binaha ang buong bayan. E1) The whole town was flooded. T2) Bumaha dahil sa lakas ng ulan. E2) It flooded because of the strong rain. * bahag :: loin cloth with a part pulled between the thighs :: (bahag-hari) rainbow {der Regenbogen} * bahagi -----MAG: magbahagi, nagbahagi, nagbabahagi, magbabahagi --------: to apportion {zuteilen} --Pas: ipamahagi --------: to share, to distribute :: part, portion, piece {der Teil} :: (pamamahagi) distribution {die Verteilung} * bahagya ++ hardly, barely {knapp} * bahala ------MA: mabahala, nabahala, nababahala, mababahala ----MAKA: nakababahala ??? --------: to be concerned or worried ---MA-NG: mamahala, namahala, namamahala, mamamahala --Pas: pamahalaan --------: to be in charge of, to manage :: (pabahala) trust :: (pamahala) management :: (pamamahala) administration :: (pamahalaan) government :: (pagkabahala) dither :: (pamamahalaan) dominion :: (taga-pamahala) manager ++ be responsible, manage, take charge, take care of ++ [an expression of uncertainty or responsibility]

T1) Bahala na kayo. E1) It's up to you. * bahaw 1 :: left-over rice ++ low [voice] * bahaw 2 ++ healed * bahay --Akt: makibahay --------: to lodge with others --Pas: pamahayan --------: to live in ---PA-IN: pamahayin, pinamahay, pinamamahay, pamamahayin --------: to let live in a place :: house :: (pamahay) something for household use :: (sambahay) living under the same roof :: (pamahayan) residential place :: (kabahayan) village :: (bahay-bata) uterus :: (pamamahay) household, housekeeping :: (pagpapabahay) housing :: (sambahayanan) household ++ (pambahay) indoor T1) May bahay na maganda si Maria. E1) Maria has a beautiful house. * bahid :: blot, stain, spot :: streak :: (bahid-dungis) dirt stain, stain on one's name * bahin ------UM: bumahin,, bumabahin, babahin --------: to sneeze :: sneeze {das Niesen} T1) Bumahin siya sa harap ko. E1) He sneezed infront of me. * baho :: foul odor :: (pamamaho) emission of a foul odor ++ (mabaho) malodorous, smelly {stinkend} ++ (simbaho) as smelly as > kasimbaho T1) Kasimbaho ng bagoong ang tuyong isda. E1) Dried fish is as smelly as fish sauce. * bahura :: reef {das Riff}

* baile :: ball, dance {der Ball} * bait MAGSIPAG: magsipagpakabait --------: to try to be well-behaved :: kindness ++ (mabait) kind, good, gentle, virtuous ++ (simbait) as kind as > kasimbait * baitang :: step, stair, grade, degree * baiwang :: waist {die Taille} * baka 1 :: cow ++ (pamaka) for cows T1) Ang baka ay nanginginain sa pastula. E1) The cow is grazing in the pasture. * baka 2 ++ perhaps, maybe, might T1) Baka hindi ka sasama. E1) You might not go. * bakal :: iron, steel {das Eisen} :: (magbabakal) blacksmith {der Schmied} * bakalaw :: a fish * bakante ++ vacant * bakas ------UM: bumakas,, bumabakas, babakas --------: to mark or leave a mark, to leave a trail or vestige ------AN: bakasan, binakasan, binabakasan, babakasan --------: to mark :: print, mark, trace :: (bakas-daliri) fingerprint :: (bakas ng paa) footprint T1) Bumakas ang kanyang sampal sa kanyang mukha. E1) His slap left a mark on her face. * bakasyon

-----MAG: magbakasyon, nagbakasyon, nagbabakasyon, magbabakasyon ------AN: bakasyunan, binakasyunan, binabakasyunan, babakasyunan --------: to take a vacation, to leave for a vacation :: vacation, rest :: (bakasyunan) resort T1) Magbakasyon ka na muna sa Cebu. E1) Just take a vacation to Cebu. * bakat :: impress, mark * bakbak ------AN: bakbakan, binakbakan, binabakbakan, babakbakan ---MA-NG: mangalubakbak $ --------: to remove the bark or thick skin of something, to chastise someone :: (bakbakan) fight, altercation ++ detached, decorticated T1) Bakbak na ang kanyang tsinelas. E1) Her slippers are already unglued. * bakit ++ why? T1) Bakit ka naparito? E1) Why have you come here? * bakla :: homosexual > binabae :: (pagkabakla) homosexuality * baklad :: fishtrap * baklas ++ uprooted, forcibly opened * bakli ------IN: bakliin --------: to break off snapping ++ broken * baklis ++ stripped off, scratched off * bakod :: fence {der Zaun} :: (bakuran) yard {der Hof} :: (pamakod) material for fencing T1) Ang bakod niya ay gawa sa kawayan. E1) They have a bamboo fence.

* bakol :: big flat basket * bako :: unevenness of roads ++ (baku-bako) rugged * baktot :: bulge * bakuli :: a fish * bakulihan :: a fish * bakuna -----MAG: magbakuna, nagbakuna, nagbabakuna ------AN: bakunahan, binakunahan, binabakunahan, babakunahan --------: to inoculate {impfen} :: vaccination > pagbabakuna {die Impfung} :: (pambakuna) vaccine * bakunot ++ bent from a heavy load * bakutot :: a fish * bakwit :: evacuation :: defective pronunciation * bakya 1 :: wooden shoes * bakya 2 ++ cheap, of bad taste * bala 1 :: bullet :: (pamala) ammunition > munisiyon * bala 2 -----MAG: magbala, nagbala, nagbabala, magbabala ------AN: balaan, binalaan, binabalaan, babalaan --------: to caution, to warn :: notice, sign, warning

* balaat :: metal ring around a barrel * balabag ------IN: balabagin --------: to throw, to cast :: cast, throw * balabal ------UM: bumalabal,, bumabalabal, babalabal -----MAG: magbalabal, nagbalabal, nagbabalabal, magbabalabal -------I: ibalabal, ibinalabal, ibinabalabal, ibabalabal ------AN: balabalan, binalabalan, binabalabalan, babalabalan --------: to wrap oneself :: mantilla, wrap, shawl T1) Magbalabal ka at nang hindi ka ginawin. E1) Wrap yourself so you won't get cold. * balabalaki :: potpourri * balansang 2-----IN: bala-balansangin --------: to upset, overthrow something * balae :: a parent of one's son-in-law or daughter-inlaw * balag :: arbor, trellis * balagat :: collarbone, shoulder blade * balagbag :: crosspiece * balagtas ------IN: balagtasin --------: to take a short cut, to utter directly :: (balalagtas) direct path, short cut, crossing the street * balahibo :: fine body hair, feathery hair of fowls or wooly hair of animals * balaho :: mire

* balais ++ restless, worried * balak -----MAG: magbalak, nagbalak, nagbabalak, magbabalak ------IN: balakin, binalak, binabalak, babalakin --------: to plan, to intend to do :: plan, intention T1) May balak siyang gawin mamaya. E1) He had plans of doing something later. T2) Huwag ka nang magbalak pumunta sa kanila. E2) Don't plan on going to their place anymore. * balakang :: hips T1) Malapad ang balakang ni Maria. E1) Maria has wide hips. * balakas :: strips of rattan wound around something to fortify it * balakid ------AN: balakiran --------: to stumble :: obstacle * balaklaot :: northwester * balakubak :: dandruff * balam :: delay * balamban :: membrane * balana ++ anyone, anybody * balandra :: bouncing * balang :: locust * balanga :: wide-mouthed earthen cooking pot

* balangay :: backstroke, swoon, fainting spell * balanggot :: species of aquatic reed * balangkas -----MAG: magbalangkas, nagbalangkas, nagbabalangkas, magbabalangkas --------: to plan, to plot, to frame :: framework, outline * balani ------MA: mabalani --------: to be attracted to :: magnetism > batubalani :: charm * balanse -----MAG: magbalanse, nagbalanse, nagbabalanse, magbabalanse ------IN: balansehin, binalanse, binabalanse, babalansehin --------: to balance :: balance, remainder * balantay ++ adjacent, close > kabalantay * balariid ------MA: mabalariid --------: to choke * balaraw :: dagger * balarila :: grammar > gramatika * balasa -----MAG: magbalasa, nagbalasa, nagbabalasa, magbabalasa ------IN: balasahin, binalasa, binabalasa, babalasahin --------: to shuffle playing cards :: shuffling * balasaw :: riot, tumult * balasik ++ (mabalasik) fierce, stern, brave * balasubas

:: swindler, tightwad, scamp * balat -----MAG: magbalat, nagbalat, nagbabalat, magbabalat ------AN: balatan, binalatan, binabalatan, babalatan --------: to peel :: skin :: birthmark [on skin] :: bark of a tree, peelings ++ (balat-sibuyas) very sensitive [onionskinned] * balatkayo -----MAG: magbalatkayo, nagbalatkayo, nagbabalatkayo, magbabalatkayo --------: to camouflage {tarnen} :: costume, disguise > pagbabalatkayo {die Verkleidung} * balato -----MAG: magbalato, nagbalato, nagbabalato, magbabalato ------AN: balatuan, binalatuan, binabalatuan, babalatuan --------: to give away money by a winning gambler :: money given away by a winning gambler as goodwill * balatong :: soybean, mungo bean * balaw-balaw :: boiled rice and anchovies * balawbaw ++ full, overflowing * balawis :: rebel, scoundrel * balbal :: vulgar word, slang expression :: broken pieces of pottery or glass * balbas :: beard * balbon ++ hairy * balbula

:: valve, throttle * balda :: failure, lack, omission ++ (baldado) overused, disabled, crippled * baldosa :: tile * bale ------UM: bumale,, bumabale, babale --------: to get cash advance :: value, promissory note ++ (hindi bale) never mind ++ (bale wala) of no value ++ (bale-bale) of quite some value T1) Bumale ako dahil sa kapos ako ngayon. E1) I got cash advance because I am broke now. * bali ------UM: bumali,, bumabali, babali -----MAG: magbali, nagbali, nagbabali, magbabali ------IN: baliin, binali, binabali, babaliin ------MA: mabali, nabali, nababali, mababali --------: to break [long objects] :: fracture ++ fractured, broken * balibag ------UM: bumalibag,, bumabalibag, babalibag -----MAG: magbalibag, nagbalibag, nagbabalibag, magbabalibag -------I: ibalibag, ibinalibag, ibinabalibag, ibabalibag ------IN: balibagin, binalibag, binabalibag, babalibagin --------: to throw, to hurl, to cast an object :: heave T1) Huwag mong ibalibag ang laruan sa bata. E1) Don't throw the toy to the child. T2) Gusto kong balibagin ng bato ang mga maingay na aso sa kapitbahay. E2) I want to hurl some stones on those noisy dogs at the neighbor's house. * balibol :: awl, auger bit > barena * balido ++ valid * baliga

:: a fish * baligtad ------UM: bumaligtad,, bumabaligtad, babaligtad -----MAG: magbaligtad, nagbaligtad, nagbabaligtad, magbabaligtad -------I: ibaligtad, ibinaligtad, ibinabaligtad, ibabaligtad ------IN: baligtarin, binaligtad, binabaligtad, babaligtarin --------: to turn something over, to invert, to reverse, to turn inside-out :: (kabaligtaran) antithesis, reversal :: (pagbaligtad) turnover :: (pambabaligtad) irony ++ inside-out, upside-down > baliktad, balintuwad ++ (baligtaran) reversible ++ (pabaligtad) ironical T1) Baligtad ang kamiseta ni Pedro. E1) Pedro is wearing his shirt inside-out. T2) Baligtarin ang mesa. E2) Let's turn the table upside-down. T3) Bumaligtad ang sasakyan. E3) The vehicle turned over completely. * balik ------UM: bumalik,, bumabalik, babalik -----MAG: magbalik, nagbalik, nagbabalik, magbabalik ------MA: mabalik, nabalik, nababalik, mababalik -------I: ibalik, ibinalik, ibinabalik, ibabalik ------AN: balikan, binalikan, binabalikan, babalikan --IPA: ipabalik ---PA-IN: pabalikin, pinabalik, pinababalik, pababalikin --------: to come back, to restore, to return ---MAGPA: magpabalik --------: to reclaim -MAKIPAG: makipagbalikan, nakipagbalikan, nakikipagbalikan, makikipagbalikan --------: to reunite {wiedervereinigen} :: return :: (pagkakabalik) restoration :: (panunumbalik) reversion ++ (pabalik) on the way back, backward T1) Bumalik si MacArthur sa Pilipinas. E1) MacArthur returned to the Philippines. T2) Ibalik mo agad ang libro. E2) Return the book immediately.

T3) Mabalik kaya siya sa kanyang dating trabaho? E3) Will he be returned to his former job? * balikaskas ++ flayed, peeled off > malikaskas * balikat ------UM: bumalikat,, bumabalikat, babalikat ------IN: balikatin, binalikat, binabalikat, babalikatin --------: to carry, to shoulder :: shoulder * balikuko ------IN: balikukuin --------: to twist, to bend ++ twisted * balikuskos :: scales, scurf * balikwas ------UM: bumalikwas,, bumabalikwas, babalikwas -----MAG: magbalikwas, nagbalikwas, nagbabalikwas, magbabalikwas ------IN: balikwasin, binalikwas, binabalikwas, babalikwasin --------: to turn suddenly to the opposite side, to rise suddenly from a lying position T1) Bumalikwas ako sa kama nang narinig ko ang putok ng baril. E1) I jumped out of bed when I heard the gunshot. * baliling :: twisted neck * balimbing ------UM: bumalimbing,, bumabalimbing, babalimbing --------: to double-cross :: a fruit * baling ------AN: balingan --------: to turn :: detour, turn * balingadngad ++ twisted backward * balinganga

++ with a twisted neck * balinghat ++ blown inside-out [umbrella] * balinghoy :: species of cassava * balingkinitan ++ slender > balangkinitan * balingot ++ partially deaf * balingusngos :: bad mood * balinguyngoy :: nose bleed * balintawak :: a dress * balintiyak ++ passive [verbs] * balintuwad ++ upside-down * balintuwang :: falling head first * balisa ------MA: mabalisa, nabalisa, nababalisa, mababalisa --------: to get worried -MAKA: makabalisa --------: to agitate :: anxiety > kabalisahan :: (pagkabalisa) discomfort, restlessness > pagkakabalisa ++ anxious, restless * balisakang :: hips :: pain in the hips * balisaksak ++ robust, vigorous * balisawsaw :: painful discharge of urine * balisong

:: butterfly knife * balisungsong :: funnel ++ funnel-shaped * balita -----MAG: magbalita, nagbalita, nagbabalita, magbabalita ------AN: balitaan, binalitaan, binabalitaan, babalitaan -------I: ibalita, ibinalita, ibinabalita, ibabalita ------MA: mabalita, nabalita, nababalita, mababalita --------: to tell, to report, to relay the news :: news :: (pabalita) news sent to someone :: (pamalita) gossip, rumors :: (pagbabalita) communication :: (pamamalita) act of spreading information or gossips :: (tagapagbalita) reporter, announcer ++ well-known, famous, talked about T1) Ano ang balita? E1) What is the news? T2) Siya ay balita na may anak sa labas. E2) He is known to have an illegitimate child. T3) Ibalita mo naman sa amin ang nangyari. E3) Tell us what happened. T4) Balitaan mo naman kami kung ano ang nangyari. E4) Tell us what happened. * balitaktak :: heated debate ++ (balitaktakan) polemic * baliti ------IN: balitiin --------: to hold someone behind his back :: manacle * baliw :: crazy or demented person :: (kabaliwan) lunacy, madness > pagkabaliw ++ crazy, demented T1) Ang baliw na babae ay dinala sa Mandaluyong. E1) The crazy woman was taken to Mandaluyong. * balkon :: porch, balcony > balkonahe

:: stubborness * balon :: well [of water], deep hole in the ground T1) Nagpahukay ng balon si Pedro. E1) Pedro had a well dug. * balong :: spring of water, small stream * balor :: value, importance, power, courage * balot -----MAG: magbalot, nagbalot, nagbabalot, magbabalot ------MA: mabalot, nabalot, nababalot, mababalot ------IN: balutin, binalot, binabalot, babalutin --------: to wrap, to encase, to envelop :: covering, wrapping, take home food :: (balutan) bundle, pack, parcel :: (pambalot) wrapping paper :: (taga-balot) packer ++ covered, wrapped T1) May uwi akong balot para sa iyo. E1) I brought home some food for you. T2) Balot siya ng makapal na damit sa taglamig. E2) She is wrapped in thick clothes during the cold season. T3) Magbalot ka ng makakain natin. E3) Wrap the food we are going to eat. * balota :: ballot * balsa :: raft {das Floss} * balsamo :: balm * balse :: waltz * baltak ------IN: baltakin, binaltak, binabaltak, babaltakin --------: to pull suddenly :: sudden, strong pull T1) Baltakin mo siya at baka siya mahulog. E1) Pull him or he might fall. * baltik * baludbod :: scattering things sparingly * baluga :: half-breed Aeta * balugbog :: nape of the neck of fowls :: spine * baluktot ------UM: bumaluktot,, bumabaluktot, babaluktot -----MAG: magbaluktot, nagbaluktot, nagbabaluktot, magbabaluktot ------IN: baluktutin, binaluktot, binabaluktot, babaluktutin --------: to bend, to flex {biegen} ++ crooked, curved, bent * balumbon -----MAG: magbalumbon --------: to furl :: roll, wad, thick crowd * balumbong :: holder for the wick in a gas lamp * balunbalunan :: gizzard of fowls * balungain :: mullet * balungos :: snout of fish * balunlugod :: pride * balustrada :: balustrade * balustre :: banister * balutbot ------IN: balutbutin --------: to pry into, to examine * balwarte :: bulwark, defense

* balyena :: whale :: white wax candle * balyos :: barracuda * banaag :: glimmer, ray * banal ---MAGPA: magpabanal --------: to sanctify :: (kabanalan) virtue, sanctity, piety ++ holy, virtuous, blessed * banak :: a fish > talilong * banas ------MA: mabanas, nabanas, nababanas, mababanas ------IN: banasin, binanas, binabanas, babanasin --------: to get annoyed, to get irritated :: sultriness, humidity, heat {die Schwuele} ++ sultry, humid {schwuel} * banat ------UM: bumanat,, bumabanat, babanat -----MAG: magbanat, nagbanat, nagbabanat, magbabanat ------IN: banatin, binanat, binabanat, babanatin ------AN: banatan, binanatan, binabanatan, babanatan --------: to pull, to stretch :: pull to stretch :: (pagbanat) stretching ++ taut, stretched T1) Magbanat ka ng buto. E1) Stretch your bones. [Do some work.] T2) Banatin mo ang iyong buto sa trabaho. E2) Stretch your bones with some work. T3) Bumanat siya sa usapan. E3) He actively joined in the discussion. T4) Binanatan niya ang kaklase niya. E4) He hit his classmate. [physically or with harsh words] * banayad :: (kabanayaran) modesty, dignity ++ moderate, soft [in manner]

* banda :: band of musicians ++ towards or about a certain place or time, in the direction of * bandana :: kerchief, scarf {das Tuch} * bandeha :: tray :: (bandehado) platter, oblong china tray * bandera :: flag, banner > bandila * bandido :: bandit {der Bandit} * bando :: (tagapagbando) herald * bang-aw ++ crazy, demented, insane * banga :: earthen jar :: fan palm * bangal :: mouthful ++ torn off, lopped off * bangaw :: big fly {die Fliege} * bangay -----MAG: magbangay --------: to squabble, to quarrel :: noisy quarrel * bangayngay :: a fish * bangga ------UM: bumangga,, bumabangga, babangga ----MANG: mangbangga, nangbangga, nangbabangga, mangbabangga ------MA: mabangga, nabangga, nababangga, mababangga -------I: ibangga, ibinangga, ibinabangga, ibabangga ------IN: banggain, binangga, binabangga, babanggain

--------: to hit something, to collide with something :: collision, clash > banggaan T1) Bumangga ang kotse sa pader. E1) The car ran into a stone wall. T2) Baka mabangga ang kotse sa pader. E2) The car might run against the stone wall. T3) Huwag mong ibangga ang kotse sa pader. E3) Don't run the car against the stone wall. T4) Huwag kang mangbangga ng kotse ng iba. E4) Don't hit other people's car. * banggera :: extension from windows where the chinaware is kept > banggerahan * banggit ------MA: mabanggit, nabanggit, nababanggit, mababanggit ------IN: banggitin, binanggit, binabanggit, babanggitin --------: to mention -MAKA: makabanggit, nakabanggit, nakababanggit, makababanggit --------: to happen to mention, to be able to mention :: mention, citation * banghay :: draft, outline, plot, project, plan * bangin :: ravine, abyss, precipice {der Abgrund} * bangis ------UM: bumangis,, bumabangis, babangis --------: to get wild :: (kabangisan) ferocity, wildness {die Wildheit} ++ (mabangis) cruel, fierce * bangka ---MA-NG: mamangka, namangka, namamangka, mamamangka --------: to go by boat, to go boating :: boat, canoe {das Boot} :: (pamamangka) boating :: (mamamangka) boatman, ferryman > bangkero * bangkay :: corpse, cadaver {die Leiche}

* bangkero :: banker, dealer or payer in gambling * bangketa :: sidewalk {der Gehweg} * bangkete :: banquet {das Bankett} * bangko :: bank {die Bank} :: bench, stool {die Bank} * bango ------UM: bumango,, bumabango, babango --------: to become fragrant ---PA-IN: pamanguhin, pinamango, pinamamango, pamamanguhin --------: to make fragrant, to use perfume :: aroma, fragrance > alimusom {der Duft} :: (pabango) perfume, lotion, cologne {das Parfuem} :: (pamamango) emission of fragrance ++ (mabango) fragrant, sweet-smelling ++ (simbango) as fragrant as > kasimbango T1) Simbango ng rosal ang camia. E1) Camia is as fragrant as gardenia. * bangon ------UM: bumangon,, bumabangon, babangon -------I: ibangon, ibinangon, ibinabangon, ibabangon --------: to rise from a lying position -----MAG: magbangon, nagbangon, nagbabangon, magbabangon --------: to set in upright position :: rising from a lying position > pagbabangon T1) Bumangon siya ng maaga kanina. E1) He got up early a while ago. T2) Ibangon mo ang may sakit. E2) Help the sick person get up. * bangungot :: nightmare * bangus :: a fish * banguyngoy :: continuous sobbing * bangyaw :: species of blowfly

* banidad :: vanity * banidoso ++ vain {eitel} * banig -----MAG: magbanig, nagbanig, nagbabanig, magbabanig ------AN: banigan, binanigan, binabanigan, babanigan --------: to use a mat, to cover something with a mat :: mat {die Matte} :: (banig-usa) kind of hairy grass * banil :: adhering dirt on neck {der Schmutz am Hals} * banilya :: vanilla {die Vanille} * banlag ++ squint-eyed * banlaw -----MAG: magbanlaw, nagbanlaw, nagbabanlaw, magbabanlaw ------AN: banlawan, binanlawan, binabanlawan, babanlawan --------: to rinse, to cleanse :: rinse {die Spuelung} :: (pambanlaw) water for rinsing T1) Banlawan mo ang mga kinula. E1) Rinse the things you have sun bleached. * banli -----MAG: magbanli, nagbanli, nagbabanli, magbabanli ------AN: banlian, binanlian, binabanlian, babanlian --------: to scald, to sterilize :: scalding {die Verbruehung} T1) Banlian mo ang tinidor at kutsara. E1) Sterilize the forks and spoons. * bansa -----MAG: magsabansa, nagsabansa, nagsasabansa, magsasabansa $ -------I: isabansa, isinabansa, isinasabansa, isasabansa $ --------: to nationalize

:: country, nation > nasiyon {die Nation} :: (kabansaan) nationality :: (pagkamakabansa) nationalism ++ (pambansa) national T1) Pilipinas ang ating bansa. E1) The Philippines is our country. * bansag :: motto, slogan, surname ++ famous * bansot ++ stunted, arrested in development {im Wachstum gehemmt} * banta -----MAG: magbanta, nagbanta, nagbabanta, magbabanta ------AN: bantaan, binantaan, binabantaan, babantaan --------: to threaten :: threat > pagbabanta {die Drohung} ++ (pabanta) in a threatening manner T1) Huwag kang magbanta sa kanya. E1) Don't threaten him. * bantad ++ sated, satiated, fed up {satt} * bantas -----MAG: magbantas ------AN: bantasan --------: to punctuate :: punctuation * bantay -----MAG: magbantay, nagbantay, nagbabantay, magbabantay ------AN: bantayan, binantayan, binabantayan, babantayan --------: to watch closely, to guard :: guard, watcher > guwardya :: (taga-bantay) watcher :: (pagbabantay) lookout T1) Bantayan mo ang bahay. E1) Guard the house. T2) Magbantay ka ng bata. E2) Watch closely the kids. * bantayog :: monument * bantod :: diameter

E2) Bury the dead cat. * bantog :: (kabantugan) fame, prestige ++ (mabantog) prestigeous, famous * bantot ++ (mabantot) fetid * bantulot ++ hesitant * banyaga :: foreigner T1) Si Paul ay isang banyaga. E1) Paul is a foreigner. * banyo :: bathroom, shower room :: (banyera) bathtub * banyos :: sponge bath :: (pamanyos) water used for a sponge bath * banyuhay -----MAG: magbanyuhay --------: to metamorphose * bao 1 :: coconut shell :: (pamao) half a coconut shell used as a dipper * bao 2 :: widow, widower * baog ++ sterile, unproductive * baol :: footlocker, chest, rectangular trunk [for clothes] * baon 1 ------UM: bumaon,, bumabaon, babaon ------MA: mabaon, nabaon, nababaon, mababaon --------: to become buried, to sink -------I: ibaon, ibinaon, ibinabaon, ibabaon --------: to bury :: (kabaong) coffin T1) Bumaon ang sapatos ko sa putik. E1) My shoes got covered with mud. T2) Ibaon mo ang patay na pusa. * baon 2 -----MAG: magbaon, nagbaon, nagbabaon, magbabaon ------IN: baunin, binaon, binabaon, babaunin --------: to carry provisions or supply [food] :: provision or supply food taken on journey > pabaon :: (pamaon) money used to buy provisions T1) Ano ang dala mong baon ngayon? E1) What food did you have for today? T2) Magbaon ka ng tinapay para hindi ka magutom. E2) Bring some bread so you will not get hungry. * bapor :: ship, boat, steamship * bara ------UM: bumara,, bumabara, babara -----MAG: magbara, nagbara, nagbabara, magbabara -------I: ibara, ibinara, ibinabara, ibabara ------IN: barahin, binara, binabara, babarahin ------AN: barahan --------: to bar, to hinder, to obstruct something ++ (barado) clogged, blocked T1) Bumara sa daan ang nabuwal na kahoy. E1) The uprooted tree blocked the road. T2) Ibara mo ang bato sa daan. E2) Block the road with stones. * baraha -----MAG: magbaraha, nagbaraha, nagbabaraha, magbabaraha --------: to play cards :: playing cards T1) Naglalaro sila ng baraha. E1) They are playing cards. * baranda :: rail :: (barandal) banister, railing :: (barandilya) railing, balustrade * baranggay :: community of people > barangay, brgy * baras :: bar, rod

* barat ++ stingy, niggardly {geizig} * baratilyo :: bargain * barbaro :: barbarian :: (kabarbaruhan) barbarity * barbero :: barber :: (barberya) barber shop * barera :: tollgate * bareta :: soap bar * bargas ++ coarse in speech and manner * baril ------UM: bumaril,, bumabaril, babaril ---MA-NG: mamaril, namaril, namamaril, mamamaril ------IN: barilin, binaril, binabaril, babarilin --------: to shoot with a gun -----MAG: magbaril, nagbaril, nagbabaril, magbabaril --------: to shoot oneself :: gun :: (pamaril) gun used for hunting :: (barilan) gunfight :: (pamarilan) hunting ground :: (pamamaril) shooting, hunting :: (mamamaril) hunter T1) Siya ay may dalang baril. E1) He has a gun. T2) Bumaril si Pedro. E2) Pedro shot the gun. T3) Magbaril ka. E3) Shoot yourself. * bariles :: barrel * barkada :: clique, group of friends * barkilyos :: rolled wafer

* barko :: ship :: (barkero) ferryman * barnis -----MAG: magbarnis, nagbarnis, nagbabarnis, magbabarnis --------: to lacquer {lackieren} :: varnish {der Lack} * baro -----MAG: magbaro, nagbaro, nagbabaro, magbabaro --------: to wear a dress :: dress, upper garment > bestido, bestida * barok :: small pillow * barometro :: barometer * bartolina :: dungeon * barumbado ++ temperamental * barya ------IN: baryahin --------: to change money into smaller denominations :: loose change, coins, small denomination bills * baryo :: subdivision of a town > barrio :: (kababaryo) barrio people T1) Ano ang ngalan ng baryong ito? E1) What is the name of this barrio? * basa 1 ------UM: bumasa,, bumabasa, babasa -----MAG: magbasa, nagbasa, nagbabasa, magbabasa ------IN: basahin, binasa, binabasa, babasahin ------AN: basahan, binasahan, binabasahan, babasahan --------: to read ----MAKA: makabasa, nakabasa, nakababasa, makababasa --------: to be able to read ------MA: mabasa, nabasa, nababasa, mababasa

--------: to have the chance to read :: (pagbasa) reading, perusal :: (taga-basa) reader > mambabasa ++ (mabasa) readable T1) Bumasa ka ng tula. E1) Read a poem. T2) Basahin mo ang dyaryo. E2) Read the newspaper. T3) Nabasa ng bata ang mahirap na salita. E3) The child was able to read the difficult word. T4) Babasahan ko ng magandang kuwento ang aking ama. E4) I will read a nice story to my father. * basa 2 ------MA: mabasa, nabasa, nababasa, mababasa --------: to be wet :: (basahan) cleaning rag :: (pamamasa) wetting, splashing water :: (pambabasa) moisturizer ++ wet T1) Basa ang tuwalya. E1) The towel is wet. * basag ------UM: bumasag,, bumabasag, babasag -----MAG: magbasag, nagbasag, nagbabasag, magbabasag ------MA: mabasag, nabasag, nababasag, mababasag ------IN: basagin, binasag, binabasag, babasagin ------AN: basagan, binasagan, binabasagan, babasagan --------: to break china, glassware or earthenware -MAKA: makabasag, nakabasag, nakababasag, makababasag --------: to be able to break :: (babasagin) glassware ++ broken > mabasag ++ (mababasag) crockery T1) Basag ang salamin. E1) The mirror is broken. T2) Huwag kang malikot at baka ka makabasag ng pinggan. E2) Don't be rough or you might break some china. T3) Baka basagin ng bata ang plorera. E3) The child might break the flower vase. T4) Nabasag ng aso ang baso. E4) The glass was broken by the dog.

* basal ++ youthful, virgin * basalyo :: vassal, subordinate * basangal :: heated dispute * basbas ------AN: basbasan --------: to bless :: blessing * basi :: a wine * basio ++ empty > basyo * basketbol :: basketball * baso :: drinking glass ++ (sambaso) one glassful * basta -----MAG: magbasta, nagbasta, nagbabasta, magbabasta --------: to pack ++ enough!, as long as, just so that * bastidor :: embroidery noop * bastos :: (kabastusan) obscenity, rudeness ++ uncouth, rude, impolite, impertinent * basura -------I: ibasura, ibinasura, ibinabasura, ibabasura --------: to throw away :: trash, garbage :: (basurahan) garbage container, trash can :: (basurero) garbageman * bata 1 :: nightgown, robe * bata 2

-----MAG: magbata, nagbata, nagbabata, magbabata ------IN: batain, binata, binabata, babatain --------: to endure, to tolerate, to bear, to suffer T1) Kailangan magbata ng hirap ang aking magulang para sa aking kinabukasan. E1) My parents had to endure hardships for my future. * bata 3 :: child :: (kabataan) childhood, youth :: (pagkabata) infancy ++ young ++ (pambata) infantile, juvenile * batak ------UM: bumatak,, bumabatak, babatak ------IN: batakin, binatak, binabatak, babatakin --------: to pull, to stretch T1) Batakin mo ang lubid. E1) Pull the rope. * batalan :: rear of barrio house for washing and for storage of water * batas -----MAG: magbatas, nagbatas, nagbabatas, magbabatas --------: to legislate {Gesetze erlassen} :: law {das Gesetz} :: (batasan) legislature, congress :: (mambabatas) lawmaker {der Gesetzgeber} :: (pagbabatas) legislation ++ (makabatas) legal > pambatas {gesetzlich} * bataw :: hyacinth bean * batay ------UM: bumatay,, bumabatay, babatay -------I: ibatay, ibinatay, ibinabatay, ibabatay --------: to base on something :: (batayan) basis :: (pagkabatay) rest, support ++ (batay sa) based on ++ (batayan) fundamental, primary T1) Nais niyang ibatay ang drama sa tula ni Rizal.

E1) He wants to base the drama on Rizal's poem. * batbat ++ covered with * bate -----MAG: magbate, nagbate, nagbabate, magbabate --------: to masturbate * bateria :: storage battery, flashlight battery * bati 1 ------UM: bumati,, bumabati, babati -----MAG: magbati, nagbati, nagbabati, magbabati ------IN: batiin, binati, binabati, babatiin --------: to greet, to welcome, to salute, to congratulate T1) Nais kong batiin si Maria sa kanyang kaarawan. E1) I want to greet Maria on her birthday. T2) Maligayang bati! E2) Congratulations! * bati 2 ------IN: batihin --------: to beat [eggs] * batibot ++ strong, robust * batid ---MAGPA: magpabatid --------: to acquaint ------MA: mabatid, nabatid, nababatid, mababatid --------: to be informed :: (kabatiran) information ++ known, aware of T1) Nababatid ba niya ang nilalaman ng aklat? E1) Is she acquainted with the contents of the book? * batik 2----MAG: magbatik-batik --------: to mottle :: spot, stain, blemish * batikos :: criticism, hit with a cudgel

* batikuling :: a tree * bating :: trap for animals * batingaw :: large bell * batingting :: musical triangle bar * batis :: stream, creek, spring * bato 1 ------UM: bumato,, bumabato, babato ------IN: batuhin, binato, binabato, babatuhin --------: to throw :: stone ++ (mabato) stony * bato 2 :: kidney * bato 3 ++ bored * batok ----MANG: mambatok, nambatok, nambabatok, mambabatok ------AN: batukan, binatukan, binabatukan, babatukan --------: to pat on the neck :: nape [of neck], back of neck :: (pamatok) yoke * batsoy :: a soup > batchoy * batugan :: lazy, indolent * batuta :: policeman's club, cudgel * batya :: laundry tub > batyaan * baul :: clothes chest * bawal

-----MAG: magbawal, nagbawal, nagbabawal, magbabawal -------I: ibawal, ibinawal, ibinabawal, ibabawal --Pas: ipagbawal --------: to prohibit, to ban :: (kabawalan) restriction :: (pagbabawal) embargo, prohibition T1) Bawal ang pumasok sa bakuran nila. E1) It is prohibited to enter their yard. * bawang :: garlic * bawas -----MAG: magbawas, nagbawas, nagbabawas, magbabawas -------I: ibawas, ibinawas, ibinabawas, ibabawas ------AN: bawasan, binawasan, binabawasan, babawasan --------: to lessen, to remove :: (pamawas) something used to reduce weight :: (babawasin) subtrahend :: (pagbabawas) reduction, subtraction T1) Magbawas ka ng kaunting kanin sa plato. E1) Lessen some of the rice on the plate. T2) Ibawas mo ang bayad ko sa utang ko sa iyo. E2) Deduct this payment from what I owe you. * bawat ++ each, every ++ (bawat isa) everyone, everybody * bawi ------UM: bumawi,, bumabawi, babawi ----MANG: mambawi, nambawi, nambabawi, mambabawi ------IN: bawiin, binawi, binabawi, babawiin ------AN: bawian, binawian, binabawian, babawian --------: to recover, to get back what was given away :: recovery, retraction :: (pamawi) eradicator, quencher, eraser :: (pagbawi) redemption T1) Bumawi ka na lang sa susunod. E1) Just make up for it the next time. T2) Nais niyang bawiin ang singsing na ibinigay niya sa akin. E2) He wants to get back the ring he gave me.

* baya ------AN: bayaan --------: to allow, to let {erlauben} * bayabas :: guava * bayad -----MAG: magbayad, nagbayad, nagbabayad, magbabayad -------I: ibayad, ibinayad, ibinabayad, ibabayad ------AN: bayaran, binayaran, binabayaran, babayaran ---IPANG: ipambayad, ipinambayad, ipinambabayad, ipambabayad --------: to pay :: payment, fare > kabayaran {die Bezahlung [Kauf]} :: (tagapagbayad) paymaster :: (pamayad) money set aside for paying loans or taxes :: (pagbayaran) atonement {Busse, Suehne} ++ paid for ++ (mababayaran) payable {faellig} ++ (walang-bayad) for nothing T1) Heto ang bayad sa utang ko sa iyo. E1) Here is my payment for what I owe you. T2) Magbayad tayo ng utang. E2) Let's pay the debt. T3) Bayaran mo ang kinain natin. E3) Pay for what we have eaten. * bayag :: testicle * bayan :: town, country, fatherland :: (kabayanan) town :: (kababayan) townmate > kabayan :: (pamayanan) community :: (mamamayan) citizen :: (pagka-makabayan) patriotism :: (pagka-mamamayan) citizenship ++ (pamayan) civic ++ (makabayan) patriotic ++ (sambayanan) public * bayani :: hero :: (bayanihan) cooperative undertaking, concerted effort :: (pamamayani) prevalence, predominance :: (kabayanihan) heroism, patriotism

* bayaw :: brother-in-law * bayawak :: a large lizard * baybay 1 :: seashore :: (baybayin) coast * baybay 2 -----MAG: magbaybay, nagbaybay, nagbabaybay, magbabaybay --------: to spell ------IN: baybayin --------: to enumerate * baylarina :: ballerina, ballet dancer > bailarina * bayo -----MAG: magbayo, nagbayo, nagbabayo, magbabayo ------IN: bayuhin, binayo, binabayo, babayuhin --------: to pound, to crush :: (bayuhan) mortar {der Moerser} T1) Bayuhin mo ang palay. E1) Pound the unhusked rice. * bayoneta :: bayonet {das Bajonett} * bayong :: large bag * baytang :: grade, level, step * bayubay ++ dangling, hanging * bayumbong :: cylindrical bamboo container * bayuot ++ crumpled and rolled * baywang :: waist > bewang :: (pamamaywang) placing hands on hips [doing nothing] * bebot

:: girl, woman * beha 1 :: old Chinese woman :: (beho) old Chinese man * beha 2 :: cigarette stub > biha * behikulo :: vehicle {das Fahrzeug} * belo :: veil {der Schleier} * benda -----MAG: magbenda, nagbenda, nagbebenda, magbebenda ------AN: bendahan, binendahan, binebendahan, bebendahan --------: to bandage :: surgical bandage > bendahe * bendisyon -----MAG: magbendisyon, nagbendisyon, nagbebendisyon, magbebendisyon ------AN: bendisyunan, binendisyunan, binebendisyunan, bebendisyunan --------: to bless :: benediction * benerasyon :: veneration * benggansa :: vengeance * benta ------UM: bumenta,, bumebenta, bebenta -----MAG: magbenta, nagbenta, nagbebenta, magbebenta ------AN: bentahan, binentahan, binebentahan, bebentahan -------I: ibenta, ibinenta, ibinebenta, ibebenta --------: to sell :: sales, income from sales {der Verkauf} :: (taga-benta) dealer * bentaha :: advantage {der Vorteil} * bentilador -----MAG: magbentilador, nagbentilador, nagbebentilador, magbebentilador

--------: to ventilate :: ventilating fan, electric fan {der Ventilator} :: (bentilasyon) ventilation * beranda :: veranda {die Veranda} * berde ++ green > lunti, luntian {gruen} ++ (maberde) greenish * berdugo :: executioner of death sentence {der Henker} * berso :: verse * beses ++ time [how often, isang beses = one time] * beterano :: veteran {der Veteran} * beterinaryo :: veterinary * beto :: (betuhan) veto {das Veto} * betsin :: monosodium glutamate, food seasoning > bitsin, ajinomoto * beynte ++ twenty {zwanzig} * biak ++ divided into halves, split * bibero :: bib > babero {der Latz} * biberon :: nursing bottle {die Nuckelflasche} * bibi :: duck > pato {die Ente} T1) Itlog ng pato ang inilaga niya. E1) She boiled some duck's eggs. * bibig :: mouth {der Mund} T1) Maluwang ang bibig ng buwaya.

E1) The crocodile has a wide mouth. * bibingka :: a rice cake {ein Reiskuchen} * Bibliya :: Bible {die Bible} * bibo ++ alert, active {agil} * bida -----MAG: magbida, nagbida, nagbibida, magbibida --------: to be a star [movie] -------I: ibida, ibinida, ibinibida, ibibida --------: to tell :: star {der Star} T1) Ibida mo naman sa aming biyahe mo. E1) Tell us about your trip. * bigamya :: bigamy {die Bigamie} * bigas -----MAG: magbigas, nagbigas, nagbibigas, magbibigas --------: to mill unhusked rice :: husked and uncooked rice {der Reis} :: (bigasan) rice mill {die Reismuehle} * bigat ------UM: bumigat,, bumibigat, bibigat --------: to become heavy ---MAGPA: magpabigat --------: to incumber :: weight, heaviness > kabigatan {das Gewicht} :: (pabigat) pressure :: (pamimigat) slight illness ++ (mabigat) heavy T1) Ang bigat ni Laura ay labinlimang kilo. E1) Laura's weight is 15 kilos. * bigay -----MAG: magbigay, nagbigay, nagbibigay, magbibigay -------I: ibigay, ibinigay, ibinibigay, ibibigay ------AN: bigyan, binigyan, binibigyan, bibigyan $ --IPA: ipabigay ------MA: mabigyan $ --------: to give --Pas: ipakibigay

--------: to please give --Pas: ipamimigay --------: to distribute --Pas: pamigayan --------: to give for free -MAKIPAG: makipagbigayan --------: to share :: gift {das Geschenk} :: (pamimigay) distribution :: (pagbibigay) deference, issuance, toleration :: (pagkamapagbigay) liberality ++ (pamigay) free ++ (mapagbigay) bountiful T1) Ibigay mo ang lapis sa kanya. E1) Give the pencil to her. T2) Bigyan mo ako ng kanin. E2) Please pass the rice. * bigbig ++ (mabigbig) talkative {gespraechig} * bighani ------MA: mabighani, nabighani, nabibighani, mabibighani --------: to be charmed :: charm, seduction {der Charme} T1) Baka ka mabighani sa ganda ni Maria. E1) You might be charmed by Maria's beauty. * bigkas ------UM: bumigkas,, bumibigkas, bibigkas -----MAG: magbigkas, nagbigkas, nagbibigkas, magbibigkas -------I: ibigkas, ibinigkas, ibinibigkas, ibibigkas ------IN: bigkasin, binigkas, binibigkas, bibigkasin --------: to pronounce, to say, to recite :: pronunciation > pagbibigkas :: (pamigkas) poem suitable for recitation ++ (pabigkas) oral T1) Bumigkas ka ng tula. E1) Recite a poem. T2) Ibigkas mo ang salita. E2) Pronounce the word. * bigkis -----MAG: magbigkis --------: to pack ------IN: bigkisin --------: to bind :: girdle, bond, bundle * bigla

------UM: bumigla,, bumibigla, bibigla ------MA: mabigla, nabigla, nabibigla, mabibigla ------IN: biglain, binigla, binibigla, bibiglain --------: to surprise :: (pagbibigla) speed, haste {die Eile} :: (pagkabigla) astonishment, suddenness {die Ueberraschung} ++ suddenly, at once {ploetzlich } ++ (mabigla) aback > biglaan {ueberrascht} T1) Siya ay tumayong bigla. E1) He stood up suddenly. * bigo ------UM: bumigo,, bumibigo, bibigo ------MA: mabigo, nabigo, nabibigo, mabibigo ------IN: biguin, binigo, binibigo, bibiguin --------: to disappoint, to fail :: (pamigo) something used to disappoint :: (kabiguan) failure {das Versagen} :: (pagkabigo) disappointment, frustration {die Enttaeuschung} ++ frustrated, disappointed {enttaeuscht} * bigote :: moustache {der Schnurrbart} * bigti -----MAG: magbigti, nagbigti, nagbibigti, magbibigti ------IN: bigtiin, binigti, binibigti, bibigtiin --------: to hang or strangle oneself :: (pamigti) something used to strangle :: (bigtihan) gallows {der Galgen} ++ strangled {erhaengt} T1) Huwag kang magbigti dahil lang sa ikaw ay bigo. E1) Don't hang yourself just because you are frustrated. * bigwas 1 :: blow with the fist {der Faustschlag} * bigwas 2 :: jerk on a fishing line {der Zug an der Angelschnur} * bihag ------UM: bumihag,, bumibihag, bibihag ------MA: mabihag, nabihag, nabibihag, mabibihag ------IN: bihagin, binihag, binibihag, bibihagin ----MAKA: makabihag, nakabihag, nakakabihag, makakabihag

--------: to catch :: prisoner of war, captive {der Gefangene} ++ (makabibihag) fascinating {fesselnd} * bihasa ------MA: mabihasa ---PA-IN: pamihasain, pinamihasa, pinamimihasa, pamimihasain ---MA-NG: mamihasa, namihasa, namimihasa, mamimihasa --------: to accustom, to habituate {sich gewoehnen} ------IN: bihasahin --------: to civilize ++ accustomed, used to > pamimihasa * bihay :: strip of cloth {der Lumpen} ++ rumpled, destroyed {zerrissen} * bihilante :: vigilante {die Brgerwehr} * bihilya :: fasting > pamimihilya {das Fasten} * bihira ++ seldom, rarely {selten} ++ (pambihira) exceptional, unusual {ungewoehnlich} T1) Bihirang maglaro si Mary. E1) Mary seldom plays. * bihis -----MAG: magbihis, nagbihis, nagbibihis, magbibihis ------AN: bihisan, binihisan, binibihisan, bibihisan --------: to change clothes, to put on clothes :: the dress one wears :: (pamihis) extra set of clothes ++ well-dressed, dressed up T1) Maganda ang bihis mo ngayon. E1) What you're wearing today is beautiful. T2) Bakit bihis ka ngayon? E2) Why are you dressed up today? T3) Magbihis ka ng malinis na damit. E3) Put on your clean clothes. * bihon :: rice noodle {die Reisnudeln} * biik :: young suckling pig {das Ferkel}

* bikaka ++ wide apart, forked {gespreizt} * bikangkang ++ forced open at one end {aufgerissen} * bikas :: posture, bearing :: (kabikasan) elegance ++ (mabikas) with an attractive figure, welldressed * biki :: mumps > baiki, beke {der Ziegenpeter} * bikig :: foreign matter stuck on the throat [fishbone] * biko :: a rice cake {ein Reiskuchen} * biktima :: victim {das Opfer} * bilad -----MAG: magbilad, nagbilad, nagbibilad, magbibilad -------I: ibilad, ibinilad, ibinibilad, ibibilad --------: to put under the sun to dry, to expose to the sun ++ exposed to the sun {im Sonnenschein} T1) Magbilad ka ng damit. E1) Put the clothes under the sun to dry. T2) Ibilad mo ang palay. E2) Spread the rice under the sun. * bilang 1 ------UM: bumilang,, bumibilang, bibilang -----MAG: magbilang, nagbilang, nagbibilang, magbibilang -------I: ibilang, ibinilang, ibinibilang, ibibilang ------IN: bilangin, binilang, binibilang, bibilangin --------: to count :: number {die Zahl} :: (pamilang) numeral :: (pambilang) counter :: (pagbibilang) enumeration T1) Bumilang ka hanggang sampu. E1) Count up to ten. T2) Bilangin mo ang mga sisiw. E2) Count the chicks.

* bilang 2 ++ as, in the role of {auftretend als} ++ (kinabibilangan) consists of, belongs to {gehoert zu} * bilanggo ------MA: mabilanggo, nabilanggo, nabibilanggo, mabibilanggo --------: to be imprisoned -----MAG: magbilanggo, nagbilanggo, nagbibilanggo, magbibilanggo -------I: ibilanggo, ibinilanggo, ibinibilanggo, ibibilanggo --------: to imprison :: prisoner {der Strafgefangene} :: (bilangguan) prison :: (pagbibilanggo) imprisonment :: (pagkabilanggo) incarceration :: (pagkakabilanggo) captivity T1) Baka mabilanggo si Pedro ngayong taon. E1) Pedro might be put to jail this year. T2) Hindi pwedeng mabilanggo ng mga walang kasalanan. E2) The innocent cannot be put to prison. * bilao :: winnowing basket [for removing rice chaff], large woven tray * bilaokan ------MA: mabilaokan --------: to get stuck in the throat * bilas :: spouse of the brother or sister of one's own spouse * bilasa ++ stale, not fresh {abgestanden} * bili ------UM: bumili,, bumibili, bibili ---MA-NG: mamili, namili, namimili, mamimili -------I: ibili, ibinili, ibinibili, ibibili ------IN: bilhin, binili, binibili, bibilhin $ ------AN: bilhan, binilhan, binibilhan, bibilhan --------: to buy, to purchase -----MAG: magbili, nagbili, nagbibili, magbibili --Pas: ipagbili --------: to sell --Akt: makapagbili --------: to be able to sell

-MAKA: makabili, nakabili, nakabibili, makabibili ------MA: mabili, nabili, nabibili, mabibili --------: to be able to buy :: (pamili) money for marketing :: (pamimili) shopping {der Einkauf} :: (pagbibili) sale :: (taga-bili) buyer :: (tagapamili) purchaser :: (tagapagbili) salesman ++ (mabibili) purchasable > mabili T1) Bumili ng bahay ang aking kapatid. E1) My brother bought a house. T2) Ipinagbili ng aking kapatid ang kanilang bahay. E2) My brother sold their house. T3) Ibinili ko ng sorbetes si Tess. E3) I bought Tess some ice cream. T4) Hindi ko mabili ang sapatos mangyari wala akong pera. E4) I couldn't buy the shoes because I had no money. T5) Bibilhin mo ba ang kotse ko? E5) Will you buy my car? * bilib :: admiration, faith, trust * bilibid -------I: ibilibid, ibinilibid, ibinibilibid, ibibilibid --------: to tie around a twine several times :: a prison in Manila T1) Ibilibid mo ang lubid sa poste. E1) Tie the rope around the post. * bilin -----MAG: magbilin, nagbilin, nagbibilin, magbibilin -------I: ibilin, ibinilin, ibinibilin, ibibilin --------: to make a request, to order :: request, directions, advice T1) Magbilin ka na ng gusto mo habang narito pa ako. E1) Order what you want while I am still here. * biling ------UM: bumiling,, bumibiling, bibiling -----MAG: magbiling, nagbiling, nagbibiling, magbibiling ------MA: mabiling, nabiling, nabibiling, mabibiling -------I: ibiling, ibiniling, ibinibiling, ibibiling ------IN: bilingin, biniling, binibiling, bibilingin

--------: to turn over, to turn around ++ turned over, bent, inclined T1) Bumiling ka. E1) Turn over. T2) Ibiling mo ang ulo ng bata sa unan. E2) Turn the head of the child on the pillow. * bilis ------UM: bumilis,, bumibilis, bibilis ------AN: bilisan, binilisan, binibilisan, bibilisan --------: to make fast, to speed up :: speed > hagibis, tulin :: (kabilisan) swiftness ++ (mabilis) speedy, rapid, fast T1) Bilisan mo ang takbo ng kotse. E1) Drive the car faster. * bilo ------IN: biluhin, binilo, binibilo, bibiluhin --------: to roll :: roll, pill :: (bilo-bilo) rice flour balls * bilog ------UM: bumilog,, bumibilog, bibilog --------: to make a circle ------AN: bilugan, binilugan, binibilugan, bibilugan --------: to encircle ------IN: bilugin, binilog, binibilog, bibilugin :: circle, roundness :: (pamilog) something used to make circles :: (pamimilog) becoming round or fat :: (kabilugan) circumference, girth {der Umfang} ++ (mabilog) round, circular, spherical > pabilog * bilot -----MAG: magbilot --------: to roll cigars :: small package :: puppy * biloy :: dimple {das Gruebchen} * bilyar :: billiards * bimbin :: delay > binbin {die Verspaetung} ++ delayed {verspaetet}

* bimpo :: small face towel {das Tuch} * binalaki :: tomboy, mannish woman, lesbian > binalalaki * binat ------MA: mabinat, nabinat, nabibinat, mabibinat --------: to have a relapse ------IN: binatin, bininat, binibinat, bibinatin --------: to cause a relapse :: relapse > bainat {der Rueckfall} T1) Huwag kang masayadong magpagod dahil baka ka mabinat. E1) Don't tire yourself because you might have a relapse. * binata :: unmarried man, bachelor {der Junggeselle} :: (kabinataan) manhood :: (binatilyo) male adolescent, teenager * binatog :: a dish > batog * binay :: goodness, kindness * binayuyo :: species of rice plant * bindisyon -----MAG: magbindisyon, nagbindisyon, nagbibindisyon, magbibindisyon ------AN: bindisyunan, binindisyunan, binibindisyunan, bibindisyunan --------: to bless :: benediction {die Segnung} * bindita :: holy water {das Weihwasser} ++ (binditado) blessed, holy {gesegnet} * bingi ------MA: mabingi, nabingi, nabibingi, mabibingi --------: to get deaf :: (pagkabingi) deafness {die Taubheit} ++ deaf {taub} * bingit :: edge, rim > gilid {die Kante}

* bingkong ++ warped * bingwit ----MANG: mangbingwit, nangbingwit, nangbibingwit, mangbibingwit ------IN: bingwitin, biningwit, binibingwit, bibingwitin --------: to fish [hook, line, sinker] :: pole, hook, line and sinker for fishing > binwit {die Angel} :: (pamingwit) fishing rod with hook :: (pamimingwit) fishing, angling :: (mamimingwit) angler T1) Mamingwit tayo ng isda bukas. E1) Let's go fishing tomorrow. * binhi ------IN: binhiin --------: to select seeds suitable for planting :: seed [for sowing] > bibinhiin {die Saat} * bini :: modesty :: (binibini) miss, unmarried woman {das Fraeulein} ++ (mabini) modest {bescheiden} * binlid :: rice particles * binta :: small swift sailboat * bintad ------IN: bintarin --------: to stretch out ++ stretched out * bintana :: window {das Fenster} :: (bintanilya) small window, ticket window :: (pamimintana) looking out the window * bintang -----MAG: magbintang, nagbintang, nagbibintang, magbibintang -------I: ibintang, ibinintang, ibinibintang, ibibintang --Pas: pagbintangan --------: to lay a blame on somebody, to impute, to accuse T1) Ibintang mo ang lahat kay Rosita.

E1) Blame everything on Rosita. * bintaok :: gold bracelet or ring * bintay ------IN: bintayin --------: to guess the weight :: estimation of the weight of something :: relapse * binti :: leg, calf of a leg {das Bein} * bintog :: inflation, swelling {die Schwellung} * bintol :: crabnet * binusa :: toasted grains * binyag -----MAG: magbinyag, nagbinyag, nagbibinyag, magbibinyag ------AN: binyagan, bininyagan, binibinyagan, bibinyagan --------: to baptize :: baptism {die Taufe} :: (pabinyagan) baptistry :: (pagbibinyag) baptism :: (pamiminyagan) attending a baptism T1) Malapit nang binyagan ang anak nila. E1) Their child will soon be baptized. * biologo :: biologist {der Biologe} * biray :: a boat {ein Boot} * birhen :: virgin {die Jungfrau} :: (pagka-birhen) virginity {die Jungfraeulichkeit} * biro -----MAG: magbiro, nagbiro, nagbibiro, magbibiro ------IN: biruin, biniro, binibiro, bibiruin -MAKIPAG: makipagbiruan --------: to tease, to make fun of :: joke {der Witz}

:: (pagbibiro) wisecrack ++ (mapagbiro) waggish ++ (pabiro) joking, facetious T1) Huwag kang magbiro sa lasing. E1) Don't make fun of drinkers. * birtud :: virtue :: (birtuso) virtuoso * bisa ---MAGKA: magkabisa --------: to react :: power, force, effect, strength :: (pagkamabisa) effectiveness ++ (mabisa) forceful, effective ++ (walang-bisa) void, ineffective * bisagra :: hinge * bisaklat ++ astride, obtuse * bisala :: fault, defect * bise :: vice :: (bise-presidente) vice president * bisi :: drought :: (tagbisi) bad season, heat wave, crop failure * bisikleta :: bicycle :: (pagbibisikleta) biking * bisita ------UM: bumisita,, bumibisita, bibisita -----MAG: magbisita, nagbisita, nagbibisita, magbibisita ------IN: bisitahin, binisita, binibisita, bibisitahin --------: to pay a visit :: guest, visitor T1) Bumisita ka naman sa amin. E1) Please pay us a visit. T2) Bisitahin mo ang iyong kaibigan sa Maynila. E2) Visit your friend in Manila.

* biskwit :: cookies, biscuits {der Keks} * bisperas :: eve * bista ------AN: bistahan, binistahan, binibistahan, bibistahan --------: to scrutinize :: court hearing :: view, eyesight ++ (bistado) obvious, exposed > bisto * bistek :: beefsteak * bisugo :: a fish * bisyo :: vice, moral depravity {das Laster} ++ (mabisyo) vicious {brutal} * bitad ------IN: bitarin --------: to jerk meat or fish * bitag ------UM: bumitag,, bumibitag, bibitag -----MAG: magbitag, nagbitag, nagbibitag, magbibitag ------IN: bitagin, binitag, binibitag, bibitagin --------: to capture, to make a prey :: snare for birds {die Falle} * bitamina :: vitamin * bitaw -------I: ibitaw ------AN: bitawan --------: to release, to let go, to let two roosters fight each other * bitay -----MAG: magbitay, nagbitay, nagbibitay, magbibitay -------I: ibitay, ibinitay, ibinibitay, ibibitay ------IN: bitayin, binitay, binibitay, bibitayin --------: to hang by the neck :: execution :: (pamitay) something used to hang, gallows :: (taga-bitay) hangman

T1) E1) T2) E2)

Magbitay ka. Hang yourself. Ibitay mo ang kriminal. You hang the criminal.

* bitbit -----MAG: magbitbit, nagbitbit, nagbibitbit, magbibitbit ------IN: bitbitin, binitbit, binibitbit, bibitbitin --------: to carry with arms ++ hand carried ++ (bitbitin) portable T1) Magbitbit ka ng payong papuntang opisina. E1) Carry an umbrella to the office. T2) Bitbitin mo nga ang mga gulay. E2) Carry the vegetables. * bithay :: bamboo sieve, screen * bitig :: fishbone in the throat :: muscular tension, cramp * bitik :: garter, anklet * bitin ------UM: bumitin,, bumibitin, bibitin -----MAG: magbitin, nagbitin, nagbibitin, magbibitin -------I: ibitin, ibinitin, ibinibitin, ibibitin ------IN: bitinin, binitin, binibitin, bibitinin --------: to hang :: dangling prizes and favors :: (pamitin) pendant, decorative hanging, fish hook :: (pamitinan) hanger ++ hanging, suspending * bitiw ------UM: bumitiw,, bumibitiw, bibitiw -----MAG: magbitiw, nagbitiw, nagbibitiw, magbibitiw -------I: ibitiw ------AN: bitiwan, binitiwan, binibitiwan, bibitiwan --------: to resign, to let go, to release :: (pagbibitiw) resignation T1) Bumitiw siya sa aking pagkakahawak. E1) He released himself from my grip. T2) Nais ng presidente na magbitiw sa kanyang katungkulan.

E2) The president wants to resign from office. * bitlag :: bamboo seats in boats * bitlig :: painful spasm * bitso :: a rice cake * bituin :: star > estrelya {der Stern} :: (kabituinan) stardom {der Ruhm} * bituka :: intestine {der Darm} * biyahe -----MAG: magbiyahe, nagbiyahe, nagbibiyahe, magbibiyahe --------: to travel {reisen} :: trip, journey {die Reise} :: (biyahero) traveller, voyager {der Reisende} :: (pamiyahe) something used for travel * biyak -----MAG: magbiyak, nagbiyak, nagbibiyak, magbibiyak ------IN: biyakin, biniyak, binibiyak, bibiyakin --------: to cleave, to split, to break into two :: (kabiyak) mate, one of a pair T1) Magbiyak ka ng buko. E1) Split open the coconut. T2) Biyakin mo nga ang niyog. E2) You cleave the coconut open. * biyas :: joint [arm or leg] {das Gelenk} * biyaya ------AN: biyayaan, biniyayaan, binibiyayaan, bibiyayaan --------: to shower the blessings :: favor, grace, mercy {die Gunst} * biyenan :: mother-in-law or father-in-law > biyanan * Biyernes :: Friday {der Freitag}

:: (Biyernes Santo) Good Friday {der Karfreitag} * biyolin :: violin {die Geige} :: (biyolinista) violinist {der Geiger} * biyolohiya :: biology * biyudo :: widower > balo {der Witwer} :: (biyuda) widow {die Witwe} * blangko ++ nothing, blank * bloke :: block * blusa :: blouse {die Bluse} * bobo ++ dumb, stupid, dull * bodabil :: vaudeville {das Variete} * bodega :: storeroom, warehouse * bokabularyo :: vocabulary {der Wortschatz} * boksing -----MAG: magboksing, nagboksing, nagboboksing, magboboksing --------: to box :: boxing {das Boxen} :: (boksingero) boxer {der Boxer} * bokya ++ nothing, zero > buta * bola ----MANG: mambola, nambola, nambobola, mambobola ------IN: bolahin, binola, binobola, bobolahin --------: to flatter, to jest, to put someone on :: ball {der Ball} :: (bolero) habitual joker, flatterer, bluffer :: (bolitas) pellets, ballbearings T1) Ayaw niyang mambola ng babae.

E1) He does not want to flatter a girl. T2) Bolahin natin ang kapatid mo. E2) Let's put your sister on. * bolsa :: stock exchange * boluntaryo -----MAG: magboluntaryo, nagboluntaryo, nagboboluntaryo, magboboluntaryo --------: to volunteer :: volunteer > buluntaryo {der Freiwillige} * bomalabs ++ not sure, confusing * bomba 1 :: bomb {die Bombe} * bomba 2 -----MAG: magbomba, nagbomba, nagbobomba, magbobomba ------IN: bombahin, binomba, binobomba, bobombahin --------: to pump, to spray :: pump {die Pumpe} :: (bombero) fireman {der Feuerwehrmann} * bomba 3 ++ naked * bombilya :: electric light bulb {die Gluehbirne} * bonete :: bonnet * bonito :: a fish * bono :: bond, certificate * bopis :: dish of lungs and intestines * borador :: rough draft, outline * borlas :: tassel, tuft, ruffle * boses :: voice {die Stimme}

* bota :: boots, rainboots {der Stiefel} * botanika :: botany * bote -------I: ibote --------: to bottle :: bottle > botelya {die Flasche} * botika :: drugstore * boto ------UM: bumoto,, bumoboto, boboto -------I: iboto, ibinoto, ibinoboto, iboboto --------: to vote :: vote {die Wahlstimme} :: (botante) voter T1) Bumoto tayo sa darating na halalalan. E1) Let's vote in the coming elections. T2) Iboto natin ang magaling na kandidato. E2) Let's vote for the good candidate. * braso :: arm > bisig {der Arm} * brotsa :: large painter's brush {der Pinsel} * bruha :: witch, old hag {die Hexe} :: (bruho) sorcerer {der Zauberer} * buay ++ (mabuay) unstable, unsteady, weak, prone to collapse * bubo -----MAG: magbubo --------: to spill deliberately * bubog :: crystal, broken glass * bubong :: (bubungan) roof {das Dach} * bubot ++ unripe, immature {unreif} * bubule

:: a fish {ein Fisch} * bubuwit :: newly born mouse {das Maeusebaby} * bubuyog :: bee {die Biene} * budbod -----MAG: magbudbod, nagbudbod, nagbubudbod, magbubudbod -------I: ibudbod, ibinudbod, ibinubudbod, ibubudbod --------: to sprinkle, to scatter, to sow * budhi :: conscience * bueno :: (buena mano) first customer of the day, brings good luck in business ++ if that is so, in that case, well then * buga ------UM: bumuga,, bumubuga, bubuga -----MAG: magbuga, nagbuga, nagbubuga, magbubuga -------I: ibuga, ibinuga, ibinubuga, ibubuga ------AN: bugahan, binugahan, binubugahan, bubugahan --------: to spit or blow some liquid from the mouth T1) Bumuga siya ng mainit na tubig. E1) He threw up the hot water. T2) Ibuga mo ang tubig. E2) Spit out the water. * bugambilya :: bougainvillea * bugbog ------IN: bugbugin --------: to beat :: wallop, clubbing {das Schlagen} :: (pambugbog) cudgel {der Knueppel} :: (pambubugbog) clubbing {das Schlagen} ++ swollen from beating {geschwollen vom Schlagen} * bugho :: jealousy * bugnos -------I: ibugnos

--------: to untie * bugnot :: exasperation ++ (bugnutin) choleric, fretful, ill-humored * bugok ++ putrid, rotten * bugso :: crowd of people :: flush, blast * bugsok :: bamboo basket * bugtong :: riddle ++ one and only child * buhaghag -----MAG: magbuhaghag, nagbuhaghag, nagbubuhaghag, magbubuhaghag ------IN: buhaghagin, binuhaghag, binubuhaghag, bubuhaghagin --------: to scatter, to spread out ++ spongy, loose [not adhesive] * buhangin :: sand {der Sand} ++ (mabuhangin) sandy {sandig} * buhat ------UM: bumuhat,, bumubuhat, bubuhat -----MAG: magbuhat, nagbuhat, nagbubuhat, magbubuhat ------IN: buhatin, binuhat, binubuhat, bubuhatin --------: to lift, to carry --PAG-AN: pinagbuhatan ??? --------: to hit with the hand :: (pamuhatan) source, origin ++ from T1) Bumuhat ka ng bato. E1) Lift a piece of rock. T2) Buhat sa alas-sais. E2) From six o'clock. T3) Pinagbuhatan niya ako ng kamay. E3) He hit me with the hand. * buhay ------UM: bumuhay,, bumubuhay, bubuhay ------MA: mabuhay, nabuhay, nabubuhay, mabubuhay

------IN: buhayin, binuhay, binubuhay, bubuhayin --------: to live, to become alive :: life :: (buhay-mayaman) rich and easy life :: (kabuhayan) existence, livelihood :: (pamuhayan) means of livelihood :: (pamumuhay) way of life :: (talambuhay) biography :: (pagbubuhay) revival :: (pagka-buhay) means of livelihood, manner of living :: (pagkakabuhay) resurrection :: (mananalambuhay) biographer ++ alive ++ (mabubuhay) viable ++ (habang-buhay) for a lifetime, eternal ++ (pangkabuhayan) economic * buhok ------AN: buhukan --------: to pull someone by the hair :: hair {das Haar} ++ (mabuhok) hairy {haarig} ++ (pambuhok) for the hair * buhol -----MAG: magbuhol, nagbuhol, nagbubuhol, magbubuhol -------I: ibuhol, ibinuhol, ibinubuhol, ibubuhol --------: to make a knot, to tie securely MAGKA: magkabuhul-buhol, nagkabuhulbuhol, nagkakabuhul-buhol, magkakabuhulbuhol --------: to tangle :: (tagibuhol) slipknot :: (pagkakabuhul-buhol) something tangled {das Verhedderte} ++ (mabuhol) knotty {knotig} T1) Magbuhol ka ng lubid. E1) You make a knot with the rope. T2) Ibuhol mo ang lubid. E2) Make a knot with the rope. * buhong :: rascal ++ deceitful * buhos ------UM: bumuhos,, bumubuhos, bubuhos -----MAG: magbuhos, nagbuhos, nagbubuhos, magbubuhos -------I: ibuhos, ibinuhos, ibinubuhos, ibubuhos

------AN: buhusan, binuhusan, binubuhusan, bubuhusan --------: to pour T1) Bumuhos ang malakas na ulan. E1) The heavy rain poured. T2) Ibuhos mo ang tubig sa ulo niya. E2) Pour the water on his head. * buka ------UM: bumuka,, bumubuka, bubuka -------I: ibuka, ibinuka, ibinubuka, ibubuka --------: to open ++ open :: (bukang-bibig) an often, commonly used phrase > bukambibig :: (bukang-liwayway) dawn > madaling-araw T1) Bumuka na ang buko. E1) The bud opened. T2) Ibuka mo ang bibig mo. E2) Open your mouth. * bukad ++ open [flowers] ++ (bukadkad) fully opened [flowers] * bukaka ------UM: bumukaka,, bumubukaka, bubukaka -------I: ibukaka, ibinukaka, ibinubukaka, ibubukaka --------: to spread out ++ wide apart [legs] > bikaka * bukal :: spring, fountain, source ++ open, wide-open ++ (bukal sa loob) sincere, without hesitation T1) Bukal sa loob niya ang tumulong sa iba. E1) He is sincere in helping other people. * bukalkal :: act of overturning, digging up * bukana :: front, threshold * bukas ------UM: bumukas,, bumubukas, bubukas -----MAG: magbukas, nagbukas, nagbubukas, magbubukas ------AN: buksan, binuksan, binubuksan, bubuksan -------I: ibukas, ibinukas, ibinubukas, ibubukas --------: to open --Akt: maipabukas

--------: to be able to have someone open :: tomorrow :: (pambukas) can opener, bottle opener :: (taga-bukas) opener :: (pagkabukas) openness :: (kinabukasan) future {die Zukunft} ++ (bukaskas) open, uncovered T1) Bumukas ang pinto sa lakas ng hangin. E1) The door was opened because of the strong wind. T2) Buksan mo ang bintana. E2) Open the window. * bukayo :: a dessert made of grated coconut cooked with sugar * bukbok :: wood borer :: decay [teeth] * bukid -----MAG: magbukid, nagbukid, nagbubukid, magbubukid ------IN: bukirin, binukid, binubukid, bubukirin --------: to farm :: rice field, farm :: (magbubukid) peasant {der Bauer} :: (kabukiran) farm, country :: (pamumukid) living in rural areas :: (pagbubukid) husbandry :: (taga-bukid) country people ++ (pambukid) rural * buklat -----MAG: magbuklat, nagbuklat, nagbubuklat, magbubuklat ------IN: buklatin, binuklat, binubuklat, bubuklatin --------: to open a book or magazine, to turn the pages of a reading material :: (bubuklatin) leafing T1) Magbuklat kayo ng libro. E1) Open a book. T2) Buklatin ninyo ang aklat. E2) Open the book. * buklig :: cyst, small pimple * buklod :: hoop around a barrel * buko 1

---MA-NG: mamuko, namuko, namumuko, mamumuko --------: to be in bud {knospen} :: bud :: young coconut :: (pamumuko) budding season, gathering young coconuts * buko 2 -------I: ibuko --------: to tell, to squeal, to embarrass ------IN: bukuhin --------: to oppose, to criticize :: (pamumuko) opposing, contradicting, disappointing * bukod ------UM: bumukod,, bumubukod, bubukod -----MAG: magbukod, nagbukod, nagbubukod, magbubukod -------I: ibukod, ibinukod, ibinubukod, ibubukod 2-----IN: bukud-bukurin --------: to set apart, to separate :: (pagbubukod) exception :: (pagkakabukod) isolation ++ besides, in addition to T1) Bumukod na siya sa amin. E1) He separated from us. T2) Ibukod mo ang para kay Pedro. E2) Set aside what is for Pedro. T3) Kasama rin niya ang kanyang anak bukod sa kanyang asawa. E3) His child was with him in addition to his wife. * bukol :: lump, swelling, tumor * buktot :: (kabuktutan) extreme wickedness ++ wicked, corrupt * bukungbukong :: ankle > bukong-bukong * bula ------UM: bumula,, bumubula, bubula --------: to bubble :: foam, bubbles * bulaan ---MAGPA: magpabulaan ------: to disprove ------IN: bulaanin

--------: to contradict :: liar * bulabog ------IN: bulabugin --------: to rout, to drive away, to annoy :: disturbance, tumult * bulador :: flying fish :: sky-rocket :: kite * bulag 2-MAG-AN: magbulag-bulagan --------: to pretend not to see ------MA: mabulag, nabulag, nabubulag, mabubulag ------IN: bulagin, binulag, binubulag, bubulagin --------: to go blind -----IKA: ikabulag, ikinabulag, ikinabubulag, ikabubulag --------: to be the cause of one's blindness :: (kabulagan) blindness ++ blind * bulagaw ++ with gray eyes * bulagsak :: (kabulagsakan) improvidence ++ careless, wasteful ++ (mabulagsak) extravagant * bulagta ++ fallen on one's back * bulahaw :: tumult * bulak :: cotton > bolak T1) Bulak ang mga unan nila. E1) Their pillows are made of cotton. * bulakbol ++ truant, vagabond, jobless * bulaklak ---MA-NG: mamulaklak, namulaklak, namumulaklak, mamumulaklak --------: to bloom :: flower {die Blume} :: (magbubulaklak) florist {der Florist}

++ (mabulaklak) flowery {blumig} T1) Gusto na niyang mamulaklak ang kanyang halaman. E1) She wants her plants to bloom. * bulalakaw :: shooting star, meteor * bulalas -------I: ibulalas --------: to exclaim :: ejaculation, outburst * bulalay :: elephant's trunk * bulalo :: kneecap * bulanglang :: vegetable stew * bulas :: robustness, severe scolding * bulastog :: (kabulastugan) bluff, boastfulness ++ mean, rude, boastful, rash, bluffing * bulati :: worm * bulatlat :: careful search for something by removing the contents of a container * bulaybulay :: reflection, meditation * bulbol :: pubic hair * bulgar ++ vulgar, coarse * bulid -------I: ibulid --------: to hurl down from a height * bulig :: a fish * bulik ++ white and black [feather of roosters]

* bulilit ++ dwarfish, small * bulisik ++ (mabulisik) mean, vile * bulkan :: volcano * bulo :: hairs of fruit or leaves :: young carabao T1) May bulo ang dahon ng kalabasa. E1) The leaves of squash are hairy. * bulok ------MA: mabulok, nabulok, nabubulok, mabubulok --------: to decompose :: (kabulukan) corruption :: (pagkabulok) putrefaction, rottenness ++ (mabulok) spoiled, rotten * bulong ------UM: bumulong,, bumubulong, bubulong -------I: ibulong, ibinulong, ibinubulong, ibubulong ------AN: bulungan, binulungan, binubulungan, bubulungan --------: to whisper, to mumble :: (bulongbulongan) rumor T1) Bumulong siya sa akin. E1) He whispered to me. T2) Ibulong mo sa kanya ang sinabi ko. E2) Whisper what I said to him. * bulsa ---MA-NG: mamulsa, namulsa, namumulsa, mamumulsa --------: to put one's hands in one's pockets :: pocket * bulto :: volume * bulubod -------I: ibulubod, ibinulubod, ibinubulubod, ibubulubod --------: to scatter seeds :: (buluburan) nursery garden, seed plot * bulugan :: breeding boar

* bulunan ------MA: mabulunan --------: to be choked [by food] * bulusok -------I: ibulusok, ibinulusok, ibinubulusok, ibubulusok --------: to sink the feet into soft mud :: (pagbulusok) nose dive * bulutong :: smallpox * bulwag :: (bulwagan) saloon ++ wide open * bulwak :: gush of water * bulwang ++ forced open, burst open * bulyaw ------UM: bumulyaw,, bumubulyaw, bubulyaw ------AN: bulyawan, binulyawan, binubulyawan, bubulyawan --------: to shout, to rebuke, to reproach :: loud or shouted rebuke or reproach, shout to drive away fowls and animals T1) Bulyawan mo ang mga maingay na bata. E1) Shout at the noisy children. * bumbong :: tube, cylindrical container T1) Sa araw ay bumbong, sa gabi ay dahon. Ano ito? Sagot: Banig. E1) A tube at daytime, at night a leaf. What is it? Answer: A mat. * bumbunan :: crown or top of the head, especially that of babies * bundat -MAGPAKA: magpakabundat --------: to glut ++ glutted, gorged, well-fed * bundok ---MA-NG: mamundok, namundok, namumundok, mamumundok --------: to go to the mountains

:: mountain {der Berg} :: (taga-bundok) mountaineer :: (pamumundok) hiding in the mountains ++ (mabundok) mountainous {bergig} * bundol ------IN: bundulin --------: to ram * bunete :: bun * bunga -----MAG: magbunga, nagbunga, nagbubunga, magbubunga ---MA-NG: mamunga, namunga, namumunga, mamumunga --------: to have fruits or results :: fruit {die Frucht} :: betel nut palm :: (pamumunga) bearing of fruits :: (pampabunga) that which induces trees to bear fruit ++ (mabunga) fruitful * bungad ------UM: bumungad,, bumubungad, bubungad ------IN: bungarin, binungad, binubungad, bubungarin -------I: ibungad --------: to be in front :: front > bukana :: (pamungad) foreword, keynote * bungal ++ toothless in front * bungalngal ++ (mabungalngal) vociferous * bungang-araw :: prickly heat * bunganga -----MAG: magbunganga --------: to shout, to brag :: mouth ++ (mabunganga) loquacious * bunggo ------UM: bumunggo,, bumubunggo, bubunggo ------IN: bungguin, binunggo, binubunggo, bubungguin

---MAGKA: magkabunggo, nagkabunggo, nagkakabunggo, magkakabunggo --------: to hit, to bump :: impact T1) Bumunggo ang ulo niya sa pader. E1) His head hit the wall. T2) Mag-ingat ka sa pagmamaneho at baka ikaw ay mabunggo. E2) Be careful while driving, you might hit something. T3) Ibunggo mo ang ulo niya sa pader. E3) Ram his head against the wall. T4) Bungguin mo ang pader. E4) You ram against the wall. * bungi ------MA: mabungi, nabungi, nabubungi, mabubungi --------: to lose a tooth :: jag, dent, notch, nick ++ toothless, having missing tooth * bungisngis ------UM: bumungisngis,, bumubungisngis, bubungisngis --------: to giggle ++ giggling * bungkal -----MAG: magbungkal, nagbungkal, nagbubungkal, magbubungkal ------IN: bungkalin, binungkal, binubungkal, bubungkalin --------: to till the soil, to dig out T1) Magbungkal ka ng lupa para sa halaman. E1) Till the soil for the plant. * bungkos :: bundle, package * bungo :: skull * buni :: ringworm :: herpes, shingles * bunlag :: ruins * buno -----MAG: magbuno, nagbuno, nagbubuno, magbubuno

----MANG: mambuno, nambuno, nambubuno, mambubuno -------I: ibuno ------IN: bunuin, binuno, binubuno, bubunuin --------: to wrestle :: (kabuno) wrestling opponent :: (mambubuno) wrestler T1) Bunuin mo nga siya. E1) Wrestle with him. T2) Magbuno kayong dalawa. E2) Wrestle each other. * bunot -----MAG: magbunot, nagbunot, nagbubunot, magbubunot ------IN: bunutin, binunot, binubunot, bubunutin --------: to pull out, to uproot, to extract :: coconut husk :: (pamunot) tool used to uproot T1) Bumunot siya ng isang numero sa palabunutan. E1) He picked a number from the lottery. T2) Huwag kang magbunot ng baril. E2) Don't pull out a gun. * bunso :: youngest in the family * bunsod -------I: ibunsod --------: to launch :: boom, launching :: (pamunsod) instrument used for launching :: (tagabunsod) propeller ++ (pamunsod) introductory, preliminary * bunsol ------MA: mabunsol --------: to be bewitched :: swoon, fainting fit * buntal :: buri fiber :: blow with the fist :: (buntalan) fist fight * buntala :: comet * buntis -----MAG: magbuntis, nagbuntis, nagbubuntis, magbubuntis --------: to get pregnant

------IN: buntisin, binuntis, binubuntis, bubuntisin --------: to impregnate :: (pagbubuntis) pregnancy ++ pregnant * bunto -------I: ibunto --------: to focus one's emotion on :: pressure * bunton -----MAG: magbunton, nagbunton, nagbubunton, magbubunton ------UM: bumunton,, bumubunton, bubunton -------I: ibunton, ibinunton, ibinubunton, ibubunton --------: to pile up, to crowd in :: heap, pile T1) Bumunton ang basura sa bangketa. E1) The garbage piled up on the streetwalk. T2) Ibunton mo ang maruming damit sa batya. E2) Pile the dirty laundry on the wash basin. * buntot ------UM: bumuntot,, bumubuntot, bubuntot ------AN: buntutan, binuntutan, binubuntutan, bubuntutan --------: to follow :: tail :: (pabuntot) tailpiece * bunyag -----MAG: magbunyag, nagbunyag, nagbubunyag, magbubunyag -------I: ibunyag --------: to reveal, to expose, to disclose * bunyi -----MAG: magbunyi --------: to acclaim :: fame ++ (mabunyi) famous, illustrious, distinguished * buo ------UM: bumuo,, bumubuo, bubuo -----MAG: magbuo, nagbuo, nagbubuo, magbubuo ------IN: buuin, binuo, binubuo, bubuuin --------: to complete, to make something whole ---MAGPA: magpabuo --------: to solidify

:: (pamuo) something used to complete something :: (pagbuo) organization, development :: (kabuuan) composition, entirety, sum :: (pamumuo) coagulation, curdling ++ entire, complete ++ (pambuong) integer * buod -----MAG: magbuod, nagbuod, nagbubuod, magbubuod ------IN: buurin, binuod, binubuod, bubuurin --------: to summarize :: abstract, resume, summary > pamuod, kabuuran * buog ++ often sleepy * bura -----MAG: magbura, nagbura, nagbubura, magbubura ------IN: burahin, binura, binubura, buburahin --------: to erase something, to remove traces of :: (pambura) eraser :: (pagkabura) erasure T1) Burahin mo ang maling sagot. E1) Erase the wrong answer. T2) Magbura ka ng pisara. E2) Clean the blackboard. * bural ------MA: mabural --------: to be embossed * burara ++ sloppy, untidy * burat :: act of rolling up the foreskin * burda -----MAG: magburda, nagburda, nagbuburda, magbuburda ------AN: burdahan, binurdahan, binuburdahan, buburdahan --------: to embroider :: embroidery > pagbuburda :: (pamurda) embroidery materials :: (magbuburda) embroiderer {der Sticker} ++ (burdado) embroidered {gestickt} T1) Magburda ka ng punda ng unan.

E1) You embroider something on the pillowcase. T2) Burdahan mo ang punda ng unan. E2) Embroider the pillowcase. * buri :: a kind of palm tree * burikak :: prostitute, whore * buriki :: probe used to sample rice in sacks * buriko :: donkey, pony * buro -----MAG: magburo, nagburo, nagbuburo, magbuburo ------IN: buruhin, binuro, binuburo, buburuhin --------: to pickle, to salt :: pickles ++ preserved in salt, pickled or salted ++ (burung mangga) pickled mango * burok ++ (maburok) chubby * burol 1 :: hill {der Huegel} ++ (maburol) hilly {huegelig} * burol 2 :: wake, lying in state :: (burulan) stand for a coffin :: (kinabuburulan) tomb * burubot -----MAG: magburubot --------: to have loose bowel movements * burukrasya :: bureaucracy * busabos ------IN: busabusin --------: to enslave :: lowly slave {der Sklave} * busal :: corncob {der Maiskolben} * busalsal

++ slovenly * busilak ++ immaculate * busina :: car horn * busisi ------IN: busisiin --------: to roll up the foreskin :: foreskin :: (kabusisian) scruples ++ (mabusisi) fussy * busiyo :: goiter * buskad ++ open, unrolled * buslog ++ cocked [trigger] * buslo :: a basket {ein Korb} * busog 1 ------MA: mabusog, nabusog, nabubusog, mabubusog ------IN: busugin, binusog, binubusog, bubusugin --------: to be full, to be satisfied from eating :: (pamusog) something that satisfies the hunger ++ full T1) Mabusog ka kaya sa aking nilutong pansit? E1) Will you be satisfied with the noodles I cooked? * busog 2 :: bow [for shooting an arrow] * busong :: (kabusungan) ingratitude ++ ungrateful * butangero :: gangster > mambubutang, sanggano {der Gangster} * butas

-----MAG: magbutas, nagbutas, nagbubutas, magbubutas ------MA: mabutas, nabutas, nabubutas, mabubutas ------AN: butasan, binutasan, binubutasan, bubutasan ------IN: butasin, binutas, binubutas, bubutasin --------: to make a hole :: hole {das Loch} :: (pambutas) perforator, hole borer :: (nabutasan) perforation ++ having a hole {gelocht} * butete :: tadpole > uluulo {die Kaulquappe} :: a fish > botete * buti ------UM: bumuti,, bumubuti, bubuti ----MAPA: mapabuti -------I: ibuti, ibinuti, ibinubuti, ibubuti ---PA-IN: pabutihin, pinabuti, pinabubuti, pabubutihin --------: to improve --Akt: magpa-kabuti --------: to do one's best ---MAGPA: magpabuti --------: to ameliorate :: goodness > kabutihan {die Guete} :: (ikabubuti) welfare :: (pagbuti) improvement :: (palamuti) decoration, ornament, garnish ++ (mabuti) fine, good > mabubuti {gut} ++ (simbuti) as good as > kasimbuti ++ (makabubuti) favorable * butiki :: lizard {die Eidechse} * butil :: grain, cereal, kernel {das Korn} * butingting ++ (mabutingting) detailed, fastidious * butlig :: little cyst-like growth on the skin {die Zyste} * buto :: seed {der Samen} :: bone {der Knochen} * butones

:: button {der Knopf} * butse :: crop of a chicken {der Kropf} * butsi :: sesame rice cake filled with bean paste * buwa :: prolapsed uterus * buwag -----MAG: magbuwag --------: to disband ++ dissolved, demolished * buwal ------UM: bumuwal,, bumubuwal, bubuwal MGA --Akt: mangabuwal --------: to fall down, to drop down ------MA: mabuwal, nabuwal, nabubuwal, mabubuwal --------: to fall flat on the ground -----MAG: magbuwal, nagbuwal, nagbubuwal, magbubuwal -------I: ibuwal, ibinuwal, ibinubuwal, ibubuwal --------: to cut down, to push down * buwan :: month {der Monat} :: moon {der Mond} ++ (sambuwan) one month {1 Monat} ++ (buwanan) monthly {monatlich} ++ (bubuwanin) crazy, moonstruck T1) Noong isang buwan, pumunta kami sa Baguio. E1) Last month we went to Baguio. * buway :: unsteadiness, instability ++ (mabuway) unbalanced, unsteady * buwaya :: crocodile {das Krokodil} * buwelo :: swaying, flare, spurt * buwelta ------UM: bumuelta,, bumubuelta, bubuelta --------: to turn around -------I: ibuwelta, ibinuwelta, ibinubuwelta, ibubuwelta --------: to turn a vehicle to go back

:: return, turn over T1) Bumuelta siya pagdating sa kanto. E1) He turned around at the corner. T2) Ibuwelta mo ang kotse. E2) Turn the car around. * buwig :: bunch or cluster of fruits * buwik :: young pig, piglet * buwis ---MAGPA: magpabuwis, nagpabuwis, nagpapabuwis, magpapabuwis --------: to tax --Pas: ipagbuwis --------: to pay the taxes for :: tax [on land] :: (pamumuwis) paying taxes * buwisit :: bad luck :: (pamumuwisit) act of bringing bad luck, annoying someone * buwitre :: vulture * buya ------AN: buyaan --------: to satiate :: satiation, glut * buyangyang ++ loose, unprotected * buyaya :: spendthrift, wasteful person * buyo 1 -----MAG: magbuyo --------: to incite, to urge on, to motivate ++ seduced, induced * buyo 2 :: betel leaf * buyuyoy :: appellation given to a small boy * chipipay ++ cheap > chipangga

* daan 1 ------UM: dumaan,, dumaraan, daraan -----MAG: magdaan, nagdaan, nagdaraan, magdaraan -------I: idaan, idinaan, idinaraan, idaraan ------AN: daanan, dinaanan, dinaraanan, daraanan ---MAGPA: magparaan, nagparaan, nagpaparaan, magpaparaan --------: to drop something by, to pass by ------IN: daanin, dinaan, dinadaan, dadaanin --------: to use indirect means :: road, street, way > raan, kalsada {die Strasse} :: (daanan) lane :: (paraan) method, system > pamaraan, pamamaraan :: (dumaraan) passer-by :: (kaparaanan) instrumentality, procedure :: (daang sukol) dead end street :: (pamaraanan) ways and means ++ (makaraan) after ++ (mararaanan) passable ++ (pagkaraan) after, after passing T1) Saan ang daan papuntang bayan? E1) Which is the way to the city? T2) Magdaan ka ng bigas sa amin mamaya. E2) Bring some rice to our place later. T3) Idaan mo ang bigas sa amin mamaya. E3) Bring the rice to our place later. T4) Dumaan ka mamaya sa bahay. E4) You pass by the house later. * daan 2 ++ 100 > siyento, sandaan, isandaan {hundert} * dabog ------UM: dumabog --------: to flounce :: stamping of the feet * daga :: rat {die Ratte} :: mouse {die Maus} :: (panaga) mouse trap, rat poison * dagan ------UM: dumagan,, dumadagan, dadagan -----MAG: magdagan, nagdagan, nagdadagan, magdadagan -------I: idagan, idinagan, idinadagan, idadagan --------: to put one's weight on something

:: paperweight > panagan ++ (dagan-dagan) placed one over another T1) Huwag kang dumagan sa maliit na bisikleta at baka masira iyan. E1) Don't put your weight on the small bicycle or it might break. T2) Magdagan ka ng pabigat sa ibabaw ng mga papel. E2) You put the weight on top of the papers. T3) Idagan mo ang pabigat sa ibabaw ng mga papel. E3) Put the weight on top of the papers. * dagasa ++ sudden, impetuous, rash * dagasdas :: sudden action * dagat :: ocean, sea {die See} :: (sandagatan) the entire sea :: (magdaragat) mariner > mandaragat {der Seeman} ++ (pandagat) naval * dagdag -----MAG: magdagdag, nagdagdag, nagdaragdag, magdaragdag -------I: idagdag, idinagdag, idinaragdag, idaragdag ------AN: dagdagan, dinagdagan, dinaragdagan, daragdagan --------: to add, to supplement, to increase :: (karagdagan) supplement ++ (karagdagan) additional T1) Magdagdag ka ng kaunting asukal sa kape. E1) You add some sugar in the coffee. T2) Idagdag mo ang asukal sa kape. E2) Add the sugar in the coffee. * dagil :: sideswipe :: light touch in passing * daginding :: droning sound * dagisdis :: continuous blowing of a strong wind * dagit :: swooping, sudden snatching

* daglat :: abbreviation * dagli ++ immediately * dagok :: blow with the fist on the nape * dagsa ------UM: dumagsa,, dumadagsa, dadagsa --------: to have a sudden, tumultuous and confusing flow of people --Pas: pagdagsaan --------: to be crowded :: sudden, tumultuous and confusing flow, jumble, or bustle of people or things :: (dagsaan) pell-mell T1) Dumagsa ang napakaraming tao sa kalye matapos manalo ang CB sa NBA finals. E1) A sudden flow of people in the street emerged after the CB won the NBA finals. * dagta :: sap, juice {der Saft} * dagundong :: boom * dagusdos :: downward slip, glide * dahak ------UM: dumahak --------: to clear the throat of phlegm * dahan ------AN: dahanan, dinahanan, dinarahanan, darahanan --------: to soften, to lower [voice] ++ (madahan) slow > marahan {langsam} ++ (dahan-dahan) slowly * dahas ----MANG: mandahas --------: to use force against, to violate :: violence > karahasan ++ (marahas) severe, violent, ruthless * dahil --Pas: idahilan --------: to attribute, to blame, to be the cause of

:: (dahilan) reason, cause {die Ursache} :: (pagdadahilan) pretext {der Vorwand} ++ because > kasi ++ (marahil) maybe, perhaps T1) Umiyak siya dahil sa akin. E1) He cried because of me. * dahon :: leaf of a plant {das Blatt} :: page in a book {die Seite} ++ (madahon) leafy * dahop -----MAG: magdahop --------: to be in want * dahumpalay :: a snake * daig -----MAG: magdaig --------: to kindle ------MA: madaig --------: to excel, to overcome ------UM: dumaig ------IN: daigin --------: to outdo :: live embers ++ defeated, surpassed, better * daigdig :: world, universe {die Welt} :: (sandaigdig) the whole world ++ (pandaigdig) international * daing 1 ------UM: dumaing,, dumaraing, daraing --------: to complain, to moan :: complaint > karaingan :: (hinaing) supplication > kahinaingan T1) May daing siya tungkol sa kanyang trabaho. E1) He has a complaint about his job. T2) Dumaing siya sa doktor dahil sa sakit ng kanyang tiyan. E2) He complained to the doctor about his stomachache. * daing 2 :: dried fish * dais :: close together

* dait -------I: idait --------: to place something so it touches something else * daka ++ instantly, immediately * dakila ---MAGPA: magpadakila --------: to dignify :: (kadakilaan) greatness ++ great, eminent, majestic, noble T1) Si Jose Rizal ay isang dakilang bayani ng Pilipinas. E1) Jose Rizal is a great hero of the Philippines. * dakip ------UM: dumakip ------IN: dakipin ------MA: madakip, nadakip, nadarakip, madarakip ------MA: madakip, nadakip, nadadakip, madadakip --------: to catch, to arrest :: catch * daklot :: snatching, grabbing * dakma :: sudden seizure, arrest * dako -------I: idako --------: to turn, to direct :: spot, place * dakol :: large handful * dakot ------UM: dumakot,, dumarakot, darakot ----MANG: mangdakot, nangdakot, nangdarakot, mangdarakot ------IN: dakutin, dinakot, dinarakot, darakutin --------: to grasp :: handful :: (sandakot) one handful T1) Dumakot ka ng buhangin sa dalampasigan. E1) Grasp a handful of sand from the seashore.

T2) Dakutin mo ang buhangin sa dalampasigan. E2) Grasp some sand from the seashore. * dakunot ++ stooped, bent [body] * dala -----MAG: magdala, nagdala, nagdarala, magdarala ------IN: dalhin, dinala, dinarala, daralhin ------AN: dalhan, dinalhan, dinaralhan, daralhan --IPA: ipadala ------MA: madala, nadala, nadarala, madarala --------: to carry, to bring something ---MAGPA: magpadala --------: to transmit ??? pinadadalhan :: load > dala-dala :: (dala-dalahan) luggage :: (dalahin) baggage > abasto :: (maydala) bearer :: (taga-dala) carrier :: (taga-padala) shipper T1) Magdala ka ng payong at uulan mamaya. E1) You bring an umbrella because it will rain later on. T2) Dalhin mo ang payong at uulan mamaya. E2) Bring the umbrella because it will rain later on. T3) Pakidala mo ang tinapay. E3) Please bring the bread. * dalag :: a fish * dalag-dagat :: a fish * dalaga :: unmarried woman :: (pagdadalaga) maidenhood > pagkadalaga * dalagan :: a fish * dalahik :: point reached on the seashore by the waves :: (dalahikan) isthmus :: dalahit :: intense coughing attack > dalahik

* dalamhati -----MAG: magdalamhati, nagdalamhati, nagdadalamhati, magdadalamhati --------: to grieve {bekuemmert sein} :: extreme sorrow, grief {der Kummer} * dalampasigan :: seashore, bank of a river * dalandan :: orange [fruit] > narangha, naranghita, galanghita {die Orange} * dalang ------UM: dumalang,, dumaralang, daralang --------: to become fewer, to become sparse ++ (madalang) few, not frequent {wenig} * dalangin ------UM: dumalangin,, dumadalangin, dadalangin ---MA-NG: manalangin, nanalangin, nananalangin, mananalangin -------I: idalangin, idinalangin, idinadalangin, idadalangin --------: to pray :: prayer > panalangin {das Gebet} :: (dalanginan) tabernacle :: (pananalangin) praying T1) Dumalangin ka sa Diyos tungkol sa iyong mga problema. E1) You pray fervently to God about your problems. T2) Idalangin mo sa Diyos ang iyong mga problema. E2) Pray fervently to God about your problems. * dalas :: (kadalasan) frequency ++ (madalas) often, frequent, regular {oft} T1) Madalas magkumpisal siya. E1) She's a regular confessor. * dalatan :: cultivated highland * dalaw ------UM: dumalaw,, dumadalaw, dadalaw ------IN: dalawin, dinalaw, dinadalaw, dadalawin --------: to visit :: (pagdalaw) visitation

T1) E1) T2) E2)

Dumalaw ka naman sa amin. You come and visit us. Dalawin mo kami. Pay us a visit.

* dalawa :: (makalawa) twice, the day after tomorrow > samakalawa :: (pangalawa) assistant, associate, vice-, substitute :: (kamakalawa) the day before yesterday :: (dalawahan) twosome ++ two > dos {zwei} ++ (ikalawa) second ++ (pandalawa) double ++ (pangalawa) second ++ (dalawampu) 20 > beinte {zwanzig} ++ (makadalawa) twice > makalawa {zweimal} ++ (makadalawa) the day before yesterday {vorgestern} ++ (dalawandaan) 200 > dos siyentos * dalawit ------MA: madalawit --------: to become involved in a questionable affair ------IN: dalawitin --------: to pry up, to raise :: lever * daldal ------UM: dumaldal,, dumadaldal, dadaldal --------: to gab -----MAG: magdaldal, nagdaldal, nagdadaldal, magdadaldal --------: to chatter {schnattern} :: (kadaldalan) volubility { die Redseligkeit} ++ (madaldal) talkative {geschwaetzig} * dale ++ Go ahead! * dali 1 -----MAG: magmadali, nagmadali, nagmamadali, magmamadali --Pas: madaliin, minadali, minamadali, mamadaliin ------AN: dalian, dinalian, dinaralian, daralian ------IN: daliin, dinali, dinarali, daraliin --------: to hurry ---MAGPA: magpadali --------: to accelerate :: quickness, rapidity

:: (pagmamadali) haste :: (madaling-araw) dawn, sunrise {der Sonnenaufgang} ++ (madali) easy, quick, prompt, not difficult ++ (sa madaling salita) in quick words ++ (dalika) hurry up! [madali ka] T1) Dalika, mahuhuli tayo. E1) Be quick, we will be late. * dali 2 ------IN: dalihin, dinali, dinadali, dadalihin --------: to hit, to attack :: attack * daling :: fastening * daliri ------IN: daliriin, dinaliri, dinadaliri, dadaliriin --------: to point things out :: finger {der Finger} * dalirot ------IN: dalirutin --------: to poke :: poking * dalisay -----MAG: magdalisay, nagdalisay, nagdadalisay, magdadalisay --------: to purify {reinigen} :: (pagdalisay) purification ++ clean, pure, clear {sauber} * dalisdis :: slope * dalit :: psalm :: slice * dalita :: (karalitaan) indigence ++ (maralita) indigent, poor {arm} * dalo ------UM: dumalo,, dumadalo, dadalo ------AN: daluhan, dinaluhan, dinadaluhan, dadaluhan --------: to attend -------I: idalo, idinalo, idinadalo, idadalo --------: to attend for someone ---MAGPA: magpadalo --------: to ask for help

:: (pagdalo) attendance T1) Dumalo siya sa aking kaarawan. E1) She attended my birthday party. T2) Daluhan mo ang aking kaarawan. E2) Come to my birthday party. * dalos ------IN: dalusin --------: to do things rashly * daloy ------UM: dumaloy --------: to ooze, to fly, to trickle :: flow, oozing :: (daluyan) tube for liquids * dalubhasa -MAGPAKA: magpakadalubhasa --------: to specialize :: expert, specialist > eksperto {der Experte} ++ skilled * dalugdog :: heating of drums * daluhong :: assault, onslaught * dalumog :: sudden attack * dalumos :: sudden lurching of a crowd * dalumoy :: low, dark clouds * dalungdong :: grass hut in the forest * dalupang :: a shrub * dalupani :: a fish * dalusdos :: elope, slipping downward * dalusong :: attack from a high place * dalutdot :: poking with the finger

* daluyong :: tidal wave {die Flutwelle} * dalya :: dahlia {die Dahlie} * dama 1 ------IN: damahin, dinama, dinadama, dadamahin --------: to feel, to empathize, sympathize T1) Damahin mo ang lungkot niya. E1) Feel her loneliness. * dama 2 :: native game of chess :: (damahan) checkerboard ++ (dama-rama) checkered * damag ++ (magdamag) the whole night, overnight * damay ------UM: dumamay,, dumadamay, dadamay ----MANG: mangdamay, nangdamay, nangdadamay, mangdadamay ----MAKI: makiramay -------I: idamay, idinamay, idinadamay, idadamay --------: to help, to condole, to sympathize, to involve others :: (karamay) accomplice, sympathizer :: (pagdamay) sympathetic aid T1) Dumamay kami sa mga nasalanta ng bagyo. E1) We sympathize with the hurricane victims. T2) Huwag kang mangdamay ng ibang tao sa iyong kalokohan. E2) Don't involve others in your misadventures. T3) Huwag mong idamay ang aking mga kaibigan sa usapan. E3) Don't involve my friends in our problem. * damba ------UM: dumamba,, dumadamba, dadamba --------: to rise on the hind legs, to stamp the feet T1) Dumamba ang aso sa ibabaw ng mesa. E1) The dog raised to sniff at the table. * dambana :: shrine, altar {der Altar}

* dambong ------UM: dumambong --------: to loot :: loot, plunder :: (mandarambong) marauder * dambuhala :: whale * damdam -----MAG: magdamdam, nagdamdam, nagdaramdam, magdaramdam ------IN: damdamin, dinamdam, dinaramdam, daramdamin --------: to feel bad about ---MAGPA: magparamdam, nagparamdam, nagpaparamdam, magpaparamdam --------: to insinuate {andeuten} ---MA-AN: maramdaman, naramdaman, nararamdaman, mararamdaman --------: to detect ----MAKA: makaramdam, nakaramdam, nakakaramdam, makakaramdam --------: to feel :: feeling > damdamin :: (pandamdam) sense, sensibility :: (pagkamaramdamin) sensitiveness ++ (maindamdam) overly sensitive ++ (karamdaman) ailment, sickness ++ (maramdamin) emotional ++ (magkadamdamin) congenial T1) Marunong siyang makaramdam ng galit ng iba. E1) He knows how to feel other people's anger. T2) Ayaw niyang magdamdam tungkol sa hindi mo pagsulat sa kanya. E2) She does not want to feel bad about your not writing to her. T3) Huwag mo nang damdamin ang hindi niya pagsulat sa iyo. E3) Don't feel bad that he has not sent you a letter. * dami ---MAGPA: magparami --------: to reproduce ------UM: dumami,, dumarami, darami --MAPAPA: maparami --------: to multiply, to increase in number ------AN: damihan, dinamihan, dinaramihan, daramihan --------: to increase, to make many

---MA-AN: maramihan --------: to outnumber :: amount, quantity :: (karamihan) crowd, bulk :: (pagdami) increment :: (pagpaparami) multiplication :: (pagkarami-rami) multiplicity ++ (marami) plenty, many ++ (sindami) as many as > kasindami * damit ------AN: damitan, dinamitan, dinaramitan, daramitan --------: to clothe :: dress {das Kleid} :: (pananamit) way a person dresses ++ (madamit) having many clothes * damo :: grass {das Gras} :: weed {das Unkraut} :: (damuhan) grassland, lawn, meadow ++ (maramo) weedy, grassy * damot :: stinginess, selfishness > karamutan ++ (maramot) selfish {egoistisch} * dampa :: hut [poor and small] > barung-barong {die Huette} * dampi -----MAG: magdampi, nagdampi, nagdarampi, magdarampi --------: to dab {antippen} ------AN: dampian --------: to apply on gently, to touch lightly :: light and gentle touch, light and gentle application of medication [as on wounds] * dampot ------UM: dumampot,, dumarampot, darampot ----MANG: mangdampot, nangdampot, nangdarampot, mangdarampot ------IN: damputin, dinampot, dinarampot, daramputin --------: to pick up with the hand, to handle :: (sandampot) single picking up of T1) Dumampot ka na diyan ng pagkain sa mesa. E1) You pick up some food on the table. T2) Damputin mo ang papel sa sahig. E2) Pick up the paper on the floor.

T3) Mangdampot ka ng isang supot na prutas. E3) You handle a bag of fruits. * damuho ++ rough, brutal * damulag :: carabao > kalabaw, tamaraw * danak ------UM: dumanak,, dumadanak, dadanak --------: to pour out :: flow > pagdanak * danas ------UM: dumanas,, dumadanas, dadanas --Akt: maranasan ------IN: danasin, dinanas, dinaranas, daranasin --------: to experience, to go through something :: (karanasan) experience T1) Dumanas kami ng hirap nung panahon ng giyera. E1) We experienced suffering during the time of war. T2) Danasin kaya niya ang hirap sa buhay? E2) Will he experience life's suffering? * danaw :: pond, lake * dandang :: act of warming by the fire * dangal ---PA-AN: parangalan --------: to honor :: honor, reputation > parangal, karangalan {die Ehre} :: (panauhing pandangal) guest of honor ++ (marangal) honorable, honest, polite, reputable ++ (pandangal) honorary * dangat :: act of piercing, stabbing * dangkal :: (sandangkal) distance between index finger and thumb :: (karangkal) distance between thumb and middle finger

* dantay ------UM: dumantay --------: to rest one's leg over something * danyos :: damage, injury * daong ------UM: dumaong --------: to anchor :: ship * daop ++ joined closely together * daos --Pas: ipagdaos --------: to solemnize :: celebration * dapa ------UM: dumapa,, dumarapa, darapa -----MAG: magdapa, nagdapa, nagdarapa, magdarapa ------MA: madapa, nadapa, nadarapa, madarapa -------I: idapa, idinapa, idinadapa, idadapa -----: maparapa --------: to lie on one's stomach, to fall unexpectedly, to stumble :: rough scaled brill sole ++ (parapa) lying prostrate T1) Dumapa siya sa ibabaw ng kama. E1) He lied on his stomach in bed. T2) Huwag kang tumakbo ng mabilis at baka ka madapa. E2) Don't run too fast or you might fall. T3) Magdapa ka ng bata sa kama. E3) You lay a child on his stomach in bed. T4) Idapa mo ang bata sa kama. E4) Lay the child on his stomach in bed. * dapat ----marapatin --------: to deign :: (karapatan) rights and privileges ++ should be ++ (marapat) worthy, deserving, proper, necessary T1) Siya ang dapat manalo. E1) He deserves to win. T2) Dapat gawin ito ngayon. E2) This ought to be done now. T3) Dapat na narito sila bukas.

E3) They should be here tomorrow. * dapilos :: act of skidding * dapilpil ++ flat [nose] * dapit :: act of carrying a dead body to church :: (dapit-hapon) dusk :: (dapit-umaga) daybreak ++ towards, near * daplas :: climbing * daplis ------UM: dumaplis,, dumaraplis, daraplis --------: to just miss the target ++ barely missing * dapo ------UM: dumapo,, dumarapo, darapo ------AN: dapuan, dinapuan, dinarapuan, darapuan --------: to alight [bird, butterfly] on something :: (dapuan) roost, bar on which birds perch T1) Dumapo ang paruparo sa bulaklak. E1) The butterfly alighted on the flower. T2) Ayaw dapuan ng mga paruparo ang isang bulaklak. E2) Butterflies don't want to alight on that flower. * dapwa ++ but * dapyo :: light touch of air * darag :: stamping of the feet in anger * darak :: rice bran * darandang :: a tree * darang -------I: idarang, idinarang, idinararang, idararang --------: to roast over live coals

:: live coals > darangan * darapa :: a fish :: (darapang-haba) a fish * daraos -------I: idaraos, idinaraos, idinararaos, idararaos --------: to celebrate, to hold a meeting :: (pagdaraos) celebration * dasa :: race, breed * dasal -----MAG: magdasal, nagdasal, nagdarasal, magdarasal -------I: idasal, idinasal, idinarasal, idarasal ------IN: dasalin, dinasal, dinarasal, darasalin --------: to say a prayer ++ (mapagdasal) prayerful T1) Magdasal ka mamaya. E1) You say a prayer later. T2) Dasalin mo ang Ave Maria mamaya. E2) Pray the Ave Maria later. T3) Idasal mo ang Ave Maria mamaya. E3) Say the Ave Maria later. * dasig ------UM: dumasig --------: to move nearer * daskol ------UM: dumaskol --------: to do in a careless manner :: something done in a careless manner * datal :: (pag-datal) arriving * datapwa't ++ but, however > subali't {aber} * datay ++ bedridden * dati :: (datihan) oldtimer :: (pamamarati) unchanged state or condition ++ former, previous, for a long time already, formerly {frueher} ++ (parati) always, all the time, again and again

++ (datihan) used to, accustomed * datiles :: date [fruit] * dating ------UM: dumating,, dumarating, darating ------AN: datingan, dinatingan, dinadatingan, dadatingan ------AN: datnan, dinatnan, dinaratnan, daratnan $ --------: to arrive ----MAKA: makarating --------: to be able to reach :: arrival, coming > pagdating {die Ankunft} :: (parating) gift, message sent, bribe T1) Dumating sila kahapon. E1) They arrived yesterday. T2) Datingan niyang patay ang kanyang aso. E2) His dog was dead by the time he arrived. * dato :: middle finger * datos :: data * datu :: ruling head of a clan or tribe {der Haeuptling} * datung :: money {das Geld} * daungan ------AN: daungan --------: to dock :: port {der Hafen} :: wharf {die Werft} * dausdos -------I: idausdos, idinausdos, idinadausdos, idadausdos --------: to slide something down * daw ++ it is said, they say > raw {angeblich} T1) Aalis ka raw. E1) You're leaving I'm told. * dawit -----MAG: magdawit --------: to incriminate

:: entanglement, Indian arm wrestling ++ (madawit) entangled ++ (karawit) implicated, involved * daya ------UM: dumaya,, dumadaya, dadaya -----MAG: magdaya, nagdaya, nagdaraya, magdaraya ----MANG: mandaya, nandaya, nandaraya, mandaraya ------IN: dayain, dinaya, dinaraya, darayain --------: to trick, to cheat, to deceive, to delude :: cheat :: (magdaraya) swindler > mandaraya :: (kadayaan) wiliness {die Gerissenheit} :: (pagdaya) trickery :: (pagdaraya) deceit, fraud > pandaraya {der Betrug} ++ (madaya) deceptive ++ (mandaraya) dishonest ++ (mapandaya) delusive T1) Huwag kang mangdaya sa pagbayad ng buwis. E1) Don't cheat in paying your tax. T2) Hindi maganda ang magdaya ng kapwa. E2) It is not good to cheat your neighbor. T3) Huwag mong dayain ang laro. E3) Don't cheat in the game. * dayag :: front, facade * dayal ------UM: dumayal --------: to dial * dayami :: hay {das Heu} * dayan :: festive decor * dayap :: native lime, lemon * dayaw :: bird song * dayikdik :: skin eruption * dayo ------UM: dumayo --------: to go to a faraway place. to migrate

:: visitor, stranger, foreigner > dayuhan ++ (dayuhan) foreign, alien * dayukdok ++ extremely hungry {sehr hungrig} * deboto :: devotee * debu :: debut * dedal :: thimble > didal * dedma ------IN: dedmahin, dinedma, dineredma, deredmahin ------IN: dedmahin, dinedma, dinededma, dededmahin --------: to ignore ++ ignoring others T1) Dedma na lang ako sa kanila. E1) I just ignore them. * dedo ++ dead * dehado :: underdog [in gambling] ++ being at a disadvantage * dekalibre :: gentleman * dekampanilya :: trustworthy lawyer * deklarasyon :: declaration {die Deklaration} * deklibe :: slope * dekorasyon :: decoration ++ (pandekorasyon) decorative * dekoro :: decorum, propriety * delegado :: delegate

* delegasyon :: delegation * delikadesa :: refinement * delikado ++ fragile, delicate, weak * delinyante :: draftsman * deliryo :: delirium > diliryo * delpin :: dolphin * demanda -----MAG: magdemanda, nagdemanda, nagderemanda, magderemanda -------I: idemanda, idinemanda, idineremanda, ideremanda --------: to bring a case to court, to accuse :: demand, legal accusation :: (demandante) accuser, complainant T1) Magdemanda ka laban sa kumpanya. E1) You file a case against the company. T2) Idemanda mo ang kumpanya. E2) File a case against the company. * demokrasya :: democracy * demokratiko ++ democratic * demonyo :: demon, devil > diyablo, dimonyo :: (kademonyuhan) devilment ++ (makademonyo) satanic * denominasyon :: denomination * dentadura :: dentures * dentista :: dentist * departamento :: department

* depekto :: defect * depende ++ it depends * depensa :: fender * depensa :: plea * depensor :: defender * deportasyon :: deportation * deposito -----MAG: magdeposito, nagdeposito, nagdedeposito, magdedeposito -------I: ideposito, idineposito, idinedeposito, idedeposito --------: to make a deposit in the bank, to store up :: money deposited in the bank T1) Magdeposito ka ng pera mamayang hapon. E1) You deposit the money in the bank this afternoon. T2) Ideposito mo na ang pera mamayang hapon. E2) Deposit the money in the bank this afternoon. * desaprobado ++ disapproved * desbentaha :: disadvantage * desenso :: demotion * desgrasya ------MA: madesgrasya, nadesgraya, nadedesgraya, madedesgraya --------: to be disgraced :: misfortune, disgrace > sakuna, kahihiyan, kasiraang puri, disgrasya ++ (disgrasyada) disgraced * despalko

------UM: dumespalko,, dumerespalko, derespalko ----MANG: mangdespalko, nangdespalko, nangderespalko, mangderespalko ------IN: despalkuhin, dinespalko, dinerespalko, derespalkuhin --------: to embezzle, to swindle :: (despalkador) embezzler {der Veruntreuer} T1) Masamang dumespalko ng pera ng iba. E1) It is not good to embezzle other people's money. T2) Huwag kang mangdespalko ng pera ng iba. E2) You should not embezzle other people's money. T3) Masamang despalkuhin ang pera ng iba. E3) It is bad to swindle the money of other people. * desimal ++ decimal * desimetro :: decimeter * deskarga ------IN: deskargahin --------: to unload :: unloading * deskaril :: derailment * deskompasado ++ out of rhythm * deskuwento :: discount * despatsado ++ dispatched, dismissed :: (despatsador) seller at the store counter, dispatcher * despedida :: farewell, party given for people leaving * desperado ++ desperate * despertador :: alarm clock * destino

:: destiny, fate * destornilyador :: screwdriver * detalye :: detail * determinasyon :: determination * dialekto :: dialect * diamante :: diamond > brilyante {der Diamant} * diarea :: diarrhea > diyarea, pagtatae {der Durchfall} * diaryo :: newspaper > peryodiko, diyaryo {die Zeitung} * dibdib ------IN: dibdibin --------: to brood, to think seriously about :: chest, breast {die Brust} * dibidendo :: dividend * dibinidad :: divinity * diborsiyo :: divorce {die Scheidung} * dibuho -----MAG: magdibuho --------: to design :: drawing, design, pattern :: (dibuhante) draftsman > mandidibuho * diga ------UM: dumiga,, dumiriga, diriga ----MANG: mandiga, nandiga, nandiriga, mandiriga ------AN: digahan, dinigahan, dinirigahan, dirigahan --------: to court :: idle talk T1) Dumiga ka ba sa kanya?

E1) T2) E2) T3) E3)

Did you court her? Mandiga ka ng dalaga. You court a single lady. Digahan mo si Ana. Court Ana.

* dighal :: belch * dighay :: burp {der Ruelpser} * digma ------IN: digmain, dinigma, dinirigma, dirigmain --------: to wage war :: war > digmaan :: (mandirigma) warrior ++ (paladigma) warlike * dignidad :: dignity * dihusto ++ inadequate, not enough, inexact * diin ------UM: dumiin,, dumidiin, didiin -------I: idiin, idiniin, idinidiin, ididiin --------: to press hard, to press downward ++ (madiin) heavily pressed > mariin T1) Dumiin siya sa pintuan. E1) He pressed hard against the door. T2) Idiin mo ang iyong kamay sa pintuan. E2) Press your hand against the door. * diit :: slight pressure on something {ein leichter Druck} * dikdik -----MAG: magdikdik, nagdikdik, nagdidikdik, magdidikdik ------IN: dikdikin, dinikdik, dinidikdik, dirikdikin --------: to mince, to pulverize T1) Magdikdik ka ng bawang. E1) You mince some garlic. T2) Dikdikin ang bawang. E2) Mince the garlic. * dikin :: ring stand for pot * dikit

------UM: dumikit,, dumidikit, didikit -----MAG: magdikit, nagdikit, nagdidikit, magdidikit -------I: idikit, idinikit, idinidikit, ididikit ------AN: dikitan --------: to stick, to adhere, to paste, to glue {kleben} --PAG-IN: pagdikitin --------: to weld :: loveliness, magnificence :: (pandikit) paste, glue :: (pagdidikit) kindling > pamparikit ++ (madikit) pretty, beautiful > marikit {schoen} T1) Dumikit ang papel sa dingding. E1) The paper got stuck on the wall. T2) Magdikit ka ng papel sa dingding. E2) You paste some paper on the wall. T3) Idikit mo ang papel sa dingding. E3) Paste the paper on the wall. * diko :: appellation to the second eldest brother * diksiyonaryo :: dictionary {das Woerterbuch} * dikta -----MAG: magdikta, nagdikta, nagdidikta, magdidikta -------I: idikta, idinikta, idinidikta, ididikta ------AN: diktahan --------: to dictate :: (taga-dikta) prompter T1) Magdikta ka ng pagsusulit sa mga estudyante. E1) You give a dictation exam to the students. T2) Idikta mo sa kalihim ang kautusan. E2) Dictate the memorandum to the secretary. * diktador :: dictator {der Diktator} * dikya :: jellyfish * dikyam :: salted, preserved plums * dila ------AN: dilaan --------: to lick, to stick out the tongue at

:: tongue {die Zunge} * dilag :: gorgeousness, splendor, lustrous beauty > karilagan {die Pracht} ++ (marilag) splendid * dilan ++ any, all, whatever * dilat ------UM: dumilat,, dumidilat, didilat ----MANG: mandilat, nandilat, nandidilat, mandidilat -------I: idilat, idinilat, idinidilat, ididilat ------AN: dilatan, dinilatan, dinidilatan, didilatan --------: to open [eyes], to stare at someone :: act of opening the eyelids {das Oeffnen der Augen} ++ wide-eyed ++ (madilat) aware T1) Dumilat ka. E1) You open your eyes. T2) Idilat mo ang mga mata mo. E2) Open your eyes. T3) Huwag kang mandilat ng hindi mo kilala. E3) Don't stare at someone you don't know. T4) Dilatan mo ang bata kung gusto mong ipakita ang galit mo. E4) Stare at the child if you want to show you are angry. * dilaw ++ yellow {gelb} ++ (madilaw) yellowish {gelblich} * dildil -------I: idildil --------: to insist, to press * dili ++ seldom, rarely * dilig -----MAG: magdilig, nagdilig, nagdirilig, magdirilig ------IN: diligin, dinilig, dinirilig, diriligin ------AN: diligan, diniligan, diniriligan, diriligan --------: to sprinkle water on, to water [plants] T1) Magdilig ka ng halaman mamayang hapon. E1) You water the plants later this afternoon.

T2) Diligin mo ang mga halaman. E2) Water the plants. * dilihensiya -----MAG: magdilihensiya, nagdilihensiya, nagdirilihensiya, magdirilihensiya ------IN: dilihensiyahin, dinilihensiya, dinirilihensiya, dirilihensiyahin --------: to borrow, to obtain what one needs T1) Magdilihensiya ka muna ng pambili ng pagkain. E1) You borrow some money for the groceries. T2) Dilihensiyahin mo ang pangkain natin mamayang gabi. E2) Borrow some money for our food tonight. * dilim -----MAG: magdilim, nagdilim, nagdirilim, magdirilim ------AN: diliman, diniliman, dinidiliman, didiliman ---PA-IN: padilimin, pinadilim, pinadidilim, padidilimin --------: to darken, to become dark or clouded :: darkness > kadiliman ++ (madilim) dark {dunkel} T1) Nagdilim sa galit ang kanyang mukha. E1) His face became clouded with anger. D1) Sein Gesicht verfinsterte sich vor Wut. * dilis :: anchovy > dulis * dimiti -----MAG: magdimiti --------: to resign * dimon :: period of convalescence of a mother after delivery :: delivery bed of saws * din ++ too, also > rin {auch} * dinamita :: dynamite {das Dynamit} * dinastiya :: dynasty * dingal

++ (maringal) magnificent, grand, proud * dingas -----MAG: magdingas, nagdingas, nagdidingas, magdidingas ---MA-NG: maningas, naningas, naniningas, maniningas ---MAGPA: magpaningas --------: to flare out, to set aflame {anzuenden} :: flame, blaze :: (pagniningas) ignition T1) Magdingas ka ng mga tuyong dahon sa hardin. E1) You set aflame the dry leaves in the garden. * dini ++ here * dinig ------MA: marinig, narinig, naririnig, maririnig ------IN: dinggin, dinirig, dinirinig, diringgin $ --------: to listen, to hear -MAKA: makarinig, nakarinig, nakaririnig, makaririnig $ --------: to be able to hear :: (pandinig) sense of hearing :: (pagpaparinig) allusion ++ heard, loud enough to be heard T1) Dinggin mo ang aking pakiusap. E1) Listen to my plea. T2) Narinig niya ang magandang awit. E2) She heard the beautiful song. * Dios :: God > Bathala, Diyos :: (pagka-Diyos) divinity ++ (maka-Diyos) godly * dipa ------UM: dumipa,, dumiripa, diripa --------: to extend the arms :: (sandipa) span of two extended arms * diperensiya :: difference, illness, disagreement > kaibahan, kaibhan {die Differenz} * diplomasya :: diplomacy :: (diplomatiko) diplomat * diputado

:: deputy * direksiyon :: address, direction, course, order, command, instruction {die Richtung} * direktiba :: management, board of directors * diretso ------IN: diretsuhin, diniretso, diniriretso, diriretsuhin --------: to proceed on in a straight direction ++ straight > deretso {gerade} T1) Diretsuhin lang ninyo ang daan at makikita ninyo ang simbahan. E1) Proceed straight on this road and you will see the church building. * diri ----MANG: mandiri, nandiri, nandidiri, mandidiri --------: to loathe :: (pandidiri) feeling of loathing for what is foul or filthy {der Ekel} ++ (nakapandidiri) loathsome {widerlich} * disente ++ decent * disenyo :: design, sketch * disgusto :: disgust * disimpekta -----MAG: magdisimpekta, nagdisimpekta, nagdirisimpekta, magdirisimpekta --------: to disinfect :: (disimpektante) disinfectant * disimula ------UM: dumisimula --------: to dissimulate * disimulado ++ pretended * disin ++ hypothetical * disinteria :: dysentery > disenterya, iti {die Ruhr}

:: blunder, mistake * disiplina :: discipline {die Disziplin} * disisyon -----MAG: magdisisyon, nagdisisyon, nagdidisisyon, magdidisisyon ------AN: disisyunan, dinisisyunan, dinidisisyunan, didisisyunan --------: to decide, to make a decision :: decision ++ (disidido) decided T1) Magdisisyon ka na bukas kung sasama ka o hindi. E1) You decide by tomorrow if you are coming or not. T2) Disisyunan mo ang tungkol sa pagpapautang na pera sa iyong mga kapatid. E2) Make a decision on lending money to your brothers. * diskargo -----MAG: magdiskargo --------: to apologize :: excuse, apology > deskargo * diskarte ------UM: dumiskarte --------: to charm, to woo, to pave the way :: appeal, way one can attract the opposite sex > deskarte * disko :: disk * diskubre ------MA: madiskubre, nadiskubre, nadidiskubre, madidiskubre ----MAKA: makadiskubre, nakadiskubre, nakadidiskubre, makadidiskubre --------: to be able to discover T1) Makadiskubre kaya siya ng bagong gamot? E1) Will he be able to discover a new medicine? T2) Nagselos si Maria ng madiskubre niyang may babae si Pedro. E2) Maria got jealous when she discovered Pedro has another woman. * diskusyon :: discussion {die Diskussion} * disparate * dispras :: mask, disguise * dispuwesto ++ disposed, ready * distilerya :: distillery * distrito :: district * distrunka -----MAG: magdistrunka, nagdistrunka, nagdiristrunka, magdiristrunka ------IN: distrunkahin, dinistrunka, diniristrunka, diristrunkahin --------: to destroy, to break off locks ++ (distrungkado) broken [locks] T1) Ayaw ni Pedro magdistrunka ng pintuan ng kotse niya. E1) Pedro does not want to break off the locks of his car door. T2) Distrunkahin mo na lang ang pintuan dahil hindi natin makita ang susi. E2) Break off the door locks since we could not find the key. * Disyembre :: December {der Dezember} * disyerto :: desert {die Wueste} * ditdit ++ torn into strips * dito ---PA-UM: pumarito,, pumaparito, paparito --------: to come here :: (pagparito) visit ++ here > dini, dine, nandito, parine, rito ++ (narito) it's here > naririto ++ (parito) Come her! T1) Pumarito ka. E1) You come here. T2) Nasisiyahan kami sa aming pagparito. E2) We enjoy our visit. * ditse :: appellation for second eldest sister

* diwa :: spirit, thought {der Geist} * diwang -----MAG: magdiwang --------: to celebrate :: celebration, ceremony, event, occasion * diwara :: setback, misfortune ++ (madiwara) attentive to details * diwata :: goddess {die Goettin} * diyabetes :: diabetes {die Zuckerkrankheit} * diyakones :: deaconess :: (diyakono) deacon * diyametro :: diameter * diyan ---PA-UM: pumariyan,, pumapariyan, papariyan --------: to go there ++ there > nandiyan, nariyan, naririyan, iyan T1) Pumariyan si Ana kanina. E1) Ana had gone there earlier. * diyana :: reveille * diyata ++ really * diyeta :: prescribed or regulated meal, diet {die Diaet} * diyosesis :: diocese * doble ------IN: doblihin --------: to double ++ double > dubli, doblado * doktrina :: doctrine

* doloroso ++ sorrowful * dominante ++ dominant, domineering * dominiko :: dominican * dominyo :: dominion * donador :: donor * doon ---PA-UM: pumaroon,, pumaparoon, paparoon --------: to go there ---MAGKA: magkaroon, nagkaroon, nagkakaroon, magkakaroon --------: to have, to be affected :: (kinaroroonan) location :: (pagkakaroon) existence ++ there, over there, that place over there ++ (naroon) it's there > naroroon T1) Pumaroon ka nga. E1) You go there. T2) Saan paparoon ang bus na ito? E2) Where does this bus go? T3) Magkakaroon na siya ng trabaho. E3) He will have a job. * dorado ++ golden * dormitoryo :: dormitory :: (dormitoryano) resident of a dormitory * dosena :: dozen > dusena, sandosena {das Dutzend} * dosis :: dose * dote :: dowry * draga :: dredge * dubdob :: intensity of a fire ++ (marubdob) blazing

* duda -----MAG: magduda, nagduda, nagdududa, magdududa --------: to doubt :: doubt {der Zweifel} :: (pagdududa) skepticism ++ (dudoso) doubtful * dugo ------UM: dumugo,, dumurugo, durugo -----MAG: magdugo, nagdugo, nagdurugo, magdurugo ------IN: duguin, dinugo, dinurugo, duruguin ---PA-IN: paruguin, pinarugo, pinarurugo, paruruguin --------: to bleed :: blood {das Blut} :: (kadugo) blood relative > karugo :: (sandugo) blood compact, alliance > sanduguan :: (dinuguan) dish made from blood :: (parugo) duel that ends at the first drop of blood :: (pagdurugo) hemorrhage ++ (duguan) bloody T1) Madalas duguin si Maria kapag siya ay naoperhan. E1) Maria often bleeds profusely after a surgery. T2) Dumugo ang sugat ni Pedro. E2) Pedro's wound bled. T3) Magdugo pa kaya ang sugat niya? E3) Will his wound continue to bleed? * dugtong ------UM: dumugtong,, dumurugtong, durugtong -----MAG: magdugtong, nagdugtong, nagdurugtong, magdurugtong ------AN: dugtungan, dinugtungan, dinurugtungan, durugtungan -------I: idugtong, idinugtong, idinudugtong, idurugtong --------: to add, to extend, to append :: addition > dugsong T1) Dumugtong ang bagong pasahero sa eroplano kanina. E1) A new passenger was added in the plane earlier. T2) Dugtungan natin ang tali. E2) Let's extend the twine. T3) Magdugtong tayo ng bagong gusali dito. E3) Let us annex a building here.

T4) Idugtong mo ang iyong tali dito. E4) Append your twine here. * duhapang ------UM: dumuhapang --------: to lurch forward in order to grab * duhat :: Java plum > lumboy * dukdok ++ crushed flat * dukha :: (karukhaan) poverty {die Armut} ++ poor {arm} * dukit :: carving * dukmo ++ resting the head on both arms * dukot ------UM: dumukot,, dumurukot, durukot ------IN: dukutin, dinukot, dinurukot, durukutin --------: to draw out with the hand ------AN: dukutan, dinukutan, dinurukutan, durukutan ----MANG: mandukot, nandukot, nandurukot, mandurukot --------: to pickpocket :: pull :: (mandurukot) pickpocket T1) Dumukot ka ng barya sa aking bag. E1) You draw out some coins from my bag. T2) Dukutin mo ang barya sa aking bag. E2) Draw some coins from my bag. T3) Magaling mangdukot ang magnanakaw. E3) A thief is a good pickpocket. T4) Nadukutan ang bag ni Ana kaninang umaga papuntang opisina. E4) Ana's purse was stolen from her bag on her way to the office this morning. * dukwang ------UM: dumukwang --------: to stretch the arm in order to reach * dula --Pas: isadula --------: to dramatize :: drama, stage play {das Schauspiel} :: (dulaan) theatre {das Theater}

:: (mandudula) dramatist :: (pagsasadula) dramatization ++ (madula) dramatic > pandula {dramatisch} * dulang :: long dining table * dulas ------UM: dumulas,, dumurulas, durulas --------: to slide, to slip ---MAGPA: magpadulas --------: to glide :: (padulas) bribe, tip :: (pampadulas) lubricant ++ (madulas) slippery * duldol -------I: iduldol, idinuldol, idinuduldol, iduduldol --------: to shove or thrust with force into another [pen into ink bottle, food into mouth] T1) Huwag mong iduldol ang lapis sa aking mata. E1) Don't shove the pencil infront of my eyes. * duling ++ cross-eyed {schielend} * dulo -----MAG: magdulo, nagdulo, nagdudulo, magdudulo --------: to result in, to end up :: end, terminal extremity > kaduluhan {das Ende} ++ (pandulo) terminal {am Ende} * dulog ------UM: dumulog --------: to turn to for help, to resort to :: attendance, recourse, resort :: a fish * dulong ------AN: dulungan --------: to resort, to have recourse, to appear before * dulos :: trowel {die Maurerkelle} * dulot -----MAG: magdulot, nagdulot, nagdurulot, magdurulot

--------: to produce ------AN: dulutan, dinulutan, dinurulutan, durulutan --------: to offer :: offering {das Angebot} * dulse :: dessert > dulsera * dumal ++ dirty ++ (marumal) shameful > karumal-dumal * dumalaga :: female carabao at the age of puberty * dumaras :: mallard * dumi -----MAG: magdumi, nagdumi, nagdurumi, magdurumi ------AN: dumihan, dinumihan, dinurumihan, durumihan --------: to make dirty, to pollute ---MAGPA: magparumi --------: to contaminate :: dirt {der Dreck} :: (karumihan) dirtiness, filthiness :: (pagdumi) excretion ++ (marumi) dirty, unclean, filthy * dumog ------UM: dumumog --------: to crowd, to mob -MAGPAKA: magpakadumog --------: to become absorbed [work] ++ addicted * dumpilas :: herring * dungaw ------UM: dumungaw,, dumurungaw, durungaw ------IN: dungawin, dinungaw, dinurungaw, durungawin --------: to look out of the window T1) Dumungaw si Maria sa bintana habang may naghaharana. E1) Maria looked out of the window while someone was serenading. T2) Dinungaw ni Maria ang naghaharana. E2) Maria looked at the one serenading from the window.

* dunggil :: hitting with the tip of the finger * dunggit :: point, extremity, insinuation, allusion dunggol ------UM: dumunggol --------: to jab :: jab, light bump * dunggot :: point, tip * dunghal ------UM: dumunghal --------: to stretch the neck in order to see * dungis ------UM: dumungis,, dumurungis, durungis --------: to defile ------AN: dungisan --------: to deface :: dirt on the face ++ (marungis) dirty * dungkal :: digging * dungo ++ shy, timid {scheu} * dungon :: a tree * dunong :: knowledge, wisdom, mastery > karunungan :: (pagmamarunong) pedantry ++ (marunong) intelligent, talented, wise * dupil :: amulet * dupilas :: skidding, stumbling, tripping * duplo :: poetical game or contest dramatically strung to a short narrative sequence * dupok :: (karupukan) instability

++ (madupok) weak, fragile, delicate > marupok * dura ------UM: dumura,, dumurura, durura ----MANG: mandura, nandura, nandurura, mandurura ------AN: duraan, dinuraan, dinururaan, dururaan --------: to spit {spucken} :: spit, saliva {der Speichel} T1) Dumura ang mama sa kalsada. E1) The man spat on the sidewalk. D1) Der Mann spuckte auf den Gehweg. T2) Huwag kang mandura ng kapwa. E2) Don't spit at your fellowmen. T3) Huwag mong duraan ang iyong kapwa. E3) Don't spit at your neighbor. * durado -----MAG: magdurado, nagdurado, nagdudurado, magdudurado --------: to gild {vergolden} ++ golden * duriyan :: durian fruit * duro ------UM: dumuro,, dumururo, dururo -----MAG: magduro, nagduro, nagdururo, magdururo ----MANG: manduro, nanduro, nandururo, mandururo -------I: iduro, idinuro, idinururo, idururo ------IN: duruin, dinuro, dinururo, dururuin --------: to pierce :: prick :: (duruan) skewer, spit T1) Duruin mo ng lapis ang papel. E1) Pierce the paper with a pencil. T2) Dumuro ka ng papel sa pamamagitan ng lapis. E2) You pierce the paper with a pencil. T3) Magduro ka ng bola at gamitin mo ang pako. E3) You pierce the ball using a nail. T4) Iduro mo ang kutsilyo sa pakwan. E4) Pierce the watermelon with a knife. T5) Huwag kang mangduro ng tao. E5) Don't prick a person. * durog ------UM: dumurog,, dumudurog, dudurog

-----MAG: magdurog, nagdurog, nagdudurog, magdudurog ------MA: madurog, nadurog, nadudurog, madudurog ------IN: durugin, dinurog, dinudurog, dudurugin --------: to crush, to smash ++ (madurog) broken, crushed > durog ++ (makadurog-puso) heartbreaking :: (pandurog) cracker, crusher T1) Durog na ang puso ko. E1) My heart is broken. * dusa -----MAG: magdusa, nagdusa, nagdurusa, magdurusa --------: to suffer T1) Magdusa ka. E1) You suffer. * dusdos :: mange, scab ++ (dusdusin) mangy * dusing :: dirt on the face * dusta ------IN: dustain --------: to oppress, to treat badly ++ insulted, oppressed, debased * dutod -------I: idutod --------: to poke * dutsa :: shower {die Dusche} * duwag :: coward {der Feigling} * duwal ------UM: dumuwal --------: to retch :: retching * duwelo :: duel {das Duell} * duwende :: elf, dwarf > tianak, tiyanak, unano {der Zwerg}

* duweto :: duet {das Duett} * duyan -------I: iduyan, idinuyan, idinuruyan, iduruyan --------: to rock, to swing :: cradle, hammock * dyoga :: breasts * ebak :: shit {die Scheisse} * ebanghelyo :: gospel * ebaporasyon :: evaporation :: (ebaporada) evaporated milk * edad :: age {das Alter} * edisyon :: edition {die Ausgabe} * editoryal :: editorial * egot :: negro ++ black * ehe :: axle {die Achse} * ehemplar :: model, example * ehemplo :: example {das Beispiel} * ehersisyo :: exercise * edukado :: (edukasyon) education {die Bildung} ++ educated {gebildet} * eklipse :: eclipse {die Eklipse} * ekonomiya

:: economy {die Wirtschaft} * eksakto ++ exact * eksamen :: examination, test > iksamin {das Examen} * eksema :: eczema * eksena :: scene {die Szene} * eksibisyon :: exhibition {die Ausstellung} * eksperimento :: experiment > esperimento {das Experiment} * ekspres :: express * ekstra ++ extra > estra * ektarya :: hectare * ekwador :: equator {der Aequator} * eleksiyon :: election * elektrisidad :: electricity :: (elektrisista) electrician ++ (elektrika) electric * elemento :: element {das Element} * elepante :: elephant {der Elefant} * embahada :: embassy {die Botschaft [dipl]} :: (embahador) ambassador {der Botschafter } * embalsamo -----MAG: mag-embalsamo

--------: to embalm ++ (embalsamado) embalmed * embargo :: seizure of goods * embes ++ instead of * empanada :: meat pie * empatso :: indigestion * emperador :: emperor :: (emperatris) empress * emplasto :: plaster * empleyado :: employee :: (empleyo) employment * emporyo :: emporium * Enero :: January {der Januar} * engganyo :: deceit, fraud * enggranahe :: gear > engranahe * enggrande :: grand * engkahe :: lace > enkahe * engkuwentro :: encounter, clash {das Gefecht} * ensalada :: salad {der Salat} :: (ensaladera) salad bowl * ensayado :: (ensayo) rehearsal {die Probe} ++ rehearsed

* ensaymada :: puff cake * entablado :: stage * entrada :: entrance {der Eingang} * entrega :: delivery, surrender * entresuwelo :: mezzanine * epekto :: effect {der Effekt} * eredero :: heir {der Erbe} * erehe :: heretic * ermita :: hermitage {die Einsiedelei} :: (ermitanyo) hermit {der Eremit} * eronautika :: aeronautics * eroplano :: airplane {das Flugzeug} * eskabetse :: pickled fish * eskapularyo :: scapular * eskina :: street corner {die Strassenecke} :: (eskinita) street corner turning into an alley > iskinita * eskoba :: brush * eskolar :: scholar * eskolta :: convoy, military escort

* eskribano :: clerk > eskribyente * eskrima :: art of fencing {das Fechten} * eskudero :: squire * eskuwela :: school > eskuwelahan {die Schule} :: (kaeskuwela) classmate > kaklase {der Mitschueler} * eskultor :: sculptor * eskuwala :: carpenter's square * esmalte :: enamel * esmeralda :: emerald * esopago :: esophagus * espada :: sword, spade in playing cards * Espanya :: Spain {Spanien} ++ (espanyol) Spanish {spanisch} * esperansa :: hope {die Hoffnung} * esperma :: sperm {das Sperma} * espesyal :: (espesyalidad) specialty ++ special * espina :: thorn, spine * espinaka :: spinach {der Spinat} * espionahe

:: espionage {die Spionage} * espiritismo :: spiritualism :: (espiritista) spiritualist * espiritu :: spirit, soul :: (espiritu santo) holy spirit * esplika -------I: iesplika --------: to explain * espongha :: sponge, powder puff * esporadiko ++ sporadic * esposa :: wife :: (esposo) husband * espuelas :: spur * espuma :: foam, lather, spume * estabilidad :: stability {die Stabilitaet} * establesimiento :: establishment * estadista :: statesman * estadistika :: statistics. * estado :: state, situation, estate :: (Estados Unidos) United States * estambre :: yarn, spun thread :: stamen [botany] * estandarte :: banner {die Standarte} * estangkado

++ stagnant, checked * estaniador :: welder, solderer, tinsmith * estapa :: swindle :: (estapador) swindler * estasion :: station > istasyon {die Station} * estatua :: statue > estatuwa {die Statue} * este :: east {der Osten} * estela :: wake of a ship * estero :: foul ditch, slum * estetoskopio :: stethoscope * estimar -----MAG: mag-estimar --------: to take care of * estilo :: style {der Stil} * estimado ++ esteemed, respected {geachtet} * estimar ++ estimated * estimulante :: stimulant ++ stimulating, exciting * estimulo :: stimulus, prompt, encouragement * estola :: stole [worn by clergy] * estopa :: burlap, stuffing material * estopado

:: stew * estrada :: paved road {die Strasse} * estranghero :: stranger, foreigner {der Fremde} * estratehia :: strategy {die Strategie} * estrelyado :: fried egg {das Spiegelei} * estribo :: spur, stirrup * estribor :: starboard, right side of a ship * estrikto ++ strict * estropa :: stanza, verse of a poem {die Strophe} * estudyante :: student {der Schueler, der Student} * estupido ++ stupid {dumm} * eternidad :: eternity {die Unendlichkeit} * etika :: ethics {die Ethik} ++ (etiko) ethical, moral {ethisch} * etiketa :: label, ticket indicating price, etiquette * eto ++ this > heto, ito {dies hier} * Europa :: Europe {Europa} * gaan ---MAGPA: magpagaan --------: to simplify ------AN: gaanan, ginaanan, ginagaanan, gagaanan --------: to lighten

++ (magaan) light [of weight], easy * gaano ++ how much? what quantity? ++ (gaano man) however ++ (tiggagaano) how many for each one T1) Gaanong katagal na kayong nakatira rito? E1) How long have you lived here? * gabay :: hand rail, support * gabi 1 :: night ++ (kagabi) last night ++ (gabi-gabi) every night ++ (panggabi) for the evening, nocturnal * gabi 2 :: taro tuber * gabinete :: cabinet * gadgad :: (gadgaran) grater ++ shelled, threshed * gaga ------IN: gagahin --------: to usurp * gagad :: imitation, mimic * gagamba :: spider {die Spinne} * gago :: (kagaguhan) tomfoolery {der Unsinn} ++ stupid > gaga * gahaman ++ threatening {bedrohlich} * gahasa ----MANG: manggahasa, nanggahasa, nanggagahasa, manggagahasa ------IN: gahasain, ginahasa, ginagahasa, gagahasain --------: to rape ++ impetuous, rash T1) Walang matinong lalaki ang gustong manggahasa ng babae.

E1) No sane man would want to rape a woman. T2) Hindi raw nagplano ang mga sanggano na gahasain si Paquita. E2) It was alleged that the gangsters did not plan on raping Paquita. * gahol ++ pressed for time * gain :: lightness in weight {das Leichtgewicht} * gakgak :: babbling * gala ------UM: gumala,, gumagala, gagala -----MAG: maggala, naggala, naggagala, maggagala --------: to wander about, to go about idly, to travel aimlessly ---MAGPA: magpagala-gala --------: to straggle :: travelling, roving > paggagala ++ migrant > paggagala T1) Gumala si Pedro sa buong Maynila kahapon. E1) Pedro wandered about the city of Manila yesterday. * galabok :: dust, fine powder * galagala :: cauker, tar plaster * galak -----MAG: maggalak, naggalak, naggagalak, maggagalak ------MA: magalak, nagalak, nagagalak, magagalak --------: to rejoice {jubeln} -----IKA: ikagalak, ikinagalak, ikinagagalak, ikagagalak --------: to be pleased, to be happy about ------IN: galakin, ginalak, ginagalak, gagalakin --------: to cheer up someone -MAGPAKA: magpakagalak --------: to exult :: joy :: (kagalakan) felicity, gladness, jubilee T1) Ikagalak mo ang pagkapanalo ni Pedro sa eleksyon.

E1) You should be happy about Pedro's winning in the election. * galakgak :: loud laughter * galamay :: tentacle, extension, hands and feet ++ (magalamay) with many appendages * galamgam :: ticklish feeling * galang ------UM: gumalang,, gumagalang, gagalang -------I: igalang, iginalang, iginagalang, igagalang --------: to respect, to treat with reverence :: bracelet :: reverence, respect, honor, homage > paggalang :: (galanggalangan) wrist :: (kagalangan) courtesy > pagkamagalang ++ (magalang) polite, courteous, refined manner, respectful T1) Gumalang tayo sa ating mga ninuno. E1) Let us treat with reverence our ancestors. T2) Igalang natin ang kagustuhan ni Maria. E2) Let us respect Maria's wishes. * galante ++ gallant, chivalrous * galapong :: rice flour * galas :: roughness, harshness * galasgas ++ rough * galatan :: bamboo basket * galauran :: rowboat * galaw ------UM: gumalaw,, gumagalaw, gagalaw ----MANG: manggalaw -------I: igalaw, iginalaw, iginagalaw, igagalaw

------IN: galawin, ginalaw, ginagalaw, gagalawin --------: to move, to touch --Akt: makapag-galaw --------: to interact :: movement :: (paggalaw) agitation ++ (magalaw) constantly moving T1) Huwag kang masyadong gumalaw at baka ikaw ay mahalatang may ninanakaw. E1) Don't move too much or they will know that you are stealing something. T2) Igalaw mo ang iyong kamay para makita nila. E2) Move your hands for them to see. T3) Ayaw kong manggalaw ng gamit iba. E3) I don't want to touch other people's belongings. T4) Huwag mong galawin ang gamit sa ibabaw ng mesa. E4) Don't touch those things on the table. * galawgaw :: ticklish feeling, restlessness * galaygay :: going from one to another [houses] * galbanisado ++ galvanized * galera :: galley * galerya :: gallery * galgal ++ foolish, silly * galing --Akt: magmagaling --------: to ingratiate --Akt: magalingin --------: to approve {genehmigen} ------UM: gumaling,, gumagaling, gagaling -------I: igaling, iginalin, iginagaling, igagaling ---MAGPA: magpagaling --------: to heal ----MANG: manggaling, nanggaling, nanggagaling, manggagaling --------: to come from ------AN: galingan, ginalingan, ginagalingan, gagalingan

--------: to do with great skill :: perfection, utility, benefit :: (paggaling) recovery :: (kagalingan) craft, excellence, welfare ++ from, been ++ (galing sa) from ++ (magaling) good, fine, skillful, clever, polite ++ (galing sa iba) second hand T1) Saan mo gustong manggaling ako? E1) Where do you want me to come from? T2) Anong oras ang dating ng bus galing sa Baguio? E2) What time will the bus from Baguio arrive? * galis :: itch * galit ------MA: magalit, nagalit, nagagalit, magagalit -----IKA: ikagalit, ikinagalit, ikinagagalit, ikagagalit --------: to be angry ----MANG: manggalit, nanggalit, nanggagalit, manggagalit ------IN: galitin, ginalit, ginagalit, gagalitin ---PA-AN: pagalitan, pinagalitan, pinagagalitan, pagagalitan ---MAGPA: magpagalit ----MAKA: makagalit --------: to make angry :: anger, resentment, indignation > pagkagalit :: (kagalit) one with whom a person has quarreled :: (pampagalit) provocation ++ (magalit) angry, mad > pagalit T1) Huwag ka nang magalit sa akin. E1) Please don't get mad at me. T2) Nagagalit ang aking ina sa akin. E2) My mother is angry with me. * galon :: gallon, chevron * galong :: earthen jar * galope :: gallop * galos :: slight scratch

* galugad ------IN: galugarin --------: to explore :: exploration * galunggong :: a fish * gamay ++ accustomed to, used to * gambala ------UM: gumambala ------IN: gambalain --------: to disturb, to delay, to interrupt now and then * gamit ------UM: gumamit,, gumagamit, gagamit ------IN: gamitin, ginamit, ginagamit, gagamitin --------: to use, to wear :: stuff, personal things, anything usable > kagamitan :: (paggamit) consumption, usage > pagkakagamit :: (taga-gamit) user ++ used T1) Gumamit ka ba ng sabon nang ikaw ay maligo? E1) Did you use soap when you took a shower? T2) Gamitin mo ang sepilyo sa paglinis ng ngipin mo. E2) Use the toothbrush in cleaning your teeth. * gamot ------UM: gumamot,, gumagamot, gagamot -----MAG: maggamot, naggamot, naggagamot, maggagamot ----MANG: manggamot -------I: igamot, iginamot, iginagamot, igagamot ------IN: gamutin, ginamot, ginagamot, gagamutin --------: to treat [medicine], to cure ---MAGPA: magpagamot --------: to consult a doctor :: medicine :: (manggagamot) doctor :: (pagpapagamot) treatment ++ (panggamot) medicinal

++ (panggagamot) medical T1) Gumamot ng bata ang doktor. E1) The doctor treated the child. T2) Gamutin mo ang batang may sakit. E2) Treat the sick child. T3) Maggamot ka ng iyong sugat. E3) You treat your wounds. T4) Manggamot ka ng mga mahihirap sa baryo. E4) You treat the poor people in the barrio. T5) Gamutin mo ang sakit ng mga mahihirap. E5) Treat the illness of the poor people. * gamu-gamo :: moth * gana ------AN: ganahan, ginanahan, ginaganahan, gaganahan --------: to wet one's appetite, to be interested in :: appetite, profit :: (pampagana) appetizer * ganap ------UM: gumanap,, gumaganap, gaganap ------IN: ganapin, ginanap, ginaganap, gaganapin --------: to perform, to act ------MA: maganap, naganap, nagaganap, magaganap --------: to let it happen :: (kaganapan) fulfillment :: (tagapagpaganap) executive :: (paggaganap) impersonation ++ complete, fulfilled, finished, exact T1) Gumanap siya bilang isang pari sa pelikula. E1) He performed the role of a priest in the movie. * ganda ------UM: gumanda,, gumaganda, gaganda -------I: iganda, iginanda, iginaganda, igaganda --------: to become pretty ---MAGPA: magpaganda ------AN: gandahan, ginandahan, ginagandahan, gagandahan ---PA-IN: pagandahin, pinaganda, pinagaganda, pagagandahin --------: to beautify, to improve :: beauty > kagandahan {die Schoenheit} :: (pampaganda) make-up {das Makeup}

++ (maganda) beautiful, pretty, nice {schoen} ++ (singganda) as beautiful as > kasingganda T1) Hindi singganda ng sampagita ang gumamela. E1) Hibiscus is not as beautiful as sampagita. * ganid :: brute, beast :: stingy person * ganiri ++ like this [close to the speaker] > ganito T1) Lumalakad siya nang ganito. E1) She walks like this. * ganit :: toughness for mastication, relative tightness or firmness ++ (maganit) tough, hard, stiff * ganiyan ++ like that one [near the person spoken to] > ganyan * ganoon ++ like that > ganun T1) Ganoon ba? E1) Is that so? * ganot ------IN: ganutin --------: to pull out, to uproot, to cut off [hair] * gansa :: goose * gansilyo -----MAG: maggansilyo --------: to knit :: crochet > gantsilyo * ganso :: hook > gantso * ganta :: a dry measure * ganti ------UM: gumanti,, gumaganti, gaganti ------AN: gantihan, ginantihan, ginagantihan, gagantihan

------IN: gantihin, ginanti, ginaganti, gagantihin --------: to repay :: recompense, repayment :: (gantihan) reciprocity :: (pagganti) reciprocation, retaliation :: (gantimpagal) repayment, recompense T1) Gumanti si Maria sa kagandahang loob ni Corazon. E1) Maria repayed the good heartedness of Corazon. T2) Nais gantihan ni Corazon ang kasamaan ni Maria. E2) Corazon wanted to repay the meanness of Maria. * gantimpala ------AN: gantimpalaan --------: to recompense :: reward, compensation, premium * ganyak ------UM: gumanyak --------: to actuate ------IN: ganyakin --------: to induce to do ++ (maganyak) to be induced * gapang ------UM: gumapang,, gumagapang, gagapang --------: to crawl, to kreep ----MANG: manggapang ------IN: gapangin, ginapang, ginagapang, gagapangin --------: to get or obtain something :: act of crawling T1) Gumapang si Pedro pabalik sa sala. E1) Pedro crawled back to the living room. T2) Manggapang ka prutas sa puno. E2) You get some fruits on the tree. T3) Gapangin mo ang prutas sa puno. E3) Get the fruit from the tree. * gapas ------UM: gumapas,, gumagapas, gagapas -----MAG: maggapas, naggapas, naggagapas, maggagapas ------IN: gapasin, ginapas, pinagapas, gagapasin --------: to cut or mow [grass, rice stalk] with a scythe :: goggles :: cutting of grass or rice stalks :: (panggapas) mower {der Rasenmaeher}

:: (manggagapas) reaper {der Sensenmann} T1) Maggapas ka ng bukid ngayong linggo. E1) You mow the ricefield this week. T2) Gapasin mo ang damo sa hardin. E2) Mow the grass in the garden. * gapi ------IN: gapiin --------: to overwhelm, to overpower :: act of overwhelming * gapo ++ decayed, rotten * gapos ------UM: gumapos,, gumagapos, gagapos -----MAG: maggapos, naggapos, naggagapos, maggagapos ----MANG: manggapos -------I: igapos, iginapos, iginagapos, igagapos --------: to tie up securely --Pas: ipanggapos --------: to use to tie up :: manacle, rope tied around arms or hands ++ manacled T1) Maggapos ka ng baboy. E1) You tie up the pig. T2) Igapos mo ang baboy. E2) Tie the pig up. T3) Manggapos ka ng aso. E3) You tie up the dog. * gara ------AN: garaan, ginaraan, ginagaraan, gagaraan --------: to make elegant ++ (magara) nicely dressed * garalgar :: whir {das Surren} * garalgal ++ (magaralgal) raucous * garantisado :: (garantisahan) guarantee > garantiya ++ guaranteed * garapa :: decanter, jar * garapal ++ openly shameless

* garapata :: tick * garbansos :: chickpeas * garbo ++ (magarbo) graceful, elegant * garahe -----MAG: maggarahe, naggarahe, naggagarahe, maggagarahe -------I: igarahe, iginarahe, iginagarahe, igagarahe --------: to park in the garage :: garage * garapinyera :: ice cream freezer * garapon :: large, wide-mouthed jar or decanter T1) May langgam na nakapasok sa garapon ng asukal. E1) Some ants got in the jar of sugar. * garil ++ defective in pronunciation * garison :: garrison * garol :: sexual erection :: catch in a padlock * garote :: club, cudgel * gasa :: gauze, arm band, mantle * gaseta :: gazette * gasgas ------UM: gumasgas,, gumagasgas, gagasgas ------IN: gasgasin, ginasgas, ginagasgas, gagasgasin --------: to scratch :: abrasion ++ (magasgas) sore by rubbing, worn out > gastado

* gasino ++ not much ++ somebody * gaslaw :: vulgarity ++ (magaslaw) gauche, crude flirtatiousness * gasolina -----MAG: maggasolina, naggasolina, naggagasolina, maggagasolina --------: to refuel :: petrol * gaspang ------UM: gumaspang,, gumagaspang, gagaspang --------: to become rough, coarse :: (kagaspangan) harshness, roughness ++ (magaspang) rough, coarse * gasta ------UM: gumasta,, gumagasta, gagasta -----MAG: maggasta, naggasta, naggagasta, maggagasta ------IN: gastahin, ginasta, ginagasta, gagastahin ------AN: gastahan, ginastahan, ginagastahan, gagastahan --------: to spend, to expend :: (gastos) expenses :: (gastador) spendthrift :: (panggastos) allowance :: (pagkagastador) extravagance T1) Gumasta ba si Ana para sa kaarawan niya? E1) Did Ana spend some money for her birthday? T2) Gusto kong maggasta para handa sa aking kaarawan. E2) I want to spend money for my birthday bash. T3) Huwag mong gastahin lahat ang naipong pera ng mga magulang mo. E3) Don't expend all the money saved by your parents. * gata ------AN: gataan, ginataan, ginagataan, gagataan --------: to extract coconut milk :: coconut milk, cream {die Kokosmilch} :: (ginataan) dish made from coconut milk T1) Gataan mo nga ang niyog.

E1) Please get the milk from the coconut. * gatang :: a dry measure {ein Mass} * gatas ------AN: gatasan, ginatasan, ginagatasan, gagatasan --------: to milk :: milk > letse {die Milch} :: (gatasan) dairy :: (mangagatas) dairymaid, milkman ++ (magatas) milky {milchig} T1) Gatasan mo ang kambing. E1) Milk the goat. * gatla :: mark, notch > gatlang * gato :: lifting jack {der Wagenheber} * gatod ++ lascivious, luxury-loving, overdressed * gatol :: sudden stop * gatong -----MAG: maggatong, naggatong, naggagatong, maggagatong -------I: igatong, iginatong, iginagatong, igagatong --------: to feed with fuel, to put into the fire as fuel :: firewood, fuel > panggatong T1) Maggatong ka pa ng kahoy sa apoy. E1) You add more fuel to the fire. T2) Igatong mo ang kahoy sa apoy. E2) Feed the firewood to the fire. * gawa ------UM: gumawa,, gumagawa, gagawa -----MAG: maggawa, naggawa, naggagawa, maggagawa ------IN: gawin, ginawa, ginagawa, gagawin --------: to do, to make, to work, to build -------I: igawa, iginawa, iginagawa, igagawa --------: to make for someone -----MAG: magsagawa, nagsagawa, nagsasagawa, magsasagawa --------: to implement, to fulfill, to carry out -----ISA: isagawa, isinagawa, isinasagawa, isasagawa

--------: to push, to urge, to effect, to put into effect ----MAKA: makagawa, nakagawa, nakagagawa, makagagawa ------MA: magawa, nagawa, nagagawa, magagawa --------: to be able to do MAGSIPAG: magsipagpagawa $ --------: to have many people get something done :: action, work, product, duty :: (gawain) employment, activity :: (paggawa) labor, production :: (maygawa) author :: (pagawaan) factory, workshop :: (taga-gawa) producer, builder :: (kagagawan) performance :: (pagkagawa) conversion :: (mangagawa) laborer :: (gawa-gawa) fiction :: (kawanggawa) charity :: (pagsasagawa) implementation :: (pagkakagawa) workmanship :: (gawang-bahay) housework ++ (pagawa) made to order ++ (gawang-kamay) handmade T1) Gumawa ka ng laruan. E1) You make a toy. T2) Maggawa tayo ng bahay-bahayan. E2) Let us build a playhouse. T3) Gawin mo na ang iyong gawang-bahay. E3) Do your homework. T4) Igagawa namin sila ng laruan. E4) We will make a toy for them. T5) Gawa ba ito sa Pilipinas? E5) Is this made in the Philippines? T6) Ano ang magagawa ko? E6) What can I do? * gawad -------I: igawad, iginawad, iginagawad, igagawad ------AN: gawaran, ginawaran, ginagawaran, gagawaran --------: to give, to grant, to bestow :: award, bestowal, grant, prize > premyo :: (kagawad) member of a committee :: (kagawaran) department of government T1) Ginawaran ng muestro ng gantimpala si Pedro. E1) Pedro was awarded a prize by the teacher. T2) Ginawaran ng sentensiya ng hukom ang bilanggo.

E2) The judge pronounced sentence on the prisoner. * gawak :: ripping, tearing :: wasting of funds * gawgaw :: cornstarch, starch {die Staerke} * gawi ------UM: gumawi,, gumagawi, gagawi -------I: igawi --------: to go or move in a certain direction, to be inclined to or accustomed to :: side, direction :: custom, habit, tendency :: (kagawian) mannerism ++ accustomed to T1) Gumawi ka sa kaliwa. E1) You move to the left. * gaya ------UM: gumaya,, gumagaya, gagaya ----MANG: manggaya ------IN: gayahin, ginaya, ginagaya, gagayahin ------AN: gayahan --------: to imitate, to copy :: imitation > paggaya :: (manggagaya) mimic ++ like, resembling, in the manner of > kagaya T1) Gumaya ka sa akin. E1) You imitate me. T2) Gayahin mo ako. E2) Imitate me. T3) Huwag kang manggaya ng masamang tao. E3) You should not imitate a bad guy. T4) Gayahin mo ang mabait na bata. E4) Imitate the good boy. * gayad :: dragging a dress on the floor * gayak -----MAG: maggayak, naggayak, naggagayak, maggagayak ------AN: gayakan, ginayakan, ginagayakan, gagayakan --------: to decorate :: decoration ++ prepared, dressed up T1) Maggayak tayo ng bahay para sa pasko.

E1) Let us decorate the house for Christmas. T2) Gayakan mo ang aming bahay. E2) Decorate our house. T3) Ang gayak ng simbahan ay maganda. E3) The decoration of the church is beautiful. * gayan ++ like that, in that way * gayat -----MAG: maggayat, naggayat, naggagayat, maggagayat ------IN: gayatin, ginayat, ginagayat, gagayatin --------: to cut vegetables * gaygay :: travelling around * gaying :: spear * gayon ++ in that way or manner, also ++ (gayon din) furthermore > gayundin ++ (gayon man) however > gayunman, magkagayon ++ (gayon pala) so that's it * gayot ++ (magayot) tough to the bite * gayuma ------UM: gumayuma,, gumagayuma, gagayuma --------: to enchant, to facinate ------MA: magayuma --------: to be charmed ------AN: gayumaan --------: to attract someone :: love, charm T1) May gayuma ang babae. E1) The lady has charms. * gera :: war :: (gerero) warrior :: (gerilya) guerrilla [man] * giba -----MAG: maggiba, naggiba, naggigiba, maggigiba ------IN: gibain, giniba, ginigiba, gigibain

--------: to destroy, to demolish, to ruin ++ demolished T1) Maggiba ka ng lumang bakod. E1) You demolish the old fence. T2) Gibain mo ang lumang bakod. E2) Demolish the old fence. * gigi :: moving slow ++ (magigi) slow, fussy, meticulous * gigil :: trembling :: gritting of the teeth * giginto :: gold bug :: iron pyrite * giha :: division in fruits [oranges] * giit ------UM: gumiit,, gumigiit, gigiit --------: to intrude, to push one's way through -----MAG: maggiit, naggiit, naggigiit, maggigiit -------I: igiit, iginiit, iginigiit, igigiit --------: to insist :: assertion, insistence > paggigiit T1) Huwag kang maggiit ng iyong opinyon. E1) Don't insist your opinion. T2) Huwag mong igiit ang iyong opinyon. E2) Don't insist on your opinion. * giik ------UM: gumiik --------: to thresh * gikgik :: giggle * gilagid :: gum [teeth] * gilalas :: amazement, astonishment * gilas :: elegance, gallantry :: angry stare ++ (magilas) dynamic * gilid : edge, border, margin > giliran

* giling ------UM: gumiling,, gumigiling, gigiling -----MAG: maggiling, naggiling, naggigiling, maggigiling ------IN: gilingin, giniling, ginigiling, gigilingin --------: to grind :: grinding, milling :: (gilingan) mill, grinder :: (manggigiling) miller :: (giniling) ground meat, ground substances T1) Gumiling ka ng malagkit. E1) You grind some sticky rice. T2) Maggiling ka ng malagkit. E2) You grind some sticky rice. T3) Gilingin mo ang malagkit. E3) Grind some sticky rice. * gilit ------AN: gilitan --------: to cut, to slice, to incise :: incision, cut, incision or slice marks [on fish or wood] :: sliced piece * giliw :: love, affection :: (pagkamagiliw) friendliness, geniality ++ (magiliw) beloved, dear, esteemed > ginigiliw * gimbal :: clatter * gimik :: leisure activity * Ginang :: Mrs, madam > donya * ginaw ------MA: maginaw, naginaw, nagiginaw, magiginaw ------IN: ginawin, gininaw, giniginaw, giginawin --------: to feel cold :: cold, coldness, freezing temperature :: (pangginaw) sweater {der Pullover} ++ (maginaw) cold, chilly, freezing T1) Magsuot ka ng dyaket at baka ka ginawin. E1) You should put on a jacket or you might feel cold. T2) Nagiginaw sa Baguio si Pedro. E2) Pedro feels cold in Baguio.

* ginhawa ---MAGPA: magpaginhawa --------: to refresh :: comfort, ease, wealth, convenience > kaginhawahan ++ (maginhawa) comfortable, easy * gining :: young woman * ginsa ++ all at once * Ginoo :: mister, well-bred man :: (panginoon) master, lord :: (pagka-maginoo) sportmanship ++ (maginoo) gentlemanly * ginting ++ unlike, unequal [threads] * ginto :: gold ++ (gintuang) golden * gipalpal :: thick, hard dirt * gipit :: (kagipitan) lack of room, lack of time, crisis ++ wanting or lacking in space, in straits, bankrupt > makipot T1) Nasa malaking kagipitan si Juli. E1) Juli is in great difficulty. * giray :: staggering, tottering * gisa -----MAG: maggisa, naggisa, naggigisa, maggigisa ------IN: gisahin, ginisa, ginigisa, gigisahin -------I: igisa --------: to saute ++ (gisado) sauteed, stir fried T1) Maggisa ka ng gulay para sa hapunan natin. E1) You saute some vegetables for our dinner. T2) Gisahin mo ang manok. E2) Saute the chicken. * gisantes

:: peas * gising ------UM: gumising,, gumigising, gigising ----MANG: manggising ------IN: gisingin, ginising, ginigising, gigisingin --------: to wake up, to awaken :: waking up from sleep ++ awake T1) Gumising ka sa katotohanan. E1) You wake up and face the truth. T2) Manggising ka ng natutulog na bata. E2) You wake up the sleeping child. T3) Gisingin mo ang natutulog na bata. E3) Wake up the sleeping child. T4) Huwag ninyong gisingin ang bata. E4) Don't wake the baby. * gitara :: guitar * gitata :: wet, sticky mud * gitgit ------UM: gumitgit --------: to hustle, to elbow one's way through a crowd ------AN: gitgitan --------: to make a welt or notch on :: hustling, jostling :: welt, notch :: gnasing of teeth * gitil :: gritting of the teeth * giting :: heroism > kagitingan ++ (magiting) courageous, heroic * gitla :: scare, fright * gitlapi :: infix * gitling -----MAG: maggitling, naggitling, naggigitling, maggigitling --------: to hyphenate {mit Bindestrich schreiben} :: hyphen {der Bindestrich}

* gitna ------IN: gitnain, ginitna, ginigitna, gigitnain --------: to surround :: middle ++ middle, center > panggitna ++ (kalagitnaan) medium, midst * giya :: guide * giyagis ++ afflicted by, restless * glandula :: gland * globo :: globe, sphere * glorya :: glory, fame, honor * gloryeta :: arbor, bandstand * gobernador :: governor * gobyerno :: government * golpo :: gulf * goma :: rubber, tire, condom * gora :: cap * gorilya :: gorrilla * goto :: tripe * graba :: gravel * grabe :: (grabedad) seriousness, gravity ++ serious * grabitasyon

:: gravitation * grado :: degree ++ (gradwado) graduated * gramo :: gram * granada :: pomegranate :: hand grenade * granadilya :: passion flower * granate :: garnet * granito :: small pimple * grano :: grain, cereal * grasa :: grease, soft animal fat * grasya :: grace * gratis ++ free, for nothing * gripo :: faucet * gris :: gray * Griyego ++ Greek * grupo :: group * gruta :: grotto * guang ++ hollow * guantes :: gloves > guwantes * gubat ----MANG: manggubat --------: to hunt in the forest :: forest, jungle > kagubatan :: (panggugubat) forestry * gugo ------AN: guguan --------: to shampoo the hair :: native shampoo {das Shampoo} * gugol ------UM: gumugol,, gumugugol, gugugol -----MAG: maggugol, naggugol, naggugugol, maggugugol ------IN: gugulin, ginugol, ginugugol, gugugulin ------AN: gugulan -------I: igugol, iginugol, iginugugol, igugugol --------: to spend, to appropriate :: expense {die Kosten} :: (paggugol) outlay {die Ausgabe} :: (taga-gugol) financier {der Finanzier} T1) Gumugol siya ng maraming oras sa pagaaral. E1) He spent a lot of time studying. T2) Gugulin mo ang oras mo sa pagaaral. E2) Spend your time studying. T3) Gusto kong maggugol ng oras sa aking mga anak. E3) I want to spend time with my children. T4) Igugol mo ang oras mo sa iyong mga anak. E4) Spend your time with your kids. * guhit ------UM: gumuhit,, gumuguhit, guguhit -----MAG: magguhit, nagguhit, nagguguhit, magguguhit ------IN: guhitin, ginuhit, ginuguhit, guguhitin ------AN: guhitan -------I: iguhit, iginuhit, iginuguhit, iguguhit --------: to draw [picture] :: line > linea {die Linie} :: (talaguhitan) graph * guho ------UM: gumuho,, gumuguho, guguho --------: to collapse, to cave in, to crumble :: (pagguho) collapse, cave-in, crumbling {der Einsturz} :: (guho ng lupa) landslide {der Erdrutsch} T1) Gumuho ang gusali matapos itong pasabugin.

E1) The building collapsed after it was blasted. * gulaman :: a native gelatin * gulang ------AN: gulangan, ginulangan, ginugulangan, gugulangan --------: to take advantage of someone who is inexperienced :: age > edad ++ (magulang) shrewd, mature T1) Huwag mong gulangan ang bata. E1) Don't take advantage of the kid. * gulanit ++ ragged, worn-out * gulantang ------IN: gulantangin --------: to startle :: startled state * gulapay :: labored movement, weakness * gulat ----MANG: manggulat, nanggulat, nanggugulat, manggugulat ------UM: gumulat,, gumugulat, gugulat ------IN: gulatin, ginulat, ginugulat, gugulatin --------: to frighten, to surprise, to shock someone :: shock > pagkagulat ++ scared, frightened, shocked ++ (kagulat-gulat) startling, amazing T1) Ayaw niyang maggulat ng bagong gising. E1) He does not want to frighten someone who just woke up from bed. T2) Gulatin natin si Maria. E2) Let's surprise Maria. T3) Sino ang gumulat sa kaniya? E3) Who surprised her? * gulay :: vegetable * gulaylay :: rest, relaxation * gulgol :: by-products

* gulilat :: state of fright * gulo ------UM: gumulo,, gumugulo, gugulo ----MANG: manggulo, nanggulo, nanggugulo, manggugulo ------IN: guluhin, ginulo, ginugulo, guguluhin --------: to create disorder, tumult or confusion -MAKA: makagulo --------: to complicate :: riot, trouble, disorder, confusion > kaguluhan :: (manggugulo) troublemaker :: (panggulo) molestation :: (pagkakagulo) hullabaloo :: (pagkamagulo) complication ++ (magulo) unruly, rowdy, disorderly T1) Huwag ka nang manggulo sa laro ng mga bata. E1) Don't create confusion among kids who are playing. T2) Guluhin mo ang mga gamit ni Maria. E2) Put Maria's things in disorder. * gulod :: hill top * gulong ------UM: gumulong,, gumugulong, gugulong -----MAG: maggulong, naggulong, naggugulong, maggugulong -------I: igulong, iginulong, iginugulong, igugulong --------: to roll ------AN: gulungan, ginulungan, ginugulungan, gugulungan --------: to run over :: wheel T1) Maggulong ka ng gulong sa bubong. E1) You roll a wheel on the rooftop. T2) Igulong mo ang gulong sa bubong. E2) Roll the wheel on the rooftop. T3) Huwag mong gulungan ang suklay at mababali. E3) Do not run over the comb for it will break. * gulpe :: hit, stroke ------IN: gulpehin --------: to maul * gulpi

------UM: gumulpi --------: to drub, to pummel ------IN: gulpihin --------: to hit, to whip :: hit, strike * gulugod :: backbone, spine * gulumihan :: baffled state of mind > kagulumihan * gulunggulungan :: Adam's apple, larynx * gumaka :: species of small palm * gumamela :: hibiscus * gumigiwang ++ wobbly * gumon :: wallowing ++ addicted * gunaw :: deluge, end of the world, destruction of all things > pagkagunaw * guniguni :: imagination, apprehension, presentiment ++ (gunigunihan) illussory * gunita ---MAGPA: magpagunita ------MA: magunita, nagunita, nagugunita, magugunita ------: to remember :: memory :: (tagapagpagunita) souvenir T1) Nagunita ko saan ako naroon. E1) I remembered where I was. * gunting :: scissors * gupit ------UM: gumupit,, gumugupit, gugupit -----MAG: maggupit, naggupit, naggugupit, maggugupit ------IN: gupitin, ginupit, ginugupit, gugupitin

------AN: gupitan, ginupitan, ginugupitan, gugupitan --------: to cut with a pair of scissors or shears, to trim :: haircut :: (gupitan) barbershop :: (panggupit) clipper T1) Gumupit ako ng diyaryo kanina. E1) I cut a newspaper clipping earlier. T2) Maggupit ka ng buhok sa parlor. E2) You cut some hair in the parlor. T3) Gupitin natin ang litrato ni Erap sa diyaryo. E3) Let's cut Erap's picture from the newspaper. * gupo :: ruin, ruins ++ shattered, ruined * gurang ++ old * gusali :: building, structure * gusgos ++ (gusgusin) untidy, in rags, in tatters * gusi :: large vase * gusilaw :: eye shape, visor * gusot ------UM: gumusot --------: to ruffle ------IN: gusutin --------: to rumple, to make uneven :: tangle, difficulty ++ wrinkled, crumpled, confused, unkempt * gusto ------UM: gumusto,, gumugusto, gugusto ------IN: gustuhin, ginusto, ginugusto, gugustuhin --Pas: magustuhan, nagustuhan, nagugustuhan, magugustuhan --------: to want, to like :: (pagkagusto) interest :: (kagustohan) liking, wish :: (pagkakagusto) affinity ++ like, want

T1) E1) T2) E2) T3) E3)

Walang gumusto sa kanyang palabas. Nobody liked her show. Gustuhin mo kaya ang aking pasalubong? Will you like my gift? Hindi ko gusto ang pagkain kagabi. I didn't like the food last night.

* gutay MAGKA: magkagutay-gutay, nagkagutaygutay, nagkakagutay-gutay, magkakagutaygutay --------: to frazzle ++ torn into pieces * gutgot ++ torn to pieces * gutingting ++ fastidious * gutlay :: strip of paper * gutli :: indentation, nick * gutom ------MA: magutom, nagutom, nagugutom, magugutom --------: to be hungry --MGA: mangagutom, nangagutom, nangangagutom, mangangagutom $ --------: to get hungry [many people] ------IN: gutumin, ginutom, ginugutom, gugutumin --------: to make hungry :: hunger :: (paggutom) starvation > pagkagutom :: (pagkakagutom) famine ++ hungry T1) Nagutom ang estudyante pagkatapos mag-aral. E1) The student got hungry after studying. * guwang :: hollow, crevice * guwapo ++ handsome, good-looking > pogi, gwapo * guyabano :: soursop > guayabano * haba

---MAGPA: magpahaba --------: to lengthen ------AN: habaan ---PA-IN: pahabain, pinahaba, pinahahaba, pahahabain --------: to elongate, to prolong :: length > kahabaan {die Laenge} :: (pagpapahaba) prolongation ++ (mahaba) long, elongated > kahaba {lang} ++ (singhaba) as long as > kasinghaba ++ (tagihaba) elongated ++ (tighaba) oval T1) Singhaba ng kalye namin ang kalye ninyo. E1) Your street is as long as our street. T2) Gusto ko hindi masyadong mahaba. E2) I like it not too long. * habag ------MA: mahabag, nahabag, nahahabag, mahahabag --------: to feel pity, to sorrow for :: pity, sorrow, compassion > kahabagan {das Mitgefuehl} ++ (mahabagin) kind-hearted, charitable * habagat :: a west or southwest wind, monsoon :: (habagatan) west * habang ++ while ++ (habang-panahon) forever T1) Habang siya ay natutulog. E1) While she was asleep. * habi ------UM: humabi --------: to step aside, to weave :: weaving pattern, texture of a fabric * habilin -------I: ihabilin --------: to commend, to entrust, to commit to the care of :: something given in trust or for safekeeping :: testament of a dying person * habilog ++ oval * habla -----MAG: maghabla, naghabla, naghahabla, maghahabla

-------I: ihabla, ihinabla, ihinahabla, ihahabla --------: to sue :: lawsuit * habol -----MAG: maghabol, naghabol, naghahabol, maghahabol --------: to protest, to appeal ------UM: humabol,, humahabol, hahabol ----MANG: manghabol ------IN: habulin, hinabol, hinahabol, hahabulin --------: to catch up with, to appeal, to run after :: object of pursuit :: postscript, addendum > tagihabol, tighabol :: demand > paghahabol :: (habulan) pursuit {die Verfolgung} ++ (tighabol) late T1) Humabol siya sa akin. E1) She caught up with me. T2) Habulin mo ang aso. E2) Run after the dog. T3) Manghabol ka ng aso. E3) You run after the dog. * habonete :: toilet soap * hadlang ------UM: humadlang,, humahadlang, hahadlang --------: to stand in the way -----MAG: maghadlang, naghadlang, naghahadlang, maghahadlang -------I: ihadlang, ihinadlang, ihinahadlang, ihahadlang ------AN: hadlangan --------: to obstruct, to place an impediment, to bar -MAKA: makahadlang --------: to hamper :: hindrance :: (paghadlang) obstruction ++ (mahahadlangan) preventable T1) Humadlang si Pedro sa aking daan. E1) Pedro blocked my way. T2) Maghadlang ka ng kahoy sa daan. E2) You put some wooden bar on on the road. T3) Ihadlang mo ang kahoy sa daan. E3) Put the wood as a road bar. * hadlika

++ (mahadlika) noble, aristocratic > maharlika * hagad ----MANG: manghagad ------IN: hagarin --------: to run after, to chase :: pursuer, traffic policeman * hagakhak ++ coarse [voice] * hagalhal :: loud laughter :: sound of waterfall * hagap :: idea, vague opinion * hagayhay :: gentle breeze :: spreading of grains under the sun to dry * hagdan :: stairs, stairway, steps, ladder > hagdanan * hagibis ------UM: humagibis --------: to flash by, to move fast :: rapidity :: whizzing sound of fast cars * hagikgik ------UM: humagikgik --------: to titter :: snicker, suppressed laughter * hagilap ------UM: humagilap,, humahagilap, hahagilap -----MAG: maghagilap, naghagilap, naghahagilap, maghahagilap ------IN: hagilapin, hinagilap, hinahagilap, hahagilapin --------: to search, to gather ----MANG: manghagilap --------: to look for someone T1) Humagilap ka ng bato sa daan. E1) You search for some stones on the road. T2) Maghagilap ka ng panggatong. E2) You gather some firewood. T3) Hagilapin mo ang ano mang kahoy para panggatong. E3) Gather any wood as firewood. T4) Manghagilap ka ng trabahador.

E4) You look for some laborers. T5) Hagilapin mo si Nena para tumulong sa kusina. E5) Look for Nena to help in the kitchen. * haging ---MA-AN: mahagingan --------: to be heard indistinctly :: buzzing sound * haginghing :: whizzing sound, howl of the wind * haginit ------UM: humaginit --------: to whine, to swish by, to whistle * hagip -MAKA: makahagip ------MA: mahagip, nahagip, nahahagip, mahahagip --------: to be hit or caught by a moving body ++ within reach T1) Mag-ingat ka sa paglakad sa kalsada baka ka mahagip ng mabilis na kotse. E1) Be careful when you cross the street or you might be hit by a car. * hagis ------UM: humagis,, humahagis, hahagis --------: to be thrown off -----MAG: maghagis, naghagis, naghahagis, maghahagis -------I: ihagis, ihinagis, ihinahagis, ihahagis --------: to throw, to cast :: throw, cast :: (paghahagis) pitching, throwing T1) Humagis ang bata sa kotse. E1) The child was thrown off the car. T2) Maghagis ka ng bigas sa bagong kasal. E2) You throw some rice to the newly weds. T3) Ihagis mo ang bola kay Pepe. E3) Throw the ball to Pepe. * hagkan ------MA: mahagkan --------: to be kissed :: kiss * hagod -----MAG: maghagod, naghagod, naghahagod, maghahagod ------IN: hagurin, hinagod, hinahagod, hahagurin

--------: to rub [skin] :: rubbing {das Reiben} * hagpis :: grief, affliction * hagpos :: gentle rubbing ++ free, loose, slack * hagulhol :: sudden, loud weeping * hagupit ------IN: hagupitin, hinagupit, hinahagupit, hahagupitin --------: to whip, to flog :: stroke of whip or lash {der Hieb} * hagway ++ (mahagway) tall and well-proportioned * hain -----MAG: maghain, naghain, naghahain, maghahain ---MAGPA: magpahain -------I: ihain, ihinain, ihinahain, ihahain --------: to set the table, to serve, to offer T1) Maghain ka na ng hapunan. E1) You set the table for dinner. T2) Ihain mo ang adobong manok. E2) Serve the chicken adobo. * haka -----MAG: maghaka-haka, naghaka-haka, naghahaka-haka, maghahaka-haka --------: to form an opinion --Akt: hakain --------: to suspect something, to suppose :: guess, assumption {die Vermutung} * hakab ++ tight-fitting * hakayat ------IN: hakayatin, hinakayat, hinahakayat, hahakayatin --------: to convince T1) Hinakayat ko silang sumama sa paligsahan. E1) I convince them to join the tournament. * hakbang

------UM: humakbang,, humahakbang, hahakbang ------AN: hakbangan --------: to step over :: step, space of stepping, pace in walking or running * hakbot :: sudden pulling or grabbing * hakot ------UM: humakot,, humahakot, hahakot ------IN: hakutin, hinakot, hinahakot, hahakutin --------: to take what one can carry :: load, loading [quantity] :: (taga-hakot) carrier, transporter :: (hinakot) misgiving T1) Humakot ka ng mga libro. E1) You take the books you can carry. T2) Hakutin mo ang mga libro. E2) Take the books which you can carry. * hala ++ a warning: if you do that, there will be consequences! * halaan :: clam * halabok ++ pulverized * halabos :: scalding or half cooking in salted water * halaga -----MAG: maghalaga, naghalaga, naghahalaga, maghahalaga --------: to appraise, to estimate the value of {schaetzen} MAGKA: magkahalaga, nagkahalaga, nagkakahalaga, magkakahalaga --------: to aggregate ---MA-IN: mahalagahin --------: to value, to treasure, to appreciate :: price, value, importance > kahalagahan :: (paghahalaga) evaluation :: (pagpapahalaga) appreciation ++ (mahalaga) important, valuable * halaghag ++ careless, neglectful > bulagsak

* halak :: raspy voice * halakhak ------UM: humalakhak,, humahalakhak, hahalakhak --------: to chortle :: loud laughter * halal -----MAG: maghalal, naghalal, naghahalal, maghahalal -------I: ihalal, ihinalal, ihinahalal, ihahalal --------: to nominate, to elect ---PA-IN: pahalalin, pinahalal, pinahahalal, pahahalalin --------: to make someone vote :: vote :: (halalan) elections, voting :: (manghahalal) electorate {die Waehlerschaft} ++ elective ++ (mahalal) to be elected T1) Maghalal tayo ng pinuno. E1) Let us elect a leader. T2) Ihalal si Pedro bilang pinuno. E2) Elect Pedro as leader. * halaman ------IN: halamanin, hinalaman, hinahalaman, hahalamanin --------: to cultivate plants :: plant, vegetation :: (halamanan) garden > hardin {der Garten} :: (maghahalaman) gardener {der Gaertner} :: (paghahalaman) horticulture {der Gartenbau} * halang ------UM: humalang,, humahalang, hahalang -----MAG: maghalang, naghalang, naghahalang, maghahalang -------I: ihalang, ihinalang, ihinahalang, ihahalang ------AN: halangan --------: to barricade, to use one's self as an obstruction, to lay across :: barrier, barricade ++ (pahalang) horizontal, transverse, lying across T1) Humalang sa pinto si Elsa upang huwag makapasok ang bata. E1) Elsa barricaded the door in order that the kid will not be able to get in.

T2) E2) T3) E3)

Maghalang ka ng kahoy sa pintuan. You put a block of wood across the door. Ihalang mo ang kahoy sa pintuan. Put the block of wood across the door.

* halata ------UM: humalata,, humahalata, hahalata --------: to notice, to detect ---MAGPA: magpahalata --------: to attract notice ++ noticeable ++ (mapanghalata) with sharp perception * halay ------UM: humalay,, humahalay, hahalay --------: to insult :: (kahalayan) obscenity, lewdness ++ (mahalay) depraved, sensual, lewd * halaya :: jelly, dessert made from mashed yam > halea * halayhay :: row, line * halbos ++ half boiled * halbot :: sudden pulling * halhal :: person who talks too much :: person prone to laughing * haligi :: post, pillar > poste * halik ------UM: humalik,, humahalik, hahalik ----MANG: manghalik ------AN: halikan, hinalikan, hinahalikan, hahalikan. --Pas: hagkan, hinagkan, hinahagkan, hahagkan -------I: ihalik, ihinalik, ihinahalik, ihahalik --------: to kiss :: kiss T1) Humalik ang bata sa ina. E1) The child kissed the mother. T2) Ayaw niyang manghalik ng hindi niya kakilala.

E2) She does not want to kiss someone she does not know. T3) Halikan mo sa pisngi si Maria. E3) Kiss Maria on her cheeks. T4) Ihalik mo ako sa nanay. E4) Kiss mother for me. * halikhik :: subdued laughter * halili ------UM: humalili,, humahalili, hahalili -----MAG: maghalili, naghalili, naghahalili, maghahalili ------AN: halilinan, hinalilinan, hinahalilinan, hahalilinan --------: to substitute, to replace :: (kahalili) successor, substitute :: (paghalili) proxy :: (paghahalili) commutation T1) Humalili ako sa kanya. E1) I took his place. T2) Maghalili tayo sa pagpasok sa opisina. E2) Let's take turns in going to the office. T3) Halilinan mo ako mamaya sa pagbantay sa may sakit. E3) Please take my place in watching over the sick. * halimaw :: beast, monster * halimbawa :: example, model ++ (kahalimbawa) similar * halimuon :: fragrance, scent, aroma * halimuyak ------UM: humalimuyak,, humahalimuyak, hahalimuyak --------: to give off a scent :: fragrance ++ (mahalimuyak) fragrant * halina ------MA: mahalina --------: to be charmed, to be fascinated :: fascination :: (panghalina) attraction, glamor ++ (halina kayo) Come along! > halika * haling

:: (kahalingan) mania, craze, passion :: (kahumalingan) craze ++ extremely fond of, crazy about * halinghing :: neigh, whinny, moan, groan * halin ------AN: halinhan --------: to replace someone * halip -------I: ihalip --------: to replace ++ (sa halip na) instead of * haliparot ++ vulgar, coquette, coarse * halo ------UM: humalo,, humahalo, hahalo -----MAG: maghalo, naghalo, naghahalo, maghahalo ------IN: haluin, hinalo, hinahalo, hahaluin ------AN: haluan -------I: ihalok --------: to mix, to stir, to add as another ingredient ----MAKI: makihalo --------: to mingle --Pas: paghaluhaluin --------: to intermix :: mixture :: (panghalo) mixer :: (halo-halo) a kind of dessert ++ (haluan) mixed T1) Humalo siya sa aming biruan. E1) He joined in our kidding around. T2) Maghalo tayo ng saging at langka sa panghimagas. E2) Let us mix together the banana and jackfruit in the dessert. T3) Haluin mo ang laman ng kaldero. E3) Stir the stuff in the cooking pot. * halos ++ almost T1) Halos lahat ng tao. E1) Almost all people. * haltak :: jerk, sudden pull * halubilo

------UM: humalubilo --------: to mingle, to intermingle :: mingling with the crowd * haludhod :: scratching, rubbing * halughog -----MAG: maghalughog, naghalughog, naghahalughog, maghahalughog ------IN: halughugin, hinalughog, hinahalughog, hahalughugin --------: to search or examine every corner of a place thoroughly T1) Maghalughog tayo ng kusina kung mayroong pagkain. E1) Let us search the kitchen for some food. T2) Halughugin ang kusina kung may makakain. E2) Search the kitchen if there is any food. * halukay -----MAG: maghalukay, naghalukay, naghahalukay, maghahalukay ------IN: halukayin, hinalukay, hinahalukay, hahalukayin --------: to dig, to turn over and back either in search of something or to mix well T1) Maghalukay ka sa basurahan at hanapin mo ang nawawalang singsing. E1) You dig through the pile of garbage and search for the missing ring. T2) Halukayin mo ang basura at hanapin ang singsing. E2) Dig into the garbage pile and search for the ring. * halukipkip ++ with folded arms * halumigmig :: moisture, humidity, condensation > kahalumigmigan ++ (mahalumigmig) humid * halungkat -----MAG: maghalungkat, naghalungkat, naghahalungkat, maghahalungkat ------IN: halungkatin, hinalungkat, hinahalungkat, hahalungkatin --------: to search carefully among a number of things T1) Maghalungkat ka ng magandang litrato sa mga lumang dyaryo.

E1) You carefully search for some nice pictures among the pile of newspapers. T2) Halungkatin mo ang mga lumang dyaryo. E2) Search through a pile of old newspapers. * halusan :: drinking straw * haluyhoy :: moan, groan * hamak ------UM: humamak,, humahamak, hahamak --------: to treat with contempt -----MAG: maghamak, naghamak, naghahamak, maghahamak ----MANG: manghamak --------: to affront {beleidigen} ------IN: hamakin, hinamak, hinahamak, hahamakin --------: to degrade, to look down on :: (paghamak) insult, contempt, belittling :: (pagkahamak) writchedness :: (kapahamakan) catastrophe, injury, damnation ++ abject, lowly, insignificant {erniedrigt} ++ (mapanghamak) contemptuous * hambal :: doleful feeling * hambalang ++ fallen across a path [tree] * hambalos :: flogging with a cudgel or club * hambing -----MAG: maghambing, naghambing, naghahambing, maghahambing -------I: ihambing, ihinambing, ihinahambing, ihahambing --------: to compare, to place side by side in comparison :: comparison > paghahambing ++ similar T1) Maghambing ka ng dalawang magaling na bata. E1) You compare the two very good kids. T2) Ihambing mo ang iyong ginawa sa gawa ni Pedro. E2) Compare your work with Pedro's. * hambog

-----MAG: maghambog, naghambog, naghahambog, maghahambog --------: to brag, to boast {prahlen} :: (kahambugan) conceit, self-importance ++ proud, boastful, arrogant {prahlerisch} * hamog :: dew ++ (mahamog) foggy * hamok :: fight, brawl [hand to hand] * hamon ------UM: humamon,, humahamon, hahamon ----MANG: manghamon ------IN: hamunin, hinamon, hinahamon, hahamunin --------: to challenge, to look for a competitor :: ham :: (paghamon) challenge T1) Manghamon ka ng buksingero. E1) You challenge a boxer into a fight. T2) Gustong hamunin ni Maria si Pedro. E2) Maria wants to challenge Pedro into a fight. * hampas ------UM: humampas,, humahampas, hahampas --------: to slam against something ------AN: hampasan --------: to flog, to beat, to scourge ----MANG: manghampas ------IN: hampasin, hinampas, hinahampas, hahampasin --------: to strike something or somebody, to scourge :: blow, strike T1) Humampas ang ulo niya sa dingding. E1) His head hit the wall. T2) Huwag kang manghampas ng kapwa. E2) Don't you strike your neighbor. T3) Gustong hampasin ng pulis ang magnanakaw. E3) The police wants to strike at the thief. * hampaslupa :: vagabond, bum, tramp, good for nothing :: (paghahampaslupa) vagrancy * hanap ------UM: humanap,, humahanap, hahanap

-----MAG: maghanap, naghanap, naghahanap, maghahanap ------MA: mahanap ------IN: hanapin, hinanap, hinahanap, hahanapin ------AN: hanapan -------I: ihanap, inihanap, inihahanap, ihahanap --------: to look for, to search, to find pinaghahanap ??? --Akt: mapaghanap --Akt: maihanap --------: to be able to search :: search, quest > paghahanap :: (hanapbuhay) occupation, livelihood, means of earning T1) Humanap ka ng kahoy sa gubat. E1) You search for wood in the forest. T2) Hanapin natin ang anak mo. E2) Let us look for your child. T3) Ihahanap ko siya ng bagong aklat. E3) I'll look for a new book for her. * hanay ------UM: humanay,, humahanay, hahanay --------: to stay in line -----MAG: maghanay, naghanay, naghahanay, maghahanay -------I: ihanay, ihinanay, ihinahanay, ihahanay --------: to put in line :: row, file :: (pagkakahanay) alignment, series T1) Humanay ka muna sa pila ng pagkain. E1) You queue for food. T2) Nais ng guro na maghanay ng sampung lapis ang mga bata sa mesa. E2) The teacher wants the students to place in line ten pencils on the table. T3) Ihanay ninyo ang mga lapis sa mesa. E3) Put in line all the pencils on the table. * handa ------UM: humanda,, humahanda, hahanda --------: to get ready -----MAG: maghanda, naghanda, naghahanda, maghahanda -------I: ihanda, inihanda, inihahanda, ihahanda --------: to prepare --Pas: paghandaan --------: to premeditate ++ ready, prepared :: (handaan) reception [wedding] :: (pagkahanda) readiness

:: (paghahanda) preparation, provision :: (paghahandaan) premeditation T1) Humanda tayong lahat sa pagdating ng bagyo. E1) We should all be ready for the coming of the typhoon. T2) Maghanda ka ng makakain para sa mga bisita. E2) You set some food for the guests. T3) Ihanda mo ang pagkain sa mesa. E3) Set the food on the table. * handog -----MAG: maghandog, naghandog, naghahandog, maghahandog -------I: ihandog, ihinandog, ihinahandog, ihahandog --------: to offer, to dedicate :: offering, gift, present :: (paghahandog) donation T1) Maghandog tayo ng alay sa simbahan. E1) Let us offer some gifts to the church. T2) Ihandog natin ang ating sarili sa kapakanan ng mga mahihirap. E2) Let us dedicate ourselves in the service of the poor. * handusay ++ prostrate, fallen flat * hanga ------UM: humanga,, humahanga, hahanga ------AN: hangaan --------: to admire ---PA-IN: pahangain, pinahanga, pinahahanga, pahahangain --------: to impress :: (paghanga) admiration, amazement, astonishment :: (taga-hanga) admirer * hangad -----MAG: maghangad, naghangad, naghahangad, maghahangad --------: to aspire {streben} ------IN: hangarin, hinangad, hinahangad, hahangarin --------: to desire, to seek, to woo :: desire, interest, intent :: (hangarin) ambition :: (paghahangad) aspiration ++ (mapaghangad) wishful * hangal

++ stupid, idiotic > gunggong, ignorante, maang * hangga ------UM: humangga,, humahangga, hahangga --------: to end, to culminate :: (hanggahan) result ++ (hanggang) until, ending ++ (kahangga) adjacent * hanghang :: (hangganan) boundary, limit ++ (mahanghang) pungent ++ (walang-hanggan) everlasting, eternal * hanggang ++ till, until, as far as, up to > hanggat * hangin ------UM: humangin,, humahangin, hahangin --------: to become windy ---MAGPA: magpahangin --------: to ventilate :: air, wind :: (hanginan) draft of air :: (pagpapahangin) airing ++ (mahangin) windy * hango ------UM: humango,, humahango, hahango --------: to appropriate a certain amount of goods -----MAG: maghango, naghango, naghahango, maghahango ------IN: hanguin, hinango, hinahango, hahanguin --------: to adapt [literary material], to save someone, to remove [from fire] T1) Humango siya ng ilang mais mula sa basket. E1) He appropriated some corn from the basket. T2) Maghango ka na ng kawali sa lutuan. E2) You remove the wok from the stove. T3) Hanguin natin sa hirap ang kapatid mo. E3) Let us help your brother from his difficulties. * hangos ------UM: humangos,, humahangos, hahangos --------: to be breathless :: gasp ++ out of breath T1) Bakit ka humangos kanina?

E1) Why were you breathless earlier? * hanip :: chicken flea * hantad ++ exposed > hantaran, lantad * hantik :: large, red poisonous ant * hantong ------UM: humantong,, humahantong, hahantong ------AN: hantungan --------: to end up into something, to stop, to terminate :: destination :: (hantungan) terminal, stopping place T1) Tigilan na ninyo ang pag-aaway at baka humantong pa iyan sa patayan. E1) You stop the fight or it might lead to violent death. * hapag :: (hapag kainan) dining table * hapaw ------IN: hapawin --------: to skim, to remove from the top :: excess liquid in boiling rice that is removed :: dirt-like formation on the surface of broth * hapay ------UM: humapay --------: to lean, to bend, to become bankrupt ++ tilted, leaning ++ bankrupt * hapdi ------UM: humapdi,, humahapdi, hahapdi --------: to sting [pain] :: stinging pain ++ (mahapdi) smarting, painful * hapila :: breakwater :: small dike in rice fields * hapin :: string, twine * hapis :: distress, grief

++ sad, gloomy, grievous {betruebt} * hapit ------UM: humapit --------: to tighten ------MA: mahapit --------: to be able to contract :: tight fitting, tense, taut * haplit :: final burst of energy when trying to win a race :: stroke of a whip, reprimand * haplos ------UM: humaplos --------: to massage tenderly, to pet * haplosin :: stroke * haplot :: washing of the face with hands * hapo ++ tired, exhausted, fatigued * hapon 1 --MAG-AN: maghapunan, naghapunan, naghahapunan, maghahapunan --------: to have dinner ------UM: humapon,, humahapon, hahapon --------: to roost :: afternoon :: (hapunan) dinner, evening meal ++ (kahapon) yesterday ++ (magha-maghapon) the whole day T1) Maghapunan tayo ng maaga. E1) Let us have an early dinner. * Hapon 2 :: Japanese T1) Dumating ang mga turistang Hapon ngayong hapon. E1) The Japanese tourists arrived this afternoon. * haragan :: idler ++ disrespectful * harana -----MAG: magharana, nagharana, naghaharana, maghaharana

------IN: haranahin, hinarana, hinaharana, haharanahin --------: to serenade :: serenade T1) Magharana tayo mamayang gabi sa bahay nila Ana. E1) Let's go serenade at Ana's place tonight. T2) Haranahin natin si Ana mamayang gabi. E2) Let's go serenade Ana tonight. * harang ------UM: humarang,, humaharang, haharang -----MAG: magharang, nagharang, naghaharang, maghaharang -------I: iharang, ihinarang, ihinaharang, ihaharang ------AN: harangan ----MANG: mangharang ------IN: harangin, hinarang, hinaharang, haharangin --------: to block, to rob, to stop :: (manghaharang) highwayman T1) Humarang siya sa kalye. E1) He blocked the road. T2) Magharang ka ng kahoy sa pinto. E2) You bar the door with a piece of wood. T3) Iharang mo ang kahoy sa pinto. E3) Bar the door with a piece of wood. T4) Huwag kang mangharang ng tao. E4) Don't rob people. T5) Huwag mong harangin ang mga taong gustong pumasok sa pinto. E5) Don't block the people who want to enter through the door. * harap ------UM: humarap,, humaharap, haharap -----MAG: magharap, nagharap, naghaharap, maghaharap ------IN: harapin, hinarap, hinaharap, haharapin -------I: iharap, ihinarap, ihinaharap, ihaharap ------AN: harapan ------MA: maharap, naharap, nahaharap, mahaharap --------: to face, to meet ---PA-IN: paharapin, pinaharap, pinahaharap, pahaharapin --------: to summon :: front :: (harapan) foreground :: (hinaharap) future :: (haharapin) future, outlook ++ (sa harap) in front of

++ (kaharap) facing, opposite T1) Magharap kayong dalawa. E1) Both of you should face each other. T2) Harapin mo ang iyong problema. E2) Face your problem. T3) Humarap ka sa kanila. E3) You face them. T4) Iharap mo ang iyong mukha sa kanila. E4) Show your face to them. T5) Mahaharap ko lamang ang mga bisita sa oras ng tanghalian. E5) I can meet the visitors at noon time. * hari -----MAG: maghari, naghari, naghahari, maghahari --------: to reign, to rule {herrschen} :: king {der Koenig} :: (kaharian) kingdom :: (hariharian) despot :: (paghahari) kingship ++ (panghari) regal, kingly > makahari * harina :: flour {das Mehl} * harot ++ (maharot) unladylike, coarse, unrefined, boisterous * harurot ------UM: humarurot --------: to rev up an engine {den Motor aufheulen lassen} * hasa -----MAG: maghasa, naghasa, naghahasa, maghahasa ------IN: hasain, hinasa, hinahasa, hahasain -------I: ihasa --------: to sharpen :: (hasaan) sharpener > panasa ++ sharp ++ well-trained T1) Maghasa ka ng kutsilyo. E1) You sharpen the knife. T2) Hasain ang kutsilyo. E2) Sharpen the knife. * hasahasa :: a fish * hasang

:: gill * hasik ------AN: hasikan -------I: ihasik, inihasik, inihahasik, ihahasik --------: to sow {saeen} * hasinto :: hyacinth * hasmin :: jasmin > sampak * hatak ------UM: humatak,, humahatak, hahatak ----MANG: manghatak ------IN: hatakin, hinatak, hinahatak, hahatakin --------: to pull :: (paghatak) towing T1) Humatak ka sa lubid. E1) You pull the rope. T2) Hatakin ang lubid. E2) Pull the rope. T3) Manghatak ka ng isasama mo sa amin. E3) You pull anybody in going to our place. T4) Hatakin mo si Pedro papunta sa amin. E4) Tag along Pedro to our place. * hataw ------IN: hatawin --------: to thrash :: thrashing, beating * hati ------UM: humati,, humahati, hahati -----MAG: maghati, naghati, naghahati, maghahati ------IN: hatiin, hinati, hinahati, hahatiin ----MAKI: makihati --------: to partake, to share, to divide {teilen} :: dividing line, part, division > paghahati :: (kahati) shareholder, share :: (kalahatian) center :: (hatimbilang) fraction :: (panghati) divisor :: (hatinggabi) midnight ++ (mahahati) divisible ++ (kalahati) half ++ (tigkalahati) half and half, with equal shares ++ (tigkakalahati) half each T1) Humati ka sa amin dito sa pagkain. E1) You share with us this food. T2) Maghati na kayong dalawa sa tinapay.

E2) You split the sandwich between the two of you. T3) Hatiin ninyo ang tinapay sa inyong dalawa. E3) Split the sandwich between the two of you. * hatid -----MAG: maghatid, naghatid, naghahatid, maghahatid -------I: ihatid, inihatid, inihahatid, ihahatid --------: to escort, to accompany, to bring :: (pahatid) message :: (pahatiran) communication :: (taga-hatid) messenger, usher :: (paghahatid) conveyance, delivery :: (tagapaghatid) deliverer T1) Maghatid tayo ng mga bata mamaya pauwi. E1) Let's accompany the kids home. T2) Ihatid natin ang mga bata pauwi. E2) Let's bring the kids home. * hatol ------UM: humatol,, humahatol, hahatol --------: to condemn -----MAG: maghatol, naghatol, naghahatol, maghahatol ----MANG: manghatol -------I: ihatol, ihinatol, ihinahatol, ihahatol ------AN: hatulan, hinatulan, hinahatulan, hahatulan --------: to judge, to give a sentence or decision :: decision, sentence, judgment > paghatol :: medical prescription :: (taga-hatol) referee, judge T1) Maghatol ka ng isang kompetisyon. E1) You judge a competition. T2) Ihatol mo na ang iyong decision. E2) Make your judgement now. T3) Huwag kang manghatol ng kapwa. E3) Don't you judge your neighbor. T4) Huwag mong hatulan ang iyong kapwa. E4) Don't judge your neighbor. * haula :: cage > hawla * hawa ----MANG: manghawa -MAKA: makahawa ------AN: hawahan, hinawahan, hinahawahan, hahawahan

------MA: mahawa --------: to infect :: infection ++ (nakakahawa) contagious T1) Huwag mo kaming hawahan ng iyong sipon. E1) Don't infect us with your colds. T2) Huwag kang manghawa ng iyong sakit. E2) Don't you infect others with your illness. * hawak ------UM: humawak,, humahawak, hahawak -----MAG: maghawak, naghawak, naghahawak, maghahawak ------AN: hawakan, hinawakan, hinahawakan, hahawakan --------: to hold in hand, to grasp :: hold, grasp :: (mayhawak) possessor :: (taga-hawak) holder :: (pagkakahawak) grip ++ held in the hand T1) Humawak ka sa akin. E1) You hold on to me. T2) Hawakan mo ang aking kamay. E2) Grasp my hand. T3) Maghawak tayong dalawa. E3) Let's hold each other by the hand. * hawan :: clearing made in the forest * hawas ++ well-proportioned [figure], oval [face] * hawi :: making a clearing in the forest to pass through :: parting of the hair * hawig :: (pagkakahawig) likeness, resemblance ++ similar, alike * haya ------AN: hayaan --------: to leave alone, to let be :: threatening gesture :: tolerance of an act ++ (hamo) Let it! [hayaan + mo] T1) Hamo siya, ayaw niyang makinig. E1) Let him, he doesn't like to listen. * hayag

-------I: ihayag, inihayag, inihahayag, ihahayag --------: to disclose, to reveal, to divulge ---MAGPA: magpahayag --IPA: ipahayag --------: to announce, to proclaim, to express :: (pahayag) proclamation > proklamasyon :: (pahayagan) newspaper :: (paghahayag) disclosure :: (pamamahayag) work of a journalist, public demonstration :: (pagpapahayag) affirmation, stating :: (pamamahayagan) journalism ++ easily seen, public > hayagan ??? maipapahayag T1) Ibig ba ninyong magbasa ng pahayagan? E1) Would you like to read the newspaper? * hayang ++ spread out [grains] * hayap :: sharpness, keenness ++ (mahayap) sharp, keen * hayhay -------I: ihayhay --------: to hang under the sun to dry or to air out :: breeze, fresh air * hayin :: tribute, offering * hayok ++ extremely hungry, greedy * hayon :: farthest distance that can be reached, capacity for travel * hayop -----MAG: maghayop, naghayop, naghahayop, maghahayop --------: to take care of animals :: animal :: (hayupan) zoo :: (kahayupan) debauchery {die Ausschweifung} :: (pagkakahayop) bestiality ++ (makahayop) like an animal ++ (malahayop) like an animal * heko :: dark sauce from salted shrimp

* helatina :: gelatin * hele :: lullaby > hili * helehele ++ pretending not to like something * heneral :: general * hentil ++ gentile * henyo :: genius * heograpiya :: geography * hepe :: boss, chief, head * heranyo :: geranium * herarkiya :: hierarchy * heringga :: syringe > hiringgilya * hero :: brand on cattle * hibang ++ delirious, crazy, mad > mahibang * hibas :: low tide ++ reduced in intensity * hibi :: dried shrimp * hibik :: pleading, supplication * hibilya -----MAG: maghibilya --------: to buckle :: buckle

* hibla :: strand * hidwa :: (hidwaan) discord, disagreement, rift ++ contrary, irregular * higa ------UM: humiga,, humihiga, hihiga -----MAG: maghiga, naghiga, naghihiga, maghihiga ------MA: mahiga, nahiga, nahihiga, mahihiga -------I: ihiga, ihiniga, ihinihiga, ihihiga ------AN: higan, hinigan, hinihigan, hihigan --------: to lie down, to lay down -MAKA: makahiga, nakahiga, nakahihiga, makahihiga --------: to be able to lie down ++ horizontal, lying down > pahiga T1) Humiga ka muna sa kama. E1) You lie down in bed first. T2) Maghiga ka ng bata sa kama. E2) You lay down the child in bed. T3) Ihiga mo ang bata sa kama. E3) Lay down the child in bed. T4) Ang bata ay nagbasa nang pahiga. E4) The child read lying down. * higad :: caterpillar * higante :: giant * higanti -----MAG: maghiganti, naghiganti, naghihiganti, maghihiganti --Pas: ipaghiganti --------: to avenge, to take revenge :: revenge > paghihiganti :: (tagapaghiganti) avenger ++ (panghiganti) punitive ++ (mapaghiganti) revengeful, vindictive * higik :: snore * higing :: cue to start singing, tune, tone :: something vaguely heard * higing :: humming sound, drone, buzz

* higit ------UM: humigit ------IN: higitin --------: to surpass, to excel, to outnumber :: (kahigtan) excess :: (kahigitan) superiority ++ more, more than, over, plus > mahigit ++ (higit pa) rather * higkot :: tightening of a knot * hignaw ++ (mahignaw) calm, serene * higop ------UM: humigop,, humihigop, hihigop ------IN: higupin, hinigop, hinihigop, hihigupin ------AN: higupan --------: to slurp, to sip :: (panghigop) siphon * higpit ------UM: humigpit,, humihigpit, hihigpit --------: to become tight -----MAG: maghigpit, naghigpit, naghihigpit, maghihigpit ---MAGPA: magpahigpit ------AN: higpitan, hinigpitan, hinihigpitan, hihigpitan --------: to tighten :: (kahigpitan) strictness ++ (mahigpit) tight, strict T1) Sa kanyang pakiramdam, humigpit ang kanyang sinturon pagkatapos siyang kumain ng mabigat na hapunan. E1) He felt that his belt tightened up after he had a heavy dinner. T2) Maghigpit tayo ng sinturon sa panahon ng taghirap. E2) We should tighten our belts during hard times. T3) Higpitan natin ang ating sinturon. E3) Let's tighten our belts. * hihiling -----MAG: maghihiling --------: to importune * hihip ------UM: humihip,, humihihip, hihihip ------AN: hipan, hinipan, hinihipan, hihipan --------: to blow

:: blowing > ihip :: (hihipan) mouth-piece T1) Humihip ang hangin ng malakas. E1) The wind blew hard. T2) Hipan mo ang kandila. E2) Blow out the candle. * hika :: asthma * hikab ------UM: humikab,, humihikab, hihikab -----MAG: maghikab, naghikab, naghihikab, maghihikab ------AN: hikaban, hinikaban, hinihikaban, hihikaban --------: to yawn > higab :: (paghikab) yawn * hikahos ++ needy, broke, bankrupt * hikaw :: earring {der Ohrring} * hikayat ------UM: humikayat,, humihikayat, hihikayat ------IN: hikayatin, hinikayat, hinihikayat, hihikayatin --------: to persuade {ueberzeugen} :: persuasion {die Ueberzeugung} ++ (manghikayat) persuasive {ueberzeugend} * hikbi ------UM: humikbi,, humihikbi, hihikbi --------: to sob {schluchzen} :: sob {das Schluchzen} * hila ------UM: humila,, humihila, hihila -----MAG: maghila, naghila, naghihila, maghihila ----MANG: manghila, nanghila, nanghihila, manghihila ------IN: hilahin, hinila, hinihila, hihilahin --------: to pull {ziehen} T1) Humila ka ng kama. E1) You pull the bed. T2) Manghila ka ng kasama mamaya. E2) You tag along somebody later. T3) Hilahin mo ang kama. E3) Pull the bed.

* hilab :: spasm {der Krampf} * hilaga :: north ++ (pahilaga) northward, northerly * hilagpos ----MAKA: makahilagpos --------: to be able to break loose :: getting loose * hilagyo :: spirit, affinity :: namesake :: essence * hilahid :: smear * hilakbot :: terror, fright * hilam :: skin blemish on the face :: pain in the eyes :: turbidity * hilamos -----MAG: maghilamos, naghilamos, naghihilamos, maghihilamos --Pas: hilamusan, hinilamusan, hinihilamusan, hihilamusan --------: to wash one's face T1) Maghilamos ka pagkagising. E1) You wash your face after waking up. T2) Hilamusan mo ang iyong mukha. E2) Wash your face. * hilantad ++ lying on one's back without any clothes * hilat ++ stretched, pulled * hilata ------UM: humilata --------: to sprawl, to lie in a wanton manner ++ sprawled * hilatsa :: thread unravelled from cloth * hilaw

++ green, unripe, uncooked, undercooked {unreif} * hilbana -----MAG: maghilbana, naghilbana, naghihilbana, maghihilbana --Pas: hilbanahan --------: to baste {heften} :: basting [sewing] * hilera :: row, file > hilira ++ (magkahilera) parallel > magkahilira * hilig ------UM: humilig,, humihilig, hihilig --------: to recline, to slant, to slope ---MAGKA: magkahilig, nagkahilig, nagkakahilig, magkakahilig --------: to tend :: inclination, leaning position :: (pagkahilig) tendency ++ (mahilig) having inclination or tendency * hilik ------UM: humilik,, humihilik, hihilik --------: to snore :: (paghilik) snore T1) Humilik siya sa pagtulog kagabi. E1) He snored in his sleep last night. * hiling -----MAG: maghiling, naghiling, naghihiling, maghihiling --------: to importune ------UM: humiling,, humihiling, hihiling --Pas: hilingin --------: to request, to ask :: (kahilingan) claim, demand T1) Humiling ka ng ano mang gusto mo. E1) You ask whatever it is you want. T2) Hilingin mo sa kanya ang pambili ng sapatos. E2) Ask him for the money to buy a pair of shoes. * hilis ------IN: hilisin --------: to cut slantingly, to press and squeeze [pimple] * hilo ------MA: mahilo, nahilo, nahihilo, mahihilo --------: to become dizzy, to become confused

--Pas: hiluhin --------: to make someone dizzy :: (pagkahilo) dizziness, vertigo > pagkakahilo ++ dizzy * hilod -----MAG: maghilod, naghilod, naghihilod, maghihilod --Pas: hiludin --Pas: hiluran --------: to scrub the skin to remove dirt :: (panghilod) sponge used to scrub off dirt T1) Maghilod ka ng iyong paa sa pagligo mo. E1) You scrub your feet when you take a shower. T2) Hiludin mo ang iyong paa. E2) Scrub your feet. * hilom -----MAG: maghilom --------: to heal [wound], to close up [opening] * hilot --Pas: hilutin --------: to massage :: midwife > tagahilot * hima :: whitish vaginal secretion * himagal :: payment for services rendered ++ slightly tired * himagas :: dessert * himagaw ++ hoarse * himagsik -----MAG: maghimagsik, naghimagsik, naghihimagsik, maghihimagsik --------: to rebel, to revolt :: revolt, rebellion > paghihimagsik :: (manghihimagsik) revolutionist ++ (mapaghimagsik) contumacious ++ (mapanghimagsik) rebellious T1) Gusto nilang maghimagsik laban sa gobyerno. E1) They want to rebel against the government. * himala

-----MAG: maghimala, naghimala, naghihimala, maghihimala --------: to perform a miracle :: miracle ++ (mapaghimala) miraculous T1) Hinintay nilang maghimala ang birhen. E1) They waited for the Virgin to perform a miracle. * himalay ------IN: himalayin --------: to glean :: second threshing of rice * himaling :: obsession * himan ++ (mahiman) slow and gentle * himas :: gentle rubbing of the skin by the palm of the hand, caressful rubbing * himasmas ---MA-AN: mahimasmasan --------: to regain consciousness * himasok ----MANG: manghimasok --------: to meddle in :: interference > panghihimasok ++ (mapanghimasok) meddlesome, intrusive T1) Huwag kang manghimasok sa buhay ng may buhay. E1) Don't meddle in the lives of others. * himat :: excessive carefulness * himatay ------IN: himatayin, hinimatay, hinihimatay, hihimatayin --------: to faint, to pass out, to become unconscious T1) Kumain kang mabuti at nang hindi ka himatayin sa iyong paglalaro. E1) You should eat well so that you will not pass out while you are in the middle of the game. * himaton :: information, showing the directions to a place

:: denunciation * himay -----MAG: maghimay --------: to shell, to string [remove strings from beans] :: shelling grains * himaymay ------AN: himaymayan --------: to shell, to string :: fiber * himbabao :: a tree * himbing :: slumber * himig -------I: ihimig --------: to hum, to sing :: tune, melody, note :: humidity * himlay ------UM: humimlay --------: to rest :: rest after work :: (himlayan) place of rest, cemetery * himnasyo :: gymnasium * himod ------AN: himuran --------: to lap up with the tongue, to lick * himok ------UM: humimok ------IN: himukin --------: to persuade :: persuasion * himpak ++ deflated, emaciated, emptied * himpapalis :: a bird * himpapawid :: atmospheric space * himpil

------UM: humimpil,, humihimpil, hihimpil --------: to stop, to park :: stopping to rest or stay, station, headquarters :: (himpilan) depot * himukas :: removal of small fish adhering to a net * himulmol :: plucking of feathers from fowl or birds, or of hair from animals * himuta :: removing gum from the eyes * himuti :: final picking of fruits * himutok :: outcry of disappointment or distress, whimper * hina ------UM: humina,, humihina, hihina ----MANG: manghina --------: to feel weak ---MAGPA: magpahina --------: to weaken --Akt: makapagpahina --------: to dispirit :: (kahinaan) disadvantage, weakness :: (panghihina) debility, lethargy ++ (mahina) weak, lacking in strength T1) Humina ang kanyang katawan matapos siyang tumakbo ng malayo. E1) His body became weak after he ran a long distance. T2) Marami siyang kinain upang hindi siya manghina. E2) He ate a lot so he would not feel weak. * hinagap ------IN: hinagapin --------: to imagine :: idea, notion * hinagpis :: doleful sigh, plaint * hinahon ------UM: huminahon,, humihinahon, hihinahon --------: to be calm ---MAGPA: magpahinahon

--------: to appease :: (kahinahunan) self-control, composure, restraint, prudence :: (pagpapahinahon) appeasement ++ (mahinahon) self-controlled, calm T1) Huminahon ka at nang hindi ka atakihin sa puso. E1) You should be calm so you will not have a heart attack. * hinakdal :: complaint, resentment * hinala -----MAG: maghinala, naghinala, naghihinala, maghihinala --Pas: hinalaan, hininalaan, hinihinalaan, hihinalaan --Pas: hinalain --------: to suspect, to presume :: suspicion > paghihinala T1) Huwag kang maghinala kung wala kang dahilan. E1) You should not suspect someone if you don't have any reason. T2) Pinaghinalaan niya ang kanyang asawa na nagtataksil sa kanya. E2) He suspected his wife of marital infidelity. * hinanakit -----MAG: maghinanakit, naghinanakit, naghihinanakit, maghihinanakit --------: to gripe {aergern} :: grudge, ill feeling > paghihinanakit * hinang -----MAG: maghinang, naghinang, naghihinang, maghihinang --Pas: hinangin --------: to solder, to weld T1) Maghinang ka ng sirang kotse. E1) You solder a broken car. T2) Hinangin natin ang sirang kotse. E2) Let's solder a broken car. * hinay ------UM: huminay --------: to slow down :: slowness ++ (mahinay) mild * hinayang

:: feeling of regret for not having utilized something :: (panghihinayang) regret > paghihinayang * hindi ------UM: humindi,, humihindi, hihindi ---MAGPA: magpahindi --Pas: hindian, hinindian, hinihindian, hihindian --------: to say no, to refuse ++ no, not > di T1) Hindi ko gusto. E1) I don't like. * hindot :: copulation * hinebra :: gin * hinete :: jockey, horseman * hinga 1 ---MAGPA: magpahinga --------: to take a rest :: (pahinga) rest, day off :: (pamahinga) breaktime > pagpapahinga :: (pahingahan) rest house :: (pamamahinga) resting, retirement :: (pamahingahan) place to rest T1) Magpahinga ka muna dito sa bahay. E1) You take a rest in the house. T2) Magpahinga ka muna sa bahay bago tayo umalis muli. E2) You should take a rest at home first before we resume our trip. * hinga 2 ------UM: huminga,, humihinga, hihinga --------: to breathe, to exhale -----MAG: maghinga, naghinga, naghihinga, maghihinga -------I: ihinga, ihininga, ihinihinga, ihihinga --------: to expose, to bring out :: breath > hininga :: (paghinga) respiration, wind T1) Huminga siya ng malalim. E1) He took a deep breath. T2) Maghinga ka ng sama ng loob mo. E2) You pour out your ill feelings. T3) Ihinga mo ang sama ng loob mo. E3) Bring out your ill feelings.

* hingal ------UM: humingal,, humihingal, hihingal --------: to pant, to gasp T1) Humingal siya ng matagal matapos siyang habulin ng aso. E1) He was gasping for long after a dog ran after him. * hingalo -----MAG: maghingalo, naghingalo, naghihingalo, maghihingalo --------: to be in a state of dying T1) Ang lolo ni Maria ay malapit ng maghingalo dahil siya ay matagal ng may sakit. E1) Maria's grandfather is close to death because he has been sick for a long time. * hinggil :: purpose ++ regarding, concerning * hingi ------UM: humingi,, humihingi, hihingi ----MANG: manghingi ------IN: hingiin, hiningi, hinihingi, hihingiin --Pas: hingan, hiningan, hinihingan, hihingan --------: to ask for :: (paghingi) act of requesting ++ (pahingi) Give me! ++ (eka) Give me! [pahingi ka] T1) Humingi ka ng pera sa nanay mo. E1) You ask your mother for money. T2) Hingiin mo ang pera sa nanay mo. E2) Ask your mom for the money. T3) Huwag kang laging manghingi ng pera sa iyong magulang. E3) You should not always ask money from your parents. T4) Eka naman ng mais. E4) Give me a piece of corn. * hinhin :: (kahinhinan) modesty, refinement ++ (mahinhin) modest, refined * hinlalaki :: thumb * hinlalato :: middle finger or toe * hinog

------MA: mahinog, nahinog, nahihinog, mahihinog --------: to be ripe, to ripen ++ ripe [fruits], mature * hintay -----MAG: maghintay, naghintay, naghihintay, maghihintay ------IN: hintayin, hinintay, hinihintay, hihintayin --------: to wait :: (hintayan) lobby :: (paghihintay) waiting ++ (teka) Wait! [hintay ka] T1) Maghintay kayo dito sa loob ng kotse. E1) You all wait inside the car. T2) Hintayin ninyo kami. E2) Wait for us. T3) Teka sandali, kakain muna ako. E3) Wait a moment, I will just eat. * hinto ------UM: huminto,, humihinto, hihinto -----MAG: maghinto, naghinto, naghihinto, maghihinto -------I: ihinto, ihininto, ihinihinto, ihihinto ------AN: hintuan, hinintuan, hinihintuan, hihintuan --------: to stop, to come to a halt :: (pagkahinto) standstill, halt :: (pagkakahinto) tie-up T1) Huminto sila sa kanto ng kalsada. E1) They stopped at the corner of the street. T2) Maghinto ka muna sa iyong ginagawa. E2) You stop first what you're doing. T3) Ihinto mo muna ang iyong ginagawa. E3) Stop what you're doing. * hintuturo :: index finger * hinuha ------IN: hinuhain --------: to deduce :: deduction, inference * hinuhod :: assent * hinuko -----MAG: maghinuko --------: to cut the nails :: cutting off nails > hinguko, paghihinuko

* hinyango :: chameleon > hunyango * hinyayango :: a snake * hipa :: decrease in intensity * hipag :: sister-in-law * hipno :: copy * hipnosis :: hypnosis :: (hipnotismo) hypnotism * hipo ---MA-AN: mahipuan --Pas: hipuan --------: to touch a person indecently --Pas: hipuin --------: to touch, to feel :: touch * hipon :: shrimp :: (palahipunan) shrimp pond * hira :: confusion ++ (hirado) confused * hiram ------UM: humiram,, humihiram, hihiram ----MANG: manghiram --Pas: hiramin, hiniram, hinihiram, hihiramin --Pas: hiraman --------: to borrow, to ask for a loan ---MAGPA: magpahiram --IPA: ipahiram --------: to lend ++ borrowed ++ not inborn [talent] T1) Humiram siya ng pera sa kanyang kaibigan. E1) He borrowed money from his friend. T2) Hiramin mo muna ang kotse ni Pedro. E2) Borrow Pedro's car for while. T3) Huwag kang laging manghiram ng pera at baka hindi ka makabayad.

E3) Don't you always borrow money or you may end up not being able to pay. * hirang ------MA: mahirang --------: to be able to choose ------IN: hirangin, hinirang, hinihirang, hihirangin --------: to appoint, to choose, to delegate :: choice ++ selected * hirap ------UM: humirap,, humihirap, hihirap -----MAG: maghirap, naghirap, naghihirap, maghihirap ------MA: mahirap -------I: ihirap, ihinirap, ihinihirap, ihihirap --------: to become difficult, to be hard, to suffer ---MAGPA: magpahirap -MAGPAKA: magpakahirap --------: to make matters difficult :: difficulty, trouble :: (paghirap) ordeal {die Tortur} :: (kahirapan) difficulty, hardship, poverty :: (pahihirapan) torture {die Folterung} :: (pagpapahirap) hazing, infliction :: (pagpapakahirap) travail ++ (mahirap) poor, difficult, hard, destitute T1) Humirap ang kanyang buhay. E1) His life became more difficult. * hirati ------MA: mahirati --------: to become accustomed to, to get used to * hiraya :: imagination, vision * hirin --Akt: mahirinan --------: to be choked :: choking [by a lump in the throat] * hiris ++ slanting * hirit :: full force [strike, blow] * hita --Pas: mahita, nahita, nahihita, mahihita

--------: to obtain an unsatisfactory or frustrating reward for a voluntary effort done in goodwill :: thigh, contrary and unsatisfactory consequence obtained from a goodwill act * hitad :: flirt ++ flirtatious * hithit :: absorption of liquid, inhalation * hitik ++ (mahitik) laden with fruit, filled, pregnant * hitit ------UM: humitit,, humihitit, hihitit --------: to smoke :: smoking cigars or cigarettes T1) Humitit siya ng tabako. E1) He smoked tobacco. * hito :: a fish * hitso :: betel nut leaf with lime and betel nut for chewing * hitsura :: form, aspect * hiwa ------UM: humiwa,, humihiwa, hihiwa -----MAG: maghiwa, naghiwa, naghihiwa, maghihiwa ----MANG: manghiwa --Pas: hiwain, hiniwa, hinihiwa, hihiwain --Pas: hiwaan --------: to cut :: slice T1) Humiwa ka ng isang pirasong hamon. E1) You cut a slice of ham. T2) Hiwain mo ang hamon. E2) Slice the ham. T3) Maghiwa ka ng gulay para sa ating lutuin. E3) You cut the vegetables for our recipe. T4) Huwag kang manghiwa ng iyong hita. E4) You should not cut your thigh. T5) Huwag mong hiwain ang iyong tenga! E5) Don't cut your ears! * hiwaga

:: mystery ++ (mahiwaga) wonderful, mysterious * hiwalay ------UM: humiwalay,, humihiwalay, hihiwalay -----MAG: maghiwalay, naghiwalay, naghihiwalay, maghihiwalay -------I: ihiwalay, ihiniwalay, ihinihiwalay, ihihiwalay --------: to sort out, to set apart --Pas: paghiwalayin --------: to disunite ??? nagkahiwalay :: (paghiwalay) disunion :: (paghihiwalay) parting, separation :: (paghiwa-hiwalayin) disjointing ++ separated T1) Humiwalay ka sa kanya. E1) You separate from him. T2) Maghiwalay ka ng pagkain para sa tatay. E2) You set aside some food for father. T3) Ihiwalay mo ang maruming damit. E3) Sort out the dirty clothes. * hiwas ++ slant, oblique, diagonal * hiwatig ---MAGPA: magpahiwatig --IPA: ipahiwatig --------: to hint, to imply, to indicate, to show, to reveal ---MA-AN: mahiwatigan, nahiwatigan, nahihiwatigan, mahihiwatigan --------: to take in with the mind :: hint, suggestion :: (pagpapahiwatig) insinuation * hiya ------UM: humiya,, humihiya, hihiya --------: to mortify ----MANG: manghiya --------: to humiliate ------MA: mahiya, nahiya, nahihiya, mahihiya --------: to be ashamed --MAPAPA: mapahiya ------IN: hiyain --------: to embarrass :: shame > kahihiyan :: (panghihiya) humiliation :: (pagkamahiyain) shyness > pagkahiyain :: (pagkapahiya) embarassment :: (pagkamahiyain) bashfulness ++ (mahiyain) shy, bashful

++ (walanghiya) shameless T1) Nahihiya ang babae sa kanyang ginawa. E1) The woman is ashamed of what she did. * hiyang ++ suited, compatible, agreeing > kahiyang * hiyas :: jewel, gems * hiyaw ------UM: humiyaw,, humihiyaw, hihiyaw --Pas: hiyawan --------: to shout, to yell :: scream, yell :: (paghiyaw) vociferation T1) Huwag kang humiyaw at sumasakit ang tenga ko! E1) Don't shout because my ears hurt! * holdap ------IN: holdapin, hinoldap, hinoholdap, hoholdapin --------: to hold up {ueberfallen} :: holdup > panghoholdap {der Ueberfall} * hopya :: a cake * hototay :: a soup * hoy ++ hey! * hoya :: jewel, gem * hubad -----MAG: maghubad, naghubad, naghuhubad, maghuhubad --Pas: hubarin, hinubad, hinuhubad, huhubarin --Pas: hubaran --------: to undress, to have nothing on from the waist up :: (kahubaran) nakedness ++ naked, undressed from the waist up, not in possession of ++ (hinubaran) undressed T1) Huwag kang maghubad ng kamiseta dahil malamig sa labas. E1) You should not take off your shirt because it is cold outside.

T2) Hubarin mo ang kamiseta mo. E2) Take off your shirt. * hubo -----MAG: maghubo, naghubo, naghuhubo, maghuhubo --Pas: hubuan, hinubuan, hinuhubuan, huhubuan --------: to take off the pants, to undress from the waist down ++ nude, undressed from the waist down T1) Huwag kang maghubo sa harap ng mga tao. E1) You should not take off your pants in front of many people. T2) Hubuan mo ng pantalon ang bata at gusto niyang umihi. E2) Take off the kid's pants because he wants to pee. * hubog --Pas: hubugin --------: to curve, to bend, to form :: curves [figure] ++ slightly bent, curved * Hudas -----MAG: maghudas, naghudas, naghuhudas, maghuhudas --------: to double cross :: Judas * hudyat --Pas: hudyatan --------: to signal someone :: sign, password * Hudyo :: Jew ++ Jewish, wily * hugas -----MAG: maghugas, naghugas, naghuhugas, maghuhugas --Pas: hugasan, hinugasan, hinuhugasan, huhugasan --------: to wash :: rice water > am, aam :: (hugasan) sink :: (paghuhugas) ablution T1) Maghugas ka ng iyong kamay bago ka kumain. E1) You wash your hands before you eat. T2) Hugasan mo ang mga plato.

E2) Wash the dishes. * hugis ------UM: humugis,, humuhugis, huhugis --------: to form, to shape :: shape * hugnay :: combined clause * hugong :: buzzing sound, murmur * hugos -------I: ihugos --------: to let down a rope * hugot ------UM: humugot,, humuhugot, huhugot ----MANG: manghugot --Pas: hugutin, hinugot, hinuhugot, huhugutin --------: to pull out, to draw T1) Humugot siya ng damit sa aparador. E1) She pulled out a dress from the cabinet. T2) Huwag mong hugutin ang iyong ngipin. E2) You should not pull out your tooth. T3) Ayaw niyang manghugot ng hindi niya ari. E3) He does not like to pull out what is not his. * hugpong -----MAG: maghugpong, naghugpong, naghuhugpong, maghuhugpong --------: to engraft -------I: ihugpong --------: to join :: juncture * hukab :: big hole, hollow * hukay -----MAG: maghukay, naghukay, naghuhukay, maghuhukay ------UM: humukay,, humuhukay, huhukay --Pas: hukayin --------: to dig, to excavate :: grave :: (paghukay) excavation :: (manghuhukay) excavator T1) Humukay siya ng butas. E1) He dug a hole. T2) Hukayin mo ang libingan. E2) Dig the grave.

* hukbo :: army ++ (panghukbo) military T1) Kailangan ang hukbo sa panahong ito. E1) It's necessary to have an army at present. * hukluban :: decrepit * hukod :: bending the body * hukom --Pas: hukuman --------: to pass sentence :: judge :: (hukuman) court of justice * hukong ++ hunchbacked * hukot ++ bent, stoop-shouldered * hula ------UM: humula,, humuhula, huhula ----MANG: manghula ---MA-AN: mahulaan ---MAGPA: magpahula --Pas: hulaan, hinulaan, hinuhulaan, huhulaan --------: to predict, to guess, to tell one's fortune :: forecast, guess, prophecy > paghula :: (manghuhula) fortune-teller T1) Siya ay magaling manghula. E1) She is a good teller of fortune. T2) Hulaan mo kung ano ang dala ko para sa iyo? E2) Guess what I brought for you? * hulagpos ++ untied * hulapi :: suffix * huli 1 ------UM: humuli,, humuhuli, huhuli ----MANG: manghuli ------IN: hulihin, hinuli, hinuhuli, huhulihin ------MA: mahuli, nahuli, nahuhuli, mahuhuli --------: to catch someone, to arrest

:: catch [in fishing] :: (hulihan) game of catching each other :: (panghuli) means of catching, trap T1) Humuli siya ng isda sa ilog. E1) He caught a fish in the river. T2) Nais manghuli ng pulis ng magnanakaw. E2) The policeman wants to catch a thief. T3) Hulihin natin ang magnanakaw. E3) Let's catch the thief. * huli 2 --Pas: mahuli, nahuli, nahuhuli, mahuhuli --------: to be late :: (kahulihan) arrear {der Rueckstand} :: (pagkakahuli) tardiness :: (huling habilin) last will of a dying person ++ (mahuli) late, tardy, last > gahol ++ (panghuli) latter * hulma :: molded shape ++ (hulmado) molded * hulog -----MAG: maghulog, naghulog, naghuhulog, maghuhulog ------MA: mahulog, nahulog, nahuhulog, mahuhulog ------AN: hulugan -------I: ihulog, inihulog, inihuhulog, ihuhulog --------: to fall, to drop, to fail [exam], to pay [installment], to deposit [money] :: installment payment > paghuhulog T1) Maghulog ka ng pera sa bangko. E1) You deposit money in the bank. T2) Ihulog mo ang pera sa bangko. E2) Deposit the money in the bank. * Hulyo :: July * huma :: talk, speech * humal ++ speaking through the nose * humaymay :: peacefulness, tranquility * humba :: highly spiced dish of pork or chicken * humpak

++ hollow, sunken, depressed * humpay -----MAG: maghumpay --------: to pause :: pause, stop * huna ------UM: humuna --------: to become frail ++ (mahuna) frail * hunghang ++ foolish, senseless * hungkag ++ hollow, empty, concave * huni ------UM: humuni,, humuhuni, huhuni --------: to hum :: chirping or hooting of birds or fowls * hunos -----MAG: maghunos --------: to molt, to shed skin * hunta ------IN: huntahin --------: to converse with :: board, council * hunusdili -----MAG: maghunusdili --------: to reflect, to meditate, to reconsider :: prudence, careful consideration * Hunyo :: June * hupa ------UM: humupa --------: to decrease, to subside * hupaw :: lessening of the intensity * hura ------UM: humura --------: to take an oath :: (hurado) jury, board of judges :: (hurista) jurist :: (huramento) oath ++ (hurado) sworn in * huramentado -----MAG: maghuramentado --------: to run amuck ++ amuck * hurno -----MAG: maghurno, naghurno, naghuhurno, maghuhurno --------: to bake :: oven > pugon {der Ofen} T1) May hurno kami ngunit bihirang gamitin. E1) We have an oven but we seldom use it. * husay ------IN: husayin, hinusay, hinuhusay, huhusayin --------: to put in order :: (kahusayan) skill, efficiency, orderliness ++ (mahusay) able, skillful, in good shape, orderly, well-arranged * husga ------UM: humusga,, humuhusga, huhusga --------: to pass judgement :: (husgado) court ++ (hinusgahan) judged * husi :: pineapple fabric * hustisya :: justice * husto -----MAG: maghusto, naghusto, naghuhusto, maghuhusto --------: to fit, to be exact, to suffice --Pas: hustuhin --------: to complete :: (kahustuhan) exactness, sufficiency ++ sufficient, enough, fit, adequate ++ (husto sa oras) punctual T1) Ang tsinelas ay husto kay Sofia. E1) The slippers just fit Sofia. * huthot ------UM: humuthot --------: to suck ------AN: huthutan --------: to profiteer, to extort :: (manghuhuthot) profiteer * hutok

------UM: humutok --------: to weigh down, to train * huwad ------UM: humuwad,, humuhuwad, huhuwad --Pas: huwarin --Pas: huwaran --------: to fake, to copy :: (manghuhuwad) forger ++ counterfeit, forged, fake, false * huwag ++ do not! > wag T1) Huwag kang umiyak! E1) Don't cry! T2) Huwag kayong mag-away! E2) Don't quarrel! * Huwebes :: Thursday * huwes :: judge :: (huwisyo) court trial, judgement, common sense * huweteng :: a number pairing game > jueteng * huyok ++ bent down * iba ------UM: umiba,, umiiba, iiba -----MAG: mag-iba, nag-iba, nag-iiba, mag-iiba ------IN: ibahin, inibahin, iniibahin, iibahin --------: to switch, to change ------MA: maiba --------: to feel out of place ---MAGKA: magkaiba, nagkaiba, nagkakaiba, magkakaiba --------: to differ -----IKA: ikaiba, ikinaiba, ikinaiiba, ikaiiba --------: to differentiate :: (kaibahan) contrast, discrepancy > kaibhan :: (pagkakaiba) difference, diversity ++ other, others, another, different, unlike ++ (iba-iba) various ++ (kakaiba) peculiar, strayed ++ (at iba pa) and more ++ (iba't ibang) different ++ (magkakaiba) diverse T1) Umiba ka ng pwesto mo. E1) Change your position.

T2) E2) T3) E3) T4) E4)

Gusto niyang mag-iba ng suot. She wants to change her dress. Ibahin mo ang suot mo. Change your dress. Sa ibang araw na. Some other day.

* ibabaw ---MA-NG: mangibabaw, nangibabaw, nangingibabaw, mangingibabaw --------: to come out :: upper crust or surface, top, tip :: (pangingibabaw) domination, prevalence ++ (sa ibabaw) over, above, top * ibayo -----MAG: mag-ibayo, nag-ibayo, nag-iibayo, mag-iibayo --------: to double, to increase greatly :: (ibayong dagat) foreign land ++ opposite, double * ibig ------UM: umibig,, umiibig, iibig ------IN: ibigin, inibig, iniibig, iibigin --------: to want, to like, to love, to desire, to wish ------UM: kumaibigan -MAKIPAG: makipagkaibigan --------: to befriend :: love, fondness > pag-ibig :: (kaibigan) friend :: (mangingibig) lover :: (pangingibig) courtship :: (pagkakaibigan) friendship ++ (palaibig) amorous ++ (palakaibigan) sociable T1) Umibig ka na ba? E1) Have you fallen in love? T2) Gusto mo bang ibigin ka niya? E2) Do you want her to love you? T3) Iyan ang ibig ko sa kaniya. E3) That is what I like about him. T4) Ibig ba ninyo ng malamig na tubig? E4) Would you like some cool water? * ibis ------MA: maibsan $ --------: to be relieved from ------AN: ibisan --------: to unload :: relief from pain > pagkaibis * ibon

:: bird :: (palaibunan) ornithology * ibos :: a tree * ibot :: a fish * ibutud :: innermost center, utmost depth > ibuturan * idealismo :: idealism * idlip ------UM: umidlip,, umiidlip, iidlip --------: to doze, to take a nap :: nap, snooze * idolo :: idol * igaya ------MA: maigaya --------: to be attracted, to be induced :: delight, charm > kaigayahan * igi :: (kaigihan) goodness, excellence ++ (maigi) well, all right * igib ------UM: umigib,, umiigib, iigib -----MAG: mag-igib, nag-igib, nag-iigib, magiigib ------IN: igibin, inigib, iniigib, iigibin --------: to fetch water, to carry water to a place T1) Umigib ka ng tubig mula sa poso. E1) You fetch water from the fire hydrant. T2) Inutusan niyang mag-igib ng tubig si Pedro. E2) He asked Pedro to fetch some water. T3) Igibin mo ang tubig mula sa poso. E3) Fetch the water from the fire hydrant. * igik :: grunt * igkas ------UM: umigkas,, umiigkas, iigkas --------: to spring suddenly, to be discharged, to let loose suddenly

T1) Umigkas siya mula kung saan. E1) He sprung suddenly out of nowhere. * iglap :: very brief moment > saglit * igos :: fig * igpaw :: leap over an obstacle * igsi ------UM: umigsi,, umiigsi, iigsi --------: to become shorter ------AN: igsian --------: to abridge ++ (maigsi) short > iksi, maiksi * igtad ------UM: umigtad,, umiigtad, iigtad --------: to dodge, to move to the side quickly * igting ------AN: igtingan --------: to tighten ++ (maigting) tight, taut * ihaw -----MAG: mag-ihaw, nag-ihaw, nag-iihaw, mag-iihaw ------IN: ihawin, inihaw, iniihaw, iihawin -------I: iihaw --Pas: ipag-ihaw --------: to broil, to roast :: roaster > ihawan :: (pag-ihaw) roasting T1) Mag-ihaw ka ng manok para sa ating hapunan. E1) You broil some chicken for our dinner. T2) Ihawin mo ang manok para sa ating hapunan. E2) Broil the chicken for our dinner. * ihay ------IN: ihayin, inihay, iniihay, iihayin --------: to offer a sacrifice * ihi ------UM: umihi,, umiihi, iihi ------AN: ihian --------: to urinate ------MA: maihi --------: to accidentally urinate

:: urine :: (kaiihi) frequent urination :: (panghi) odor of fresh urine T1) Bawal umihi dito. E1) You are forbidden to urinate here. * ihit :: fit, convulsion [of laughter, anger, weeping] > pag-iihit * ika ------UM: umika,, umiika, iika --------: to walk with a limp ++ [showing sequence] ++ (ikaano) in what order * ikaw ++ you [singular] > ka * ikay ++ done thorougly * ikid ------IN: ikirin, inikirin, iniikirin, iikirin --------: to spin, to wind :: roll, coil * ikit ------UM: umikit,, umiikit, iikit --------: to turn around, to rotate -----MAG: mag-ikit, nag-ikit, nag-iikit, mag-iikit ------IN: ikitin, inikit, iniikit, iikitin --------: to wind T1) Umikit ka muna sa rotunda. E1) You turn around first in the circle. * ikli ------UM: umikli,, umiikli, iikli --------: to become short ---PA-IN: paikliin, pinaikli, pinaiikli, paiikliin --------: to shorten ---MAGPA: magpaikli --------: to curtail :: shortness > kaiklian {die Kuerze} :: (pagpapaikli) abbreviation, contraction ++ (maikli) short {kurz} T1) Umikli ang kanyang pantalon. E1) His pants became shorter. T2) Paikliin mo nang kaunti ang baro mo. E2) Make your dress a little shorter. * ikmo :: betel leaf

* ikod :: limping * ikom ++ closed [hand, flowers] * ikot ------UM: umikot,, umiikot, iikot -----MAG: mag-ikot, nag-ikot, nag-iikot, magiikot -------I: iikot, inikot, iniikot, iiikot ------IN: ikutin, inikot, iniikot, iikutin --------: to turn around, to turn outward, to revolve ---MAGPA: magpaikot --------: to twiddle :: (pag-ikot) rotation T1) Umikot siya sa kanto para bumalik sa bahay. E1) He turned around the corner to go back to the house. T2) Ayaw niyang mag-ikot ng kotse sa kapitbahayan. E2) He does not want to take the car around the neighborhood. T3) Iikot mo muna ang kotse bago mo iparada. E3) Turn around the car before you park it. * iksamin ++ (maiksamin) assiduous, intensive * ikwal :: wriggling > pag-ikwal * ilado ++ frozen > elado * ilag ------UM: umilag,, umiilag, iilag ---MA-NG: mangilag, nangilag, nangingilag, mangingilag ------AN: ilagan, inilagan, iniilagan, iilagan --------: to avoid, to dodge, to keep off, to shun, to be cautious, to be wary, to keep away from T1) Umilag ako sa bola. E1) I dodged the ball. T2) Ilagan mo ang bola. E2) Dodge the ball. T3) Mangilag ka sa mangloloko. E3) You should be wary of crooks. * ilalim

---PA-UM: pumailalim,, pumapailalim, papailalim --------: to underlie ??? isinasailalim - to be under observation :: bottom, space below or underneath :: (kailaliman) abyss ++ (pang-ilalim) under, below * ilan ++ some, several, a few * ilang :: desert, wasteland :: (ilang-ilang) a tree * ilanglang :: soaring > imbulog * ilap ++ (mailap) not tame, wild T1) Mailap ang manok mo. E1) Your chicken is untame. * ilaw ------UM: umilaw,, umiilaw, iilaw -----MAG: mag-ilaw, nag-ilaw, nag-iilaw, magiilaw ------AN: ilawan, inilawan, iniilawan, iilawan --------: to light up :: light, lamp * ilay :: motion sickness > pagkailay * ilaya :: interior part of country :: upper part of town * ilig ------UM: umilig,, umiilig, iilig --------: to shake * ilihan :: shelter against wind or rain :: mountain retreat * iling ------UM: umiling,, umiiling, iiling --------: to moan :: shaking of the head in denial or disapproval * ilit ------UM: umilit,, umiilit, iilit ------IN: ilitin, inilit, iniilit, iilitin

--------: to confiscate :: confiscation > pag-ilit * ilo :: crushing of sugar cane > pag-ilo :: (iluhan) machine used to crush sugarcane * ilog :: river :: (ilug-ilugan) rivulet * ilong :: nose :: (butas-ilong) nostril * imbabaw :: (kaimbabawan) exterior ++ exterior * imbak -----MAG: mag-imbak, nag-imbak, nag-iimbak, mag-iimbak ------IN: imbakin, inimbak, iniimbak, iimbakin --------: to hoard, to store away, to conserve :: storage place > imbakan T1) Mag-imbak tayo ng tubig para sa tagtuyot. E1) Let us conserve water in time for the drought. T2) Imbakin mo ang tubig. E2) Store the water. * imbalido ++ invalid * imbaw ------UM: umimbaw,, umiimbaw, iimbaw --------: to leap :: leap, lump * imbayog ------UM: umimbayog,, umiimbayog, iimbayog --------: to swing, to sway :: (imbay) trot of a horse :: (imbay) swinging movement of the arms * imbentaryo :: inventory * imbento ------UM: umimbento,, umiimbento, iimbento --------: to invent, to fabricate :: invention > imbensiyon :: (imbentor) inventor

++ (mapag-imbento) inventive * imbestidura :: investiture > embestidura * imbestigasyon -----MAG: mag-imbestiga, nag-imbestiga, nagiimbestiga, mag-iimbestiga --------: to investigate :: investigation * imbi ++ despicable, adject, mean * imbita -----MAG: mag-imbita, nag-imbita, nag-iimbita, mag-iimbita ------IN: imbitahin, inimbita, iniimbita, iimbitahin --------: to invite :: (imbitasyon) invitation T1) Mag-imbita ka ng iyong kaibigan sa bahay. E1) You invite your friends to the house. T2) Imbitahin mo ang iyong mga kaibigan sa bahay. E2) Invite your friends to the house. * imbot -----MAG: mag-imbot, nag-imbot, nag-iimbot, mag-iimbot --------: to covet {begehren} :: (kaimbutan) covetousness {die Habsucht} ++ (maimbot) covetous, greedy > mapagimbot {habsuechtig} T1) Maimbot ang asawa mo. E1) Your husband is very stingy. * imbudo :: funnel > embudo * imbulsa ------AN: imbulsahan --------: to reimburse :: reimbursement > pag-iimbulsa * imburnal :: culvert, sewer * imbutido :: stuffed sausage > embutido :: inlaid work, mosaic * imigrasyon

:: immigration * imik ------UM: umimik,, umiimik, iimik --------: to break the silence, to talk, to answer or reply :: (pag-imik) talk, replay T1) Umimik ka naman dyan. E1) Will you please say something. * imitasyon :: imitation * imoral :: (imoralidad) immorality ++ immoral * imot ++ (maimot) mean, stingy * impake -----MAG: mag-impake, nag-impake, nagiimpake, mag-iimpake ------IN: impakehin, inimpake, iniimpake, iimpakehin --------: to pack T1) Mag-impake ka na ng iyong gamit para sa pag-alis mo bukas. E1) You should now start packing up your things for your departure tomorrow. T2) Impakehin mo na ang mga damit mo. E2) Pack your clothes now. * impanteriya :: infantry * impatso :: indigestion ++ (impatsado) with indigestion * impeksiyon :: infection * imperdible :: safety pin > emperdible * imperyo :: empire :: (imperyal) imperial :: (imperyalismo) imperialism :: (imperyalista) imperialist * impis ++ flat, deflated

++ fully cooked * impit ++ (magimpit) repressed, curbed * impiyerno :: hell * impluensiya :: influence ++ (maimpluensiya) influential * impo :: (impong) a title for an old woman used with a given name * impok -----MAG: mag-impok, nag-impok, nag-iimpok, mag-iimpok ------IN: impukin, inimpok, iniimpok, iimpukin --------: to save [money] T1) Mag-impok ka para sa iyong kinabukasan. E1) You should save for your future. T2) Impokin mo ang iyong suweldo. E2) Save your income. * impormal ++ informal * impormasiyon :: information * importansiya :: importance ++ (importante) important * imposible ++ impossible :: (imposibilidad) impossibility * impotente ++ impotent * imprenta -------I: i-imprenta --------: to print :: printing shop, printing press :: (pa-imprentahan) press * impresyon :: impression * in-in ------IN: in-inin, inin-in, iniin-in, iin-inin --------: to keep something cooking * ina :: mother > nanay, inay, inang, nanang :: (inang pangaman) stepmother :: (inang-bayan) motherland :: (inahan) safety point of the game of hide and seek :: (pagka-ina) maternity ++ (makaina) very fond of one's mother * inagurasyon :: inauguration * inahin :: egg-laying hen * inakay :: young fowls * inam :: (kainaman) sufficient quantity, mildness ++ (mainam) pleasant, tasty, good, exquisite, delicate * inampalan :: jury * inangit :: sticky rice, cooked with salt and coconut milk * inat -----MAG: mag-inat, nag-inat, nag-iinat, magiinat --------: to stretch [oneself] T1) Mag-inat ka pagkagising mo sa umaga. E1) You stretch yourself when you wake up in the morning. * inda :: term of respect for an old woman ++ not noticing, not feeling * indak ------UM: umindak,, umiindak, iindak --------: to dance in time with the music T1) Umindak kang mabuti sa sayawan. E1) You should dance well with the beat during the dance session. * indangan :: a fish

* indayog :: rhythm * indoso -----MAG: mag-indoso --------: to indorse * indulhensiya :: indulgence [religion] * industriya :: industry * ingat -----MAG: mag-ingat, nag-ingat, nag-iingat, mag-iingat ------AN: ingatan, iningatan, iniingatan, iingatan --------: to take care of one's self or something :: (pag-ingat) preservation :: (pag-iingat) carefulness :: (tagapag-ingat) caretaker ++ (maingat) careful T1) Totoong maingat si Maria sa gawain niya. E1) Maria is really careful with her work. * ingay ------UM: umingay,, umiingay, iingay -----MAG: mag-ingay, nag-ingay, nag-iingay, mag-iingay ------AN: ingayan, iningayan, iniingayan, iingayan --------: to become noisy, to create noise :: noise, sound > kaingayan ++ (maingay) noisy T1) Umingay ang kuwarto. E1) The room became noisy. T2) Bawal mag-ingay sa silid-aklatan. E2) Making noise in the library is prohibited. * inggit ------MA: mainggit, nainggit, naiinggit, maiinggit --------: to envy ----MANG: manginggit ------IN: inggitin, ininggit, iniinggit, iinggitin --------: to make envious :: (kainggitan) envy ++ (mainggitin) envious T1) Huwag kang manginggit ng kapwa. E1) You should not make others envious of you. T2) Huwag mo silang inggitin. E2) Don't make them envious of you.

* inggreso :: ledger entry, receipts, income * ingil :: snarl, growl * ingit ------UM: umingit,, umiingit, iingit --------: to whine :: whimper * ingkang ++ unbalanced when walking [with feet apart] * ingkantado :: (engkanto) charm, spell ++ enchanted * ingkong :: title for an old man used with or without a given name * Ingles -----MAG: mag-Ingles, nag-Ingles, nag-Iingles, mag-Iingles ------IN: inglisin, iningles, iniingles, iinglisin --------: to speak in English, to translate into English :: English, Englishman T1) Kung ayaw mong mag-Ingles, magTagalog ka! E1) If you don't want to speak in English, speak in Tagalog. T2) Inglisin mo siya. E2) Speak to him in English. T3) Inglisin mo ang tulang ito. E3) Translate this poem in English. * inhinyero :: engineer * inhusto ++ unjust * ining :: term of address for young girls * inip ------MA: mainip, nainip, naiinip, maiinip --------: to be bored, to be impatient :: (kainipan) boredom ++ (mainip) bored

T1) Huwag kang mainip at darating din siya. E1) Don't be impatient for he will surely come soon. * inis ------UM: uminis,, umiinis, iinis ----MANG: mang-inis ------MA: mainis, nainis, naiinis, maiinis ------IN: inisin, ininis, iniinis, iinisin --------: to be disgusted, to annoy, to provoke :: (pag-inis) suffocation :: (pagkainis) disgust T1) Huwag kang mang-inis ng kapwa. E1) Don't annoy your fellowmen. T2) Huwag mo akong inisin. E2) Don't annoy me. * inisyal ++ initial {anfaenglich} * init ------UM: uminit,, umiinit, iinit -----MAG: mag-init, nag-init, nag-iinit, mag-iinit ------IN: initin, ininit, iniinit, iinitin --------: to heat something ---MAGPA: magpainit --------: to warm oneself --Akt: mainitan, nainitan, naiinitan, maiinitan --------: to feel warm :: heat, warmth, humidity > kainitan :: (pang-init) heater, device for heating ++ (mainit) hot, warm T1) Maginit ka ng tubig. E1) You heat some water. T2) Initin mo ang kanin. E2) Heat the rice. * inkong :: term of address for an elderly man * inla :: pupil of the eye * inlis :: a fish * ino ------IN: inuhin, inino, iniino, iinuhin --------: to take notice of * inodoro :: water closet * inog

------UM: uminog,, umiinog, iinog --------: to whirl, to spin, to rotate * inom ------UM: uminom,, umiinom, iinom ------IN: inumin, ininom, iniinom, iinumin --------: to drink, to take as medicine -----MAG: mag-inom, nag-inom, nag-iinom, mag-iinom --MAG-AN: mag-inuman ------AN: inuman, ininuman, iniinuman, iinuman -MAKIPAG: makipag-inuman --------: to have a drinking spree :: drinks, beverage > iinumin T1) Uminom ka na ng gamot mo. E1) You should drink your medicine now. T2) Inumin mo ang gamot mo. E2) Drink your medicine. T3) Mag-inom tayo sa bahay mamayang gabi. E3) Let's have a drinking spree tonight. T4) May inuman sa bahay namin mamayang gabi. E4) There's a drinking spree at our house tonight. * insayo -----MAG: mag-insayo, nag-insayo, nagiinsayo, mag-iinsayo --------: to rehearse :: rehearsal, practice > pag-iinsayo * insekto :: insect * insidente :: incident {Vorfall, Zwischenfall} * inskripsiyon :: inscription * inspeksiyon :: inspection :: (inspektor) inspector * inso :: appellation for the wife of an elder brother or male cousin * inspirado ++ inspired {inspiriert} * instinto :: instinct

:: intrigue * insula ------IN: insulahin --------: to insulate * insulto ------MA: mainsulto, nainsulto, naiinsulto, maiinsulto --------: to be insulted ----MANG: mang-insulto ------IN: insultuhin, ininsulto, iniinsulto, iinsultuhin --------: to insult, to embarass ++ (mapang-insulto) insulting {beleidigend} T1) Huwag kang mang-insulto ng kapwa. E1) Don't you insult your fellowmen. T2) Huwag mo siyang insultohin. E2) Don't insult her. * integridad :: integrity * interes :: interest :: concern ++ (interesado) interesting * intermedya ++ intermediate * interno ++ intern * intindi ------UM: umintindi,, umiintindi, iintindi ---MA-AN: maintindihan, naintindihan, naiintindihan, maiintindihan --------: to understand, to comprehend -----MAG: mag-intindi, nag-intindi, nag-iintindi, mag-iintindi ------IN: intindihin, inintindi, iniintindi, iintindihin --------: to take care of, to look after, to attend to :: (pagkaintindi) understanding T1) Hindi siya marunong umintindi. E1) He cannot comprehend. T2) Mag-intindi ka muna sa iyong lolo. E2) You should attend to your grandfather first. T3) Intindihin mo muna ang iyong mga anak. E3) Attend to your children first. * intriga * Intsik :: Chinese * inupas :: dry leaves of sugarcane * inut 2-----AN: inut-inutan --------: to do little by little * inutil :: (kainutilan) impotence ++ useless, worthless {wertlos} * inyo ++ you, yours [plural] * ipa :: chaff or husk of palay * ipil :: hardwood tree used in house construction * ipis :: cockroach {die Kakerlake} T1) Maraming ipis sa kahon. E1) There is plenty of cockroaches in the box. * ipit -----MAG: mag-ipit, nag-ipit, nag-iipit, mag-iipit --------: to clip, to pin [hair] ----MANG: mang-ipit --------: to clip, to press, to catch in-between ------MA: maipit, naipit, naiipit, maiipit --------: to get caught in-between ------IN: ipitin, inipit, iniipit, iipitin --------: to crush T1) Huwag mong ipitin ang kamay mo. E1) Don't crush your hand. T2) Mag-ingat ka sa pagsara ng pinto at baka maipit ang iyong daliri. E2) Be careful in closing the door or your fingers might get clipped. T3) Mag-ipit ka ng buhok mo. E3) You clip your hair. T4) Mang-ipit ka ng mga papel sa loob ng libro. E4) You clip some papers in the book. T5) Ipitin mo ang mga papel sa loob ng libro. E5) Clip the papers inside the book.

* ipo :: a tree * ipod :: moving a little, budging > pag-ipod * ipokrita :: hypocrite {der Heuchler} * ipon -----MAG: mag-ipon, nag-ipon, nag-iipon, magiipon ------IN: ipunin, inipon, iniipon, iipunin --------: to save, to collect :: pile, heap {der Stapel} :: (inipon) savings {das Gesparte} :: (kaipunan) collection, gathering {die Sammlung} :: (pagkaipon) accumulation T1) Mag-ipon ka para sa iyong kinabukasan. E1) You save for your future. D1) Spare fuer deine Zukunft. T2) Ipunin mo ang iyong pera. E2) Save your money. D2) Spare dein Geld. * ipot :: droppings of fowls and small animals * ipu-ipo :: cyclone, tornado, whirlwind > buhawi {der Wirbelwind} * iral ------UM: umiral,, umiiral, iiral --------: to exist, to prevail :: (pag-iral) existence ++ (mapaiiral) applicable {anwendbar} ??? ipinaiiral * irap ------UM: umirap,, umiirap, iirap ------AN: irapan, inirapan, iniirapan, iirapan --------: to give a sullen glance ----MANG: mang-irap --------: to close one's eyes and turn away :: sullen look {der muerrische Blick} T1) Umirap siya ng utusan ko. E1) She gave me a sullen glance after I asked her to do something for me. D1) Sie sah mich muerrisch an als sie etwas fuer mich tun sollte. * iri

------UM: umiri,, umiiri, iiri --------: to expel from the body ++ this [that which is attached or close the person speaking], in this way or manner :: act of muscular force in moving the bowels > ire * iring :: disdain {die Missachtung} * irit ------UM: umirit,, umiirit, iirit --------: to shriek, to scream, to give a signal * irog :: love, darling :: (pag-irog) affection ++ (mairog) fond, loving * isa -----MAG: mag-isa, nag-isa, nag-iisa, mag-iisa --------: to be alone, to do alone ---MAGKA: magkaisa, nagkaisa, nagkakaisa, magkakaisa --------: to unite -MAKA: makaisa --------: to agree 2-----IN: isa-isahin, inisa-isa, iniisa-isa, iisaisahin --------: to enumerate --Pas: pag-isahin --------: to unify :: (pag-iisa) solitude, privacy :: (kaisahan) unity :: (pagkakaisa) solidarity, union ++ one, next > uno ++ (kaisa) united with ++ (isa-isa) individually ++ (isa't-isa) everyone ++ (pang-isa) single ++ (sambeses) once [isang beses] ++ (tig-isi) one each * isaw :: large intestine * isda ---MA-NG: mangisda, nangisda, nangingisda, mangingisda --------: to fish MAGSIPAG: magsipang-isda --------: to go fishing together :: fish :: (palaisdaan) fish pond > paisdaan

:: (mangingisda) fisherman * isdantuko :: white shark * is-is ------IN: is-isin, inis-is, iniis-is, iis-isin --------: to scour, to scrub :: a shrub used for scrubbing * isil :: nudge, light touch * isip ------UM: umisip,, umiisip, iisip -----MAG: mag-isip, nag-isip, nag-iisip, magiisip ------IN: isipin, inisip, iniisip, iisipin --------: to think ------MA: maisip --------: to realize --MAPAPA: mapasaisip --------: to happen to come to one's mind -MAKA: makaisip --------: to be able to think --Pas: isaisip --------: to bear in mind, to think of :: thought {der Gedanke} :: (palaisip) thinker :: (kaisipan) mentality, mind, intellect, opinion > isipan :: (pag-iisip) intellect, thoughts :: (palaisipan) mind puzzle, enigma ++ (maiisip) imaginable ++ (mapag-isip) pensive ++ (pangkaisipan) intellectual, mental T1) Isipin mong mabuti bago ka magdesisyon. E1) Think it over before you make a decision. * iskala :: scale > eskala :: stop during travelling, stop over * iskaparate :: showcase > eskaparate * iskarlata :: scarlet > eskarlata * iskombro :: rubble > eskombro * iskultor

:: sculptor > eskultor :: (eskultura) sculpture > eskultura * iskursiyon :: outing * iskuwad :: squad > eskuwadra * isla :: island :: (taga-isla) islander * ismid ------AN: ismiran --------: to sneer at, to sniff at, to scoff * isod ------UM: umisod,, umiisod, iisod --------: to move on one's buttocks * ispada :: sword, swordfish :: spade * ispiya :: spy > espiya :: (pag-iispiya) espionage * istadyum :: stadium > estadiyo * istakada :: stockade * istampa :: image, dry seal > estampa :: (istampita) holy picture > estampita * istante :: bookcase, shelf > estante * isterilisado ++ sterile * istirya :: hysteria * istorbo ----MANG: mang-istorbo, nang-istorbo, nangiistorbo, mang-iistorbo ------IN: istorbohin, inistorbo, iniistorbo, iistorbohin --------: to disturb, to cause trouble, to bother

:: disturbance {die Stoerung} T1) Huwag ka munang mang-istorbo sa akin ngayon. E1) Don't you disturb me now. T2) Istorbohin mo muna ang kapatid mo. E2) Disturb your brother for a while. * istorya :: history > estorya :: story * istrayk -----MAG: mag-istrayk, nag-istrayk, nagiistrayk, mag-iistrayk --------: to stage a strike against an employer :: labour strike > welga * istuward :: steward :: (istuwardes) stewardess * iswad ++ with prominent buttocks * isyu :: issue {die Angelegenheit} * itak :: large knife, kitchen knife > bolo, gulok * itib :: sipping liquids through a straw * itik :: species of duck that produces eggs made into balot * itim ------UM: umitim,, umiitim, iitim --------: to become black, to get a sun tan ---MAGPA: magpaitim --------: to blacken :: (talaangitim) blacklist :: (pagkaitim) blackness ++ black > maitim * itineraryo :: itinerary * iting ++ pressed tight [set teeth] * itlog ------UM: umitlog,, umiitlog, iitlog

-----MAG: mag-itlog, nag-itlog, nag-iitlog, magiitlog ----MANG: mangitlog --------: to lay eggs :: egg {das Ei} :: (paitlugan) nest with eggs ++ (maitlog) with many eggs T1) Maririnig mo ang kakak ng manok pagkatapos mangitlot. E1) You can hear the cackling of hens after laying eggs. * itono :: tune * Itoy :: term of address for a young boy * itsa -----MAG: mag-itsa, nag-itsa, nag-iitsa, magiitsa --------: to throw, to hurl, to toss :: hurling, throwing * itsura :: shape, form :: the way someone looks * iwa ------AN: iwaan --------: to stab someone :: stab * iwan -----MAG: mag-iwan, nag-iwan, nag-iiwan, mag-iiwan ------AN: iwanan, iniwanan, iniiwanan, iiwanan --------: to leave something behind ----MANG: mang-iwan --------: to leave someone behind ------MA: maiwan --------: to be left ---MAGPA: magpaiwan --------: to stay, to remain T1) Mag-iwan ka ng pera para pampamalengke. E1) You leave some money for the groceries. T2) Iwanan mo ang pera sa mesa. E2) Leave the money on the table. T3) Huwag kang mang-iwan ng kasama. E3) Don't you leave your companions behind. * iwang

------AN: iwangan --------: to wipe the anus :: wiping the anus after defecation :: (pandewang) toilet paper * iwas ------UM: umiwas,, umiiwas, iiwas ------AN: iwasan, iniwasan, iniiwasan, iiwasan ---MA-AN: maiwasan, naiwasan, naiiwasan, maiiwasan --------: to avoid :: (pag-iwas) avoidance ++ (maiiwasan) avoidable T1) Umiwas ka sa mga masasamang tao. E1) You avoid bad people. T2) Iwasan mo ang gulo sa buhay. E2) Avoid being in trouble. T3) Naiwasan ang aksidente sa kahusayan ng tsuper. E3) The accident was averted by the skill of the driver. * iwi -----MAG: mag-iwi, nag-iwi, nag-iiwi, mag-iiwi --------: to take care of children --IPA: ipaiwi --------: to give an animal to someone else to take care of :: (pag-iiwi) taking care of an animal for someone else T1) Mag-iwi ka ng anak niya. E1) You take care of her child. * iyag ++ (maiyag) lustful, sexy * iyak ------UM: umiyak,, umiiyak, iiyak ------AN: iyakan, iniyakan, iniiyakan, iiyakan --------: to cry --MAPAPA: mapaiyak --------: to happen to cry T1) Umiyak ang bata ng iwan siya ng kanyang nanay. E1) The child cried after his mother left him. T2) Huwag mo akong iyakan. E2) Dont cry for me. * iyan ++ that ++ (iyon) that, it, those * iyo ++ your, yours [singular]

* Ka ++ appellation for elders and distant uncles or aunts T1) Ka Pedro, Ka Maria. E1) Elder Pedro, elder Maria. * kaang :: large earthen jar with a wide mouth ++ with the legs spread wide apart * kaba :: palpitation > kabahan :: premonition * kabaak :: the other half * kababalaghan :: marvel, phenomenon * kabado ++ in doubt, nervous * kabag :: gas pain {die Blaehung} :: fruit bat * kabal :: potion, talisman * kabalyas :: saddlebag :: a fish * kabalyerisa :: cavalry > kalbaryo * kabalyero :: gentleman, knight * kabalyete :: sawhorse * kaban :: measure of palay :: chest for clothes * kabanata :: chapter, episode * kabang :: a fish ++ multi-colored

:: cabinet, dresser * kabanya :: cabin, hut * kabaret :: dance hall, cabaret * kabasi :: a fish * kabatsoy :: a frog * kabayo :: horse * kabesera :: head of a table [at meal] > kabisera * kabibi :: clam, empty clam shell > kabibe * kabig ------UM: kumabig,, kumakabig, kakabig ------IN: kabigin, kinabig, kinakabig, kakabigin --------: to draw or pull towards one's self, to collect one's winnings in gambling :: act of pulling towards oneself T1) Kumabig siya ng malaki. E1) He gathered in a big share. T2) Kabigin mo ang pinanalunan mo. E2) Get your winnings. * kabil :: double chin * kabila :: other side ++ opposite ++ (kabilan) unequal, unsymmetrical ++ (magkabila) either ++ (kabilaan) reversible T1) May bakod sa magkabilang panig ng kalye. E1) There is a fence on either side of the road. * kabilu :: a tree * kabilya :: dowel, rod * kabinet * kabisa ----MANG: mangkabisa, nangkabisa, nangkakabisa, mangkakabisa ------IN: kabisahin, kinabisa, kinakabisa, kakabisahin --------: to memorize :: (pagkakabisa) cogency ++ (kabisado) memorized, learned by rote T1) Kabisahin mo ang tula. E1) Memorize the poem. * kabisote ++ dull-headed * kabit ------UM: kumabit,, kumakabit, kakabit -----MAG: magkabit, nagkabit, nagkakabit, magkakabit -------I: ikabit, ikinabit, ikinakabit, ikakabit --Pas: pagkabitin --------: to fasten, to attach, to connect, to cling to, to link, to join :: (pangkabit) fastener :: (pagkakabit) attachment, installation ++ attached ++ (magkakabit) mutual T1) Kumabit sa kanya ang linta. E1) The leech clung to him. T2) Ikabit mo ang kandado sa pinto. E2) Put the padlock on the door. * kable :: cable * kabo :: corporal * kabog :: loud thump * kabonegro :: sago palm * kabuluhan :: value, significance, meaning ++ with sense, with importance T1) Walang kabuluhan. E1) Nonsense, no value, no meaning. * kabulusan :: open space, public place

* kabuti :: mushroom * kabuyaw :: a citrus tree * kadena :: chain > tanikala {die Kette} * kadete :: cadet {der Kadett} * kadkad -----MAG: magkadkad --------: to unroll ++ unfurled, spread out * kadyos :: pigeon pea * kadyot :: upward thrust or stab, jerk * kagalkal :: whirring sound * kagampan :: maturity of pregnancy * kagang :: hard soil ++ hard, overdried * kagaskas :: rattling sound * kagat ------UM: kumagat,, kumakagat, kakagat ------IN: kagatin, kinagat, kinakagat, kakagatin --------: to bite :: bite {der Biss} :: (pakagat) bait {der Koeder} T1) Kumagat siya sa aking bayabas. E1) She took a bite off my guava. * kagaw :: germs, bacteria {der Keim} * kagingking :: tinkling sound * kagkag :: scratching to relieve the itch ++ spread out [wings]

* kagod :: grating sound * kagugkog :: sound of thunder, explosion * kagungkong :: clamor * kagyat ++ instantly, immediate * kaha -------I: ikaha, ikinaha, ikinakaha, ikakaha --------: to put in a box :: pack [cigarettes] {die Packung} * kahawig ++ similar, resemble, look-alike * kahel :: an orange tree * kahera :: cashier > kahero {der Kassierer} * kahig ------UM: kumahig,, kumakahig, kakahig ------IN: kahigin, kinahig, kinakahig, kakahigin ------AN: kahigan, kinahigan, kinakahigan, kakahigan --------: to scratch off :: scratching off a loose surface, as soil scratched off by chickens T1) Kumahig ng lupa ang manok. E1) The chicken scratched the ground. T2) Kahigin mo ang mga dahong nahulog sa lupa. E2) Rake the leaves off the ground. * kahiman ++ although * kahit ++ although, even if, inspite of * kahinatnan :: upshot * kahol ------UM: kumahol --------: to bark [dog] :: bark of a dog {das Bellen}

T1) Kumakahol ang aso. E1) The dog is barking. * kahon :: box, crate, drawer of a table {die Kiste} * kahoy ---MA-NG: mangahoy, nangahoy, nangangahoy, mangangahoy --------: to gather wood [forest] :: wood, lumber {das Holz} :: tree {der Baum} :: (kakahuyan) woodland ++ (makahoy) wooden * kahulugan -----MAG: magngahulugan $ --------: to signify :: meaning, significance {die Bedeutung} :: (talahuluganan) glossary, vocabulary ++ (makahulugan) expressive ++ (singkahulugan) synonym > kasingkahulugan * kaila -----MAG: magkaila, nagkaila, nagkakaila, magkakaila -------I: ikaila, ikinaila, ikinakaila, ikakaila --------: to deny, to profess ignorance of ++ unknown, hidden, secret T1) Huwag kang magkaila na ikaw ay may asawa na. E1) Don't deny that you are already married. T2) Ikaila mo kaya na ikaw ay hindi na binata? E2) Will you deny that you are no longer a bachelor? * kailan ++ when? > kaylan, kelan {wann} ++ (kahit kailan) any time ++ (kailanman) whenever ++ (magpakailanman) forever ++ (kamakailan) lately * kailangan ---MA-NG: mangailangan, nangailangan, nangangailangan, mangangailangan ------IN: kailanganin, kinailangan, kinakailangan, kakailanganin --------: to need MAGSIPAG: magsipangailangan --------: to need [plural] :: needs

:: (pangangailangan) necessity, requirement ++ need, ought, must, necessary T1) Kailangan mo ba ito? E1) Do you need this? * kain ------UM: kumain,, kumakain, kakain ------IN: kainin, kinain, kinakain, kakainin -------I: ikain, ikinain, ikinakain, ikakain --------: to eat ---MAGPA: magpakain, nagpakain, nagpapakain, magpapakain ---PA-IN: pakainin, pinakain, pinakakain, pakakainin --------: to feed ----MANG: manginain --------: to graze ------MA: makain, nakain, nakakain, makakain ----MAKA: makakain, nakakain, nakakakain, makakakain --------: to be able to eat ---MAGPA: magpahain $ --------: to set the table :: eating :: (kainan) banquet, restaurant :: (pagkain) food {das Essen} :: (kakanan) dining room ++ (makakain) edible T1) Kumain siya ng marami kagabi. E1) She ate a lot last night. T2) Kainin mo na ang letson. E2) Eat the roasted pig. T3) Huwag ninyong kainin ang pagkain nila. E3) Don't eat their food. * kaing :: woven bamboo basket * kaingin :: slash and burn agriculture {die Brandrodung} :: (kaingero) slash and burn farmer * kait -------I: ikait --------: to withhold, to deny, to refuse * kaka :: name for eldest uncle or aunt :: name of eldest sibling * kakab :: notch ++ hollow, empty

* kakabit :: a fish * kakak ------UM: kumakak --------: to cackle * kakalot :: nudist * kakanggata :: first undiluted coconut milk :: gist, substance, essence * kakas ------UM: kumakas --------: to rasp {raspeln} :: abrasion * kakaw :: cocoa * kakawag :: a fish * kakayod ------UM: kumakayod --------: to work hard * kaki :: khaki ++ khaki * kako ++ I said, as I say [wika ko] * kala ------UM: kumala --------: to gargle :: bowl :: pulley :: tortoise * kalaba :: white spots on the eyeball, cataract * kalabasa :: pumpkin, squash * kalabit ------UM: kumalabit,, kumakalabit, kakalabit ------IN: kalabitin, kinalabit, kinakalabit, kakalabitin

--------: to touch with a finger :: touching with the tip of the finger :: (kalabitan) trigger T1) Huwag kang mangalabit ng hindi mo kakilala. E1) Don't touch anyone you don't know. T2) Kalabitin mo si Maria para gumising na siya. E2) Touch Maria so she will get up from sleep. * kalabog :: crashing sound from a fallen body * kalaboso -------I: ikalaboso, ikinalaboso, ikinakalaboso, ikakalaboso --------: to imprison :: prisoner T1) Ikinalaboso siya ng pulis. E1) The police imprisoned him. * kalabukab :: a water snake * kalabyang :: a bat * kaladkad ------UM: kumaladkad ------IN: kaladkarin --------: to drag :: dredge net, act of dragging * kalag ------IN: kalagin, kinalag, kinakalag, kakalagin ------AN: kalagan --------: to untie, to undo ++ untied, loosened * kalaghala :: phlegm * kalagkag :: gargle, hard scratching * kalahay :: fervent desire :: loud shriek * kalakal ------IN: kalakalin, kinalakal, kinakalakal, kakalakalin --------: to commercialize

-MAKIPAG: makipagkalakalan --------: to trade :: merchandise, commerce, goods > kalakalan :: (mangangalakal) businessman ++ (pangalakal) commercial, having to do with business ++ (pangkalakal) mercantile * kalakyan :: adult male water buffalo * kalam :: remorse, feeling of hunger * kalamansi :: a citrus fruit * kalamay :: confection made with flour, coconut milk and sugar * kalamba :: kind of large jar * kalambigas :: gold bracelet with three strands * kalambigi :: bracelet * kalambre :: cramp * kalamidad :: calamity * kalamkam :: tingling sensation * kalamnan :: substance * kalampag ------UM: kumalampag --------: to bang :: clanking noise * kalamunding :: a citrus fruit * kalamyas :: a sour fruit

* kalan :: stove * kalandak ---MA-NG: mangalandakan --------: to boast, to brag, to speak of with pride :: act of boasting, spreading rumors * kalandong :: awning, arbor * kalandra :: bier, hearse * kalang :: wedge > pangalang * kalangay :: cockatoo * kalangkang :: disorderly pile * kalangkaw :: a fish * kalansay :: skeleton * kalansing :: jingling sound * kalantari :: idle gossip * kalantas :: a tree * kalantis :: swishing sound * kalantog :: rattling sound * kalap ---MA-NG: mangalap ------IN: kalapin --------: to recruit :: log, lumber * kalapa :: careful consideration

* kalapati :: dove, pigeon * kalapato :: a fish * kalapay :: tassel, fin * kalapnit :: species of small bat * kalas ------UM: kumalas,, kumakalas, kakalas --------: to break away from, to untie -----MAG: magkalas, nagkalas, nagkakalas, magkakalas ------IN: kalasin, kinalas, kinakalas, kakalasin --------: to rip apart, to cancel ++ detached, disconnected T1) Kumalas siya sa kaniyang barkada. E1) He broke away from his clique. T2) Kalasin mo ang tinahi. E2) Rip apart what has been sewed. * kalasag :: coat of arms, shield * kalasaw :: wriggling movement * kalasing :: clinking sound * kalat ------UM: kumalat -----MAG: magkalat, nagkalat, nagkakalat, magkakalat -------I: ikalat ---MAGPA: magpakalat, nagpakalat, nagpapakalat, magpapakalat --------: to scatter, to sprawl :: litter, disorder :: (pagkalat) circulation :: (pagpapakalat) scattering ++ sporadic, scattered ++ (magkalat) widespread * kalatas :: written message, letter * kalatis :: sound, noise

* kalatkat :: act of spreading out * kalatog :: knocking sound * kalatong :: small drum, clash * kalatsutsi :: a tree * kalaw :: a bird * kalawang :: rust ++ (kalawangin) rusty * kalawat -------I: ikalawat --------: to tie to a stake * kalawili :: accord, harmony * kalawkaw ------UM: kumalawkaw --------: to stir with a stick * kalay ++ with weak knees * kalaykay ------IN: kalaykayin --------: to rake :: rake * kalbit ------IN: kalbitin --------: to touch, to pluck :: light touch * kalbo :: (pagkakalbo) baldness ++ bald, hairless > panot, bokal * kaldo :: broth :: (kaldero) pot, kettle :: (kaldereta) meat stew * kalesa :: horse-drawn rig or chaise

:: a vine * kali :: peace ++ quiet * kalibkib :: copra * kalibre :: caliber, capacity * kalidad :: quality * kaligay :: a snail * kaligkig ------UM: kumaligkig,, kumakaligkig, kakaligkig ---MA-NG: mangaligkig, nangaligkig, nangangaligkig, mangangaligkig $ --------: to shiver from the cold :: shiver * kalikol :: probe * kalikot ------IN: kalikutin, kinalikot, kinakalikot, kakalikutin --------: to poke and stir ------AN: kalikutan --------: to prank :: slender tube to crush and mix buyo :: act of poking in a hole T1) Huwag mong kalikutin ang ilong mo. E1) Don't poke your finger in your nose. * kalilya :: catheter * kalindaryo :: calendar > kalendaryo * kaling :: steering handle, rudder, tiller * kalinga :: support, patronage, refuge; solicitude * kalingkingan :: little finger * kalipkip * kaliskis ------AN: kaliskisan, kinaliskisan, kinakaliskisan, kakaliskisan --------: to scale :: scales [fish] ++ (makaliskis) scaly T1) Makakaliskisan mo ba ang isda? E1) Can you scale the fish? * kaliwa ------IN: kaliwain, kinaliwa, kinakaliwa, kakaliwain --------: to use the left hand, to double cross ---MAGPA: magpakaliwa --------: to go left ---MA-NG: mangaliwa --------: to double cross ++ left-hand, left, left-side ++ (kaliwete) left-handed * kalkal ------UM: kumalkal --------: to scratch * kalma ------UM: kumalma --------: to abate ---MAGPA: magpakalma --------: to be calm :: (kalmante) sedative > pampakalma ++ calm, quiet * kalmos :: scratch * kalmot ------UM: kumalmot ------IN: kalmutin --------: to scratch, to paw :: harrow * kalog ------UM: kumalog,, kumakalog, kakalog --------: to rattle, to shake -----MAG: magkalog, nagkalog, nagkakalog, magkakalog -------I: ikalog, ikinalog, ikinakalog, ikakalog ------IN: kalugin, kinalog, kinakalog, kakalugin --------: to rattle or shake the contents of a box or bottle ---MA-NG: mangalog

--------: to tremble, to quiver, to shake :: (ngalog) extreme weakness, fatigue ++ wobbly, shaky, mentally unbalanced T1) Kumalog ang bola sa loob ng kahon. E1) The ball rattled in the box. T2) Huwag mong kalugin ang itlog sa kahon. E2) Don't shake the eggs in the box. * kalong ------UM: kumalong,, kumakalong, kakalong -----MAG: magkalong, nagkalong, nagkakalong, magkakalong ------IN: kalungin, kinalong, kinakalong, kakalungin -------I: ikalong, ikinalong, ikinakalong, ikakalong --------: to hold on one's lap, to take on the lap :: lap > kalungan ++ held in one's lap T1) Kumalong ang bata sa kandugan ng nanay niya. E1) The child sat on his mother's lap. T2) Kalungin mo ang bata. E2) Take the child on your lap. * kalos ++ shaky * kalsado :: footwear :: (kalsador) shoehorn * kalsonsilyo :: briefs, undershorts > karsonsilyo * kaltas ------UM: kumaltas --------: to remove, to delete ------IN: kaltasin --------: to deduct, to subtract, to lay off ++ removed, detached, canceled * kalubkob :: coating on vegetables [onion] * kalugkog :: muffled sound, distant roll of thunder * kaluluwa :: soul, spirit ++ (pangkaluluwa) spiritual * kalumata ---MA-NG: mangalumata

--------: to have rings around the eyes :: dark rings around the eyes from lack of sleep * kalumbibit :: a vine * kalumpang :: a tree * kalumpit :: a tree * kalupkop -----MAG: magkalupkop ------AN: kalupkupan --------: to overlay :: metal hoop, inlay, overlay * kaluskos ------UM: kumaluskos --------: to crackle :: rustling sound * kalutkot :: act of searching through contents * kalya :: fruit basket * kalye :: street :: (kalyehon) lane, alley :: (kalyehero) loiterer {der Herumtreiber} * kalyo :: corn [feet] > lipak ++ (kalyuhin) horny * kalyos :: a dish * kama 1 :: bed > katre :: (pangama) something for bed use * kama 2 ++ well adjusted * kama 3 :: touching something dirty * kamagong :: mahogany

* kamal ------IN: kamalin --------: to knead :: large handful, kneading of dough * kamalig :: warehouse, granary * kamandag :: poison, venom {das Gift} T1) May kamandag ang ahas. E1) The snake has poison. * kamanyang :: frankincense * kamao :: back of the hand, fist * kamara :: legislative chamber :: camera * kamarera :: chambermaid :: (kamarero) waiter * kamarin :: small storehouse * kamarote :: stateroom * kamas ++ mashed with the hands * kamatis :: tomato * kamatsile :: a tree * kamay -----MAG: magkamay, nagkamay, nagkakamay, magkakamay ------IN: kamayin, kinamay, kinakamay, kakamayin --------: to use the hand --MAG-AN: magkamayan, nagkamayan, nagkakamayan, magkakamayan -MAKIPAG: makipagkamay ------AN: kamayan, kinamayan, kinakamayan, kakamayan

--------: to shake hands :: hand :: (kamayan) using hands in eating :: (pagkamay) handshake ++ (pang-kamay) manual * kambal :: twins * kambil :: spool * kambing :: goat * kambiyo ------UM: kumambiyo,, kumakambiyo, kakambiyo -------: to shift gears :: gears * kambog :: splashing sound * kambyo -----MAG: magkambyo --------: to change gears :: gear shift * kamero :: sheep * kami ++ we, us [exclusive the person spoken to] * kamiging :: species of yam * kaminero :: street cleaner * kamisadentro :: long-sleeved shirt * kamisatsina :: outside shirt * kamiseta :: undershirt, t-shirt * kamisola :: lady's shirt dress * kamison :: chemise

* kamit -----MAG: magkamit, nagkamit, nagkakamit, magkakamit ------MA: makamit, nakamit, nakakamit, makakamit ------IN: kamitin, kinamit, kinakamit, kakamitin ------AN: kamtan $ --Pas: makamtan, nakamtan, nakakamtan, makakamtan --------: to obtain, to gain, to get an award, to attain :: (pagkakamit) acquisition ++ (makakamit) obtainable T1) Nais niyang magkamit ng gantimpala. E1) She wants to get a reward. T2) Huwag mong kamitin ang hindi nararapat sa iyo. E2) Don't gain something you don't deserve. * kamkam ------UM: kumamkam --------: to claim without rights * kamot ------UM: kumamot,, kumakamot, kakamot -----MAG: magkamot, nagkamot, nagkakamot, magkakamot ---MA-NG: mangamot, nangamot, nangangamot, mangangamot ------IN: kamutin, kinamot, kinakamot, kakamutin --------: to scratch :: (pangamot) scratching device T1) Kumamot na lang siya ng ulo. E1) He just scratched his head. T2) Magkamot ka na lang ng ulo. E2) Just scratch your head. T3) Mangamot ka na lang ng pusa. E3) Just scratch a cat. * kamote :: sweet potato * kamoteng-kahoy :: cassava or tapioca plant * kampana :: bell :: (kampanaryo) bell tower * kampang :: swaying motion in walking

* kampante ++ unconcerned * kampanya ------UM: kumampanya --------: to campaign :: campaign * kampeon :: champion :: (kampeonato) championship > pagkakampeon * kampi ------UM: kumampi,, kumakampi, kakampi ------AN: kampihan, kinampihan, kinakampihan, kakampihan --------: to take sides :: (kakampi) ally :: (pagkampi) bias, favoritism T1) Kumampi siya sa akin. E1) She took my side [pertaining to an argument]. * kampilan :: sabre * kamping :: languor, weariness * kampit :: small kitchen knife * kampo -----MAG: magkampo, nagkampo, nagkakampo, magkakampo --------: to encamp :: camp, field :: (kamposanto) cemetery * kampon :: disciple, follower * kamuhi ------AN: kamuhian --------: to detest, to hate * kamumo :: small bee * kamutihan :: a fish * kamya

:: ginger * kamyas : a sour fruit * kana -------I: ikana --------: to set a trap ------AN: kanaan --------: to fix in place, to adjust, to set a trap :: exertion, effort :: (kanaan) fistfight, quarrel ++ fixed, in place * kanaghala :: phlegm * kanal -----MAG: magkanal, nagkanal, nagkakanal, magkakanal --------: to groove :: canal ++ (kanalado) grooved * kanan ------UM: kumanan --------: to make a right turn ++ right [side] * kanape :: sofa * kanaryo :: canary * kanasta :: canasta, hamper * kanaw ++ diluted, dissolved * kandabulol -----MAG: magkandabulol --------: to be tongue tied, to be at a loss for words * kandado :: padlock, lock > seradura * kandalapak :: prostitute * kandang :: wingspread of birds * kandanggaok :: heron * kandarapa :: a bird * kandelabro :: candelabrum * kandelero :: candlestick * kandi :: estrus * kandidato :: candidate :: (pagkakandidato) candidacy > kandidatura * kandila :: candle > kandela {die Kerze} * kandili :: caring for the poor, protection * kandirit :: hop, jump * kandos :: a squash * kanduli :: a fish * kandungan :: lap > kandongan ++ (kandong) held on the lap of a skirt * kanduro :: a bird * kanela :: cinnamon * kangay :: wedding party * kangga :: sled like cart * kanggreho :: crab

* kanggrena :: gangrene * kangkan ++ of the same clan or group * kangkang :: yelping sound of dogs * kangkong :: swamp cabbage, watercress * kaniguan :: fortune, good luck * kanila ++ their, theirs * kanin :: cooked rice :: (kakanin) cake, tidbits, dainties, sweetmeats * kanina ++ a little while ago, earlier * kanipay :: poison ivy * kanita ++ yours and mine, of the two of us, possessive form of kata * kanling :: pantry * kanlong ------UM: kumanlong,, kumakanlong, kakanlong ------AN: kanlungan -------I: ikanlong, ikinanlong, ikinakanlong, ikakanlong --------: to hide from view, to shelter :: (kanlungan) shelter ++ sheltered T1) Kumanlong siya sa ilalim ng puno. E1) He took shelter under the tree. T2) Ikanlong mo ang mga damit sa silong ng bahay. E2) Hide the clothes under the house. * kanluran ++ western, west, occidental

* kanos :: odor of burnt food * kansaw ------MA: makansaw --------: to be moved [water] * kanselado ++ cancelled * kansing :: gold brooch * kansog :: gurgling sound * kansora :: species of banana * kansot :: jerk, jerking * kansusuwit :: halfbeak fish * kanta ------UM: kumanta,, kumakanta, kakanta -----MAG: magkanta, nagkanta, nagkakanta, magkakanta ------IN: kantahin, kinanta, kinakanta, kakantahin --------: to sing :: song :: (manganganta) singer > kantor T1) Kumanta ka sa aking kaarawan. E1) Sing on my birthday. T2) Kantahin mo ang aking paboritong awitin. E2) Sing my favorite song. * kantero :: mason > masonero :: (kanterya) masonry * kanti :: light tap * kantidad :: quantity * kantina :: snack bar :: metal flask for carrying liquids * kantiw

:: light touch * kantiyaw ------UM: kumantiyaw --------: to boo, to heckle ------AN: kantiyawan --------: to joke, to tease :: banter, joking :: (tagakantiyaw) barracker * kanto :: street corner, cornerstone :: chant * kantod ------UM: kumantod --------: to limp :: limping * kantog :: tottering * kantonero :: loafer * kantot -----MAG: magkantot, nagkantot, nagkakantot, magkakantot ------IN: kantutin, kinantot, kinakantot, kakantutin --------: to copulate * kanturi :: a clam * kanugnog :: suburb ++ adjoining, suburban * kanugtog :: a bird * kanulo :: betrayal * kanuping :: a fish * kanya ++ his, her, hers [possessive of siya] > kaniya * kanyamaso :: canvas * kanyang :: strut * kanyod :: movement of the male body in coitus * kanyog :: jerky movement * kanyon ---MA-NG: manganyon --------: to bombard :: cannon :: (manganganyon) gunner * kaoba :: mahogany * kaon ------UM: kumaon --------: to fetch someone * kaong :: a palm tree * kapa ------UM: kumapa,, kumakapa, kakapa ------IN: kapain, kinapa, kinakapa, kakapain --------: to grope, to search for :: cape, layer of dirt or fat on the top of liquids T1) Kumapa siya sa dilim. E1) He groped in the dark. T2) Kapain mo ang lente sa loob ng bahay. E2) Grope for the flashlight inside the house. * kapag ++ if, when, in case, whenever ++ (kapagdaka) as soon as, at once, immediately * kapak :: a fish * kapal :: thickness :: creature :: (Maykapal) Creator ++ created ++ (makapal) thick * kapalang ++ inexact

* kapanabay ++ concomitant * kapansanan :: inconvenience, injury, accident * kapararakan :: use, value, advantage * kapas ++ capable, enough * kapasidad :: capacity * kapatas :: foreman * kapatid :: brother or sister, sibling :: (kinakapatid) godbrother, godsister :: (kapatiran) fraternity, brotherhood > pagkamagkapatid ++ (pangkapatid) brotherly ++ (pangkapatiran) fraternal * kapaw :: removal of scum off the surface of a liquid * kapay :: flapping of wings, swinging of arms * kape :: coffee :: (kapetirya) cafeteria :: (kapitera) coffee pot ++ brown color T1) Umiinom ako ng kape tuwing umaga. E1) I take coffee every morning. * kapilas :: shred * kapiling :: person close to oneself ++ near, at the side of * kapilya :: chapel :: (kapelyan) chaplain * kapilyuhan :: escapade, misbehavior, naughtiness

* kapingulan :: earlobe * kapiranggot :: very small piece * kapirangot :: wisp * kapis :: scallop * kapisanan :: club, organization, society * kapit ------UM: kumapit,, kumakapit, kakapit ------AN: kapitan --------: to hold, to grasp -----MAG: magkapit, nagkapit, nagkakapit, magkakapit --------: to join, to hold on to each other -------I: ikapit, ikinapit, ikinakapit, ikakapit --------: to attach to, to connect to :: (kapitan) holder, handle bar :: (pangapit) hands, something used to hold :: (kapitbansa) neighboring country :: (kapitbahay) neighbor :: (kapitbahayan) neighborhood ++ stuck, sticking T1) Kumapit siya sa akin. E1) He held on to me. T2) Ikapit mo ang kamay mo sa balikat ng bata. E2) Put your hand on the child's shoulder. T3) Magkapit kayo at baka kayo mahulog. E3) Hold on to each other's hands or you might fall. * kapital :: (kapitalista) capitalist :: (kapitalismo) capitalism :: (pangangapital) investing money * kapitan :: captain :: (kapitan del baryo) barrio captain * kapitolyo :: capitol * kapitulo :: chapter

* kapkap ------UM: kumapkap,, kumakapkap, kakapkap -----MAG: magkapkap, nagkapkap, nagkakapkap, magkakapkap ------IN: kapkapin, kinapkap, kinakapkap, kakapkapin ------AN: kapkapan --------: to frisk :: frisk T1) Kumapkap ka ng pera sa bulsa ko. E1) Frisk my pocket for some money. T2) Kapkapan mo ang bulsa ng nahuling magnanakaw. E2) Frisk the pocket of the thief who was arrested. * kaple :: a fish * kapok :: cotton tree * kapol :: smear, smudge * kapon :: castration :: castrated animal ++ castrated, gelded * kapookan :: center of a place * kapoot ------AN: kapootan --------: to hate, to abhor :: (kapootan) abhorrence, odium * kapos ++ insufficient, lacking, wanting * kapote :: raincoat * kapre :: folklore giant * kapritso :: caprice, whim, fancy * kapsa :: earthen jar * kapsula

:: capsule, cartridge * kapulawan :: loneliness * kapupunan :: complement * kapusukan :: impetuosity, incontinence * kaputsa :: hood * kapwa :: fellow human ++ kindred, both, equally [applied to one of a pair] T1) Kapwa sila magnanakaw. E1) They are fellow thieves. T2) Kapwa sila malakas. E2) They are equally strong. * kara 1 :: head side of a coin * kara 2 :: repeated stamping of feet * karag :: sound of heavy footsteps, restlessness * karaka ++ at once * karakot :: small handful * karakrus :: heads or tails, cointoss * karamelo :: caramel * karamtam :: garment * karang :: awning, nipa roofing, float :: coral reef, atoll * karangkang :: loud boasting :: a vine

:: spool, bobbin * karaniwan ++ ordinary, common, usual > pangkaraniwan * karapdap :: a tree * kararaan ++ recent * karatig ++ adjoining, neighboring * karatula :: sign board * karay :: tortoise shell * karayagan ++ more important, right side of * karayom :: needle :: (butas-katayom) eye of the needle * karbon :: coal, carbon * karburo :: carbide * kardelina :: goldfinch * kardinal :: cardinal > kardenal * kare-kare :: a dish * kareo :: testing cocks to see if they can fight * karera :: race, racing :: career, profession * kareta :: small cart :: (karetilya) pushcart, wheelbarrow * karete * karga -------I: ikarga ------AN: kargahan --------: to load :: load, burden, freight > kargo, kargamento :: (kargador) porter, baggage carrier :: (pagkakarga) shipment :: (pangkargada) freighter ++ carried, loaded > kargado * kari :: curry * karibal :: rival * karig :: gallop * karihan :: local restaurant * karikatura :: caricature :: (karikaturista) cartoonist * kariktan :: effulgence, magnificence * karil :: rail, track * karilyo :: shadow play * karilyon :: carillon * karimlan ++ murky {finster} * karimot ------UM: kumarimot --------: to scamper {huschen} * karinderya :: small store where food is served * karinyo :: affection * karit

:: sickle, scythe * kariton :: cart * kariwasaan :: riches, wealth * karnabal :: carnival, fair * karne :: meat :: (karne norte) corned beef :: (magkakarne) butcher > karnisero ++ (makarne) meaty T1) Gusto mo ba ng karne? E1) Will you have meat? * karo :: hearse :: chariot * karos :: recklessness * karosa :: float in a parade * karot :: carrots * karpentero :: carpenter > karpintero * karsel :: jail * karta :: map, playing cards, letter * kartel :: handbill * kartelon :: placard * kartera :: portfolio, wallet * kartero :: mailman, postman * kartilago

:: gristle * kartilya :: primer book * kartolina :: cardboard, bristol board > kartulina * karton :: pasteboard, binder's board * kartutso :: cartridge * karubduban :: intensity of a fire * karugtong :: continuation, sequel * karwahe :: carriage * kasa :: house, firm :: covering bet :: (kasera) landlady :: (kasero) landlord :: (kasador) man in charge of placing bets in cockfighting ++ cocked and ready to fire > kasado * kasab :: movement of the jaw in eating * kasag :: sound of heavy footsteps * kasal -----MAG: magkasal, nagkasal, nagkakasal, magkakasal ---MAGPA: magpakasal, nagpakasal, nagpapakasal, magpapakasal -------I: ikasal, ikinasal, ikinakasal, ikakasal ---PA-AN: pakasalan, pinakasalan, pinapakasalan, papakasalan --------: to marry :: wedding > kasalan ++ (kasado) married * kasalanan :: fault, sin :: (pagkakasala) guilt :: (maykasalanan) culprit

* kasalukuyan ++ at the present time * kasaykasay :: jinx {der Ungluecksbringer} :: a bird * kaserola :: casserole, pan * kasi :: dear, loved one ++ because * kasilyas :: toilet, restroom or comfort room * kasim :: back portion of a pig * kasindap :: a tree * kasisung :: a fish * kasiya :: (kasiyahan) satisfaction, pleasure ++ sufficient, enough, adequate, fit * kaskabel :: jingle bell * kaskaho :: gravel * kaskas :: spurt, rush :: (kaskasero) speed maniac ++ scraped off * kasko :: long river boat with sheltering roofings at either end * kaslag :: canopy, awning * kaslog :: rumbling of the bowels * kasmod :: puckering of the nose

* kaso ------AN: kasuhan, kinasuhan, kinakasuhan, kakasuhan --------: to sue :: case in court, disagreement * kasta :: breed, caste * kastanyas :: chestnut * kastanyetas :: castanets * kastigo :: punishment ++ (kastigado) punished * Kastila :: Spanish * kastilyo :: castle * kasubha :: a herb * kasukat :: proportion, dimension ++ proportional * kasukdulan :: climax ++ utmost, extreme * kasuy :: cashew nuts * kata 1 ++ the two of us ++ (kata na) let's go * kata 2 :: fiction, make-believe :: start of bubbling of boiled rice * kataba :: a fish * katabay :: slow, careful

* katad :: animal skin, leather :: (mangkakatad) tanner * kataga :: grammatical particle, word * katakumba :: catacomb * katal ---MA-NG: mangatal, nangatal, nangangatal, mangangatal --------: to tremble * katala :: white parrot * katalaguhayan :: enduring courage * katalogo :: catalog * katam :: carpenter's planer * katang ------AN: katangan --------: to put a support under :: support, stand :: a crab * katangian :: characteristic * katarata :: cataract * kataro :: catarrh * katas :: sap, juice {der Saft} :: (pagkamakatas) succulence ++ (makatas) juicy * katastro :: list of real properties in a town * katawan ------UM: kumatawan,, kumakatawan, kakatawan --------: to personify

--IPA: ipakatawan ---MAGPA: magpakatawan --------: to depute ------IN: katawanin --------: to impersonate :: body {der Koerper} :: (kinatawan) representative, delegate :: (pangangatawan) physique ++ (pangkatawan) physical * katay -----MAG: magkatay, nagkatay, nagkakatay, magkakatay ------IN: katayin, kinatay, kinakatay, kakatayin --------: to butcher, to cut into slices [meat], to slaughter :: slice of meet, butchering :: (mangangatay) butcher T1) Magkatay ka ng manok para sa fiesta. E1) Slaughter some chicken for the fiesta. T2) Katayin mo na ang baka. E2) Slaughter the cow now. * katedral :: cathedral * katesismo :: catechism * katha ------UM: kumatha --------: to compose :: literary composition :: (kumatha) composer :: (mangangatha) novel * kati ------UM: kumati --------: to itch :: lowtide :: itch ++ (makati) itchy, scratchy * katig ------UM: kumatig --------: to favor, to back :: outrigger, support * katipaw :: a quail * katiting :: particle ++ tiny

* katkat ------UM: kumatkat --------: to efface ++ blotted out, erased * katmon :: a tree * katok ------UM: kumatok,, kumakatok, kakatok ------IN: katukin, kinatok, kinakatok, kakatukin --------: to knock [door] :: sharp knock or rap * katoliko :: catholic :: (katolisismo) catholicism * katon :: primer spelling book * katsa :: muslin cloth * katsang :: empty boasting * katsarita :: a fish * katsaro :: worthless thing, broken piece of earthenware * katsot :: a fish * katuwiran ---MA-NG: mangatwiran, nangatwiran, nangangatwiran, mangangatwiran --------: to plead :: reason, argument > katwiran ++ (makatwiran) rational, reasonable, just * katuyot :: a fish * katyaw :: cockerel * kawa :: big kettle

* kawad :: wire * kawag ------UM: kumawag --------: to wiggle 2----MAG: magkakawag, nagkakawag, nagkakakawag, magkakakawag --------: to thrash about :: movement of hands, feet or wings * kawal :: soldier :: (pangkawal) military * kawali :: frying pan, wok * kawan :: herd, flock * kawang :: crack ++ detached, apart * kawas :: forgiveness, emancipation ++ freed * kawasa :: endurance of something bad * kaway ------UM: kumaway,, kumakaway, kakaway ------AN: kawayan --------: to wave with the hand :: waving of the hand > wayway T1) Kumaway siya sa akin bago siya umalis. E1) He waved at me before he left. T2) Kawayan mo si Ana. E2) Wave at Ana. * kawayan :: bamboo * kawil :: fish hook * kawing :: link of a chain * kawit ------UM: kumawit,, kumakawit, kakawit

------MA: makawit, nakawit, nakakawit, makakawit -----MAG: magkawit, nagkawit, nagkakawit, magkakawit -------I: ikawit, ikinawit, ikinakawit, ikakawit ------IN: kawitin, kinawit, kinakawit, kakawitin --------: to hook :: hook :: (pangawit) hook used for picking fruits T1) Kumawit ang pantalon niya sa pako. E1) His trousers got hooked on the nail. T2) Magingat ka sa paglalakad at baka makawit ang pantalon mo sa pako. E2) Be careful as you walk or your trousers might get hooked on the nail. T3) Ikawit mo ang alambre sa pako. E3) Hook the wire on the nail. * kawkaw -----MAG: magkawkaw --------: to play with water with the hands :: dipping of the hand in liquid :: barking of a dog * kawot :: ladle * kay 1 ++ to, from, for > kina * kay 2 ++ how [exclamation] T1) Kay ganda! E1) How beautiful! * kaya --Pas: ipakakaya --------: to enable :: competence, ability :: (kakayahan) afford, capacity, resource ++ perhaps, maybe, so, that's why, therefore T1) Hindi ka mabait kaya ayoko sa iyo. E1) You are not good, therefore, I don't like you. * kayag ----MANG: mangkayag ------IN: kayagin, kinayag, kinakayag, kakayagin --------: to invite, to induce :: invitation, inducing T1) Mangkayag ka ng pupunta sa palengke. E1) Invite someone to go with you to to the market.

T2) Kayagin mo si Maria manood ng sine. E2) Invite Maria to watch a movie. * kayakas :: fallen dried leaves :: kind of fishing net * kayas ------AN: kayasan --------: to scrape off nodes * kayat :: trickling * kayawa :: disease of the spleen * kayimito :: star-apple > kaymito, kaimito * kaykay ------UM: kumaykay --------: to scratch the soil [chicken] * kayo 1 ++ you [plural] * kayo 2 :: cloth, fabric * kayod ------UM: kumayod,, kumakayod, kakayod ------IN: kayurin, kinayod, kinakayod, kakayurin --------: to scrape, to grate :: grating, scraping :: (pangayod) device used for grating or scraping ++ scraped T1) Kumayod kami ng niyog. E1) We scraped the coconut. T2) Kayurin mo ang niyog. E2) Scrape the coconut. * kayog ++ lopsided * kaypala ++ perhaps * kayrel :: watch chain * kaysa

++ than, more than * kayugkog :: sound of thunder * kayumad :: young of head louse * kayumkom :: clenched fist * kayungkong ++ carried close to the chest * kayuyo :: belly, abdomen * keha :: complaint, grumble * kelot :: boy * kendeng :: exaggerated wiggling of the hips * kerida :: mistress :: (kerido) lover, darling * keso :: cheese * ketong :: leprosy :: (ketongin) leper * kiay :: swaggering movement * kibal :: string bean :: warping * kibit :: jerk, twitch, shrug of the shoulders * kibkib ------IN: kibkibin --------: to gnaw * kibo ------UM: kumibo,, kumikibo, kikibo --Akt: maikibo

------IN: kibuin, kinibo, kinikibo, kikibuin --------: to talk, to move, to stir, to break the silence with someone by talking :: motion, movement :: breaking of silence T1) Kumibo ka naman diyan. E1) Say something. T2) Kibuin mo ang nalulungkot na bata. E2) Talk to the lonely child. * kibot :: throb, pulsation * kidkid -----MAG: magkidkid --------: to wind on a roll :: spool > kidkiran {die Rolle} * kidlat ------UM: kumidlat,, kumikidlat, kikidlat --------: to flash as of lightning :: lightning > lintik T1) Kumidlat kagabi. E1) There was lightning last night. * kigting :: a fish * kiim :: iron tongs * kikel :: carpenter's file > kikil {die Feile} * kikig ------UM: kumikig --------: to clean the ears * kikiro :: a fish * kikiyo :: a bird * kikyam :: fried meat loaf sandwich * kilabot ---MA-NG: mangilabot, nangilabot, nangingilabot, mangingilabot --------: to appall {erschrecken} :: goose bumps, gooseflesh > pangilabot :: terror, fear :: (pangingilabot) tingle {das Kribbeln}

* kilala -----MAG: magkilala, nagkilala, nagkikilala, magkikilala ------MA: makilala, nakilala, nakikilala, makikilala ------IN: kilalanin, kinilala, kinikilala, kikilalanin $ --------: to know, to meet, to become acquainted --IPA: ipakilala, ipinakilala, ipinakikilala, ipakikilala --------: to present something ---MAGPA: magpakilala --------: to characterize :: (kakilala) acquaintance :: (pag-kilala) acknowledgement :: (pagka-kilala) prestige, reputation :: (tagapagpakilala) toastmaster {der Zeremonienmeister} ++ famous, well-known, acquainted with another ++ (kinikilala) reputed T1) Magkakilala silang dalawa. E1) They happen to know each other. T2) Ipinakikilala ko sa iyo ang aking ina. E2) I would like you to meet my mother. * kilatis :: carat * kilaw :: raw meat ++ juvenile, youthful * kilay :: eyebrow {die Augenbraue} * kilib :: ticklish feeling * kilig ----MANG: mangkilig ------IN: kiligin, kinilig, kinikilig, kikiligin --------: to shudder, to shiver, to chill :: tremble, shudder T1) Malamig sa labas, baka ka kiligin. E1) It is cold outside, you might shiver. * kilik -----MAG: magkilik, nagkilik, nagkikilig, magkikilig ------IN: kilikin, kinilik, kinikilik, kikilikin --------: to carry against the hips

T1) Kilikin mo ang bata. E1) Carry the child on your hip. * kilikid :: thread * kilikili :: armpit * kililing :: small bell * kiling ------UM: kumiling --------: to tilt, to incline :: inclination towards a side :: mane of a horse, twisted neck ++ (makiling) biased, inclined towards the side * kilis :: shrinking [wood] * kilit :: hunching of the shoulders * kiliti ------IN: kilitiin, kiniliti, kinikiliti, kikilitiin --------: to tickle :: ticklish feeling, tickle ++ (makilitiin) ticklish ??? kikiliti * kilo :: kilogram :: rafter of a roof ++ bent, crooked T1) Bigyan ninyo ako ng isang kilong patatas. E1) Give me one kilo of potatoes. * kilometro :: kilometer * kilos ------UM: kumilos --------: to act, to behave, to be active ---MAGPA: magpakilos --------: to mobilize :: movement, motion, behavior, attitude, manner > kilusan * kiluwa :: powdered mustard

* kilya :: keel * kilyong :: a fish * kimaw ++ with a defective arm or hand, clumsy * kimbot :: throb, slight muscular spasm, twitch * kimi ---MA-NG: mangimi --------: to feel shy ++ shy, bashful > ngimi * kimiko :: chemist :: (kimika) chemistry ++ chemical * kimis :: subordinate person ++ squeezed in the fist * kimkim ------IN: kimkimin --------: to clench ++ held in the fist * kimot :: handicraft :: unconscious movement of the hand or feet by a seated person * kimpal :: lump, clod * kimpay ++ crippled in hands or feet * kimpot :: shrimp trap ++ narrower than usual * kinanda :: a rice * kinang :: shine ++ (makinang) glittering * kindat

:: wink [eye] * kinday :: strut * kingke :: wick lamp * kini :: a fish * kinig ------MA: makinig, nakinig, nakikinig, makikinig ---PA-AN: pakinggan, pinakinggan, pinapakinggan, papakinggan $ --------: to listen :: something heard :: (makinig) attention :: (tagapakinig) listener T1) Makinig ka sa iyong mga magulang. E1) Listen to your parents. * kinina :: quinine * kinis :: polish, smoothness ++ (makinis) smooth, fine * kinsena :: fortnight * kinsenera :: debutante ball * kinsikinsi :: balustrade, spokes * kintab :: gloss, glaze, polish :: (kakintaban) glossiness ++ (makintab) shiny * kintal -------I: ikintal --------: to seal * kintay ++ coagulated * kintsay :: Chinese celery

* kiosko :: kiosk > kiyosko * kipit :: money stolen in small amounts * kipkip -----MAG: magkipkip, nagkipkip, nagkikipkip, magkikipkip ------UM: kumipkip ------IN: kipkipin, kinipkip, kinikipkip, kikipkipin --------: to carry under the armpit, to carry with the arm pressed against the body :: (pakipkip) gift given in baptisms and confirmations ++ (nakahalukipkip) with forearms crossed close to body below the chest T1) Magkipkip ka ng diyaryo papuntang opisina. E1) Carry a newspaper on the way to the office. T2) Kipkipin mo ang diyaryo. E2) Carry the newspaper. * kipot -----MAG: magkipot, nagkipot, nagkikipot, magkikipot ------AN: kiputan --------: to make tighter, to narrow :: narrowness > kakiputan ++ (makipot) narrow, tight ++ (singkipot) as narrow as > kasingkipot T1) Kiputan mo ang daan. E1) Make the way narrow. T2) Magkipot ka ng daan. E2) You make the way narrow. * kirapo :: a fish * kirat :: scar on eyelid ++ with a squint in one eye * kiri :: flirt ++ coquettish, flirtatious * kirot ------UM: kumirot --------: to twinge :: stinging pain > pangingirot ++ (makirot) aching, painful

* kisa :: corn or other grains mixed with rice * kisame :: ceiling * kisap :: wink, blink * kisaw :: ruffling of water * kisay :: convulsions, death throes * kisig :: elegance > kakisigan ++ (makisig) handsome, dashing, elegant, well-dressed * kisiw :: bird trap * kiskis -----MAG: magkiskis, nagkiskis, nagkikiskis, magkikiskis ------UM: kumiskis,, kumikiskis, kikiskis ------IN: kiskisin, kiniskis, kinikiskis, kikiskisin -------I: ikiskis --------: to rub against a surface :: milling of rice :: friction > pagkikiskisan :: (kiskisan) ricemill, striking surface of a matchbox T1) Kumiskis ang magaspang na tela sa balat niya. E1) The rough cloth rubbed on his skin. T2) Ikiskis mo ang kutsilyo sa bato. E2) Sharpen the knife on the whetstone. * kislap ------UM: kumislap,, kumikislap, kikislap --------: to sparkle :: sparkle ++ (makislap) luminous, lustrous * kislig :: stiffening of the body * kislot ------UM: kumislot --------: to wriggle {sich winden} :: muscular movement

* kita 1 ------MA: makita, nakita, nakikita, makikita --------: to see, to find -----MAG: magkita, nagkita, nagkikita, magkikita --------: to see each other --IPA: ipakita --------: to show, to indicate -MAKA: makakita, nakakita, nakakikita, makakikita --------: to be able to see ---MAGPA: magpakita --------: to appear ++ seen, obvious ++ (tamo) You see! [nakita mo] ++ (maipakita) to be able to show to someone ++ (mapangitain) visionary T1) Nais nilang magkita mamayang gabi. E1) They want to see each other tonight. T2) Tamo, bagay sa iyo iyan! E2) See, this fits you! T3) Nakita mo ang aking kaibigan sa palengke. E3) I saw my friend in the market. * kita 2 ++ you to me [ko ka] * kita 3 ------UM: kumita,, kumikita, kikita ------IN: kitain, kinita, kinikita, kikitain --------: to earn :: earnings, salary, wage T1) Kumita siya ng malaki sa kompanya. E1) He earned a lot at the company. * kitang :: fishing line with many hooks :: a fish * kiti :: young chick :: ticklish feeling * kitid :: narrowness ++ (makitid) narrow * kitikiti :: mosquito larva > kikinsot, kikiyo * kitil ------UM: kumitil

------IN: kitlin $ --------: to nip off, to kill :: a fish * kiwa :: warp, wobbly condition ++ embarrassed, twisted, crooked * kiwit ++ bend, crooked, twisted * kiya :: manner of walking, characteristic gesture * kiyakis :: friction > kiyakos * kiyakoy :: dangling the feet * kiyamlo :: noodle dish with eggs * kiyang :: walking with the legs apart * kiyapo :: duckweed * kiyas :: physical posture, attitude * kiyaw :: swarming, wriggling movements * kiyay ++ with dislocated hips, lame * kiyeme ---MAGPA: magpakiyeme --------: to play hard to get, to pretend to dislike * klabe :: clue * klabete :: tack, small nail * klabiha :: peg * klarin :: bugle

:: (klarinete) clarinet * klaro :: white of an egg * klase :: class :: kind * klaustro :: cloister * klero :: clergy * klima :: climate, weather * klinika :: clinic * kliyente :: client * ko ++ I, my, mine * koadyutor :: curate * kobrador :: collector * kobransa :: money collected * kodak :: camera * kodigo :: code of laws or rules, cheat sheet * kokak ------UM: kumokak --------: to croak :: sound of frogs * koko :: kind of muslin * kokomo :: a fish * kola

:: trail of a dress :: glue, paste * kolado :: uninvited guest, gate crasher * kolehiyo :: college :: (kolehiyala) female collegian * kolekta ---MA-NG: mangolekta, nangolekta, nangongolekta, mangongolekta ------IN: kolektahin, kinolekta, kinokolekta, kokolektahin --------: to collect something, to gather :: collection T1) Mangolekta ka ng abuloy sa mga biktima ng bagyo. E1) Collect some financial assistance for typhoon victims. T2) Kolektahin mo ang tuyong dahon sa hardin. E2) Gather the dry leaves in the garden. * kolera :: cholera * koliko :: colic * kolitis :: spinach weed * kolonya :: colony * kolorete :: rouge * kolyar :: collar for animals, neck chain * komadre :: lady sponsor > kumadre, kumare * komadrona :: midwife * komandante :: commandant * kombento :: convent, rectory

* komedor :: dining room > kumedor :: (komida) meal * komedya :: comedy * komentarista :: commentator * komersyo :: business, trade ++ (komersiyal) commercial * kometa :: comet * komiko :: clown ++ comical > komika * komilyas :: quotation marks * komisaryo ++ commissary * komisyon :: commission * komoda :: chest of drawers * komodo ++ comfortable * kompadre :: male sponsor > kumpare * kompanya :: company * kompanyero :: colleague, companion * komparsa :: string band * kompermiso ++ Excuse me * kompetensya :: competition

* kompiyansa :: confidence, reliance, courage, firmness of opinion * kompleto ++ complete * komplot :: plot, scheme, conspiracy * komporme ++ agreeable * komprobante :: voucher * komprometido ++ engaged, pledged * kompromiso :: pledge, engagement, commitment * komunidad :: community, society :: (mankomunidad) commonwealth * komunismo :: communism :: (komunista) communist * komunyon :: communion * kondenado :: (pagkondena) condemnation {die Verurteilung} ++ condemned {verurteilt} * kondensada :: condensed milk * kondisyon :: condition, mood > kundisyon ++ (kondisyonal) conditional * kondoktor :: conductor in a public vehicle > kunduktor * kondol :: a gourd * koneho :: rabbit

* kongkreto :: concrete ++ made of cement * kongreso :: congress * konseho :: counsel, council :: (konsehal) councilor * konsilyo :: high council * konsiyensiya :: conscience * konsiyerto :: concert, agreement * konsorte :: escort, consort * konstabularyo :: constabulary * konsul :: consul :: (konsulado) consulate * konsulta -----MAG: magkonsulta --------: to refer :: consultation * konsumido :: (konsumisyon) exasperation > kunsumisyon ++ exhausted, exasperated * konsuwelo :: comfort * kontinente :: continent * kontodo ++ complete with, laden with * kontra ------IN: kontrahin --------: to oppose :: vote against, negative, opponent

* kontrabando :: smuggled goods * kontrabida :: villain, antagonist * kontrapeso :: counterweight * kontrata :: contract :: (kontratista) contractor * kontribusyon -----MAG: magkontribusyon, nagkontribusyon, nagkokontribusyon, magkokontribusyon --------: to contribute {beitragen} :: contribution {der Beitrag} * kontrobersiyal ++ controversial * konyo :: classy person, socialite * kopa :: cup, glass :: (kopita) small wine glass * kopla :: couplet * kopo :: sweep, winning all games * kopon :: group of friends, team > koponan * kopra :: dried coconut meat * kopya ------UM: kumopya,, kumokopya, kokopya ------IN: kopyahin, kinopya, kinokopya, kokopyahin --------: to copy :: copy T1) Kopyahin mo ang sulat ni Ana. E1) Copy the letter of Ana. * koral :: pen, corral

* kordero :: lamb * kordon :: cord, shoelace * korea :: machine belt, leash * Koreano :: Korean * koredor :: broker * koreo :: post, mail > koryo * korida :: bullfight :: routine * korkobado ++ humpbacked * korneta :: bugle * koro :: chorus, choir * korona :: crown, wreath :: (koronasyon) crowning * korse :: girdle, corset > korpinyo * kortadura :: cuttings * kortapluma :: pocketknife > kostapluma * korte :: shape :: judicial court * kortesa :: bark [tree] * korto :: short pants

* kortsetes :: hook and eye * kosido :: Spanish stew * kostal :: jute sack * kostas :: expenses * kostilyas :: ribs * kostumbre :: custom * kostura :: needlework, stitching, suture * kota :: quota * koteho :: comparison, canvassing, list of winning numbers in the lottery * kotse :: car, automobile > awto * kotso :: thick-soled lady's slippers * krayola :: crayon * krema :: cream * krimen :: crime :: (kriminal) criminal * Kristo :: Christ :: (kristiyanismo) christianity :: (kristiyano) Christian > kristyano ++ (kristiyano) christian > kristyano * kritiko :: critic * kritikon

:: one who excessively criticizes * krokis :: sketch, rough drat, plan, diagram * krudo :: oil {das Erdoel, der Diesel} ++ crude, coarse * krusada :: crusade {der Kreuzzug} * krusan :: hammerhead shark {der Hammerhai} * krusipiho :: crucifix {das Kruzifix} * kuba :: hunchback {der Bucklige} * kubabang ++ lying face down * kubabaw :: position of male animal while copulating ++ astride over the top * kubakob :: hut without posts {die Huette} ++ surrounded; blocked * kubaw 1 :: a banana {eine Banane} * kubaw 2 :: a water buffalo {ein Wasserbueffel} * kubeta :: pail [to receive refuse], toilet {die Toilette} * kubkob ------UM: kumubkob --------: to beleaguer :: a fishing gear ++ enclosed, surrounded * kubli ------UM: kumubli -------I: ikubli --------: to conceal :: (kublihan) haven, refuge ++ hidden, secret

* kubo :: cube, hut :: wrinkle, rumple * kubog :: chawl * kubol :: temporary shelter * kubrekama :: bedspread * kubyerta :: deck of a ship * kubyertos :: table silver, meal * kudkod -----MAG: magkudkod, nagkudkod, nagkukudkod, magkukudkod ------IN: kudkurin, kinudkod, kinukudkod, kukudkurin --------: to grate :: grating :: (kudkuran) grater > kayuran ++ grated > kinudkod T1) Magkudkod ka ng niyog. E1) You grate the coconut. T2) Kudkurin mo ang niyog. E2) Grate the coconut. * kudlis :: line, fine mark * kudlit :: apostrophe {der Apostroph} * kudlong :: bamboo guitar {die Bambusgitarre} * kudyapi :: lyre * kugita :: octopus * kugkog :: hollow sound produced by bamboo instruments * kugon :: a grass {ein Gras}

* kugtong :: a fish {ein Fisch} * kuha ------UM: kumuha,, kumukuha, kukuha ------IN: kuhain, kinuha, kinukuha, kukuhain ------IN: kunin $ ------AN: kunan $ -------I: ikuha, ikinuha, ikinukuha, ikukuha --------: to get ---MA-NG: manguha, nanguha, nangunguha, mangunguha --------: to gather ----MAKA: makakuha, nakakuha, nakakukuha, makakukuha ------MA: makuha, nakuha, nakukuha, makukuha --------: to be able to get :: act of getting :: (manguha) canvass {das Sammeln} :: (kukunan) source of supply ++ (makukuha) procurable T1) Kumuha ka ng saging sa basket. E1) Get yourself some bananas from the basket. T2) Kuhain mo ang saging mula sa basket. E2) Get the bananas from the basket. T3) Ikukuha ko siya ng tubig. E3) I will get him some water. T4) Kunin mo ang iyong mga laruan. E4) Pick up your toys. * kuhila :: scoundrel, traitor * kuhit :: extraction * kuhol :: an edible snail * kukaok :: crow of a rooster * kuko :: fingernail ++ curved out, convex * kukok ------UM: kumukok --------: to gobble :: cackling of fowls

* kukote :: back part of the head * kuktipyo ++ bald * kula ------IN: kulahin -------I: ikula, ikinula, ikinukula, ikukula --------: to bleach * kulaba :: white film over the eyes, film over liquids * kulabo ++ faded, hazy * kulado ++ refined, bleached ++ uninvited * kulag :: goose flesh * kulago :: monkey eagle * kulagya :: a small shrimp * kulakling :: dapple gray color * kulam ------UM: kumulam --------: to bewitch :: witchcraft :: (mangkukulam) witch ++ (makulam) bewitched * kulamos :: scratch on the face * kulandong :: canopy, head covering * kulang -----MAG: magkulang, nagkulang, nagkukulang, magkukulang ------IN: kulangin, kinulang, kinukulang, kukulangin --------: to lack :: (kakulangan) deficit, shortage > pagkukulang

++ (makulang) short, incomplete, lacking, insufficient T1) Kulang sa alat ang niluto niyang adobo. E1) The adobo she cooked lacks salt. * kulangot ---MA-NG: mangulangot, nangulangot, nangungulangot, mangungulangot --------: to pick one's nose :: nose dirt T1) Huwag kang mangulangot sa harap ng ibang tao. E1) You should not pick your nose before other people. * kulani :: swelling of the lymphic gland [groin] * kulap :: mist, fog {der Nebel} * kulapo 1 :: sea perch * kulapo 2 :: kind of mildew * kulapol :: smear * kulas :: banker's share in bets * kulasim ++ acrid, sour * kulasisi 1 :: a parrot {ein Papagei} * kulasisi 2 :: mistress {die Geliebte} * kulasyon :: partial fasting * kulat :: a fungus > kulatkulat {ein Pilz} * kulata :: hutt of a rifle * kulatad :: bottom

* kulatay :: a grass {ein Gras} * kulaw :: a small monkey {ein kleiner Affe} ++ pilfered * kulawit :: tripping over something * kulay :: color {die Farbe} :: (pangulay) dye, coloring > pangkulay {die Faerbung} ++ (makulay) colorful {bunt} * kuleta 1 :: small tail {der kleine Schwanz} * kuleta 2 :: postscript {der Anhang} * kuli :: retraction * kuliglig :: cricket * kulili :: burnt food stuck to the bottom of the pot * kuliling :: small bell {die kleine Glocke} * kulimbang :: act of ringing a big bell {das Laeuten} * kulimbat :: stealing {das Stehlen} ++ stolen {gestohlen} * kulimlim :: (kakulimliman) mistiness ++ dark, overcast * kulindang :: machine belt * kulintang :: a musical instrument {ein Musikinstrument} * kuliro ++ false, counterfeit {gefaelscht}

* kulis :: a shrub * kulisap :: insect, young louse {das Insekt} * kulisaw :: school of fish {der Schwarm Fische} * kuliti :: stye [eye] * kulitis :: native spinach {der Spinat} * kulkol :: shallow digging * kulma :: stocks, pillory * kulo ------UM: kumulo,, kumukulo, kukulo ---MAGPA: magpakulo, nagpakulo, nagpapakulo, magpapakulo ---PA-IN: pakuluin, pinakulo, pinakukulo, pakukuluin ---PA-AN: pakuluan --------: to boil, to sterilize :: boiling, simmering :: pointed end of an egg :: (pakuluan) boiler * kulob -----MAG: magkulob --------: to cook meat long and slowly in a covered pen :: pressure cooker > kuluban * kulog ------UM: kumulog,, kumukulog, kukulog --------: to thunder :: thunder T1) Kumulog ng malakas kaninang umaga. E1) It thundered loudly early this morning. * kulong -----MAG: magkulong, nagkulong, nagkukulong, magkukulong -------I: ikulong, ikinulong, ikinukulong, ikukulong --------: to cage, to imprison ------IN: kulungin

--------: to besiege :: (kulungan) canal, pen, prison, cage :: (pagkakulong) confinement :: (pagkakakulong) detention ++ surrounded, encircled, imprisoned > nakakulong T1) Huwag mong ikulong ang ibon sa haula. E1) Don't put the bird in the cage. T2) Magkulong ka sa iyong silid. E2) Imprison yourself in your room. * kulos :: rustling sound * kulot -----MAG: magkulot, nagkulot, nagkukulot, magkukulot ------IN: kulutin, kinulot, kinukulot, kukulutin ------AN: kulutan --------: to make curly or wavy :: curl :: (kulutan) beauty shop :: (pangulot) hair curling device :: (mangungulot) hairdresser, beautician ++ (makulot) curly, wavy T1) Nais ni Maria mag-aral kung paano magkulot ng buhok. E1) Maria wants to learn how to make curly hair. T2) Kulutin mo ang buhok niya. E2) Make her hair curly. * kulta ++ curdled * kulti ++ tanned * kulto :: cult, religious meeting * kulubong :: pall, protecting mantle * kulubot ---MA-NG: mangulubot, nangulubot, nangungulubot, mangungulubot --------: to crinkle :: wrinkle ++ wrinkled [old skin] * kulughoy :: numb state caused by the cold

* kulugo :: wart * kulukuto :: whim * kulumbong :: head wrap * kulumos ++ crumpled * kulumot :: crowd, congestion * kulumpol :: shoal * kulunoy :: quagmire, swamp * kuluntoy ++ faded, withered * kuluom ++ stagnant [water], not ventilated * kulupon :: crowd, swarm [children] * kulutkutan :: a shrub * kulya :: shove with the elbow * kulyat :: black hardwood * kulyawan :: golden oriole * kumag :: small insect :: fine powder on grains of rice * kumbaba ++ humble * kumbad :: kindling * kumbento :: convent

* kumbida :: invitation :: (kumbite) invitation only event ++ (kumbidado) invited * kumbinsi ------IN: kumbinsihin --------: to convince * kumintang :: Tagalog epic * kumkom ++ held against the chest * kumon :: water closet * kumos ++ crumpled * kumot :: blanket, bed sheet {das Laken} * kumpas ------UM: kumumpas,, kumukumpas, kukumpas --------: to conduct, to gesture with the hands :: (pagkumpas) gesture :: (pagkukumpas) gesticulation T1) Kumumpas siya sa harap ng banda. E1) He conducted infront of the band. * kumpay :: fodder > kinumpay * Kumpil :: sacrament of confirmation in the Catholic Church * kumpis ++ deflated * kumpisal -----MAG: magkumpisal, nagkumpisal, nagkukumpisal, magkukumpisal ---MA-NG: mangumpisal, nangumpisal, nangungumpisal, mangungumpisal -------I: ikumpisal, ikinumpisal, ikinukumpisal, ikukumpisal --Pas: pangumpisalan --------: to confess :: confession {die Beichte}

++ (kumpisalan) confessional T1) Magkumpisal ka mamaya sa pari. E1) Confess to the priest later. T2) Ikumpisal mo ang iyong kasalanan sa pari. E2) Confess your sins to the priest. * kumpiska ------MA: makumpiska, nakumpiska, nakukumpiska, makukumpiska --------: to confiscate T1) Nakumpiska sa tatlong suspek ang ilang pakete ng shabu. E1) Some packages of shabu were confiscated from 3 suspects. * kumpit :: sailboat * kumpites :: bonbons * kumpitis :: confetti * kumpiyansa :: confidence * kumpleanyo :: birthday {der Geburtstag} * kumpol :: bunch, cluster * kumporme ++ agreeable, confirming, resigned, satisfied * kumpuni -----MAG: magkumpuni, nagkumpuni, nagkukumpuni, magkukumpuni ------IN: kumpunihin, kinumpuni, kinukumpuni, kukumpunihin --------: to repair, to mend T1) Gusto niyang magkumpuni ng sirang sapatos. E1) He wants to repair broken shoes. T2) Kumpunihin mo ang sirang sapatos. E2) Repair the broken shoes. * kumunista :: communist {der Kommunist} * kumunoy :: quicksand > kuminoy {der Treibsand}

* kumusta ---MA-NG: mangumusta, nangumusta, nangungumusta, mangungumusta ------IN: kumustahin, kinumusta, kinukumusta, kukumustahin --------: to inquire about the condition or the health of a person -------I: ikumusta, ikinumusta, ikinukumusta, ikukumusta --------: to say hello for someone :: (pakumusta) good wishes T1) Kumustahin mo si Stella para sa akin. E1) Send my regards to Stella for me. T2) Ikumusta mo kami sa kanila. E2) Say hello to them from us. * kuna :: cradle, crib * kunat :: ductility, resiliency ++ (makunat) flexible, hard to chew, leathery * kundangan :: respect, regard ++ because of * kunday :: a dance * kundi ++ but, except [kung di] T1) Walang naparito kundi si Mary. E1) Nobody came except Mary. * kundilat :: a fish * kundiman :: style of singing native songs * kundit :: talking with many hedges * kundol :: white gourd melon * kuneho :: rabbit * kung ++ when, whenever, if, during ++ (kumbaga) like, as [kung baga]

T1) Aalis ako kung sasama ka. E1) I'll leave, if you are coming along. T2) Kung Linggo pumupunta kami sa simbahan. E2) On Sundays we go to church. * kungkay :: female genital organ * kungkong :: chimes * kunot -----MAG: magkunot --------: to pucker :: wrinkle, crease * kunsi :: bolt, latch * kunsintidor :: one who consents to bad things > kunsentidor :: (kunsintimiyento) consent * kunstitusyon :: constitution * kunsulasyon :: consolation * kunsumo :: consumption * kuntil :: uvula {das Gaumenzaepfchen} * kunwari -----MAG: magkunwari, nagkunwari, nagkukunwari, magkukunwari --------: to pretend :: (pagkukunwari) pretense ++ simulated, fake, artificial > kunwa, pakunwari ++ (mapagkunwari) hypocrite * kunyapit :: climbing of trees * kupad :: sluggishness, slowness in working ++ (makupad) sluggish, slow * kupal

:: smegma {das Smegma} * kupang 1 :: counterweight {das Gegengewicht} * kupang 2 :: a tree {ein Baum} * kupas ------UM: kumupas ---MA-NG: mangupas, nangupas, nangungupas, mangungupas --------: to fade, to discolor ++ (kumupas) faded, out of date, out of use {verblichen} * kupete :: feeling of inferiority or timidity * kupi :: dent {die Beule} ++ dented {verbeult} * kuping ++ irregularly shaped [ears], dented * kupis ++ deflated, thin * kupit ------UM: kumupit --------: to pilfer :: pilfering, filching * kupkop ++ kept and protected under one's care, held against one's chest * kupya :: hat, helmet * kura :: priest :: outdoor picnic :: parson * kural :: corral, pen * kurales :: coral stone * kurap ------UM: kumurap

--------: to wink, to blink :: wink, blink ++ (makurap) twinkling * kurba :: curve ++ (kurbado) curved * kurbata :: tie, necktie {die Krawatte} * kurdon :: round cord * kuringding :: a fish * kuripot ++ stingy {geizig} * kuriri :: fuss * Kurisma :: Lent, holy week > Kwaresma, Kuwaresma * kurit :: small pinch * kurkubado ++ humphacked * kuro :: opinion, estimate :: (kuro-kuro) idea :: (pagkukuro) opinion, point of view, belief * kurok :: clucking sound * kurot ------UM: kumurot,, kumukurot, kukurot --------: to take a piece ---MA-NG: mangurot, nangurot, nangungurot, mangungurot ------IN: kurutin, kinurot, kinukurot, kukurutin --------: to pinch :: pinch T1) Kumurot ka ng pagkain sa mesa. E1) Take a piece of food on the table. T2) Kurutin mo nga ang pisngi ko. E2) Pinch my cheeks. * kurse

:: corset * kurso -----MAG: magkurso, nagkurso, nagkukurso, magkukurso ------IN: kursuhin, kinurso, kinukurso, kukursuhin --------: to be sick of diarrhea :: diarrhea :: course of study * kursunada :: impulse of the heart, liking > kursonada * kurtina :: curtain :: (kukurtinahin) drapery * kurukutok ------UM: kumurukutok --------: to cluck :: cooing of doves * kurus :: cross > krus, kuros {das Kreuz} ++ (pakrus) crosswise {kreuzweise} * kuryente ------MA: makuryente ------IN: kuryentehin --------: to be electrocuted :: electric current > koryente {der elektrische Strom} * kusa ++ spontaneous, initiative {spontan} ++ (kusang-loob) voluntary {freiwillig} * kusilba :: sweet fruit preserves * kusina :: kitchen {die Kueche} :: (kusinero) cook > kusinera {der Koch} * kusinilya :: gas stove {der Kocher} * kuskos -----MAG: magkuskos, nagkuskos, nagkukuskos, magkukuskos ------IN: kuskusin, kinuskos, kinukuskos, kukuskusin

-------I: ikuskos, ikinuskos, ikinukuskos, ikukuskos --------: to scrub :: scrubbing T1) Kuskusin mo ang sahig. E1) Scrub the floor. T2) Ikuskos mo ang basahan sa sahig. E2) Scrub the floor with the rag. * kuskus-balungos :: superfluity of statements, requisitions or details * kusot ------MA: makusot, nakusot, nakukusot, makukusot --------: to get wrinkled -----MAG: magkusot, nagkusot, nagkukusot, magkukusot ------IN: kusutin, kinusot, kinukusot, kukusutin --------: to crumple, to wash clothes by rubbing vigorously :: sawdust ++ (makusot) rumpled, crumpled > gusot T1) Huwag kang makislot, baka makusot ang damit mo. E1) Don't be too playful or your shirt might get crumpled. * kustilyas :: ribs, chops * kustodya :: custody {die Obhut} * kusyente :: quotient * kuta :: fort * kutab -----MAG: magkutab --------: to notch :: notch, groove, barren land * kuting :: kitten * kutipaw :: young quail * kutis :: skin surface, complexion

* kutitap :: flickering, blinking * kutitis :: nettle * kuto :: lice, louse :: (hinguto) picking of lice from the hair ++ (makuto) lousy * kutob :: premonition, horoscope * kutog :: pulsation, throb * kutos ---MA-NG: mangutos, nangutos, nangungutos, mangungutos ------AN: kutusan --------: to give a knuckle blow on the head T1) Huwag kang makulit, baka ka kutusan ni Keith. E1) Don't be so annoying or Keith will give you a knuckle on the head. T2) Gusto ni Sheila mangutos ng makulit na bata. E2) It pleases Sheila to give a knuckle on the head to annoying kids. * kutsara :: spoon :: (kutsarita) teaspoon :: (kutsaron) ladle, large spoon :: (sangkutsara) one tablespoonful :: (sangkutsarita) one teaspoonful * kutsay :: green leek * kutsero :: rig driver * kutsilyo :: knife * kutsino ++ shameless * kutson :: cushion, mattress

* kutukuto :: water spider * kutya ---MA-NG: mangutya, nangutya, nangungutya, mangungutya ------IN: kutyain, kinutya, kinukutya, kukutyain --------: to mock, to scorn, to ridicule, to deride T1) Hindi niya gustong mangutya ng kapwa. E1) He does not like to ridicule his fellowmen. T2) Huwag mong kutyain ang mahirap. E2) Don't mock the poor. * kutyog :: shaved haircut * kuwa :: puppy * kuwaderno :: notebook {das Notizbuch} * kuwadra :: stable for horses > sabsaban {der Stall} * kuwadrado ++ square {quadratisch} * kuwadrante :: sundial, quadrant {der Quadrant} * kuwadrilya :: squad, patrol * kuwadro :: picture frame {der Bilderrahmen} * kuwago :: owl {die Eule} * kuwaho :: gambling card game {ein Kartenspiel} * kuwako :: pipe [smoking] {die Tabakspfeife} * kuwalipikasyon :: qualification {die Qualifikation} * kuwan :: whatchamacallit [used in a place of an idea not immediately expressible] :: (kakuwanan) peculiar behavior

T1) Meron ka bang kuwan... E1) Do you have a watchamacallit.. * kuwarentenas :: quarantine * kuwarta ------AN: kuwartahan --------: to extort * kuwartel :: barracks {die Kaserne} * kuwarteto :: quartet * kuwarto 1 :: bedroom {das Schlafzimmer} :: (kakuwarto) roommate {der Zimmergenosse} * kuwarto 2 ++ one quarter, one-fourth, fifteen minutes * kuwatsoy :: broad-bladed pick used in quarrying * kuweba :: cave > liang, yungib {die Hoehle} * kuwekong :: pimp {der Zuhaelter} * kuwelyo :: collar {der Kragen} * kuwengka :: basin of a river, deep valley {das Flusstal} * kuwenta -----MAG: magkuwenta, nagkuwenta, nagkukuwenta, magkukuwenta --------: to compute :: account, debt :: (pagkukuwenta) computation * kuwento -----MAG: magkuwento, nagkuwento, nagkukuwento, magkukuwento -------I: ikuwento, ikinuwento, ikinukuwento, ikukuwento --------: to tell a story :: story, narration, short story > istorya {die Erzaehlung}

++ (pagkukuwento) recital T1) Magkuwento ka naman tungkol sa biyahe mo. E1) Please tell us stories about your trip. T2) Ikuwento mo sa amin ang nangyari. E2) Tell us what happened. * kuwerdas :: string, chord * kuwero :: leather {das Leder} * kuwintas :: necklace {das Halstuch} * kuwit :: comma {das Komma} * kuwitib :: small red ant {eine Ameise} * kuwitis :: sky-rocket, fireworks {das Feuerwerk} * kuya :: older brother {der grosse Bruder} * kuyad :: slowness of action {die Langsamkeit} * kuyagot :: rubbish, useless stuff {der Muell} * kuyakos :: rubbing the body against something * kuyakoy :: swinging the legs when sitting * kuyapit :: clinging on tightly * kuyapos :: overwhelmed * kuyaw :: swarm, throng * kuykoy ------IN: kuykuyin --------: to dig out * kuyo

:: kind of Chinese plaster applied to boils * kuyob :: act of attacking or surrounding an enemy * kuyog :: swarm * kuyom ++ closed [fins], clenched * kuyop :: taking care of a parentless child * kuyukot :: coccyx {das Steissbein} * kuyumad :: young louse {die junge Laus} * kuyumos ------UM: kumuyumos --------: to muss ++ clenched * kuyumpis ++ deflated, thin {zusammengefallen} * kuyumpit ++ dented, crumpled {zerknittert} * kuyupi ++ smashed, dented {verbeult} * laab -----MAG: maglaab, naglaab, naglalaab, maglalaab --------: to burst into flames :: flame, blaze > liab {die Flamme} * laan -----MAG: maglaan, naglaan, naglalaan, maglalaan -------I: ilaan, inilaan, inilalaan, ilalaan --------: to reserve :: dedication, reserve :: (kalaanan) abandoned land ++ (nakalaan) reserved for, intended for, headed for * laaw :: shrill from a distance * laba

-----MAG: maglaba, naglaba, naglalaba, maglalaba ---MAGPA: magpalaba ------AN: labhan, nilabhan, nilalabhan, lalabhan --Pas: ipaglaba --------: to wash [clothes], to launder :: wash day :: increase, growth, usurious interest :: (labada) laundry > palabahan :: (labadera) laundrywoman > labandera, tagapaglaba :: (labadero) laundryman > labandero, tagalaba T1) Maglaba ka mamayang gabi. E1) You wash the clothes tonight. T2) Labhan mo ang mga maruruming pantalon. E2) Wash the dirty pants. T3) Magpalaba ka na ng damit mo sa ating labandera. E3) You should now have your clothes washed by our laundrywoman. * lababo :: sink * labag ------UM: lumabag,, lumalabag, lalabag ------IN: labagin, nilabag, nilalabag, lalabagin --------: to violate :: (paglabag) violation :: (paglalabag) infringement ++ against T1) Lumabag siya sa batas. E1) He violated the law. * labaha :: razor T1) Matalim ang labaha ni Leon. E1) Leon's razor is sharp. * labahita :: a fish {ein Fisch} * labak :: hole in ground :: low region * labakara :: face towel * laban

-----MAG: maglaban, naglaban, naglalaban, maglalaban ------UM: lumaban,, lumalaban, lalaban ------AN: labanan, nilabanan, nilalabanan, lalabanan ------IN: labanin, nilaban, nilalaban, lalabanin --------: to fight against :: fight, duel, contest > labanan :: (kalaban) enemy, opponent :: (paglalabanan) rivalry ++ against ++ (mapanlaban) hostile T1) Lumaban siya sa digmaan. E1) He fought in the war. * labangan :: feeding trough for pigs and horses {der Trog} * labanos :: radish {der Rettich} * labas ------UM: lumabas,, lumalabas, lalabas --------: to go out, to act in a show ------AN: labasan, nilabasan, nilalabasan, lalabasan ------IN: labasin, nilabas, nilalabas, lalabasin --------: to exit -----MAG: maglabas, naglabas, naglalabas, maglalabas -------I: ilabas, inilabas, inilalabas, ilalabas --------: to take out something, to withdraw [money] ---MAGPA: magpalabas --------: to show :: outside, outdoor :: (labasan) exit :: (palabas) show, entertainment :: (paglabas) exit, exodus :: (taga-labas) outsider :: (kalalabasan) consequence, out-come ++ (panlabas) external T1) Lumabas ka muna ng bahay. E1) You get out of the house first. T2) Lumabas ba siya sa pelikula? E2) Did he act in the movie? T3) Maglabas ka ng makakain para sa mga bisita. E3) You bring out some some food for our visitors. T4) Ilabas mo ang mga pagkain para sa mga bisita. E4) Bring out the food for the visitors.

* labatoryo :: lavatory {die Toilette} * labatiba ------IN: labatibahin, nilabatiba, nilalabatiba, lalabatibahin --------: to give enema :: enema {der Einlauf} * labay -----MAG: maglabay, naglabay, naglalabay, maglalabay --------: to eat rice with broth, to eat viands with rice :: leafiness ++ (malabay) leafy * labi 1 ------UM: lumabi,, lumalabi, lalabi --------: to pout :: lips {die Lippen} * labi 2 :: remains, excess, survival, wreck T1) Labi ng gera ang kanyang nobyo. E1) Her lover is an exsoldier. * labiga ++ (malabiga) glib, fault-finding * labing :: ravine ++ (labing-isa) 11 > onse {elf} ++ (labindalawa) 12 > dose {zwoelf} ++ (labintatlo) 13 > trese {dreizehn} ++ (labing-apat) 14 > katorse {vierzehn} ++ (labinlima) 15 > kinse {fuenfzehn} ++ (labing-anim) 16 > disisais {sechzehn} ++ (labimpito) 17 > disisiyete {siebzehn} ++ (labingwalo) 18 > disiotso {achtzehn} ++ (labinsiyam) 19 > disinuwebe {neunzehn} * labis ------UM: lumabis,, lumalabis, lalabis ------AN: labisan, nilabisan, nilalabisan, lalabisan ---MAGPA: magpalabis -MAGPAKA: magpakalabis --------: to exceed, to overflow, to appear in a show :: installment, issue, edition :: surplus, extra, excess > kalabisan, palabis

:: (paglabis) being excessive :: (pagmamalabis) excessive use, abuse ++ outside, leftover ++ excessive, too much, greatly, deeply, intensely * lablab :: mud, marshy land, swamp * labnaw ---MAGPA: magpalabnaw --------: to dilute ++ (malabnaw) watery, diluted * labnit ------MA: malabnit --------: to peel off [skin] ++ species of rattan * labnog ++ (malabnog) turbid, muddy [water] * labnos ++ peeling off of the skin > pagkalabnos * labnot ----MANG: manglabnot, nanglabnot, nanglalabnot, manglalabnot ------IN: labnutin, nilabnot, nilalabnot, lalabnutin ------AN: labnutan, nilabnutan, nilalabnutan, lalabnutan --------: to pull out forcibly, to pluck, to cut, to uproot ++ plucked out, uprooted T1) Gusto niyang manglabnot ng kanyang buhok. E1) She likes to pluck out her hair. T2) Labnutin mo ang buhok niya. E2) Pull out her hair. * labo ------UM: lumabo,, lumalabo, lalabo ---MAGPA: magpalabo --------: to blur :: (kalabuan) obscurity ++ (malabo) unclear, vague, hazy T1) Lumabo ang kanyang paningin. E1) His vision became blurred. * labog ++ overcooked {weichgekocht} * labon

-----MAG: maglabon --------: to boil tubers * labong :: bamboo shoots {die Bambussprosse} * labor :: decorative design * laboratoryo :: laboratory {das Labor} * laboy ------UM: lumaboy,, lumalaboy, lalaboy --------: to bum, to loaf, to wander ---PA-IN: palabuyin, pinalaboy, pinalalaboy, palalabuyin --------: to let animals graze anywhere :: (palaboy) vagrant person, bum ++ (malaboy) flabby * labra :: carving of wood {das Schnitzen} :: (labrador) wood carver {der Schnitzer} * labsak :: (malabsak) soft and mushy from overcooking {weichgekocht} * labuyo 1 :: wild chicken, jungle fowl {das Wildhuhn} * labuyo 2 :: chili pepper {die Pfefferschote} * ladlad ------UM: lumadlad,, lumaladlad, laladlad -----MAG: magladlad, nagladlad, naglaladlad, maglaladlad -------I: iladlad, iniladlad, inilaladlad, ilaladlad --------: to unfurl ++ unfolded, unfurled T1) Lumadlad na siya sa madla tungkol sa kanyang kasalanan. E1) He started to unfurl his sins before the public. T2) Iladlad mo ang bandila. E2) Unfurl the flag. * laga -----MAG: maglaga, naglaga, naglalaga, maglalaga -------I: ilaga, inilaga, inilalaga, ilalaga ------IN: lagain, nilaga, nilalaga, lalagain

--------: to boil food :: (lagaan) boiler {der Kochtopf} :: (linaga) stew, boiled meat {das gekochte Fleisch} ++ (nilaga) boiled {gekocht} T1) Maglaga ka ng itlog. E1) You boil some eggs. T2) Ilaga mo ang itlog. E2) Boil the eggs. * lagablab :: blaze, burst of flames {das Aufflammen} * lagak -----MAG: maglagak, naglagak, naglalagak, maglalagak --------: to deposit :: money deposit, bail, bond, mortgage {die Geldanlage} T1) Maglagak ka ng pera sa bangko. E1) You deposit the money in the bank. * lagaklak :: gushing sound of water * lagalag ++ wandering, roving * laganap ------UM: lumaganap,, lumalaganap, lalaganap ---MAGPA: magpalaganap --------: to scatter, to be well-known :: (tagapagpalaganap) propagandist ++ (malaganap) scattered, well-known T1) Lumaganap na ang balita na siya ang ama ng bata. E1) It became well-known that he was the father of the child. * lagapak ------UM: lumagapak,, lumalagapak, lalagapak --------: to crash, to clatter, to fail an exam * lagari -----MAG: maglagari, naglagari, naglalagari, maglalagari --------: to saw {saegen} :: saw {die Saege} * lagas ------MA: malagas, nalagas, nalalagas, malalagas --------: to fall off, to fall out ++ fallen off, wilted

++ always, forever, constantly {immer} * lagasaw :: sound of flowing water * lagaslas ------UM: lumagaslas,, lumalagaslas, lalagaslas --------: to purl :: babble, sound of rippling or running water * lagatak :: indraft of rain through the roof * lagay ------UM: lumagay,, lumalagay, lalagay -----MAG: maglagay, naglagay, naglalagay, maglalagay -------I: ilagay, inilagay, inilalagay, ilalagay ------AN: lagyan, nilagyan, nilalagyan, lalagyan ---MAGPA: magpalagay --------: to put, to place, to lay down something, to install --Pas: ipagpalagay --IPA: ipalagay --------: to take for example, to suppose :: (palagay) opinion, idea {die Meinung} :: (lalagyan) container :: (kalagayan) condition, rank, position, situation :: (pagpapalagay) opinion, presupposition T1) Lumagay ka naman sa lugar niya at nang maintindihan mo kung bakit niya nagawa iyon. E1) You put yourself in his place and you will understand why he did it. T2) Ilagay mo ang libro sa mesa. E2) Put the book on the table. T3) Lagyan mo ng alak ang baso. E3) Fill the glass with wine. * lagaylay ++ hanging, drooping [palm leaves] * lagda -------I: ilagda, inilagda, inilalagda, ilalagda --------: to sign :: signature :: decision of a court * lagete :: species of vine {eine Kletterpflanze} * lagi ------UM: lumagi,, lumalagi, lalagi --------: to remain, to abide * lagibas ++ stale * lagim :: gloom, dread, terror ++ (malagim) gloomy * laginit :: crack of a whip :: noise of splitting wood * lagislis :: noise of falling branches * lagitik ------UM: lumagitik,, lumalagitik, lalagitik ------IN: lagitikin, nilagitik, nilalagitik, lalagitikin --------: to snap :: creak, creaking * lagkit ++ (malagkit) sticky * laglag ------MA: malaglag, nalaglag, nalalaglag, malalaglag --------: to fall, to drop :: (pagkalaglag) miscarriage :: (pagpapalaglag) abortion ++ fallen * lagmak ++ helplessly prostrate * lagnat ------IN: lagnatin, nilagnat, nilalagnat, lalagnatin --------: to have a fever :: fever * lago ------UM: lumago,, lumalago, lalago --------: to develop, to fluorish :: luxuriant growth :: (paglago) prosperity ++ (malago) luxuriant, bushy * lagok ------UM: lumagok,, lumalagok, lalagok ------IN: lagukin, nilagok, nilalagok, lalagukin --------: to gulp

:: gulp, swallow :: (lalagukan) trachea, Adam's apple > tatagukan T1) Lumagok siya ng labindalawang basong tubig. E1) He gulped a dozen glasses of water. T2) Nilagok niya ang isang galon ng tubig. E2) He gulped a gallon of water. * lagom ------UM: lumagom,, lumalagom, lalagom --------: to assimilate, to absorb, to summarize :: (kalaguman) confederation :: (paglagom) merger, monopoly :: (paglalagom) recapitulation * lagong :: low voice * lagos ------UM: lumagos,, lumalagos, lalagos --------: to penetrate, to pierce through :: (lagusan) mountain pass, tunnel, drain ++ pierced through * lagot ------MA: malagot, nalagot, nalalagot, malalagot ------IN: lagutin, nilagot, nilalagot, lalagutin --------: to snap ++ cut off, broken T1) Nalagot ang lubid ng duyan kaya nahulog ang bata. E1) The rope of the swing snapped so the child fell. * lagpak ------UM: lumagpak,, lumalagpak, lalagpak -----MAG: maglagpak, naglagpak, naglalagpak, maglalagpak -------I: ilagpak, inilagpak, inilalagpak, ilalagpak --------: to fall, to fail, to drop :: crash, fall, failure T1) Lumagpak ang ibon mula sa puno. E1) The bird fell from the tree. T2) Siya kilalang guro na mahilig maglagpak ng estudyante. E2) She is the teacher well-known for failing students. T3) Ayaw niyang ilagpak ang estudyante sa kurso. E3) She does not want to fail the student in her class.

* lagpas :: (kalagpasan) outgrowth * lagpi ++ torn off, disrupted * lagpos ++ loose, free {frei} * lagsang ++ just delivered [babies] {neugeboren} * lagtas ------IN: lagtasin, nilagtas, nilalagtas, lalagtasin --------: to detach, to cut off * lagublob :: sudden crowding around something :: sound of a bonfire * laguklok ------UM: lumaguklok,, lumalaguklok, lalaguklok --------: to gurgle * laguma :: joining others in a party uninvited > paglaguma * lagumba :: draw-well * lagundi :: a plant {eine Pflanze} * lagunlon ++ drawn together, drawn aside * lagunlong :: anchovy * lagunos :: sudden rushing [flowing water] * lagunot :: sound of a whip * lagusaw :: sound of splashing water * lagutok ------UM: lumagutok,, lumalagutok, lalagutok

--------: to crack, to snap :: click, snap * laguyo :: paramour, intimate friendship > kalaguyo * lagwat :: basting stitch {das Heften} * lagwerta :: orchard * lagyo :: essence, spirit, name :: (kalagyo) namesake * laha :: slab, flagstone * lahab :: mark caused by a punch or blow * lahad -------I: ilahad, inilahad, inilalahad, ilalahad --------: to present :: opening of the hand [palm up] :: (paglalahad) exposition T1) Ilahad mo ang iyong istorya tungkol sa nangyari. E1) Present your story about what happened. * lahang :: crack * lahat ------IN: lahatin, nilahat, nilalahat, lalahatin --------: to include everything :: (kalahatan) totality ++ all, everyone, everything ++ (panlahat) universal, general, public, collective ++ (panlahatan) plenary * lahaw :: loud shout in the wilderness * lahi ------IN: lahiin, nilahi, nilalahi, lalahiin --------: to find out the parentage :: race :: (kalahi) someone of the same race :: (palalahian) ethnology ++ (panlahi) racial

T1) Ang lahi niya ay mestiso. E1) He is a mestizo. T2) Ibig niyang lahiin ang mapapangasawa ng kaniyang anak. E2) He wants to know the parentage of the man marrying his daughter. * lahid :: smear, strain * laho -----MAG: maglaho, naglaho, naglalaho, maglalaho --------: to disappear, to fade :: (paglalaho) disappearance, eclipse T1) Sana ay huwag maglaho ang iyong pagibig. E1) I hope your love will not fade away. * lahok ------UM: lumahok,, lumalahok, lalahok -----MAG: maglahok, naglahok, naglalahok, maglalahok --------: to add to a mixture, to be a contestant, to butt in :: ingredient :: entry in a contest > paglahok ++ (lahukan) mixed T1) Maglahok ka ng bawang sa gulay. E1) You add some garlic to the vegetable mix. T2) Lumahok ka naman sa usapan. E2) You butt in the conversation. * lahoy :: drip, flow [blood] > paglahoy * laing ++ dried and withered * lait ------UM: lumait,, lumalait, lalait --------: to vilify, to revile, to blaspheme :: (paglait) insult, blasphemy * lakad ------UM: lumakad,, lumalakad, lalakad ------IN: lakarin, nilakad, nilalakad, lalakarin --------: to walk, to leave on a trip -----MAG: maglakad, naglakad, naglalakad, maglalakad --------: to walk -------I: ilakad, inilakad, inilalakad, ilalakad --------: to peddle, to take care of

-MAKA: makalakad --------: to be able to walk :: a person's destination [trip] :: (palakad) policy, current practice > pamalakad :: (paglakad) gait, headway :: (kalakaran) mode, routine :: (paglalakad) roaming :: (tagapagpalakad) operator ++ barefooted, on foot, walking T1) Lumakad ka ng mabilis. E1) You walk fast. T2) Maglakad na lang tayo. E2) Let's just take a walk. T3) Ilakad mo ang pagtaas ng katungkulan ko sa kaniya. E3) Have him take care of my promotion. T4) Nang maputol ang paa niya, hindi na siya makalakad. E4) When his feet were amputated he could not walk anymore. * lakas ------UM: lumakas,, lumalakas, lalakas --------: to become stronger, to boom ---PA-IN: palakasin, pinalakas, pinalalakas, palalakasin ------AN: lakasan, nilakasan, nilalakasan, lalakasan ---MAGPA: magpalakas --------: to reenforce, to amplify :: power, strength :: (salakasan) use of superior force :: (palakasan) athletics :: (palalakasan) reenforcing ++ (malakas) strong, loud, heavy [rain] * lakatin :: a banana * lakayo :: clown * lakbay -----MAG: maglakbay, naglakbay, naglalakbay, maglalakbay ------IN: lakbayin, nilakbay, nilalakbay, lalakbayin --------: to travel, to take a trip :: travel, voyage, journey > paglalakbay :: (manlalakbay) traveller, pilgrim ++ (mapaglakbay) itinerant T1) Kailan mo gustong maglakbay sa buwan?

E1) When do you want to take a trip to the moon? T2) Ayaw kong lakbayin ang buwan, sa Mars na lang. E2) I don't want to take a trip to the moon, maybe Mars is okay. T3) Maligayang paglalakbay! E3) Bon voyage! * lakdang :: stride * lakdaw ------AN: lakdawan, nilakdawan, nilalakdawan, lalakdawan --------: to step over, to omit, to override :: step, omission * lake ++ cracked [wood] * laki --Akt: magmalaki --------: to snub {brueskieren} --Pas: ipagmalaki --------: to brag, to boast ------UM: lumaki,, lumalaki, lalaki -------I: ilaki, inilaki, inilalaki, ilalaki --------: to grow, to become big ------AN: lakihan, nilakihan, nilalakihan, lalakihan --------: to make big ---MAGPA: magpalaki, nagpalaki, nagpapalaki, magpapalaki ---PA-IN: palakihin, pinalaki, pinalalaki, palalakihin --------: to raise [children] :: size :: high tide :: (palaki) animal or child that is reared by someone :: (paglaki) growth, swelling :: (kalakihan) largeness, area > kalakhan :: (pagpapalaki) expansion, upbringing :: (pagmamalaki) pride ++ (malaki) big, large ++ (naglalaki) very big * lakip -----MAG: maglakip, naglakip, naglalakip, maglalakip -------I: ilakip, inilakip, inilalakip, ilalakip ------AN: lakipan, nilakipan, nilalakipan, lalakipan

--------: to enclose :: enclosure > paglalakip ++ (kalakip) enclosed, included T1) Maglakip ka ng abuloy sa sobre. E1) You enclose your donation in the envelope. T2) Ilakip mo ang abuloy sa sobre. E2) Enclose the donation in the envelope. * lakit ++ widespread * laklak ------UM: lumaklak,, lumalaklak, lalaklak --------: to lick, to guzzle, to gulp :: voracious eating * lakmay :: small bundle of rice stalks > nilakmay * lakmit :: a species of vine * lako -----MAG: maglako, naglako, naglalako, maglalako -------I: ilako, inilako, inilalako, ilalako --------: to peddle :: peddled goods :: (maglalako) hawker T1) Maglako ka naman ng paninda ko. E1) Will you please help me peddle my goods. T2) Ilako mo ang paninda ko. E2) Peddle my goods. * lakom :: gathering with one sweep of the arm * lakre :: sealing wax * laksa :: ten thousand * laksante :: laxative * lakta :: clearing of land for cultivation * laktaw ------UM: lumaktaw,, lumalaktaw, lalaktaw

------AN: laktawan, nilaktawan, nilalaktawan, lalaktawan --------: to skip or omit a few steps in a series supposed to be done consecutively :: omission of step after making several consecutive ones T1) Lumaktaw siya ng ilang hakbang papanik sa hagdanan. E1) He skipped several steps going up the stairs. T2) Huwag mong laktawan ang ilang bilang sa pagsusulit. E2) Don't skip some numbers in the examination. * lakwatsa :: truancy, being absent from school :: (lakwatsero) frequently truant person, wandering person * lala 1 ------UM: lumala,, lumalala, lalala --------: to get worse ++ (malala) serious, grave [illness] T1) Lala na ang sakit ni Gondina. E1) Gondina's sickness is serious. * lala 2 -----MAG: maglala, naglala, naglalala, maglalala --------: to weave :: weave :: (taga-lala) weaver T1) Ang lala ng banig niya ay masinsin. E1) The weave of her mat is close. * lalad ++ carried away by the wind or current * lalag ------IN: lalagin, nilalag, nilalalag, lalalagin --------: to dismantle, to tear off, to undo * lalaki -----MAG: maglalaki, naglalaki, naglalalaki, maglalalaki --------: to act like a man ----MANG: manlalaki, nanlalaki, nanlalalaki, manlalalaki --------: to take a husband :: man, male :: (pagkalalaki) manliness ++ male ++ (panlalaki) for men, masculine

* lalamunan :: throat * lalang ------IN: lalangin, nilalang, nilalalang, lalalangin --------: to create :: creation > paglalang ++ (nilalang) created T1) Lalang ng Diyos ang unang tao sa mundo. E1) The first man on earth was a creation of God. T2) Nang lalangin ang mundo ay wala pa tayo. E2) We were not here yet when the earth was created. * lalanghutan :: kitchen utensils * lalas ++ (nilalas) blown off [roofs] ++ (nilalas) stripped off [palm leaves] * lalaugan :: pharynx * lalawa ++ a spider * lalawigan :: province ++ (panlalawigan) provincial * lalay ++ gradually sloping ++ unstressed [pronunciation] * lalik :: lathe work * lalim ------UM: lumalim,, lumalalim, lalalim --------: to get deep ---MAGPA: magpalalim --------: to deepen :: depth, distance down :: (kalaliman) profundity ++ (malalim) deep * lalin -----MAG: maglalin --------: to pour in, to infuse

* lalo ------UM: lumalo,, lumalalo, lalalo --------: to surpass :: (kapalaluan) haughtiness, vanity ++ more, excessive, especially, very ++ (palalo) proud, haughty, arrogant * lamad :: membrane {die Membrane} * laman -----MAG: maglaman, naglaman, naglalaman, maglalaman --------: to accommodate ------AN: lamanan, nilamanan, nilalamanan, lalamanan --------: to fill, to stuff :: meat :: content :: (palaman) stuffing ++ (malaman) fleshy * lamang ----MANG: manglamang ------AN: lamangan, nilamangan, nilalamangan, lalamangan --------: to take advantage of others --IPA: ipalamang --------: to give up something in favor of something else ---PA-IN: palamangin, pinalamang, pinalalamang, palalamangin --------: to give someone a handicap :: advantage over others > palamang :: (kalamangan) majority, preponderance {das Ueberlegenheit} ++ only ++ (malamang) probably, likely T1) Nais niyang lamangan ang kanyang kapatid sa paghahati ng ari-arian ng kanilang magulang. E1) He wants to have the advantage over his brother in the partition of their parents' property. * lamas -----MAG: maglamas, naglamas, naglalamas, maglalamas ----MANG: manglamas ------IN: lamasin, nilamas, nilalamas, lalamasin --------: to mash or crush with the hand, to make dirty :: mashing

:: hand to hand combat :: a fish T1) Maglamas ka ng patatas. E1) You mash some potatoes. T2) Lamasin mo ng asin ang isda. E2) Mash the fish with salt. * lamat :: slight crack, especially on glass * lamay -----MAG: maglamay, naglamay, naglalamay, maglalamay ------IN: lamayin, nilamay, nilalamay, lalamayin --------: to keep vigil, to stay awake all night :: funeral wake, vigil > lamayan T1) Maglamay tayo sa burol ng ama ni Nena. E1) Let us keep vigil in the wake of Nena's father. * lambak :: valley * lambang :: (kalambangan) rudeness, impoliteness * lambanog :: coconut whisky :: whiplash * lambat :: net * lambayog :: hanging fruit cluster :: swaying * lambi :: flesh that hangs from the throat of chickens :: excess appendage [second chin, dewlap of cattle] * lambing ------UM: lumambing,, lumalambing, lalambing -----MAG: maglambing, naglambing, naglalambing, maglalambing --------: to caress, to show affection ++ (malambing) affectionate, melodious [music] T1) Maglambing ka naman ng konti sa iyong kasintahan. E1) You should try to show some affection to your sweetheart.

* lambis :: extension of the lower lip to show disapproval ++ (malambis) meticulous * lambitin -----MAG: maglambitin --------: to hang from tree branches :: hanging from tree branches [monkey, bat] * lambo :: leafiness :: tassel, fringe * lambog :: act of whipping :: (kalambog) heavy thumping * lambong ------UM: lumambong,, lumalambong, lalambong --------: to spread out ------AN: lambungan, nilambungan, nilalambungan, lalambungan --------: to cover something with a mantle :: black covering, veil :: spreading out * lambot ------UM: lumambot,, lumalambot, lalambot --------: to become soft ---PA-IN: palambutin, pinalambot, pinalalambot, palalambutin --------: to soften :: weakness of the body :: (kalambutan) softness ++ (malambot) soft, tender * lami :: a plant * lamig ----MANG: manlamig, nanlamig, nanlalamig, manlalamig --------: to be cold to someone ---PA-IN: palamigin, pinalamig, pinalalamig, palalamigin --------: to chill, to refrigerate :: coldness :: (palamig) refreshment > pampalamig :: (taglamig) cold season, winter :: (palamigan) icebox, cooler :: (kalamigan) coldness

:: (pagpapalamig) refrigeration ++ (malamig) cold, chilly, cool ++ (palalamigin) refrigerating ++ (pampalamig) refreshing T1) Malamig ang hangin kung umaga. E1) The wind in the morning is cool. * lamikmik :: tranquility, repose * lamlam ------UM: lumamlam,, lumalamlam, lalamlam --------: to become glaring, to soften up :: dimness, languidness, lifelessness ++ (malamlam) lifeless, languid T1) Malamlam ang ilaw ni Lilia. E1) Lilia's light is dim. * lamog ------IN: lamugin, nilamog, nilalamog, lalamugin --------: to press until soft ++ bruised, softened by overhandling * lamok ------IN: lamukin, nilamok, nilalamok, lalamukin --------: to be swarmed with mosquitoes :: mosquito * lamon ------UM: lumamon,, lumalamon, lalamon ------IN: lamunin, nilamon, nilalamon, lalamunin --------: to devour, to gobble up :: gorging, voracious eating :: eel grass * lampa ++ awkward and unsteady, unsure of footing * lampara :: lamp * lampas ------UM: lumampas,, lumalampas, lalampas --------: to overrun ------AN: lampasan, nilampasan, nilalampasan, lalampasan --------: to pass over ---PA-IN: palampasin, pinalampas, pinalalampas, palalampasin -------I: ilampas, inilampas, inilalampas, ilalampas

--------: to do over or beyond ++ excessive, too much > labis, masyado, higit * lampaso -----MAG: maglampaso, naglampaso, naglalampaso, maglalampaso --------: to mop, to scour :: mop * lampin :: diapers * lamukos ------UM: lumamukos,, lumalamukos, lalamukos ------IN: lamukusin, nilamukos, nilalamukos, lalamukusin --------: to crumple ++ crushed * lamukot :: fleshy part of fruit sticking to seeds * lamuray ++ (malamuray) mangled to pieces * lamurit ++ broken from over-handling * lamusak ++ mashed, crushed, dirty * lamya :: oozy or caressive manner of talking * lamyos ++ caressing * lana :: wool * lanaw :: small lake {der kleine See} * lanbib -----MAG: maglanbib --------: to scab * landas :: path, beaten path, trail ++ (malandas) slippery * landi

------UM: lumandi,, lumalandi, lalandi -----MAG: maglandi, naglandi, naglalandi, maglalandi --------: to flirt :: (paglalandi) flirtation, playing with things ++ (malandi) flirtatious, coquettish * lang ++ only, just, representing little value * langasngas :: gnashing of the teeth * langaw :: fly, housefly * langaylangayan :: a bird * langgam ------IN: langgamin, nilanggam, nilalanggam, lalanggamin --------: to be infested by ants :: ant * langgas ------AN: langgasan, nilanggasan, nilalanggasan, lalanggasan --------: to wash a wound * langhap ------UM: lumanghap,, lumalanghap, lalanghap ------IN: langhapin, nilanghap, nilalanghap, lalanghapin --------: to inhale :: inhaling > paglanghap * langib :: scab of wounds * langis -----MAG: maglangis, naglangis, naglalangis, maglalangis --------: to lubricate :: oil ++ (malangis) oily * langit ------IN: langitin, nilangit, nilalangit, lalangitin --------: to idolize :: sky, heavens > kalangitan, sangkalangitan :: (panlangit) heavenly * langitngit

------UM: lumangitngit,, lumalangingit, lalangitngit --------: to squeak :: shrill, creaking sound * langka :: jackfruit > nangka * langkap ++ joined with, incorporated * langlang :: spice :: Chinese cooking * lango ------UM: lumango,, lumalango, lalango --------: to fruddle -----MAG: maglango, naglango, naglalango, maglalango --------: to get drunk :: (palango) rattle ++ tipsy, drunk ++ (palango) intoxicant * langoy ------UM: lumangoy,, lumalangoy, lalangoy -----MAG: maglangoy, naglangoy, naglalangoy, maglalangoy ------IN: languyin, nilangoy, nilalangoy, lalanguyin --------: to swim :: swimming :: (manlalangoy) swimmer T1) Lumangoy sila papunta ng kabilang ibayo. E1) They swam across to the other shore. T2) Languyin natin ang malawak na ilog. E2) Let us swim in the wide river. * langutngot :: crunching of the teeth, gritting * lansa ++ (malansa) having the stench or taste of fish * lansag ------MA: malansag, nalansag ??? ++ broken, dissolved * lansang :: (lansangan) street [in a general sense] ++ forward in manner

* lansi ------UM: lumansi,, lumalansi, lalansi --------: to deceive, to feign, to trick :: trick, cunning * lansina :: a plant * lansones :: a fruit * lanta ------UM: lumanta,, lumalanta, lalanta ------MA: malanta --------: to wither, to shrivel up ++ wilted, withered, faded [decayed] * lantad -----MAG: maglantad --------: to predispose ------MA: malantad --------: to be exposed :: (kalantaran) prominence, publicity :: (pagkakalantad) exposure > paglantad ++ in full view, exposed, prominent * lantak :: violent attack * lantana :: kind of ornamental shrub. * lantay ++ pure, unalloyed * lantik :: graceful bend or curve [eyelashes, hips] ++ (malantik) long, curved * lantod ++ indelicately dressed, loose [women] * lantsa :: launch :: motorboat * lantutay :: idler ++ lazy * lanubo :: young tree branch * lanya

:: lustfulness, indecency * lanyan :: species of snake * laog ++ wild [cats], vagrant * laon --Akt: malaunan --------: to take a long time, to last a long time ++ (malaon) long [time] ++ old [grains, cereals] * laos ++ antiquated, outdated, obsolete * laot :: middle :: ocean :: eternity :: (kalautan) offing * lapa ------IN: lapain, nilapa, nilalapa, lalapain --------: to butcher, to slaughter :: (lapaan) slaughterhouse :: (paglapa) butchering, quartering [meat] :: (manlalapa) butcher T1) Ayaw nilang lapain ang kanilang alagang baboy. E1) They don't want to slaughter their pet pig. * lapad ------AN: laparan, nilaparan, nilalaparan, lalaparan --------: to spread, to widen :: width ++ (malapad) wide ++ (singlapad) as broad as * lapag ------UM: lumapag,, lumalapag, lalapag --------: to come down -----MAG: maglapag, naglapag, naglalapag, maglalapag -------I: ilapag, inilapag, inilalapag, ilalapag --------: to lay on the floor or ground level :: space below, ground level :: (palapagan) landing field ++ (palapag) downward T1) Maglapag ka ng iyong gamit sa sala. E1) Lay down your things in the living room.

T2) Ilapag mo ang iyong gamit. E2) Lay your things on the floor. * lapak ++ tarn off, disjointed * lapang ------IN: lapangin, nilapang, nilalapang, lalapangin --------: to cut into hunks :: hunk of meat * lapastangan ------UM: lumapastangan ------IN: lapastanganin, nilapastangan, nilalapastangan, lalapastanganin --------: to desecrate, to break the rules :: (kalapastangan) incivility, travesty, profanity ++ irreverent, disrespectful, discourteous * lapat -----MAG: maglapat, naglapat, naglalapat, maglalapat -------I: ilapat, inilapat, inilalapat, ilalapat --------: to adjust, to fit properly :: strips of bamboo :: (pagkalapat) contact ++ adjusted, fit T1) Maglapat ka ng pinto bago ka matulog. E1) Make sure you close your door properly before you go to bed. T2) Ilapat mo ang takip ng bote. E2) Close the bottle's cap properly. * lapaw :: overgrowing of vines * lapay :: pancreas, spleen * lapi ------AN: lapian, nilapian, nilalapian, lalapian --------: to attach, to fasten, to join :: affix :: political party > lapian * lapida :: gravestone [with inscription] * lapirot ++ mussed, crumpled [by tips of fingers] * lapis

:: pencil {der Bleistift} * lapisa ------IN: lapisain, nilapisa, nilalapisa, lalapisain --------: to knead ++ kneaded * lapisak -----MAG: maglapisak, naglapisak, naglalapisak, maglalapisak --------: to wallow in mud, to walk in the mud :: wallowing in mud ++ crushed broken [eggs, fruits, tomatoes] * lapit ------UM: lumapit,, lumalapit, lalapit -----MAG: maglapit, naglapit, naglalapit, maglalapit -------I: ilapit, inilapit, inilalapit, ilalapit ------AN: lapitan, nilapitan, nilalapitan, lalapitan --------: to approach or go near :: nearness, proximity > kalapitan :: (paglapit) access ++ (malapit) near, close by > kalapit ++ (sinlapit) as near as > kasinlapit ++ (magkalapit) close together ++ (malalapitan) accessible T1) Lumapit ka sa iyong guro. E1) You approach your teacher. T2) Maglapit kayong dalawa para makaupo ang iba sa loob ng jeepney. E2) You get closer to each other so that others can sit in the jeepney. T3) Ilapit mo dito ang asukal. E3) Bring the sugar closer here. * laplap ------IN: laplapin, nilaplap, nilalaplap, lalaplapin --------: to remove the skin :: decortication * lapnis ------AN: lapnisan, nilapnisan, nilalapnisan, lalapnisan --------: to strip off bark :: stripped off bark * lapnit :: rind of bamboo used for tying ++ decorticated, unglued * lapnos

++ peeled off, flayed * lapok ++ rotten, decayed [wood] * lapong :: hunk of meat * lapot ------UM: lumapot,, lumalapot, lalapot ---MAGPA: magpalapot --------: to condense, to thicken, to congeal :: (kalaputan) viscosity ++ (malapot) dense, thick [liquid] * lapu-lapu :: a fish * larang :: (larangan) field [of knowledge], stage, theater * larawan -----MAG: maglarawan, naglarawan, naglalarawan, maglalarawan -------I: ilarawan, inilarawan, inilalarawan, ilalarawan --------: to describe, to portray --Akt: mailarawan --------: to be portrayed, to represent :: picture, portrait :: (paglalarawan) description, illustration T1) Ilarawan mo sa akin ang iyong kasintahan. E1) Describe to me your girlfriend. * larba :: larva * larga ------AN: largahan, nilargahan, nilalargahan, lalargahan --------: to slap, to slacken ++ go ahead! * laris :: stubbornness :: odor of excreta * laro -----MAG: maglaro, naglaro, naglalaro, maglalaro ------IN: laruin, nilaro, nilalaro, lalaruin --------: to play [a game], to play with

:: game :: (laruan) plaything :: (palaruan) playground :: (kalaro) playmate :: (palaro) sport :: (manlalaro) athlete, player ++ (mapaglaro) playful ++ (panlaro) sporting, sporty T1) Maglaro kayong dalawa sa labas ng bahay. E1) Both of you should play outside the house. T2) Laruin mo muna ang iyong kapatid habang wala ang iyong nanay. E2) Play with your brother while your mother is away. * larot ++ frayed * laryo :: brick * lasa ------UM: lumasa,, lumalasa, lalasa ------IN: lasahin, nilasa, nilalasa, lalasahin --------: to taste, to have a taste of, to leave a taste of :: taste :: tiger grass weed :: (panlasa) sense of taste :: (pampalasa) condiment, flavoring, spice ++ (malasa) spicy, tasty, flavored T1) Lumasa ang isda sa gulay na niluto ni Ana. E1) The fish left a taste in the vegetable dish that Ana cooked. T2) Lasahin mo ang isda sa gulay na niluto ni Ana. E2) Taste the fish in the vegetable dish that Ana cooked. * lasak :: rooster with red, black and white feathers * lasap ------UM: lumasap,, lumalasap, lalasap ------IN: lasapin, nilasap, nilalasap, lalasapin --------: to relish the taste of food, to enjoy ------MA: malasap --------: to be able to taste, to experience :: fine taste, enjoyable taste T1) Lumasap siya ng pagkaing niluto ng kanyang nanay.

E1) He relished the taste of his mother's dish. T2) Lasapin mo ang simoy ng hangin. E2) Enjoy the good smell of air. * lasaw ++ thawed * laseta :: pocketknife > lanseta {das Taschenmesser} * lasgis :: hard core of timber * lasi ------IN: lasiin, nilasi, nilalasi, lalasiin --------: to break to pieces :: crumbling * lasing ------MA: malasing --------: to get drunk ------AN: lasingan, nilasingan, nilalasingan, lalasingan --------: to get drunk together -MAKA: makalasing --------: to intoxicate :: (lasenggo) drunkard :: (paglalasing) orgy :: (pagkalasing) drunkenness, intoxication ++ tipsy, drunk * laslas ------UM: lumaslas,, lumalaslas, lalaslas ------IN: laslasin, nilaslas, nilalaslas, lalaslasin --------: to gash, to slash, to lacerate :: gash, slash {die Wunde} :: (paglaslas) laceration {die Schnittwunde} * laso :: ribbon * lasog ++ pulled apart * lason ------IN: lasunin, nilason, nilalason, lalasunin --------: to poison :: poison {das Gift} :: (pagkalason) poisoning {die Vergiftung} * lastiko :: elastic rubber band

* laswa :: lewd expression ++ (malaswa) vulgar, morally dirty * lata 1 :: tin, can {die Dose} :: (latero) tinsmith :: (delata) canned goods * lata 2 :: softness, flabbiness ++ (malata) weak and soft * latag -----MAG: maglatag, naglatag, naglalatag, maglalatag -------I: ilatag, inilatag, inilalatag, ilalatag --------: to spread out, to unfold and lay on the ground :: mantle, layer, something spread on the floor ++ spread over T1) Maglatag ka ng banig. E1) You spread the mat on the floor. T2) Ilatag mo ang banig. E2) Spread the mat on the floor. * latak :: dreg, sediment {der Bodensatz} * latang :: bursting into flame, rise in temperature ++ very dry * latay ------UM: lumatay,, lumalatay, lalatay --------: to leave a mark on the skin :: swollen lash or whip marks on the skin, welt {der Striemen} T1) Lumatay ang sinturon sa hita ng kanyang anak matapos niyang paluin ang bata. E1) His belt left a mark on the thigh of his kid after he spanked the child. * lathala -------I: ilathala, inilathala, inilalathala, ilalathala --------: to print, to publish :: article, announcement :: (lathalaan) billboard :: (lathalain) newspaper article {der Zeitungartikel} ??? nakalathala

* lathi :: mushy rice * lati :: swamp > latian {der Sumpf} * latik :: scum of coconut milk {der Schaum der Kokosmilch} * latigo ------UM: lumatigo,, lumalatigo, lalatigo ------IN: latiguhin, nilatigo, nilalatigo, lalatiguhin --------: to flog, to whip :: whip {die Peitsche} * latok :: low table * latoy :: taste ++ (walang-latoy) tasteless * latsay :: cabletow :: bamboo sieve used to smoke fish * latundad :: species of banana * lawa :: lake, pool, lagoon > bai {der See} * lawaan :: a tree * lawagat :: lagoon, small lake * lawak ------UM: lumawak,, lumalawak, lalawak ------MA: malawak, nalawak, nalalawak, malalawak ---MAGPA: magpalawak, nagpalawak, nagpapalawak, magpapalawak --------: to widen, to expand :: area {das Gebiet} :: (paglawak) expanding {die Ausdehnung} :: (kalawakan) expanse, skies, vastness ++ (malawak) vast, very spacious {ausgedehnt}

* lawalawa :: spider web :: species of spider * lawanit :: coconut husk wall paneling * lawas :: cattail * laway -----MAG: maglaway, naglaway, naglalaway, maglalaway --------: to drivel {sabbern} :: saliva {der Speichel} :: a fish ++ (malaway) full of spittle * lawayan :: a fish * lawi :: tail feather of roosters * lawig :: long duration * lawihan :: a fish * lawin :: hawk {der Falke} * lawing :: tatters, rags * lawingwing :: pendant * lawis :: curved blade attached to a pole used to pick coconuts * lawiswis :: top part of bamboo :: bamboo fish rake * lawit ------UM: lumawit,, lumalawit, lalawit -----MAG: maglawit, naglawit, naglalawit, maglalawit -------I: ilawit, inilawit, inilalawit, ilalawit --------: to dangle, to hang down, to suspend :: (kalawit) hook, gaff

:: (palawit) something that hangs, pendant :: (pangalawit) pole used to pick fruits ++ suspended T1) Lumawit ang kanyang dila ng sakalin siya ng kanyang kaaway. E1) His tongue hang out when his foe tried to squeeze his neck. T2) Maglawit ka ng lubid sa ilalim ng balon. E2) You hang down a rope in the well. T3) Ilawit mo ang tali. E3) Hang down a rope. * lawlaw -----MAG: maglawlaw, naglawlaw, naglalawlaw, maglalawlaw --------: to stir up [water] with the hands or feet -------I: ilawlaw, inilawlaw, inilalawlaw, ilalawlaw --------: to dangle :: dangling :: a fish ++ (malawlaw) too long * lawrel :: bay leaf {der Lorbeer} * laya ---MAGPA: magpalaya --------: to emancipate :: freedom {die Freiheit} :: (kalayaan) independence :: (pagpapalaya) liberation ++ (malaya) free, emancipated, independent ++ (malayang oras) leisure time * layag ------UM: lumayag,, lumalayag, lalayag -----MAG: maglayag, naglayag, naglalayag, maglalayag --------: to sail away, to rove :: sail :: (maglalayag) navigator :: (paglalayag) cruise, passage, navigation T1) Maglayag ka sa Amerika. E1) You sail away to America. * layak :: flotsam, dry leaves * layanglayang :: a bird * layas

------UM: lumayas,, lumalayas, lalayas ------AN: layasan, nilayasan, nilalayasan, lalayasan --------: to go away, to run away -----MAG: maglayas, naglayas, naglalayas, maglalayas --------: to travel around ---PA-IN: palayasin, pinalayas, pinalalayas, palalayasin --------: to deport ---MAGPA: magpalayas --------: to banish :: (pagpapalayas) banishment T1) Lumayas siya ng bahay mula noong Linggo. E1) She run away from home last Sunday. T2) Maglayas tayo sa kagubatan. E2) Let's wander around the forest. * layaw ---MAGPA: magpalayaw --------: to pamper :: freedom from parental control ++ spoilt * layig -----MAG: maglayig --------: to voyage, to cruise * laying :: a fish :: menopause :: pruning * laylayan :: hem {der Saum} * layo ------UM: lumayo,, lumalayo, lalayo -MAGPAKA: magpakalayo --------: to stay or keep away, to avoid ------AN: layuan, nilayuan, nilalayuan, lalayuan --------: to avoid something -----MAG: maglayo, naglayo, naglalayo, maglalayo -------I: ilayo, inilayo, inilalayo, ilalayo --------: to separate, to put something away from the reach of someone :: range, distance > kalayuan :: (paglayo) recession :: (pagkakalayo) divergence ++ (malayo) far, distant ++ (magkasinlayo) equidistant

T1) Lumayo ka muna sa kanya habang mainit siya sa iyo. E1) You should try to stay away from him while he is still mad at you. T2) Maglayo nga kayong dalawa. E2) Both of you should separate. T3) Ilayo mo ang mabahong durian sa akin. E3) Put the smelly durian away from me. * layog :: elevation, altitude ++ (malayog) high, elevated * layon :: purpose, aim * layot ++ overripe, dried out before maturity * laywan :: a honey bee * lebadura :: yeast * leeg :: neck * legal ++ lawful * legasyon :: legation * lehislatura :: legislature * lehiyon :: legion * leksiyon :: lesson > liksyon * lente :: lens, flashlight, flood light * lentehas :: lentils {die Linsen} * leopardo :: leopard * lepra :: leprosy

:: (leproso) leper * lesbya :: lesbian * leteng :: cord, string * leon :: lion > liyon * letra :: alphabetic character, letter * letseplan :: a dessert * ley :: law * leyenda :: legend * lia :: green scum on a pond * liad ++ bent backward with protruding stomach * libad :: going from place to place * libak ------IN: libakin, nilibak, nililibak, lilibakin --------: to ridicule :: insult, ridicule * libag :: dirt on the skin * liban ------UM: lumiban,, lumiliban, liliban ------AN: libanan, nilibanan, nililibanan, lilibanan -------I: iliban, iniliban, inililiban, ililiban --Pas: ipagpaliban ---MAGPA: magpaliban --------: to postpone, to delay, to be absent :: absentee, omission :: (paliban) postponement > pagpapaliban :: (pagliban) absence ++ (maliban) absent, non-attending, except * libang

-----MAG: maglibang, naglibang, naglilibang, maglilibang ----MANG: manlibang, nanlibang, nanlilibang, manlilibang ------MA: malibang ------IN: libangin, nilibang, nililibang, lilibangin --------: to entertain :: (libangan) amusement, entertainment > dibersiyon T1) Maglibang muna tayo habang hinihintay natin ang eroplano. E1) Let us entertain ourselves while waiting for the plane. T2) Libangin mo ang iyong tatay at baka naiinip na siya. E2) Entertain your father or he might get bored. * libat :: recurrence of an illness :: attack of a mental disorder * libato :: a plant * libay :: female deer, doe * libelo :: libel * libid :: single coil, one trip around a track ++ wound round, encircled * libing -----MAG: maglibing, naglibing, naglilibing, maglilibing -------I: ilibing, inilibing, inililibing, ililibing --------: to bury, to inter :: burial, interment :: (libingan) cemetery ++ (panlibing) funeral T1) Maglibing tayo ng aking namatay na alagang aso. E1) Let us bury my dead dog. T2) Ilibing mo ang patay na ibon. E2) Bury the dead bird. * libis :: slope, hillside, valley * liblib :: hidden or unfrequented place

* libo ++ a unit of thousand {tausend} ++ (isanlibo) one thousand > mil {eintausend} ++ (libu-libo) thousands {tausende} * libog :: (kalibugan) lust, lasciviousness ++ (malibog) horny * libot ------UM: lumibot,, lumilibot, lilibot -----MAG: maglibot, naglibot, naglilibot, maglilibot ------IN: libutin, nilibot, nililibot, lilibutin --------: to go around, to wander ------AN: libutan, nilibutan, nililibutan, lilibutan --------: to surround :: environment, surroundings :: (sanlibutan) world T1) Lumibot ka ba sa buong Espanya? E1) Did you go around Spain? T2) Maglibot ka muna sa palengke bago ka umuwi. E2) You go around the market before you go home. * libre -------I: ilibre, inilibre, inililibre, ililibre --------: to treat someone out, to pay for someone's way ++ free, gratis, free of responsibility * libumbon ---MAGKA: magkalibumbon --------: to crowd around :: crowd * lider :: leader :: (liderato) leadership > paglilider * liga :: league, coalition * ligalig ------UM: lumigalig,, lumiligalig, liligalig ------IN: ligaligin, niligalig, nililigalig, liligaligin --------: to harass ------MA: maligalig --------: to be worried, to be disturbed, to be confused

:: trouble, perturbation, preoccupation, bother > pagkaligalig ++ perturbed, bothered, disturbed * ligamento :: ligament * ligamgam :: anxiety, perturbation :: lukewarm temperature > kaligamgaman ++ (maligamgam) lukewarm, tepid * ligas :: garter :: a small tree * ligasgas ++ rough [skin] * ligat ++ gummy, viscous ++ (maligat) with a delicious consistency [rice] * ligata :: itchy blotch on the skin * ligaw -----MAG: magligaw, nagligaw, nagliligaw, magliligaw ------UM: lumigaw,, lumiligaw, liligaw ------AN: ligawan, niligawan, nililigawan, liligawan ----MANG: manligaw, nanligaw, nanliligaw, manliligaw ------MA: maligaw, naligaw, naliligaw, maliligaw -------I: iligaw, iniligaw, inililigaw, ililigaw --------: to court, to woo, to get lost, to stray, to guide to the wrong way, to misguide ---PA-IN: paligawin, pinaligaw, pinaliligaw, paliligawin --------: to urge a man to court a woman :: courtship > panliligaw :: (manliligaw) suitor :: (pagkaligaw) aberration :: (pagkakaligaw) stray ++ wild, uncultivated, stray T1) Lumigaw si Maria kay Pedro. E1) Maria courted Pedro. T2) Marunong mangligaw ng babae si Pedro. E2) Pedro knows how to court a girl. T3) Iligaw mo si Pedro kay Maria. E3) Court Maria for Pedro.

T4) Huwag kang masyadong lumayo at baka ikaw ay maligaw. E4) Don't go very far or you might get lost. T5) Mahilig siyang mangligaw ng tao mula sa ibang bayan. E5) He is fond of misleading strangers from out of town. T6) Huwag mong iligaw ang bisita. E6) Don't mislead the visitor. * ligawgaw ++ (maligawgaw) ticklish * ligaya ------UM: lumigaya,, lumiligaya, liligaya --------: to cheer up, to become happy :: happiness, joy > kaligayahan ++ (maligaya) happy, merry * ligi ------IN: ligihin, niligi, nililigi, liligihin --------: to pulverize ++ crushed, powdered * ligid ------UM: lumigid,, lumiligid, liligid --------: to revolve, to go around ---PA-AN: paligiran --------: to encircle, to surround :: circumference, revolution :: vicinity, environment > kapaligiran, kaligiran ++ surrounded > paligid * ligis ++ ground, crushed * liglig ++ shaken * ligo ------MA: maligo, naligo, naliligo, maliligo --------: to take a bath or shower, to bathe -MAKA: makaligo, nakaligo, nakaliligo, makaliligo --------: to be able to bathe :: bath :: (paligo) bathing :: (paliguan) bathroom T1) Naliligo ako araw-araw. E1) I bathe everyday. T2) Hindi ako makaligo kung malamig. E2) I can't take a bath when it is cold.

* ligoy :: verbosity, wordiness :: act of bypassing something :: (pagkamaligoy) verbiage ++ (maligoy) rambling, redundant, indirect ++ (paliguy-liguy) indirect * ligpit 1 -----MAG: magligpit, nagligpit, nagliligpit, magliligpit ------IN: ligpitin, niligpit, nililigpit, liligpitin -------I: iligpit --------: to clear, to put away T1) Magligpit ka muna ng mesa. E1) You clear away first the table. T2) Ligpitin mo ang iyong mga kalat sa iyong silid. E2) Clean the mess in your bedroom. T3) Pakiligpit mo na ang mesa. E3) Please clear the table. * ligpit 2 ------UM: lumigpit,, lumiligpit, liligpit --------: to retire :: (pagliligpit) retirement * ligsa :: evacuation * ligta -MAKA: makaligta --------: to omit or neglect inadvertently * ligtas -----MAG: magligtas, nagligtas, nagliligtas, magliligtas -------I: iligtas, iniligtas, inililigtas, ililigtas --------: to save, to free ??? naililigtas :: (kaligtasan) immunity, safety, salvation :: (pagkaligtas) survival :: (tagapagligtas) savior, lifeguard ++ saved, freed T1) Magligtas tayo ng mga nalulunod sa dagat. E1) Let us save some people who are drowning at sea. * ligwak ------UM: lumigwak,, lumiligwak, liligwak --------: to spill :: spilling * liha

:: division of an orange fruit, a slice * liham ------UM: lumiham,, lumiliham, liliham -------I: iliham, iniliham, inililiham, ililiham --------: to write a letter :: letter * lihi -----MAG: maglihi, naglihi, naglilihi, maglilihi --Pas: paglihian --------: to show first signs of pregnancy --Pas: paglihihan --------: to crave for [while in pregnancy] T1) Mahilig maglihi ang kanyang asawa sa mangga. E1) His wife always wants to have mangoes during her first months of pregnancy. T2) Lagi niyang gustong paglihian ang mangga. E2) She is always fond of mangoes during her first months of pregnancy. * lihim -------I: ilihim, inilihim, inililihim, ililihim --------: to hide, to keep secret, to cover up :: secret :: (kalihim) secretary ++ (malihim) secretive ++ (palihim) secretly * lihis ------UM: lumihis,, lumilihis, lilihis -----MAG: maglihis, naglihis, naglilihis, maglilihis -------I: ilihis, inilihis, inililihis, ililihis ---MAGPA: magpalihis --------: to detour, to deviate ++ devious, deflected, incorrect T1) Lumihis daw siya ng landas kaya siya itiniwalag ng kanyang simbahan. E1) He allegedly went astray so his church excommunicated him. T2) Maglihis ka ng iyong kotse mula sa kalsada. E2) You move your car away from the main street. T3) Ilihis mo ang iyong kotse mula sa kabilang kalsada. E3) Move your car from the other lane. * lihiya :: lye > lehia

* liho :: deceit * liing :: sidelong glance * liit --Akt: magmaliit --------: to belittle {herabsetzen} ------UM: lumiit,, lumiliit, liliit ---PA-IN: paliitin, pinaliit, pinaliliit, paliliitin ---MAGPA: magpaliit --------: to decrease, to lessen {verkleinern} ---MA-IN: maliitin --------: to underestimate {unterschaetzen} :: smallness, littleness, inadequacy > kaliitan :: (pagliit) diminution {die Verringerung} ++ (maliit) small, little {klein} * likas ------UM: lumikas,, lumilikas, lilikas --------: to evacuate, to migrate :: (kalikasan) nature ++ natural, native, inborn * likat :: interruption, intermission * likaw -------I: ilikaw, inilikaw, inililikaw, ililikaw --------: to coil, to wind around ------IN: kalikawin, kinalikaw, kinakalikaw, kakalikawin --------: to poke and stir liquid, to entwine {winden} :: coil T1) Ilikaw mo ang lubid. E1) Coil the rope. T2) Kalikawin mo ang alambre sa bakod. E2) Entwine the wire around the fence. * likha ------UM: lumikha,, lumilikha, lilikha ------IN: likhain, nilikha, nililikha, lilikhain ------MA: malikha, nalikha, nalilikha, malilikha --------: to create, to make :: creation :: (paglilikha) creativeness ++ created ++ (mapanglikha) creative > mapanlikha T1) Lumikha si Pedro ng sampung kanta ngayong taon. E1) Pedro made a total of ten songs this year.

* likido ++ liquid * likit ++ insistent, stubborn * liklik :: (kaliklikan) digression ++ digressing, not coming straight to the point * likmik :: smell of dirt or garbage * likmo ------UM: lumikmo,, lumilikmo, lilikmo --------: to sit down comfortably :: armchair, comfortable seat * liko ------UM: lumiko,, lumiliko, liliko -----MAG: magliko, nagliko, nagliliko, magliliko -------I: iliko, iniliko, inililiko, ililiko --------: to turn, to curve, to bend :: bend, curve ++ bent, turned T1) Lumiko tayo sa kanto papuntang simbahan. E1) Let us turn at the corner to go to the church. T2) Magliko ka ng iyong kotse sa kanto. E2) You turn around your car at the corner. T3) Iliko mo ang kotse sa kanto. E3) Turn the car at the corner. * likom ------IN: likumin, nilikom, nililikom, lilikumin --------: to gather, to collect, to withdraw, to draw back :: collecting * likot ------IN: likutin, nilikot, nililikot, lilikutin --------: to tamper with, to meddle with ++ (malikot) restless, fidgety, wriggly, mischievous * liksi ++ (maliksi) active, fast * likwad ++ hesitating, evasive

* lila ++ lilac, violet, lavender > ube * lilik :: blade of a sickle * lilim ------UM: lumilim,, lumililim, lililim --------: to overshadow :: shade :: (lilom) shady place ++ (malilim) shady * liling :: sullen look * lilip ------AN: lilipan, nililipan, nilililipan, lililipan --------: to hem :: hemming [stitched, as on cloth] * lilis -----MAG: maglilis, naglilis, naglililis, maglililis -------I: ililis, inililis, inilililis, ilililis --------: to pull up the skirt or trousers, to roll up the sleeves ++ rolled up [sleeve, skirt, pants] T1) Maglilis ka ng iyong pantalon bago ka lumusong sa tubig. E1) You should roll up your pants before you dip into the water. T2) Ililis mo ang iyong manggas bago ka maghugas ng kamay mo. E2) Roll up your sleeves before you wash your hands. * lilit ++ frayed * liliw :: a bird * liliwanag ------AN: liliwanagan, nililiwanagan, nilililiwanagan, lililiwanagan ---MAGPA: magpaliwanag --------: to brighten, to reflect * lilo :: renegade, traitor :: (paglililo) treachery, disloyalty, infidelity ++ unfaithful, disloyal, traitorous > traidor * lilok

------UM: lumilok,, lumililok, lililok --------: to sculpt :: sculptured work :: (manlililok) sculptor * lima ------IN: limahin, nilima, nililima, lilimahin --------: to make into five :: (limahan) quintet :: (kalima) one fifth ++ five > singko {fuenf} ++ (limampu) fifty > sinkwenta {fuenfzig} ++ (limandaan) 500 > singko siyentos ++ (ikalima) fifth > panlima ++ (tiglimampu) fifties * limahi :: (limahid) shabbiness ++ untidy, messy > limahid * limak ++ along the roadside, beside the point * limang ------MA: malimang --------: to lose count :: mistake in couting, miscount * limas -----MAG: maglimas, naglimas, naglilimas, maglilimas --------: to bail out water :: bailing water out of a boat * limay :: water left on the shore by a low tide * limayon -----MAG: maglimayon --------: to gallivant * limb :: greasy scum on the surface of liquids * limbag -----MAG: maglimbag, naglimbag, naglilimbag, maglilimbag ------IN: limbagin, nilimbag, nililimbag, lilimbagin -------I: ilimbag, inilimbag, inililimbag, ililimbag --------: to print, to write in block letters :: printing, edition

T1) Ang pamantasan ang naatasang maglimbag ng report ni Starr tungkol sa eskandalo ni Clinton. E1) The university was given the privilege of printing the Starr report on the Clinton scandal. T2) Limbagin mo ang iyong pangalan sa papel. E2) Write your name in block letters on the paper. T3) Ilimbag mo ang iyong pangalan sa papel. E3) Write your name in block letters on the paper. * limbang ------IN: limbangin, nilimbang, nililimbang, lilimbangin --------: to flirt with a woman [insincerely] * limbas :: bird of prey * limbay :: gliding in the air [birds] * limbong :: deceit, fraud > panlilimbong * limi ------IN: limiin, nilimi, nililimi, lilimiin --------: to pay attention to, to heed :: attention :: flower juice or extract * limit ------AN: limitan, nilimitan, nililimitan, lilimitan --------: to do frequently, to put things closer together :: frequency :: compactness ++ (malimit) frequent, often * limitasiyon :: limitation * limlim 1 ------UM: lumimlim,, lumilimlim, lilimlim --------: to get darken :: impending darkness * limlim 2 :: body warmth :: (palimliman) brooder, incubator

* limos -----MAG: maglimos, naglimos, naglilimos, maglilimos --------: to give alms ----MANG: manlimos ---MAGPA: magpalimos -------I: ilimos, inilimos, inililimos, ililimos --------: to beg, to ask for alms :: alms, stipend :: (magpapalimos) beggar T1) Huwag kang laging maglimos sa mga pulubi at baka sila ay masanay. E1) You should not always give alms to the beggars or they might get used to it. T2) Ilimos mo kami ng pagkain para bukas. E2) Beg for us our food for tomorrow. T3) Manlimos tayo para sa kanila. E3) Let us beg in their behalf. T4) Magpalimos ka sa Quiapo at Baclaran. E4) You ask for alms at Quiapo and Baclaran. * limot ------UM: lumimot,, lumilimot, lilimot ----MAKA: makalimot, nakalimot, nakakalimot, makakalimot ------MA: makalimutan ------IN: limutin, nilimot, nililimot, lilimutin ------AN: kalimutan, kinalimutan, kinakalimutan, kakalimutan $ --Pas: malimutan --------: to forget :: oblivion :: (paglimot) forgetting :: (pagkamalilimutin) forgetfulness ++ (malimutin) forgetful T1) Huwag ka sanang lumimot sa ating sumpaan. E1) Please don't forget our commitment to each other. T2) Limutin mo na ang kahapon. E2) Forget the past. T3) Huwag mong kalimutan ang pambayad sa tubig at elektrisidad. E3) Don't forget the payment for the water and electricity. T4) Ito ay isang panahon ng pagpapatawad at paglimot. E4) This is the time to forgive and forget. * limpa :: lymph :: spleen

* limpak :: big piece of meat :: large quantity of goods * limpay :: swaying, swinging * limpi :: barricade, stockade :: act of resting with a group ++ adj. gathered together * limpit :: large jar with a wide mouth * limpyo ------IN: limpyahin, nilimpya, nililimpya, lilimpyahin --------: to clean :: (limpyesa) cleanliness :: (limpyabota) bootblack, shoeshine boy ++ clean, neat * limunada :: lemonade * linamnam :: deliciousness, exquisite taste or savor ++ (malinamnam) delicious * linang :: (kalinangan) cultivation * linaw ------IN: linawin, nilinaw, nililinaw, lilinawin --------: to clarify :: (kalinawan) clarity, legibility ++ (malinaw) clear * linay :: scrutinization of evidence * linda :: earthquake, shock * lindayag :: recovery of senses after a fright > palindayag * lindero :: boundary * lindi :: affected gait or manner

* lindig :: (malindig) tall and elegant * lindol ------UM: lumindol,, lumilindol, lilindol --------: to shake, to have an earthquake :: earthquake, tremor T1) Lumindol ng malakas kahapon. E1) It quaked very strongly yesterday. * linga :: sesame seeds * lingal ++ rolling sideways [boats] * lingap :: protective care * lingas ---MAGPA: magpaningas, nagpaningas, nagpapaningas, magpapaningas $ --------: to kindle :: blaze, flame, shine :: boasting, pride * lingat :: (pagkalingat) inadvertence, negligence :: a herb ++ (malingat) unaware * lingaw :: clamor > linggal ++ confused * lingawngaw :: murmuring * lingay :: slope of a mountain * linggatong :: perplexity, worry * linggit ++ (malinggit) tiny * linggo :: week :: (Linggo) Sunday ++ (linggo-linggo) every week ++ (lingguhan) weekly T1) Ngayon ay Linggo.

E1) Today is Sunday. T2) Sa isang linggo, kami ay pupunta sa Maynila. E2) Next week, we go to Manila. * lingguwista :: linguist, person who speaks many languages :: (lingguwistika) linguistics :: (lengguwa) language, tongue > lengguwahe * lingid ++ hidden, not known, secret * lingil :: attention given to a task * lingkag ++ opened with force ++ corrupt, wicked * lingkaw :: sickle * lingkis ------UM: lumingkis,, lumilingkis, lilingkis --------: to twine, to coil around :: (manlilingkis) a snake * lingkod -----MAG: maglingkod, naglingkod, naglilingkod, maglilingkod --Pas: paglingkuran --------: to serve, to offer service :: servant :: (paglilingkod) service > palingkuran T1) Maglingkod ka muna sa iyong mga magulang bago ka mag-asawa. E1) You should first serve your parents before you get married. * lingming ++ confused * lingo :: assassination > paglingo :: (manglilingo) assassin * lingon ------UM: lumingon,, lumilingon, lilingon ------IN: lingunin, nilingon, nililingon, lilingunin --------: to look back :: looking back

:: esteem * linib :: small window for ventilation * linimento :: liniment * lining -----MAG: maglining, naglining, naglilining, maglilining --------: to cultivate ------IN: liningin, nilining, nililining, liliningin --------: to consider, to reflect, to meditate on :: farm * linis ------UM: luminis,, lumilinis, lilinis --------: to become clean -----MAG: maglinis, naglinis, naglilinis, maglilinis ------IN: linisin, nilinis, nililinis, lilinisin --------: to clean --IPA: ipalinis --------: to cause to clean :: cleanliness, neatness, pureness > kalinisan :: (paglilinis) cleaning ++ (malinis) clean ++ (sinlinis) as clean as > kasinlinis T1) Maglinis ka muna ng iyong silid. E1) You should first clean your bedroom. T2) Linisin mo ang iyong silid. E2) Clean your bedroom. * linlang ------UM: luminlang,, lumilinlang, lilinlang ----MANG: manlinlang, nanlinlang, nanlilinlang, manlilinlang ------IN: linlangin, nilinlang, nililinlang, lilinlangin ------AN: linlangan, nilinlangan, nililinlangan, lilinlangan --------: to deceive :: deceit, fraud, hoax :: (paglinlang) delusion :: (manlilinlang) cheater ++ (mapaglinlang) tricky ++ (mapanlinlang) wily * linolyo :: linoleum * linsad ------UM: luminsad,, lumilinsad, lilinsad

--------: to dislocate ++ dislocated, derailed * linse :: lynx * linsil ++ improper, erroneous * linso :: linen * linta :: leech > limatik * lintak ++ [expresses digust or surprise] * lintog :: (lintos) blister ++ swollen, blistered * linumot :: variety of rice * linya :: line, boundary, limit, row * lipa :: nettle plant * lipad ------UM: lumipad,, lumilipad, lilipad ------IN: liparin, nilipad, nililipad, liliparin --------: to fly :: flight :: (paliparan) airport :: (manlilipad) pilot T1) Lumipad siya papuntang Pilipinas kahapon. E1) He flew to the Philippines yesterday. T2) Nais kong liparin ang mga ulap. E2) I want to fly over the clouds. * lipana ++ widespread, diffused * lipas ------UM: lumipas,, lumilipas, lilipas ---MAGPA: magpalipas --------: to lapse, to come to pass :: (paglipas) lapse, passage ++ out of fashion, obsolete, faded > nakalipas

T1) Lumipas na ang panahon nila Imelda at Ferdinand Marcos. E1) The era of Imelda and Ferdinand Marcos had already come to pass. T2) Lipas na sa moda ang malaking kuwelyo. E2) Wide collars are out of fashion now. * lipat ------UM: lumipat,, lumilipat, lilipat ------AN: lipatan, nilipatan, nililipatan, lilipatan --------: to transfer, to move to another place -----MAG: maglipat, naglipat, naglilipat, maglilipat -------I: ilipat, inilipat, inililipat, ililipat --------: to move something :: transfer T1) Lumipat na ba kayo sa inyong bagong bahay? E1) Did you already move to your new house? T2) Tulungan natin maglipat sina Maria at Pedro ng gamit. E2) Let us help Maria and Pedro move their things. T3) Ilipat mo sa ibang tasa ang sabaw. E3) Transfer the soup to another bowl. * lipay :: a plant * lipi :: lineage, ancestry, race * lipistik :: lipstick * lipol ------UM: lumipol,, lumilipol, lilipol ------IN: lipulin, nilipol, nililipol, lilipulin --------: to eradicate, to annihilate, to wipe out :: extinction, destruction > pagkalipol * lipon :: crowd, gathering, meeting > lupon :: (lipunan) society in general :: (kalipunan) federation ++ (panlipunan) social * lipos ------UM: lumipos,, lumilipos, lilipos --------: to overwhelm ++ covered with * lipot

:: going over an obstacle, transferring * lipumpon MAGKA: magkalipumpon, nagkalipumpon, nagkakalipumpon, magkakalipumpon --------: to crowd around, to collect, to flock :: gathering * lira :: swollen eyelids * lirika :: short poem * liriko ++ lyric * lirip ------IN: liripin, nilirip, nililirip, liliripin --------: to study carefully, to try to understand * lirit ++ torrential * lirot ++ scattered * liroy ++ (maliroy) of soft consistency > laroy * liryo :: lily * lisa :: nit, eggs of lice * lisan ------UM: lumisan,, lumilisan, lilisan ------IN: lisanin, nilisan, nililisan, lilisanin --------: to leave, to depart * lisaw ------UM: lumisaw,, lumilisaw, lilisaw --------: to swarm * lisay :: pounding of rice for the second time * lisding ++ plain, unadorned * lisensiya :: license

* lislis ++ lifted up [dress] * liso ++ plain, unadorned * lisok ++ dislocated, sprained * lista -----MAG: maglista, naglista, naglilista, maglilista -------I: ilista, inilista, inililista, ililista --------: to list down :: list, register, roll of names :: (listahan) directory, tally T1) Maglista ka ng mga utang niya sa iyo. E1) You list down all the debts he owes you. T2) Ilista mo sa tubig ang aking utang. E2) List down my debts on water. * listo ++ clever, quick, prompt * liston -----MAG: magliston, nagliston, nagliliston, magliliston --------: to lath :: hat band, ribbon, strip * lisya ++ wrong, incorrect, out of line, wayward * litak :: crack * litania :: litany * litas :: small split or cut * litaw ------UM: lumitaw,, lumilitaw, lilitaw --------: to emerge, to become visible -----MAG: maglitaw, naglitaw, naglilitaw, maglilitaw -------I: ilitaw, inilitaw, inililitaw, ililitaw --------: to bring out :: (paglitaw) appearance, occurrence :: (kalitawan) prominence ++ visible, well-known, popular T1) Lumitaw siyang bigla mula sa kung saan. E1) He just emerged from nowhere.

T2) Maglitaw kaya siya ng pagkain mamayang gabi? E2) Will she bring out some food tonight? T3) Ilitaw mo na ang pagkain. E3) Bring out the food now. * literatura :: literature * litid :: ligament * litis ------IN: litisin, nilitis, nililitis, lilitisin --------: to investigate judicially :: trial or investigation in court, careful examination * litmo :: kind of dye used in chemical tests * lito ------UM: lumito,, lumilito, lilito --------: to fluster ----MANG: manlito, nanlito, nanlilito, manlilito ------IN: lituhin, nilito, nililito, lilituhin --------: to confuse ------MA: malito --------: to be confused :: (pagkalito) haze, puzzle ++ confused, puzzled T1) Bakit ka ba mahilig manglito ng tao? E1) Why are you fond of confusing people? T2) Huwag mo naman kaming lituhin. E2) Please don't confuse us. * litro :: liter * litsiyas > letsiyas :: lychees * litson :: roasted pig > lechon * litsugas :: lettuce > letsugas * liwag ++ (maliwag) slow to act, taking a long time to do things * liwalas ++ (maliwalas) spacious, fresh, breezy

* liwaliw -----MAG: magliwaliw --------: to go on a pleasure trip * liwanag ------UM: lumiwanag,, lumiliwanag, liliwanag --------: to clear up, to brighten ------AN: liwanagan, niliwanagan, nililiwanagan, liliwanagan --------: to enlighten ------IN: liwanagin, niliwanag, nililiwanag, liliwanagin --------: to elaborate ---MAGPA: magpaliwanag --------: to brighten, to reflect --IPA: ipaliwanag --------: to explain, to make clear :: light, shine > kaliwanagan :: (paliwanag) explanation, solution ++ (maliwanag) bright, clear, distinct * liwas :: (liwasan) plaza, park ++ mistaken, deviating, out of line * liwayway :: dawning * liyab ------UM: lumiyab,, lumiliyab, liliyab -----MAG: magliyab, nagliyab, nagliliyab, magliliyab --------: to blaze, to flare up :: blaze, flame T1) Huwag mong nang lagyan pa ng gas ang apoy at baka lalong magliyab ito. E1) Don't you put more gas into the fire as it would only flare up more. T2) Lumiyab ang tangke ng langis matapos itong hagisan ng nakasinding sigarilyo. E2) The oil tank went ablaze after someone threw a lighted cigarette on it. * liyabe :: wrench :: (liyabera) key chain :: (liyabero) locksmith * liyad ++ bent backward with stomach protruding * liyag :: darling, beloved

* liyanera :: metal dish mold, pie pan * liyebo :: carrying over a figure in math * liyebre :: hare * liyempo :: barbecued pork with much fat and little meat * liyeno ++ full [vehicle] * liyo ++ dizzy * liyok :: movement of water in the stomach when shaken * lobo :: balloon :: wolf * lohika :: logic * loko ------MA: maloko --------: to become crazy, to crack up to be madly inclined to do something :: (kalokohan) foolishness, nonsense ++ crazy, insane, mad > loka, loku-loko * lola :: grandmother :: (lolo) grandfather * lomo :: tenderloin * lona :: canvas, canvas floor of a boxing ring * longganisa :: pork sausage * loob ---MAGKA: magkaloob, nagkaloob, nagkakaloob, magkakaloob

--------: to give, to donate --Pas: isaloob --------: to bear in mind ------IN: loobin, niloob, niloloob, loloobin --------: to grant, to bestow ---MAGPA: magpaloob --IPA: ipaloob --------: to insert, to encase, to inclose :: robbery, burglary > looban :: will, volition > kalooban :: interior, internal part, the inside of something :: (looban) compound, premises :: (kaloob) gift, offering :: (taga-loob) insider :: (manloloob) burglar :: (pagkalooban) vest ++ inside, within ++ (paloob) inward * look :: bay, gulf :: (kalookan) region surrounding a bay * loro :: parrot * loryat :: sumptuous dinner with a great number of Chinese dishes * losa :: porcelain, slab of tile * losyon :: lotion * lote :: lot * loteriya :: lottery * luad :: clay * luay ++ (maluay) gentle, soft to the touch * lubag ------UM: lumubag,, lumulubag, lulubag --------: to calm down :: calming of emotions :: end of a storm

:: lowering the sails of a sailboat ++ calm, tranquil * luba ------IN: lubahin, niluba, niluluba, lulubahin --------: to remove husks by pounding * lubak :: pothole, hollow in the ground * lubalob -----MAG: maglubalob --------: to wallow in the mud * lubay ------UM: lumubay,, lumulubay, lulubay --------: to become calm, to become loose :: (kalubayan) mildness, looseness, calmness ++ (malubay) calm, relaxed, slack * lubha -----MAG: lumubha,, lumulubha, lulubha ---MAGPA: magpalubha --------: to get worse, to deteriorate :: seriousness > kalubhaan ++ (malubha) serious [disease] > grabe * lubid ------IN: lubirin, nilubid, nilulubid, lulubirin --------: to twist strands of rope :: rope * lubig :: home run :: a herb > lubigan * lublob ------UM: lumublob,, lumulublob, lulublob -----MAG: maglublob, naglublob, naglulublob, maglulublob --------: to wallow in mud :: wallowing in mud * lubo :: deep depression in the ground :: dimple * lubog ------UM: lumubog,, lumulubog, lulubog -----MAG: maglubog, naglubog, naglulubog, maglulubog -------I: ilubog, inilubog, inilulubog, ilulubog --------: to sink, to submerge, to set [sun, moon]

:: (paglulubog) immersion :: (pagkalubog) submergence :: (pagkakalubog) submersion ++ submerged T1) Lumubog ang bapor sa kalagitnaan ng bagyo. E1) The ship sank in the middle of the storm. T2) Maglubog ka ng baso sa palanggana ng tubig. E2) You dip a glass in a basin of water. T3) Ilubog mo ang iyong ulo sa tubig. E3) Submerge your head under the water. * lubos ------IN: lubusin, nilubos, nilulubos, lulubusin --------: to do completely :: (kalubusan) thoroughness ++ totally, entirely, completely, absolutely > lubusan * luga :: earwax * lugami ------MA: malugami, nalugami, nalulugami, malulugami --------: to be frustrated, to be in trouble ++ frustrated * luganggang ++ hollow, empty * lugar ------UM: lumugar,, lumulugar, lulugar --------: to take one's place :: place, location > lugal * lugas ------MA: malugas, nalugas, nalulugas, malulugas --------: to fall off, to fall out ++ fallen off [grains from the table, strands of hair] * lugaw :: porridge, gruel > linugaw * lugay :: (kalugay) ravine, gorge ++ (nakalugay) hanging loosely or freely [long hair] * lugi ------MA: malugi, nalugi, nalulugi, malulugi

--------: to lose in a business deal :: loss in a business transaction * lugis ++ fallen out, broken into bits * lugit :: handicap [sports] :: extension of time, extra allowance * luglog -------I: iluglog, iniluglog, iniluluglog, iluluglog ------IN: luglugin, niluglog, niluluglog, luluglugin --------: to rinse clothes by shaking in the water :: rinsing of clothes :: a noodle which is dipped in boiling stock T1) Iluglog mo ang iyong nilabhan sa ilog. E1) Rinse your laundry in the river. * lugmok ------MA: malugmok --------: to collapse, to fall down through weakness ++ helplessly prostrate * lugnas ++ about to fall [fruit from a tree] * lugo ++ extremely weak due to sickness [fowls, birds] * lugod ------MA: malugod -----IKA: ikalugod, ikinalugod, ikinalulugod, ikalulugod --------: to enjoy :: pleasure, enjoyment :: (pagkalugod) complacency * lugpo ++ bedridden, unable to get up * lugso ++ collapsed, deflowered [woman] * luha ------UM: lumuha,, lumuluha, luluha --------: to cry, to shed tears :: tears ++ (luhaan) tearful

* luho :: luxury ++ (maluho) luxurious * luhod ------UM: lumuhod,, lumuluhod, luluhod --------: to kneel :: act of kneeling, kissing the hand of elders * luhog ------UM: lumuhog,, lumuluhog, luluhog --------: to implore, to supplicate * lukag :: bristling of hair > pamamalukag * lukan :: a clam * lukanot :: effort, striving * lukban :: pomelo, grapefruit * lukbot :: pouch, purse * luklok :: throne, seat of honor > luklukan * lukmo :: act of sitting comfortably * lukob -----MAG: maglukob, naglukob, naglulukob, maglulukob --------: to gouge :: shelter, support :: gouge, chisel :: (paglukob) act of sheltering one's young [birds] ++ under the authority of ++ sheltered, protected * lukong :: concavity ++ (malukong) bowlshaped, concave * lukot :: crease, wrinkle :: a bee ++ wrinkled, creased

* luksa -----MAG: magluksa, nagluksa, nagluluksa, magluluksa --------: to be in mourning ++ in mourning, grieving * lukso ------UM: lumukso,, lumulukso, lulukso ------IN: luksuhin, nilukso, nilulukso, luluksuhin ------AN: luksuhan, niluksuhan, niluluksuhan, luluksuhan --------: to jump, to hop :: jump, leap T1) Lumukso ka mamaya sa kabilang bakod. E1) You should jump over the fence later. T2) Luksuhin mo ang bakod. E2) Jump over the fence. * lukto :: omission, interval * lukton :: young wingless locust * lukulok ++ melancholic * lula ------MA: malula, nalula, nalulula, malulula --------: to be dizzy due to seasickness or airsickness :: (pagkalula) vertigo, seasickness ++ dizzy, seasick T1) Huwag kang masyadong dumungaw sa bintana ng eroplano at baka ka malula. E1) Don't you look down over the plane's window or you might get dizzy. * lulan ------UM: lumulan,, lumululan, lululan -----MAG: maglulan, naglulan, naglululan, maglululan -------I: ilulan, inilulan, inilululan, ilululan --------: to load, to ride ------MA: malulan, nalulan, nalululan, malululan --------: to be accommodated :: load, cargo T1) Lumulan siya ng eroplano papuntang Chicago. E1) He took a plane going to Chicago. T2) Maglulan ka ng mga prutas sa bangka. E2) You load some fruits on the boat. T3) Ilulan mo ang mga prutas sa bangka.

E3) Load the fruits on the boat. * lulod :: shin * lulog :: tinder * lulon ------UM: lumulon,, lumululon, lululon -----MAG: maglulon, naglulon, naglululon, maglululon ------MA: malulon, nalulon, nalululon, malululon ------IN: lulunin, nilulon, nilululon, lululunin -------I: ilulon, inilulon, inilululon, ilululon :: roll of paper --------: to swallow, to roll up [paper money, mat] T1) Huwag kang lumulon ng malaking prutas. E1) You should not swallow a big fruit. T2) Lulunin mo muna ang pagkain sa iyong bibig bago ka magsalit. E2) Swallow first the food in your mouth before you talk. T3) Sana ay huwag malulon sa masamang bisyo ang iyong kaisa-isang anak. E3) Hopefully your only child will not be swallowed by some vice. T4) Maglulon muna kayo ng inyong banig bago kayo maglaro sa umaga. E4) You should first roll up your mat before you start playing in the morning. T5) Ilulon mong mabuti ang banig. E5) Roll up the mat properly. * lulos ------UM: lumulos,, lumululos, lululos --------: to get through a difficult situation without hesitation * lulot ++ overripe, withered * lulungi :: halfbeak fish * luma ++ old, not new, antiquated [used for objects] * lumahan :: a fish

* lumanay :: gentleness, mildness ++ (malumanay) gentle, mild * lumat :: slowness * lumay :: love potion * lumba :: continuous effort :: drawing of water from a well :: gallop of a horse :: black-finned shark :: (lumba-lumba) dolphin * lumbang :. a tree * lumbay ++ (malumbay) sad, mournful, depressed * lumbo :: drinking cup made from a coconut shell * lumi :: a noodle dish :: (kalumian) gentleness, softness ++ (malumi) with penultimate stress * lumitog :: a fish * lumo ----MANG: manlumo, nanlumo, nanlulumo, manlulumo --------: to feel depressed :: depression [feeling], fatigue * lumod ------IN: lumurin, nilumod, nilulumod, lulumurin --------: to drown someone * lumog :: a fish * lumon ++ very ripe * lumot :: moss ++ (malumot) mossy

* lumpiya :: spring roll * lumpo ------MA: malumpo --------: to cripple ++ crippled, partially or completely paralyzed * lumpok :: bundle of stalks ready for threshing * lumpon :: reunion, small gathering * lumulukso :: a fish * lunas ------AN: lunasan, nilunasan, nilulunasan, lulunasan --------: to cure, to remedy :: remedy, cure > panlunas :: a fern :: kind of bamboo :: bottom of a vase, keel of a boat * lunaw :: soft mud * lundag -----MAG: maglundag, naglundag, naglulundag, maglulundag ------UM: lumundag,, lumulundag, lulundag ------IN: lundagin, nilundag, nilulundag, lulundagin --------: to leap, to jump T1) Lumundag si Pedro sa bakod ni Petra. E1) Pedro jumped over Petra's fence. T2) Lundagin natin ang mababang bakod na iyon. E2) Let us jump over that low fence over there. * lunday :: canoe * lundo :: slack, part hanging loose ++ (malundo) slack, loose [not tight] * lundy :: jump, leap

* Lunes :: Monday T1) Lunes ngayon. E1) Today is Monday. * lungad -----MAG: maglungad --------: to vomit milk [babies] * lungangi ++ with the head bent down on the chest * lungas ++ broken off [teeth] * lungaw :: large hole in the ground * lungayngay ++ with drooping head * lungga :: hole for rats * lunggati :: fervent wish * lungib :: underwater cave * lungkag ++ bulky * lungkot ------MA: malungkot, nalungkot, nalulungkot, malulungkot -----IKA: ikalungkot, ikinalungkot, ikinalulungkot, ikalulungkot --------: to feel sad ----MAKA: makalungkot ---MAGPA: magpalungkot --------: to sadden, to depress :: sadness, loneliness > kalungkutan, kulungkot ++ (malungkot) sad, unhappy T1) Nalulungkot si Mary. E1) Mary is sad. * lungo ++ convulsing [when drowning] * lungos :: cape [geography] > imus :: promontory

* lungoy ++ ready to eat [bagoong] * luno -----MAG: magluno --------: to molt, to shed the skin * lunod ------MA: malunod, nalunod, nalulunod, malulunod ------IN: lunurin, nilunod, nilulunod, lulunurin --------: to drown T1) Lunurin mo ng alak ang iyong kabiguan. E1) Drown your heartaches with wine. T2) Huwag kang lumangoy sa malalim na ilog at baka ka malunod. E2) You should not swim in the deep river or you might drown. * lunok ------UM: lumunok,, lumulunok, lulunok ------IN: lunukin, nilunok, nilulunok, lulunukin --------: to swallow T1) Lumunok ka muna ng iyong pagkain bago ka magsalita. E1) You should first swallow your food before you talk. T2) Lunukin mo muna ang iyong pagkain sa bibig. E2) Swallow first the food in your mouth. * lunos ++ pitiful, touching, tragic, sad * lunot ++ softened, overripe [fruits] * lunsad ------UM: lumunsad,, lumulunsad, lulunsad ------AN: lunsaran, nilunsaran, nilulunsaran, lulunsaran --------: to alight [from a vehicle] :: getting off a vehicle :: (lunsaran) pier, unloading port T1) Lumunsad siya mula sa kotse. E1) He alighted from the car. T2) Lunsaran mo ang kotse. E2) Alight from the car. * lunsod :: city > lungsod ++ (taga-lunsod) urban > panlunsod

* lunoy -----MAG: maglunoy --------: to wade through a river * luog :: lump of food stuck in the throat * luom ++ enclosed with no access to fresh air, stuffy * luong :: lowland at the base of a hill * luop :: act of fumigating to cure sickness * luoy ++ withered * lupa :: earth, soil, land, ground, ground floor, downstairs > lupain :: (maylupa) landowner :: (sangkalupaan) the whole world :: (lupang-tinubuan) homeland * lupak ------IN: lupakin, nilupak, nilulupak, lulupakin --------: to pound rice :: crush, beat * lupalop :: any far-away place * lupasay ++ squatting, sitting on the haunches > lupagi * lupaypay ++ having wings or limbs weakened and drooping * lupi :: fold, hem :: (kalupi) folder, wallet ++ folded * lupig ------UM: lumupig,, lumulupig, lulupig --------: to subjugate ------IN: lupigin, nilupig, nilulupig, lulupigin --------: to conquer, to vanquish :: (manlulupig) conqueror

++ vanquished, subjugated, conquered * lupit ---MAGMA: magmalupit --------: to maltreat :: force, violence > kalupitan :: (pagmamalupit) outrage ++ (malupit) cruel * luplop :: squatting with the head bent low and the hands touching the ground * lupon :: committee, commission * lura ------UM: lumura,, lumulura, lulura ----MANG: manlura, nanlura, nanlulura, manlulura -------I: ilura, inilura, inilulura, ilulura --------: to spit :: sputum :: (luraan) spittoon T1) Lumura siya sa bangketa. E1) He spat on the ground. T2) Ilura mo ang kendi. E2) Spit out the candy. T3) Huwag kang manglura sa mukha ng tao. E3) You should not spit on the face of anybody. * luray :: act of mangling ++ mangled, destroyed * lusak :: mud, slush ++ (malusak) slimy * lusaw :: fluid ++ melted, diluted * luslos :: hernia, rupture ++ fallen, hanging down * lusob ------UM: lumusob,, lumulusob, lulusob ----MANG: manlusob, nanlusob, nanlulusob, manlulusob ------IN: lusubin, nilusob, nilulusob, lulusubin --------: to attack, to assault

:: attack :: (paglusob) onset :: (manlulusob) invader T1) Lumusob ang sandatahang Amerikano sa Iraq kahapon. E1) The American forces attacked Iraq yesterday. T2) Nais ng Pangulong na manlusob ang sandatahang Amerikano laban sa mga tagaIraq. E2) The President wants to have the American forces to launch an attack against the Iraqis. T3) Ayaw na ng mga taga-Iraq na lusubin ang mga taga-Kuwait. E3) The Iraqis don't want to attack the Kuwaitis anymore. * lusog ---MAGPA: magpalusog --------: to nourish :: health > kalusugan :: (pangkalusugan) nutrition ++ (malusog) healthy, robust ++ (pampalusog) healthful ++ (pangkalusugan) hygienic * lusok ++ blunt, dull pointed * lusong :: mortar [for pounding rice] :: descent ++ (palusong) downhill, downward * lusot ------UM: lumusot,, lumulusot, lulusot --------: to pass through, to penetrate, to overtake -----MAG: maglusot, naglusot, naglulusot, maglulusot -------I: ilusot, inilusot, inilulusot, ilulusot --------: to smuggle :: passing through a narrow place ??? lusutan T1) Lumusot sa likod ng kotse ang kanyang katawan nang bumangga ang kanyang kotse sa pader. E1) His body went through the back window after his car hit the wall. T2) Bawal maglusot ng marijuana sa Pilipinas. E2) It is illegal to smuggle marijuana in the Philippines.

T3) Huwag mong ilusot ang bawal na gamot sa Amerika. E3) Don't smuggle the illegal drugs into the US. * lustay ------UM: lumustay,, lumulustay, lulustay --------: to embezzle :: (paglustay) embezzlement, misappropriation :: (manlulustay) embezzler :: (pagkamapaglustay) prodigality * lutang ------UM: lumutang,, lumulutang, lulutang --------: to rise above the surface [of liquids] ++ floating, adrift T1) Lumutang ang kanyang katawan sa ilog tatlong araw matapos siyang malunod. E1) His body floated on the river three days after he drowned. * lutas ------UM: lumutas,, lumulutas, lulutas --------: to resolve ??? malulutas :: (kalutasan) solution ++ solved, finished * luto -----MAG: magluto, nagluto, nagluluto, magluluto ------IN: lutuin, niluto, niluluto, lulutuin -------I: iluto, iniluto, iniluluto, iluluto --------: to cook :: cooking, cuisine :: (lutuan) stove :: (tagapagluto) cook > tagaluto ++ cooked T1) Magluto tayo ng pansit mamaya. E1) Let us cook noodles later. T2) Lutuin mo ang pansit mamaya. E2) Cook the noodles later. T3) Iluto mo ako ng pansit. E3) You cook some noodles for me. * lutong :: brittleness, crispiness ++ (malutong) crisp, brittle * lutos ------UM: lumutos,, lumulutos, lulutos --------: to collapse

* luwa ------UM: lumuwa,, lumuluwa, luluwa --------: to bulge, to stick out, to protrude -----MAG: magluwa, nagluwa, nagluluwa, magluluwa -------I: iluwa, iniluwa, iniluluwa, iluluwa --------: to belch out, to spit out ++ bulging, sticking out, protruding T1) Lumuwa ang kanyang mga mata sa kagandahan ni Linda. E1) His eyes popped out after he saw Linda's beauty. T2) Huwag kang magluwa ng pagkain sa harap ng mga taong kumakain. E2) You should not spit out your food infront of other people who are eating. T3) Iluwa mo ang maasim na mangga. E3) Spit out the sour mango. * luwag ------AN: luwagan, niluwagan, niluluwagan, luluwagan --------: to relax, to ease up :: (kaluwagan) leniency, looseness :: (pagkamaluwag) laxity ++ (maluwag) loose, roomy, liberal T1) Maluwag ang kuwarto. E1) The room is spacious. T2) Luwagan mo ang iyong sinturon. E2) Loosen your belt. * luwal -----MAG: magluwal, nagluwal, nagluluwal, magluluwal -------I: iluwal, iniluwal, iniluluwal, iluluwal --------: to give birth ------UM: lumuwal,, lumuluwal, luluwal --------: to come out, to be born ++ exterior, outside, exposed T1) Ayaw nang magluwal ng bata ng kanyang asawa. E1) His wife does not want to give birth anymore. T2) Ilang bata ang gusto mong iluwal? E2) How many babies do you want to give birth to? * luwalhati ------IN: luwalhatiin, niluwalhati, niluluwalhati, luluwalhatiin --------: to glorify :: glory :: (kaluwalhatian) splendor ++ (maluwalhati) glorious

* luwang ---MAGPA: magpaluwang --------: to widen :: width ++ (maluwang) wide ++ (sinluwang) as wide as > kasinluwang * luwas ------UM: lumuwas,, lumuluwas, luluwas --------: to go from town to city -----MAG: magluwas, nagluwas, nagluluwas, magluluwas -------I: iluwas, iniluwas, iniluluwas, iluluwas --------: to take to the city :: export :: trip to town T1) Lumuwas sila papuntang Maynila kaninang madaling araw. E1) They went to Manila early in the morning. T2) Magluwas tayo kalakal papuntang Maynila. E2) Let us take our trade to Manila. T3) Iluwas mo ang mga kalakal sa Maynila. E3) Bring the goods to Manila. * luwat :: (kaluwatan) long time ++ for a long time ++ (maluwat) long [in time], slow * luya :: ginger * luyloy ------UM: lumuyloy,, lumuluyloy, luluyloy --------: to sag ++ flebby [flesh], hanging loosely * maari :: (pagkamaari) potentiality ++ (maari) possible, can ++ (maaari) make something possible, may, possibly ++ (maaaring) apt {geeignet} T1) Maaari bang dito muna tayo? E1) Might we stop here first? * mabayog :: (imabayog) swaying, swinging * mabolo :: velvet apple

* madla :: the public, all the people * madre :: nun * madyong :: a game > mahjong * maestra :: teacher > maestro, guro * maga ------MA: mamaga, namaga, namamaga, mamamaga --------: to become swollen ++ swollen * magasin :: magazine * mag-ina :: mother and child T1) Nagbalik ang mag-ina sa lalawigan. E1) Mother and child returned to the province. * maging ------MA: maging, naging, nagiging, magiging --------: to become, to be :: (pagiging) transformation {die Umwandlung} T1) Gusto kong maging guro. E1) I like to be a teacher. T2) Nagiging masama ang panahon. E2) The weather is becoming bad. * magkano ++ how much? ++ (magkakano) how much each? T1) Magkano ang manok? E1) How much is the chicken? * magulang :: parents * magneto :: magnet :: (magnetismo) magnetism * mahal -----MAG: magmahal, nagmahal, nagmamahal, magmamahal

------IN: mahalin, minahal, minamahal, mamahalin --------: to hold dear, to love :: love :: (kamahalan) excellency, highness :: (pagmamahal) love, affection ++ dear, loved, costly, noble, well-esteemed, expensive ++ (mapagmahal) affectionate T1) Mahirap magmahal ng kaaway. E1) It is hard to love one's enemies. T2) Mahalin mo raw ang mga taong nasusuklam sa iyo. E2) Love those who hate you. T3) Napakamahal naman! E3) It's too expensive! * mahistrado :: magistrate * mahuwana :: a fish * mais :: corn {der Mais} * makahiya :: a plant * makapuno :: a coconut * makina :: sewing machine, machine {die Maschine} :: (makinista) machinist {der Maschinist} :: (makinarya) machinery {die Maschinerie} ++ (pangmakina) mechanical {mechanisch} * makinilya -----MAG: magmakinilya, nagmakinilya, nagmamakinilya, magmamakinilya ------IN: makinilyahin, minakinilya, minamakinilya, mamakinilyahin --------: to type :: typewriter :: (taga-makinilya) typist ++ (makinilyado) typed * makopa :: mountain apple * maktol -----MAG: magmaktol --------: to grumble

:: grumbling * mala ---MAGPA: magpamala --------: to dry in the sun * maladyong :: a fish * malagkit :: sticky rice ++ sticky * malakapas :: a fish * malapando :: a fish * malapito :: a fish * malapni :: a fish * malarya ------IN: malaryahin, minalarya, minamalarya, mamalaryahin --------: to suffer from malaria :: malaria * malas ------IN: malasin, minalas, minamalas, mamalasin --------: to suffer bad luck :: bad luck T1) Huwag kang sumama sa kanya at baka ka malasin. E1) You should not go with her or you might suffer some bad luck. * malasado ++ half-cooked, cooked rare [or medium rare], soft-boiled [eggs] * malasakit :: solicitude, protective concern > pagmamalasakit :: (malasakitin) care for each other ++ (mapagmalasakit) concerned * malasugi :: a fish

* malat :: hoarseness * malay ---MA-AN: mamalayan, namalayan, namamalayan, mamamalayan --------: to be aware of :: knowledge, consciousness, awareness > kamalayan :: (malay-tao) consciousness T1) Mamamalayan ko ang pagalis niya. E1) I'll be aware of his leaving. * malbas :: a plant {eine Pflanze} * maleta :: suitcase {der Koffer} * mali ------IN: maliin, minali, minamali, mamaliin --------: to consider something wrong :: (kamalian) blunder, mistake, error > kamali, pagkakamali ++ wrong {falsch} ++ (pamali) erroneously {falsch} * malimango :: a fish {ein Fisch} * malingga :: a vine {eine Kletterpflanze} * maliputo :: short person * malisya :: malice ++ (malisyoso) malicious * maliw -----MAG: magmaliw --------: to disappear, to end, to reduce * malunggay :: a plant {eine Pflanze} * malyete :: mallet {der Holzhammer} * mama :: mister {"mein Herr"} * mamador

:: nursing bottle {die Nuckelflasche} * mamali :: a fish {ein Fisch} * mamaya --Pas: ipagpamamaya --------: to postpone :: (pagpapamamaya) postponement ++ after a while, soon, later on * mamon :: a cake * man ++ also, too, despite ++ (sino man) whoever ++ (sa kanino man) whomever ++ (ano man) whatever T1) Matalino ka man ay dapat ding mag-aral. E1) Although you are intelligent you need to study. T2) Ako man. E2) I, too. * mana -----MAG: magmana, nagmana, nagmamana, magmamana ------IN: manahin, minana, minamana, mamanahin --------: to inherit, to receive as inheritance --IPA: ipamana ---MAGPA: magpamana --------: to bequeath ---PA-IN: pamanahin, pinamana, pinamamana, pamamanahin --------: to leave an inheritance to :: heritage, inheritance :: (pamana) heritage :: (tagapagmana) heir, inheritor * managhili ++ envious * manang :: elder sister, devotee :: (manong) older brother, devotee * manansi :: a fish * manas :: beriberi > panas, pamamanas

* mandala :: haystack, stack of palay * mandamyento :: command, order > mando * mandato :: mandate * mandomina :: dominee * maneho -----MAG: magmaneho, nagmaneho, nagmamaneho, magmamaneho ------IN: manehuin, minaneho, minamaneho, mamanehuin --------: to drive [a car], to manage :: (pagmamaneho) driving T1) Marunong ka bang magmaneho ng kotse? E1) Do you know how to drive a car? T2) Manehuin mo muna ang aking kotse. E2) Drive my car for a while. * Mang :: mister {"Herr"} * mangadlit :: a fish {ein Fisch} * mangagat :: a fish {ein Fisch} * mangga :: mango {die Mango} T1) Kumain ng matamis na mangga si Eva. E1) Eva ate a sweet mango. * manggas :: sleeve {der Aermel} * manggo :: handle, butt of a gun, stem {der Griff} * manggustin :: mangosteen * mangha ------MA: mamangha, namangha, namamangha, mamamangha --Pas: mamanghaan, namanghaan, namamanghaan, mamamanghaan --------: to wonder, to be amazed ++ (mamangha) amazing, astonished

* mangkok :: bowl {die Schuessel} * mangmang :: (kamangmangan) ignorance, illiteracy ++ stupid, delirious * manhid --Pas: pamanhiran --------: to feel numb in a certain part, to anesthetize :: cramp, numbness > pamamanhid :: (pamanhid) anesthetic :: (pampamanhid) local anaesthetic ++ numb {betaeubt} * mani 1 :: peanut {die Erdnuss} * mani 2 :: clitoris {die Klitoris} * manibalang ++ almost ripe, nearly ripe {fast reif} * manibela :: steering wheel {das Lenkrad} * manika :: doll {die Puppe} * manikurista :: manicurist * manipesto :: manifesto {das Manifest} * manipis :: a fish {ein Fisch} * manitis :: a fish {ein Fisch} * manko ++ lame in one hand {mit einer lahmen Hand} * mankwerna :: pair tied together {zusammengebundenes Paar} * manman

-----MAG: magmanman, nagmanman, nagmamanman, magmamanman --------: to observe carefully {genau beobachten} ++ nosy {neugierig} * mano -----MAG: magmano, nagmano, nagmamano, magmamano --------: to kiss an elder's hand in respect or greeting ++ (manu-mano) hand-to-hand T1) Magmano ka muna sa lolo at lola mo. E1) You kiss your grandfather's and grandmother's hand. * manok :: chicken {das Huhn} :: (manukan) poultry yard {der Huehnerhof} * mansanas :: apple {der Apfel} * mansanilya :: chrysanthemum * mansera :: plow handle {der Griff am Pflug} * manso ++ meek, tame {sanftmuetig} * manta :: woolen blanket {die Wolldecke} * mantak ++ What about that! * mantel :: table cloth {die Tischdecke} * mantika :: shortening, lard {das Fett} ++ (mamantika) greasy {fettig} * mantikilya :: butter {die Butter} ++ (mantekado) buttered {gebuttert} * mantilya :: veil, saddlecloth {der Umhang} * mantsa :: stain > mansa {der Fleck}

* manubon :: a fish * manugang :: daughter-in-law, son-in-law {die Schwiegertochter, der Schwiegersohn} * manuso :: bandage wound around newborn babies * manyapa ++ just because * maong :: denim {die Jeans} * mapa :: map {die Landkarte} * mapwaw :: a fish {ein Fisch} * margaha :: volcanic ash {die Vulkanasche} * margarita :: zinnia [flower] {die Margerite} * marikita :: lady bird {ein Vogel} * marinete :: pile driver * marino :: serviceman in the navy or the marines * mariposa :: butterfly > paruparo {der Schmetterling} * marka -----MAG: magmarka, nagmarka, nagmamarka, magmamarka ------AN: markahan --------: to mark, to stamp :: (taga-marka) marker * marko :: frame {der Rahmen} * marmol :: marble {der Marmor}

* marpil :: ivory {das Elfenbein} * Marso :: March {der Maerz} * Martes :: Tuesday {der Dienstag} * martilyo :: hammer {der Hammer} * martiniko :: a fish {ein Fisch} * martir ------IN: martirin ------: to martyr :: martyr {der Maertyrer} :: (martiryo) martyrdom > pagmamartir * martsa -----MAG: magmartsa, nagmartsa, nagmamartsa, magmamartsa --------: to march {marschieren} :: march {der Marsch} * maruya :: fritter * mas ++ more {mehr} * masa -----MAG: magmasa --------: to mash :: dough * masahe -----MAG: magmasahe, nagmasahe, nagmamasahe, magmamasahe ------IN: masahiin, minasahe, minamasahe, mamasahiin --------: to give a massage {massieren} :: massage {die Massage} :: (masahista) masseur > tagapagmasahe {der Masseur} * masetas :: potted plants, plants in vases {die Topfpflanze} :: (masetera) flower pot, flower vase {der Blumentopf}

* masid -----MAG: magmasid, nagmasid, nagmamasid, magmamasid ------AN: masdan, minasdan, minamasdan, mamasdan --------: to observe, to look at searchingly, to watch --Akt: mapagmasdan --------: to happen to observe :: stare :: (pangmasid) observation :: (pagmamasid) observance :: (tagapagmamasid) observer ++ (mapagmasid) observant * maskara :: mask {die Maske} * maski ++ even if {sogar wenn} * maso :: mallet, large hammer {der Vorschlaghammer} * masonero :: mason * masustansiya ++ nutritious * mata :: eye ++ (pangmata) visual * mata-pobre ++ snobbish * mataan :: a fish {ein Fisch} * matadero :: slaughterhouse * matador :: bullfighter {der Stierkaempfer} * matangal :: a fish {ein Fisch} * materya :: matter, subject in school {die Materie} * maton

:: bully, gang leader {der Bandenfuehrer} * matrikula -----MAG: magmatrikula --------: to matriculate :: tuition {das Schulgeld} * matyag ------AN: matyagan --------: to observe :: surveillance * mawo :: pollen * may ++ having, possessing, there is, there are * maya :: sparrow {der Spatz} * maya-maya :: a fish {ein Fisch} * mayamaya ++ later {spaeter} * mayahin :: red feathered rooster {ein Hahn} * mayana :: a herb {eine Pflanze} * mayang :: a fish {ein Fisch} * mayaw :: harmony * maybahay :: wife {die Hausfrau} * Mayo :: May {der Mai} * mayonesa :: mayonnaise {die Majonaese} * mayor-de-edad ++ of legal age {volljaehrig} * mayoria :: majority {die Mehrheit}

* mayroon ++ there is, to have, to possess > meron {es gibt} * mayukmok :: a dish {ein Gericht} * medalya :: medal {die Medaille} * medida :: tape measure * medikilyo :: herbalist {der Pflanzenkenner} * mediko :: medic, physician {der Arzt} * medisina :: medicine {die Medizin} * medya :: (medyanotse) midnight {die Mitternacht} ++ half {halb} * medya-agwa :: awning * medyas :: socks, stockings {die Socken} * medyo ++ somewhat, slightly {etwas} * mehora :: improvements [on property] * mekaniko ------IN: mekanisahin --------: to mechanize :: mechanic {der Mechaniker} * melokoton :: peach {der Pfirsich} * menor ++ minor, younger, junior {juenger} * menos ------IN: menusin, minenos, minemenos, memenusin --------: to underestimate

++ less, of less degree or value, lacking, minus {minus} * mensahe :: message {die Nachricht} :: (mensahero) messenger {der Bote} * menta :: mint * mentol :: menthol * menudo :: a dish {ein Gericht} * merkader :: merchant, trader, dealer :: (merkado) market * merkansia :: merchandise, freight * merkuryo :: mercury * meryenda -----MAG: magmeryenda, nagmeryenda, nagmemeryenda, magmemeryenda --------: to have a snack, to take a snack :: snack > merienda T1) Magmeryenda muna tayo. E1) Why don't we have a snack? * mesa :: table > mesita {der Tisch} T1) May mesa ba kayo para sa tatlo? E1) Do you have a table for three? * mestisa ++ of mixed ancestry > mestiso {der Mestize} * metaliko ++ metallic {metallisch} * metapora :: metaphor ++ (metaporiko) metaphorical * metodo :: method {die Methode} * metro

:: meter [length] {der Meter} * mga ++ [plural marker] {mehrere} * miga :: crumb of bread {der Brotkrumen} * miki :: noodles made from saline wheat dough {eine Nudel} * mikrobyo :: microbe, germ, bacterium {die Mikrobe} * mikropono :: microphone * mikroskopyo :: microscope * milagro :: miracle ++ (milagroso) miraculous * milisya :: militia * milokoton :: peach * milon :: melon * milya :: mile :: (milyahe) mileage * milyon :: million > angaw :: (milyonaryo) millionaire * mimika :: sign language, pantomime * mina :: mine :: (minero) miner * mingkal ++ full of milk * minindal :: snack * ministro :: minister :: (ministeryo) ministry * minorya :: minority * minsan ---PA-IN: paminsanin, pinaminsan, pinamiminsan, pamiminsanin --------: to allow someone to do once ++ once, once in a while ++ (paminsan) all at one time ++ (minsan pa) once more ++ (kung minsan) sometimes ++ (paminsan-minsan) occasionally, now and then, sometimes * minta :: mint * mintis ++ dud, failed to explode, inaccurate ++ (walang-mintis) hitting the target * minudensiya :: a dish > menudensya * minumutya ++ beloved * minus-minos ++ silly; foolish, mentally retarded to a slight degree * minuskula :: small letter [lower case] * minuta :: minutes of a meeting * minuto :: minute :: (minutero) minute hand * minyatura :: miniature * mira :: myrrh * miralya :: a fish

* mirasol :: sunflower > hirasol * miron :: bystander, spectator * misa -----MAG: magmisa, nagmisa, nagmimisa, magmimisa --------: to say mass :: mass :: (misal) prayer book T1) Baka magmisa ang Cardinal mamayang gabi para kay Maria. E1) The Cardinal might say a mass tonight for Maria. * misay :: moustache, beard * mismis :: remnants of food after a meal * mismo ++ himself, herself * miso :: mashed beans for soup * misteryosa ++ mysterious * mistula ++ it seems, really * miswa :: fine wheat noodle {eine Nudel} * misyonaryo :: missionary {der Missionar} * mithi -----MAG: magmithi --------: to crave for, to desire strongly :: ideal, ambition * mitig :: numbness {die Betaeubung} * miting -----MAG: magmiting, nagmiting, nagmimiting, magmimiting --------: to have a meeting {sich treffen}

:: meeting {das Meeting} T1) Magmiting muna kayo bago ninyo ako kausapin. E1) You should have a meeting first before you talk to me. * mito :: myth {der Mythos} :: (mitolohia) mythology {die Mythology} * mitsa -----MAG: magmitsa --------: to mortice :: wick {der Docht} :: (mitsero) burner of a stove {der Brenner} * miyembro :: member {das Mitglied} * miyentras ++ while {waehrend} * Miyerkoles :: Wednesday > Miyerkules {der Mittwoch} * mo ++ you, your, second person singular {du, dein} * moda :: fashion, style > istilo {die Mode} ++ fashionable, in style > makamoda {modisch} * modelo :: model {das Modell} * moderna ++ modern {modern} * modista :: dressmaker, seamstress, dress shop * modo :: manners, civility, habit > asal, kostumbre * molabe :: molave * molestiya ------IN: molestiyahin --------: to molest :: bother, disturbance

* molde :: mold * moldura :: molding * momya :: mummy * monarka :: monarch :: (monarkia) monarchy * mongha :: nun :: (monghe) monk * mora :: moor, Mohammedan > muslim * moralidad :: morality :: (moralista) moralist * moras :: mulberry * morena ++ brown, brown-skinned > kayumanggi, kulay-kape, kastanyo * morkon :: a dish * morong :: a fish * morpina :: morphine * mortero :: mortar * mortwaryo :: mortuary, funeral parlor * motibo :: motive * moton :: pulley * motorista :: motorist

* motorsiklo :: motorcycle ++ (naka-motorsiklo) riding a motorbike * mual ++ full [mouth] * muang :: intelligence. * mugmog ++ softened by being beaten * muhi :: intense feeling of annoyance * muhon :: landmark, boundary stone > mohon * mukha ---MAGKA: magkamukha, nagkamukha, nagkakamukha, magkakamukha --------: to look identical ------AN: mukhaan --------: to recognize by the face :: face {das Gesicht} :: (kamukha) someone with a similar face, look-alike ++ seemingly, looks like, appears like ++ (pagmumukha) facial ++ (pamukhaan) face to face * mukmok -----MAG: magmukmok, nagmukmok, nagmumukmok, magmumukmok --------: to sulk :: sulkiness T1) Huwag kang magmukmok dahil lang sa namatay na aso. E1) You should not sulk just because of a dead dog . * mukta :: knowledge * mukto :: swelling of eyes due to crying * mula -----MAG: magmula, nagmula, nagmumula, magmumula --------: to originate, to start from, to stem from

:: (pamulaan) starting place, origin ++ ever since, since, from * mulaga ++ staring vacantly > mulagat * mulala ++ silly, foolish, ignorant, innocent * mulat -------I: imulat --------: to open :: (kinamulatan) knowledge, skill ++ open [eyes], educated * mulato :: mulatto * mulawin :: a tree * mulay :: loose change * muleta :: crutches * muli ++ again, once more, once again * mulmol :: a fish :: fluff, soft particles :: unravelled, loose threads * multa -----MAG: magmulta, nagmulta, nagmumulta, magmumulta --------: to pay a fine --Pas: pagmultahin --------: to penalize :: fine, penalty ++ (multado) fined T1) Bayaran mo agad ang utang kung ayaw mong magmulta. E1) You should pay your loans immediately if you don't want to pay a fine. * multo :: ghost * mumo :: particles of cooked rice falling off the dish during the meal

* mumog -----MAG: magmumog, nagmumog, nagmumumog, magmumumog ------IN: mumugin, minumog, minumumog, mumumugin -------I: imumug, iminumug, iminumumug, imumumug --------: to gargle T1) Magmumog ka tuwing umaga pagkagising mo. E1) You should have a mouthwash every morning after you wake up. T2) Mumugin mo ang tubig na may asin. E2) Gargle a glass of water with salt. T3) Imumug mo ang tubig na may asin para gumaling ang iyong singaw. E3) Gargle a glass of water with salt to help heal your canker sore. * muna ++ before anything else, for a while, first * munukala :: plan, project :: (kamunukala) co-author, co-sponsor * mundo :: earth :: (kamunduhan) worldliness ++ (mundiyal) worldwide ++ (pangmundo) worldly ++ (makamundo) mundane * munggo :: mongo beans * mungkahi -----MAG: magmungkahi, nagmungkahi, nagmumungkahi, magmumungkahi -------I: imungkahi, iminungkahi, iminumungkahi, imumungkahi --------: to suggest :: suggestion, offer T1) Gusto niyang magbigay ng mungkahi tungkol sa paghahanda sa fiesta. E1) She wants to give some suggestions regarding the fiesta preparations. T2) Imungkahi mo sa pangulo na palitan niya ang ilang miyembro ng kanyang gabinete. E2) Suggest to the president that he needs to fire some members of his cabinet. * munglay

++ smashed to pieces, shredded * mungot :: frown, sour face * muni -----MAG: magmuni --------: to speculate, to meditate * muning :: pussycat * munini ++ teeming with, abounding, swarming * munisilyo :: acolyte, assistant to a priest > munasilyo * munisipyo :: municipal building, townhall ++ (pangmunisipyo) municipal * munsik ++ tiny, very small * muntik ++ (muntik na) almost, nearly * muog :: fort, fortification, den, hideout * muok -----MAG: magmuok --------: to fight :: hand-to-hand fight * mura 1 -----MAG: magmura, nagmura, nagmumura, magmumura ------IN: murahin, minura, minumura, mumurahin --------: to scold, to curse --MAG-AN: magmurahan --------: to quarrel, to brawl ---MAGPA: magpamura --------: to depreciate :: curse, scolding reproach {der Fluch} :: (murahan) noisy quarrel {der Streit} :: (pagmumura) invective {die Beschimpfung} :: (pagmumurahan) brawl {die Rauferei} T1) Huwag mong hayaang magmura ang mga anak mo. E1) You should not let your kids say curses.

T2) Huwag mong murahin ang iyong mga magulang. E2) Don't curse your parents. * mura 2 --Pas: ipagmura --------: to sell at a bargain ++ immature, unripe, cheap, inexpensive * murang-ilong :: a fish * musa :: muse > paraluman, lakambini * musang :: wild cat * musangsang ++ fully open [flowers] * museo :: museum * musiko :: musician * muskada :: nutmeg > anis, moskada, maskada * muskitero :: mosquito net > kulambo * muskulo :: muscle ++ (muskulado) muscular * muslak :: sense, understanding * muslo :: a fish * musmos :: (kamusmusan) naivete ++ innocent as a child, immature as of mind * mustasa :: mustard * muta :: eyewash * mutawi

------MA: mamutawi, namutawi, namumutawi, mamumutawi --------: to utter, to pronounce * mutiktik ++ full, complete, laden with * muton :: pulley * mutso ++ having plenty * mutya :: amulet :: charm :: pearl, jewel * muwal ++ full of food [mouth] * muwang :: sense, grasp, understanding :: a fish * muwebles :: furniture * muwestra :: sample, pattern, model * muyag :: loose change ++ spongy, loose [grains, soil] * muyangit :: sticky liquid that sticks to the sides of a container [honey] * na ++ now, already T1) Ako na. E1) It's my turn. T2) Si Maria na. E2) Let it be Maria's turn. T3) Nagsipilyo na siya. E3) He has already brushed his teeth. T4) Bukas na. E4) It's already open. T5) Tapos na. E5) It's already finished. * nabe :: ship

:: (nabigador) navigator * nabuko ++ disappointed * naga :: dragon :: a tree :: figurehead on ships * nais ------IN: naisin, ninais, ninanais, nanaisin --------: to desire, to wish ++ (mapagnais) desirious T1) Ito ba ang nais mo? E1) Is this what you want? * nakaw -----MAG: magnakaw, nagnakaw, nagnanakaw, magnanakaw ------IN: nakawin, ninakaw, ninanakaw, nanakawin --------: to steal, to rob ---PA-IN: panakawin, pinanakaw, pinananakaw, pananakawin --------: to order someone to steal :: stolen item :: (panakaw) something that was ordered to be stolen :: (pagnanakaw) burglary, stealing :: (magnanakaw) thief ++ (panakaw) surreptitious, stealthy T1) Huwag mong payagang magnakaw ng pera ang iyong mga anak. E1) You should not tolerate your kids' stealing money. T2) Lagi kang mag-ingat upang huwag nakawin ang iyong bag. E2) Always be careful so your bag will not be stolen. * naknak -----MAG: magnaknak --------: to form an abscess :: abscess {der Abszess} * naku ++ oh, my! [nanay ko] [ina ko] * naman ++ also, too, rather, again [expression of gentle protest or denial] * nami

:: species of plant * namin ++ us, our [not including the person spoken to] * namnam :: savor, taste * nana -----MAG: magnana, nagnana, nagnanana, magnanana --------: to discharge pus :: pus * nandoon ++ it is over there, over there, over in that place > naroon * nang ++ when ++ (at nang) so that T1) Mag-aral ka at nang makapasa ka. E1) You study so that you will pass your courses. T2) Tumakbo siya nang matulin. E2) He ran swiftly. T3) Tumakbo siya nang tumakbo. E3) He kept on running. * nanganganinag ++ transparent * naog ---PA-UM: pumanaog,, pumapanaog, papanaog ------MA: manaog, nanaog, nananaog, mananaog ---PA-IN: panaugin, pinanaog, pinananaog, pananaugin --------: to go down ---PA-AN: panaugan --------: to bring downstairs :: (panaog) going downstairs, discharge of the menses :: (panaugan) unloading place, place of descent T1) Pumanaog ka muna at may bisita sa ibaba. E1) You go down first because there are visitors downstairs. T2) Panaugin mo muna ang mga bisita. E2) Go down and meet the visitors.

T3) Manaog ka nga at tingnan mo kung bakit nagsisipagtahulan ang mga aso. E3) You go down the stairs and find out why the dogs are barking. * napaka ++ very [prefix of adjectives] * nara :: narra * nars :: nurse :: (pagnanarses) nursing [profession] * nasa 1 ++ in, at [place of a thing or a person] * nasa 2 ------IN: nasain --------: to wish :: wish, desire > pagnanasa * nasaan ++ Where? [place of a thing or a person] T1) Nasaan ang bahay ninyo? E1) Where is your house? * nata :: cream ++ our, ours [dual] * natepok ++ caught, killed * natin ++ we, us, our [including the person spoken to] * naturalesa :: nature * nawa ++ naturally, as a matter of fact ++ I wish., May it be so * nawnaw :: germination, taking root * nayon :: village, country :: (taga-nayon) villager :: (kanayunan) center of a village

* negosyo -----MAG: magnegosyo --------: to commercialize :: trade, commerce, business :: (negosyante) businessman, merchant * negro :: negro man :: (negrito) dwarf negro of the Philippine mountains > ita, ayta, agta, baluga ++ black * Nene :: appellation for a small girl * nerbiyo :: nerve ++ (nerbiyoso) nervous * neto :: net income * ng ++ [non-focus marking particle, possessive marker] * nga ++ [expressing confirmation, truly, really, certainly, request particle meaning 'please', so] * ngabngab ------IN: ngabngabin --------: to bite off meat, to gnaw * ngadngad :: falling on one's nose * ngakngak :: loud crying * ngala-ngala :: palate {der Gaumen} * ngalan -------I: ipangalan, ipinangalan, ipinapangalan, ipapangalan --------: to name, to call :: name > pangalan :: (kangalan) namesake > kapangalan :: (pangngalan) noun T1) Si Ginoong Hartig ang pangalan ko. E1) My name is Mr Hartig.

* ngalandak ------AN: ngalandakan --------: to boast, to brag, to speak of with pride * ngalay :: numbness, fatigue * ngalingali ++ almost, on the verge of * ngalirang ++ overdried, dried up, very thin * ngalisag ---MA-NG: mangalisag, nangalisag, nangangalisag, mangangalisag --------: to bristle [hair] {sich straeuben} * ngalit ------MA: mangalit, nangalit $ --------: to grind the teeth * ngalitngit :: sound of gnashing, crunching * ngalngal ++ wailing, grumbling * ngalo :: numbness, fatigue * ngalot -----MAG: magngalot --------: to crunch noisily ++ crunched * ngalukabkab :: peeling off [bark, plaster] * ngalumata ++ with dark rings under the eyes due to lack of sleep * ngalumbaba :: pensive look [with the head supported by the palm] * ngalungkong :: depression * ngalutngot :: crunching sound

* ngamay :: numbness [hands] * ngamba ------MA: mangamba --------: to be apprehensive about, to fear :: doubt, apprehension * nganay :: first born child * nganga ------UM: ngumanga,, ngumanganga, nganganga ------IN: ngangahin, nginanga, nginanganga, ngangangahin --------: to chew buyo, to open one's mouth :: a mixture of buyo for chewing T1) Kailangan kang ngumanga para makita ng dentista ang ngipin mo. E1) You need to open your mouth so the dentist could look at your teeth. * ngangayon ++ just now, only now * nganib :: danger, crisis, risk * nganingani :: apprehension * ngapos ------MA: mangapos --------: to lack ++ lacking * ngasab :: noise made of animals eating * ngasngas :: scandal caused by gossip * ngata ------UM: ngumata --------: to chew the cud, to ruminate :: chewing the cud * ngatngat ------UM: ngumatngat,, ngumangatngat, ngangatngat ------IN: ngatngatin, nginatngat, nginangatngat, ngangatngatin --------: to nibble, to gnaw

T1) Ngumatngat siya ng konting mais bago siya kumain ng hapunan. E1) He nibbled at some corn before he had his dinner. T2) Huwag mong ngatngatin ang iyong kuko. E2) Don't nibble your nails. * ngawa -----MAG: magngangawa $ --------: to babble :: foolish talk * ngawil :: twisting of lips while speaking * ngawit ------MA: mangawit, nangawit, nangangawit, mangangawit --------: to become numb from exhaustion :: numbness ++ tired, exhausted, numb T1) Maupo ka na at baka mangawit ka sa kakatayo. E1) Sit down now or you might get tired from standing. * ngawngaw :: empty talk * ngayaw :: act of refusing * ngayngay :: continuous talk in monotone * ngayon ++ now, just now, today * ngiki ------MA: mangiki, nangiki, nangingiki, mangingiki ------IN: ngikihin, nginiki, nginingiki, ngingikihin --------: to chill, to have chills :: chills > pangiki * ngilak :: (tagapangilak) solicitor * ngilin :: abstinence, holiday * ngilngil :: whinnying

* ngilo ------MA: mangilo, nangilo, nangingilo, mangingilo --------: to have tooth-edge pain T1) Huwag kang uminom ng malamig na tubig kung may sira ang iyong ngipin at baka ikaw ay mangilo. E1) You should not drink cold water if you have some tooth decay or you might suffer some pain. * nginig ---MA-NG: manginig, nanginig, nanginginig, manginginig --------: to tremble, to shiver :: tremble, shiver * ngipin ------MA: mangipin --------: to teethe :: tooth, teeth * ngisi :: grin, broad smile * ngisngis ------UM: ngumisngis --------: to grin :: grinning, showing the teeth * ngitngit :: rage, fury, intensity * ngiti ------UM: ngumiti,, ngumingiti, ngingiti ------AN: ngitian, nginitian, nginingitian, ngingitian --------: to smile :: smile > pangiti T1) Ngumiti si Maria ng makita niya si Pedro. E1) Maria smilled when she saw Pedro. * ngiwi ++ distorted, twisted, crooked [face] > ngiwid, pangiwi * ngiyaw ------UM: ngumiyaw,, ngumingiyaw, ngingiyaw --------: to meow :: cry of cat or kitten T1) Ngumingiyaw ang pusa. E1) The cat meows.

* ngongo ++ speaking nasally * ngudngod :: pushing with the snout * ngulngol :: sulking and grumbling :: sucking * ngulo ------UM: ngumulo --------: to put both hand under the head when lying * ngumasngas :: bluster * ngungo ------UM: ngumungo --------: to feed with premasticated food * ngunit ++ but > nguni T1) Lumakad ka nguni't bumalik ka agad. E1) Go, but come back at once. * ngusngos :: snout :: tip of the nose * nguso ------UM: ngumuso,, ngumunguso, ngunguso --------: to pout :: upper lip * ngutngot :: noise of gnawing, whimper * nguya ------UM: ngumuya,, ngumunguya, ngunguya ------IN: nguyain, nginuya, nginunguya, ngunguyain --------: to chew, to masticate ++ (pangnguya) molar T1) Ngumuya ako ng bayabas kaninang umaga. E1) I chewed some guava early this morning. T2) Nguyain mo na ang bayabas. E2) Chew the guava. * nguyngoy

:: prolonged crying, crying with tantrums * ni ++ [singular non-focus marker of proper nouns or names] T1) Binili ni Luisa ang damit. E1) The dress was bought by Luisa. * nibel :: level ++ (nibelado) levelled * nido :: edible bird's nest * nigo ++ lucky, favorable * niig :: private conversation between two people * nikelado ++ nickel plated * niknik :: gnat, horsefly * nikotina :: nicotine * nila ++ they, them, their T1) Kinuha nila ang libro. E1) They got the book. * nimbo :: nimbus, halo * nimpa :: nymph * nimpuho ++ seated flat on the haunches * nina ++ [plural marker of ni] * ninag :: radiation * ninang :: godmother > madrina :: (ninong) godfather

* ningas :: flame ++ (magniningas) flaming * ningning -----MAG: magningning --------: to shine, to radiate :: (luningning) sparkle, shine :: (kaningningan) brilliance ++ (maningning) shining, brilliant * nino ++ whose? > kanino * ninyo :: child ++ you, your [plural] * nipa :: a kind of palm tree * nipis :: thinness ++ (manipis) thin * nisnis ++ (manisnis) frayed {ausgefranst} * nitso :: niche, tomb * nito ++ of this > niri * niya ++ he, she, his, her, hers * niyan ++ of that ++ (ganiyan) like that, in that manner or way > ganyan * niyari ++ of this * niyebe :: snow ++ (maniyebe) snowy * niyog :: coconut palm tree and fruit * niyon ++ of that [ng + iyon]

* nobedad :: novelty * nobela :: novel * nobena :: nine day prayer, novena * nobya :: fiancee, sweetheart > nobyo * Nobyembre :: November > Nubyembre T1) Ang petsa ay ika-21 ng Nobyembre. E1) The date is November 21. * nomina :: payroll * nominado ++ nominated * noo :: forehead, brow * nood ------MA: manood, nanood, nanonood, manonood ---PA-IN: panoorin, pinanood, pinanonood, panonoorin --------: to watch :: (manonood) spectator, bystander, onlooker :: (panoorin) show, sight T1) Manood tayo ng sine mamaya. E1) Let us watch a movie later. T2) Panoorin natin ang pelikula ni John Travolta. E2) Let's watch John Travolta's movie. * noon ++ then, at that time, of that, there > niyon, hayun * norte :: north * nota :: note :: grade [school] * notaryo :: notary

* notisya :: notice * Notsebuwena :: Christmas eve * nugnog ++ adjoining, suburban * nulipika ------IN: nulipikahin --------: to nullify * numero :: number ++ (pagkanumero) numerical * nunal :: mole [skin] > taling * nuno :: grandparents > ninuno * nunsiyo :: papal nuncio * nutnot ++ unravelled, frayed * nuwes :: nut *o ++ or T1) Matanda ba siya o bata? E1) Is he old or young? T2) Ako ba o siya ang ibig mo? E2) Do you like me or her? * obispo :: bishop * obligado ++ obliged, forced * ohales :: buttonhole * Oktubre :: October T1) Ang buwang ito ay Oktubre. E1) This month is October.

* okupado ++ occupied, busy * oo ------UM: umoo,, umooo, ooo ------AN: oohan, inoohan, inooohan, ooohan --------: to say yes ++ yes > opo * opera -----MAG: mag-opera, nag-opera, nag-oopera, mag-oopera ------AN: operahan, inoperahan, inooperahan, ooperahan ------IN: operahin, inopera, inoopera, ooperahin --------: to operate on :: (pag-oopera) operation > pag-opera T1) Ayaw ni Dr. Santos na mag-opera ng pasyente sa isang taon. E1) Dr. Santos does not want to operate on his patients next year. T2) Si Maria ay naoperahan sa puso noong isang linggo. E2) Maria had a heart surgery last week. * operasyon :: operation * opisina :: office :: (opisiyo) employment, occupation, trade :: (kaopisina) officemate ++ (pang-opisina) white-collar * opisyal :: official * oportunidad :: opportunity * oposisyon :: opposition * optiko :: optician * opyo :: opium * oras --Pas: isaoras --------: to time :: hour, time

:: (orasan) clock :: (talaorasan) timetable > talaorasin ++ (sa lahat ng oras) at any time T1) Oras na para kumain. E1) It is time to eat. T2) Anong oras na ngayon? E2) What time is it now? * orasyon :: angelus * orbita :: orbit * order -----MAG: mag-order, nag-order, nag-oorder, mag-oorder ------IN: orderin, inorder, inoorder, oorderin --------: to order something :: order, serving [of food] > orden * ordinaryo ++ ordinary, usual, common * orends ++ orange [color] * organdi :: organdy [kind of cloth] * organisasyon :: organization * organismo :: organism * organo :: pipe organ * orkestra :: orchestra * orkid :: orchid * oso :: bear * ospital :: hospital * otel :: hotel

* pa ++ more, still * paa :: foot :: (paanin) foot, bottom, base :: (pamahiran ng paa) doormat ++ (paahan) with large feet * paalam -----MAG: magpaalam, nagpaalam, nagpapaalam, magpapaalam --------: to bid goodbye :: (pagpapaalam) leave-taking ++ farewell T1) Magpaalam na kayo sa inyong lolo at lola at tayo ay uuwi na. E1) Say goodbye to your grandfather and grandmother because we are going home now. * paano ++ how? in which way? {wie} ++ (kahit paano) somehow * pabaya -----MAG: magpabaya ---PA-AN: pabayaan --------: to abandon, to neglect, to disregard :: (pagpapabaya) abandonment, carelessness ++ careless ++ (mapagpabaya) negligent * pabo :: turkey {der Truthahn} * pabor ------AN: paboran --------: to favor :: favor {der Gefallen} * paborita ++ favorite > paborito {Lieblings-} * pabrika :: factory {die Fabrik} * pabula :: fable {die Fabel} * pabuya ---MAGPA: magpapabuya --------: to tip, to donate

* pad :: ruled paper * pader ------AN: paderan --------: to wall up :: wall > dingding, dinding {die Wand} * padpad ------MA: mapadpad, napadpad, napapadpad, mapapadpad --------: to be shipwrecked, to be driven or carried [by storm or tide] ++ (maipadpad) to flow with the wind or current, to be shipwrecked * padre :: appellation for a priest * padrino :: male sponsor * padyak ------UM: pumadyak,, pumapadyak, papadyak --------: to stamp the feet * padyama :: pajamas * pag ++ if, when, whenever * pagdaka ++ immediately, quickly > pagkaraka * pagitan :: partition, dividing line * pagkit :: paste, wax * pagod ------UM: pumagod,, pumapagod, papagod --------: to fatigue ------MA: mapagod, napagod, napapagod, mapapagod --------: to become tired -MAGPAKA: magpakapagod --------: to work very hard and tire oneself out :: tiredness, exhaustion {die Erschoepfung} :: (pamagod) sleeping pill, tiresome thing :: (pagkapagod) fatigue :: (kapaguran) lassitude, stress, weariness ++ tired, exhausted {erschoepft}

:: bait > pamain {der Koeder} * pagong :: turtle {die Schildkroete} * pagpag -----MAG: magpagpag, nagpagpag, nagpapagpag, magpapagpag ------IN: pagpagin, pinagpag, pinapagpag, papagpagin ------AN: pagpagan, pinagpagan, pinapagpagan, papagpagan --------: to shake cloth T1) Pagpagan ng alikabok ang mantel. E1) Shake the cloth to remove the dust. T2) Pagpagin ang alikabok sa mantel. E2) Shake the dust from the cloth. * pahid -----MAG: magpahid, nagpahid, nagpapahid, magpapahid -------I: ipahid, ipinahid, ipinapahid, ipapahid ------AN: pahiran, pinahiran, pinapahiran, papahiran --------: to wipe off, to apply on {wischen, einreiben} :: (pamahid) rag, something used for wiping > pamahiran :: (pamamahid) act of cleaning or wiping T1) Magpahid ka ng lotion sa iyong mukha. E1) You put on some lotion on your face. T2) Ipahid mo ang lotion sa iyong mukha. E2) Put on some lotion to your face. T3) Pahiran mo ang dumi ng bata. E3) You wipe off the baby's dirt. * pahina :: page {die Seite} * pahintulot -----MAG: magpahintulot, nagpahintulot, nagpapahintulot, magpapahintulot ------AN: pahintulutan --------: to permit, to allow :: permission {die Erlaubnis} :: (kapahintulutan) dispensation :: (pagpapahintulot) authorization, tolerance ++ (mapagpahintulot) tolerant ??? napapailing * pain -----MAG: magpain, nagpain, nagpapain, magpapain --------: to set bait, to lure * pait :: bitterness ++ (mapait) bitter {bitter} * pakan :: (kapakanan) welfare, health, interest * pakana -----MAG: magpakana --------: to maneuver * pakete :: package, parcel {das Paket} * pakiling :: leaves used for scrubbing wooden floors and walls * pakimkim :: money given by a sponsor [baptism, confirmation, wedding] * pakinabang ------MA: makinabang --------: to gain, to earn, to profit :: profit, benefit {der Nutzen} :: (tagapakinabang) beneficiary :: (kapakinabangan) advantage ++ (kapaki-pakinabang) salutary * pakla ++ (mapakla) acrid * pakli ++ (mapakli) tart * pako -------I: ipako --------: to nail :: nail {der Nagel} :: fern {der Farn} * pakpak :: wing {der Fluegel} * paksa ------UM: pumaksa,, pumapaksa, papaksa --------: to exterminate :: topic, subject matter {das Thema} * paktoriya :: baggage-master's office

* pakundangan :: reverence, respect {der Respekt} ++ (walang-pakundangan) irreverent, disrespectful {respektlos} * pakwan :: watermelon > pakuan {die Wassermelone} * pakyaw ------UM: pumakyaw,, pumapakyaw, papakyaw ---MA-NG: mamakyaw ------IN: pakyawin, pinakyaw, pinapakyaw, papakyawin --------: to buy by wholesale ---MAGPA: magpapakyaw --------: to sell at wholesale :: wholesale buying > pamamakyaw {der Grosshandel} * pala 1 ------IN: palahin, pinala, pinapala, papalahin --------: to shovel :: shovel, spade * pala 2 ++ so [exclamation of surprise] T1) Ikaw pala! E1) So, it is you! T2) Ang isip ko'y balat lamang ng itlog ito, hindi pala, kundi itlog na buo. E2) I thought this was only an eggshell, but no, it was a whole egg. * pala 3 -----MAG: magpala --------: to bless ------MA: mapala --------: to gain by, to benefit, to profit :: blessing :: (tagapagpala) benefactor * palad ---MAGKA: magkapalad, nagkapalad, nagkakapalad, magkakapalad --------: to be lucky :: palm of the hand {die Handflaeche} :: (kapalaran) fortune, luck ++ (mapalad) lucky * palag :: wiggling, squirming, jerking of feet

* palagi ---MA-NG: mamalagi --------: to remain ++ always, often > lagi ++ (palagian) full-time, regular, steady * palaka ---MA-NG: mamalaka --------: to catch frogs :: frog {der Frosch} :: (pamalaka) net for catching frogs :: (pamamalaka) catching frogs T1) Ang palaka ay kinakain ng maraming tao. E1) Many people eat frogs. * palakol ------IN: palakulin, pinalakol, pinapalakol, papalakulin --------: to chop with an axe :: axe {die Axt} * palakpak ------UM: pumalakpak,, pumapalakpak, papalakpak --MAG-AN: magpalakpakan, nagpalakpakan, nagpapalakpakan, magpapalakpakan ------AN: palakpakan, pinalakpakan, pinapalakpakan, papalakpakan --------: to applaud :: applause, sound of applause {der Beifall} T1) Pumalakpak ng malakas ang mga manonood matapos umawit si Madonna. E1) The audience gave a round of applause after Madonna sang. T2) Magpalakpakan tayong lahat para kay Sheila. E2) Let us all applaud for Sheila. T3) Palakpakan natin si Rhoda. E3) Let us applaud Rhoda. * palanggana :: basin * palapag :: floor or story of a building {die Etage} * palara :: tinsel, foil {der Flitter} * palaso :: arrow {der Pfeil} * palaspas

:: fancily woven palm leaves blessed on Palm Sunday * palasyo :: palace {der Palast} ++ (malapalasyo) palatial * palay :: unhusked rice {der Reis} :: rice plant :: (palayan) ricefield {das Reisfeld} * palayaw ------AN: palayawan --------: to give a nickname to -----MAG: magpalayaw, nagpalayaw, nagpapalayaw, magpapalayaw ------IN: palayawin, pinalayaw, pinapalayaw, papalayawin --------: to pamper, to cuddle :: nickname {der Spitzname} * palda :: skirt {der Rock} * palengke ---MA-NG: mamalengke, namalengke, namamalengke, mamamalengke ---PA-IN: pamalengkehin, pinamalengke, pinamamalengke, pamamalengkehin --------: to go to the market :: marketplace {der Marktplatz} :: (pamamalengke) marketing * palibhasa ------IN: palibhasain, pinalibhasa, pinapalibhasa, papalibhasain --------: to mock, to scorn :: (kapalibhasaan) mockery, sarcasm, insult ++ because > palibasa * palibot :: surroundings, environment :: (palibut-sabi) message sent around * paligsa :: contest, competition > paligsahan {der Wettbewerb} * palikero :: flirtatious male * palikpik :: fin of fish {die Flosse}

* palipas ---MAGPA: magpapalipas --------: to dawdle * palit ------UM: pumalit,, pumapalit, papalit -----MAG: magpalit, nagpalit, nagpapalit, magpapalit ------AN: palitan, pinalitan, pinapalitan, papalitan -------I: ipalit, ipinalit, ipinapalit, ipapalit --Pas: ipagpalit --Pas: pagpalitin --MAG-AN: magpalitan --------: to change, to replace, to exchange, to cash a check :: (kapalit) compensation, replacement ++ (mapagpapalit) interchangeable ++ (mapapalitan) convertible ++ (kapalit) reciprocal, in return ++ (kapalit ng) in place of, for T1) Magpalit ka na ng damit mo. E1) You should now change your clothes. T2) Palitan mo ang damit mo. E2) Change your clothes. T3) Ipalit mo itong baso sa nabasag na baso kanina. E3) Have this glass as a replacement to the glass that was broken earlier. * palitaw :: a rice cake * palito :: toothpick * palo ------UM: pumalo,, pumapalo, papalo ---MA-NG: mamalo ------IN: paluhin, pinalo, pinapalo, papaluhin --------: to spank, to whip :: beating, spanking :: (pamalo) something used for hitting or whipping :: (pamamalo) act of punishing, beating :: (palupalo) wooden paddle for beating laundry > palo-palo * palong :: cock's comb * palos :: eel > igat

* palsipika ------UM: pumalsipika,, pumapalsipika, papalsipika ------IN: palsipikahin, pinalsipika, pinapalsipika, papalsipikahin --------: to falsify :: (palsipikado) forgery :: (pagkapalsipika) falsification ++ (palso) spurious, counterfeit > palsipikado * paltik :: homemade gun * paltos ------UM: pumaltos,, pumapaltos, papaltos --------: to fail, to miss the mark :: blister * palyok :: cooking pot > palayok :: (palayukan) pottery ++ (sampalayok) one potful * pamagat -------I: ipamagat --------: to title :: title of written work * pamagitan :: mediator, go between > tagapamagitan :: (pamamagitan) intervention, mediation ++ (sa pamamagitan ng) with the help of, by using * pamalagi -----MAG: magpamalagi ------IN: pamalagiin, pinamalagi, pinamamalagi, pamamalagiin --------: to stabilize, to establish :: permanent position or situation :: (pamamalagi) permanence ++ (pamalagian) constant * pamangkin :: nephew, niece * pamata -----MAG: magpamata --------: to insult * paminta :: pepper

* pamisan ----MAKI: makipamisan --------: to request permission to live with :: living together * pana ------UM: pumana,, pumapana, papana --------: to shoot with a bow :: bow and arrow :: (pamamana) archery :: (mamamana) archer * panadero :: baker :: (panaderya) bakery * panaginip --Akt: managinip $ --Pas: panaginipan $ --------: to dream :: dream > panaginipan * panahon ---MAGKA: magkapanahon, nagkapanahon, nagkakapanahon, magkakapanahon --------: to have time :: time :: season > kapanahunan :: weather ++ (pana-panahon) periodic, seasonal > pamanahon ++ (magkapanahon) contemporary > kapanahon T1) May panahon ka ba? E1) Do you have a moment? T2) Maganda na ang panahon ngayon. E2) The weather is lovely now. * panalo ------MA: manalo, nanalo, nananalo, mananalo $ ------IN: panalunin, pinanalo, pinapanalo, papanalunin $ --------: to win :: winning ++ victorious * panata -------I: ipanata --------: to make a vow {geloben} :: vow [usually religious] > pamamanata {das Geloebnis} :: (pananata) taking a vow

:: blacksmith * panatag ------UM: pumanatag,, pumapanatag, papanatag --------: to settle down {sich beruhigen} ---MA-NG: mamanatag, namanatag, namamanatag, mamamanatag --------: to be calm :: (pamamanatag) rest, retirement, death {die Ruhe} ++ tranquil, peaceful {ruhig} * panatiko :: zealot {der Fanatiker} :: (panatismo) fanatism {der Fanatismus} :: (pagkapanatiko) bigotry {die Intoleranz} ++ fanatic {fanatisch} * panatili -----MAG: magpanatili --------: to stabilize ---MA-NG: manatili, nanatili, nananatili, mananatili $ --------: to stay, to be permanent ------MA: mapanatili --------: to retain :: permanence, continuous stay, stability > pananatili ++ (panatilihan) permanent T1) Manatili ka dito sa Pilipinas. E1) You stay here in the Philippines. * panay ------IN: panayin, pinanay, pinapanay, papanayin --------: to do regularly, to complete everything :: (kapanayan) regularity ++ steady, all, each and everyone [of a group] ++ (panayan) regularly, without interruption * panayam -----MAG: magpanayam --------: to lecture :: lecture, interview, conference :: (panayaman) lecture hall * pandak ++ short of stature * panday ------IN: pandayin, pinanday, pinapanday, papandayin --------: to shape metal, to train someone well * pandesal :: a bread * panga :: jaw * pangahas ------AN: pangahasan, pinangahasan, pinapangahasan, papangahasan --------: to dare, to venture ++ (mapangahas) daring, bold, intrepid * pangako ---MA-NG: mangako, nangako, nangangako, mangangako -------I: ipangako, ipinangako, ipinapangako, ipapangako --------: to promise, to engage :: promise T1) Ang pangako ni Bebeng ay babalik dito. E1) Bebeng's promise is that she'll come back. * pangamba :: fear, suspicion, doubt * panganay :: eldest in the family * panganib ------: manganib, nanganib, nanganganib, manganganib $ ------AN: panganiban --------: to be in danger --Pas: isapanganib --------: to threaten, to endanger, to risk ---masapanganib --------: to jeopardize :: danger, crisis, risk ++ (mapanganib) dangerous * pangarap ---MA-NG: mangarap, nangarap, nangangarap, mangangarap --------: to dream :: (pangarap) daydream, ambition ++ (mapangarapin) dreamy * pangat :: fish cooked in vinegar and salt * panggap

-----MAG: magpanggap --------: to pretend * pangil :: tusk {der Stosszahn} ++ (pangilan) with large tusks or fangs * pangit ------UM: pumangit,, pumapangit, papangit --------: to become ugly ---MAGPA: magpapangit --------: to distort MGA : mangagimpangit --------: to become ugly [plural] :: (kapangitan) ugliness ++ ugly, not good ++ (simpangit) as ugly as * pangkat -----MAG: magpangkat --------: to join in a group, to band together ------IN: pangkatin, pinangkat, pinapangkat, papangkatin --------: to classify, to distinguish, to separate into groups :: group, party, unit :: (kapangkat) teammate * pangko ------UM: pumangko,, pumapangko, papangko --------: to cuddle ------IN: pangkuin, pinangko, pinapangko, papangkuin --------: to carry in one's arms :: armful ++ being carried in one's arms * panglaw ---MA-NG: mamanglaw --------: to feel lonely --Pas: pamanglawin --------: to make lonely :: (kapanglawan) desolation, loneliness, melancholy ++ (mapanglaw) gloomy * panhik ------UM: pumanhik,, pumapanhik, papanhik -----MAG: magpanhik, nagpanhik, nagpapanhik, magpapanhik -------I: ipanhik, ipinanhik, ipinapanhik, ipapanhik ------IN: panhikin, pinanhik, pinapanhik, papanhikin

------AN: panhikan --------: to go upstairs, to bring upstairs :: going upstairs :: (panhik-panaog) going up and down continuously T1) Pumanhik ka sa itaas at kunin mo ang aking bag. E1) You go upstairs and get my bag for me. T2) Magpanhik ka ng kape sa aking silid. E2) You bring up some coffee to my room. T3) Ipanhik mo dito ang telebisyon. E3) Take the television set up here. * panibugho :: jealousy * panig ------AN: panigan --------: to take the side of someone, to panel :: panel, side :: party :: section :: (kapanig) partisan, supporter :: (pagpanig) partiality ++ (panig-panig) in groups * paniki :: a bat * panis ------MA: mapanis, napanis, napapanis, mapapanis --------: to become spoiled ++ stale and spoiled [food] * pansin ------UM: pumansin,, pumapansin, papansin ------MA: mapansin, napansin, napapansin, mapapansin ------IN: pansinin, pinansin, pinapansin, papansinin --------: to give attention to, to take notice of :: notice, attention, recognition ++ (mapapansin) noticeable, perceptible T1) Huwag ka nang pumansin ng kanyang mga kahinaan. E1) You should not pay attention to his weaknesses. T2) Pansinin mo naman ang manliligaw mo. E2) Give some attention to your suitor. * pansit :: long rice noodles :: (pansiterya) Chinese restaurant

* pantal :: welt :: (pantalan) pier, wharf :: (pamamantal) act of swelling or welting * pantalon :: pants, trousers * pantay -----MAG: magpantay --------: to align ------IN: pantayin, pinantay, pinapantay, papantayin --------: to even off, to level :: (pamantayan) standard, average, norm :: (pagkakapantay) par ++ level, of the same length or height, even > kapantay * pantog :: bladder T1) May sakit siya sa pantog. E1) He has bladder trouble. * panukala -----MAG: magpanukala --------: to plan, to propose * panutsa :: crude sugar * panyo :: handkerchief > panyolito * panyuelo :: shawl, shoulder kerchief * paos :: hoarseness > pamamaos ++ raucous, hoarse [voice] > paus, maos * Papa :: Pope * papag :: bamboo bed, wooden couch * papel :: paper :: (papel-de-liha) sandpaper :: (papeles) legal papers, documents * para 1

------UM: pumara,, pumapara, papara ------IN: parahin, pinara, pinapara, paparahin -------I: ipara, ipinara, ipinapara, ipapara --------: to stop [a vehicle] :: (pamara) something used to stop, stop signal ++ Stop! T1) Parahin mo ang taksi. E1) Hail down the taxi. T2) Ipara mo ang kotse diyan sa tapat ng bahay. E2) Stop the car there infront of the house. para 2 ++ for, till, so that ++ (para sa) for T1) Menos singko para alas tres. E1) Five minutes till three o'clock. * parada -----MAG: magparada, nagparada, nagpaparada, magpaparada --------: to parade ------UM: pumarada,, pumaparada, paparada -------I: iparada, ipinarada, ipinaparada, ipaparada --------: to stop, to stop a vehicle, to park [parking lot] :: parade :: parking ++ (parado) parked, stopped T1) Sabi ng pulis pumarada raw tayo dito sa harap ng presinto. E1) The policeman said that we should park the car infront of the station. T2) Iparada mo ang iyong motorsiklo sa harap ng presinto. E2) Park your motorbike infront of the police station. * paraiso :: paradise * paralisis ------IN: paralisahin, pinaralisa, pinaparalisa, paparalisahin --------: to paralyze, to cripple :: paralysis > pagkaparalisa ++ (paralisado) paralyzed * paralitiko ++ paralytic :: paralytic person

* parang :: meadow, prairie, forest :: (kaparangan) wilderness ++ as if * parangya ++ (magpagparangya) flamboyant, flashy, pompous * parasitiko :: parasite ++ parasitic * paratang ------AN: paratangan, pinaratangan, pinaparatangan, paparatangan --------: to accuse, to incriminate :: accusation ++ (pagpaparatang) accusing * pare :: priest > pari :: male friend :: (pagka-pari) priesthood * pareha -----MAG: magpareha --------: to form in pairs, to race with :: (kapareha) partner * pareho ------UM: pumareho,, pumapareho, papareho --------: to match [in a contest], to be equal -----MAG: magpareho, nagpareho, nagpapareho, magpapareho ---MAGKA: magkapareho, nagkapareho, nagkakapareho, magkakapareho --------: to be equal -------I: ipareho, ipinareho, ipinapareho, ipapareho --------: to compare :: (kapareho) duplicate, match :: (pagka-pareho) parity :: (pagkakapareho) equality, similarity ++ equal, similar, alike, identical > kapareho ++ (pare-pareho) equally, mutually * parilya :: grill, broiler, toaster, grate * paris -----MAG: magparis, nagparis, nagpaparis, magpaparis --------: to couple

---PA-AN: paparisan --------: to duplicate :: pair :: (kaparis) [one] of a pair :: (pag-paparisan) pattern ++ even, paired, similar, equal to, like > pares ++ (kaparis) equal, similar, identical * pariyan ------UM: pumariyan,, pumapariyan, papariyan --------: to go there * parke :: park * parmaseutika :: pharmacist > parmasiyotiko :: (parmasya) pharmacy > botika * parokya :: parish :: (parokyano) parishioner, customer, client * parol :: lantern * parte ------AN: partihan, pinartihan, pinapartihan, papartihan --------: to give someone a share :: part, share * partido :: political party ++ (magkapartido) to belong to the same political party * parusa -----MAG: magparusa, nagparusa, nagpaparusa, magpaparusa ------AN: parusahan, pinarusahan, pinaparusahan, paparusahan --Pas: maparusahan --------: to punish :: (parusa) punishment > kaparusahan ++ (mapaparusahan) penal * pasa ------UM: pumasa,, pumapasa, papasa --------: to pass an academic course, an examination, an interview -----MAG: magpasa, nagpasa, nagpapasa, magpapasa

-------I: ipasa, ipinasa, ipinapasa, ipapasa --------: to pass on ??? naipasa :: contusion :: (pagpasa) qualification, passing ++ (pasado) past, passed T1) Pumasa siya sa kanyang eksamen. E1) He passed his exams. T2) Magpasa ka ng kanin dito. E2) You pass on some rice over here. T3) Ipasa mo ang kanin dito. E3) Pass on some rice here. * pasahe :: passage, journey, fare :: (pasahero) passenger :: (pamasahe) fare > pamamasahe * pasak -------I: ipasak --------: to plug :: plug, stopper * pasan ------UM: pumasan,, pumapasan, papasan --------: to ride on one's back -----MAG: magpasan, nagpasan, nagpapasan, magpapasan ------IN: pasanin, pinasan, pinapasan, papasanin --------: to carry on the back or shoulders :: burden, load T1) Pumasan ako sa likod ng kabayo. E1) I rode on the horse's back. T2) Magpasan ka ng isang sakong bigas. E2) You carry one sack of rice on your back. T3) Pasanin mo ang isang sakong bigas. E3) Carry one sack of rice. * pasaporte :: passport * pasaring :: innuendo * pasas :: raisin * pases :: pass, permit * pasig :: river that flows into the sea :: (pasigan) sandy bank of a river

:: (dalampasigan) beach > aplaya {der Strand} * pasilyo :: corridor, aisle * pasimano :: window sill > pasamano * pasiya :: (kapasiyahan) decision reached, finding :: (tagapagpasiya) arbiter * pasiyam :: nine-day novena after someone's interment or funeral * Pasko ---MAGPA: magpapasko --------: to give a Christmas gift :: Christmas T1) Noong Pasko ay nagpunta kami sa inyo. E1) Last Christmas we went to your place. * paslang ------MA: mapaslang, napaslang, napapaslang, mapapaslang ---MA-NG: mamaslang, namaslang, namamaslang, mamamaslang --------: to insult :: (kapaslangan) insult > pagpaslang ++ insulting * pasma :: spasm ++ (pasmado) suffering from spasm * paso ------UM: pumaso,, pumapaso, papaso --------: to cauterize ------MA: mapaso, napaso, napapaso, mapapaso --------: to get burned ------IN: pasuin, pinaso, pinapaso, papasuin --------: to burn or scald T1) Huwag kang masyadong lumapit sa nakasinding kandila at baka ka mapaso. E1) Do not get close to the lighted candle or you might get burned. T2) Huwag mong hawakan ang mainit na kaldero at baka ikaw ay mapaso. E2) Do not touch the hot pot or you might scald your hand. T3) Huwag mong pasuin ang iyong daliri.

E3) Don't burn your fingers. * pasok ------UM: pumasok,, pumapasok, papasok ------IN: pasukin, pinasok, pinapasok, papasukin --------: to enter a place -----MAG: magpasok, nagpasok, nagpapasok, magpapasok --------: to enter, to insert, to deposit money -------I: ipasok, ipinasok, ipinapasok, ipapasok --------: to take inside, to insert -MAKA: makapasok --------: to infiltrate, to be able to enter ---MAGPA: magpapasok, nagpapasok, nagpapapasok, magpapapasok --------: to permit entrance :: entrance > pasukan :: (pamasok) something used for school :: (pagpasok) entry, infiltration :: (papasokan) gate :: (mapapasukan) employment :: (pamamasukan) act of working as an employee ++ (papasok) inward ++ (labas-masok) come and go T1) Pumasok siya sa aking silid kaninang umaga. E1) She entered my room early this morning. T2) Pasukin natin ang bahay ni Maria. E2) Let's enter the house of Maria. T3) Magpasok ka ng pera sa aking bangko. E3) You deposit some money in my bank account. T4) Ipasok mo ang iyong daliri sa butas. E4) Insert your finger in the hole. T5) Humalang sa pinto si Maria upang huwag makapasok ang bata. E5) Maria barricaded the door in order that the kid will not be able to get in. ??? pinapasukan * pasta :: filling [tooth] > pamasta * pastol -----MAG: magpastol, nagpastol, nagpapastol, magpapastol ------IN: pastulin, pinastol, pinapastol, papastulin -------I: ipastol, ipinastol, ipinapastol, ipapastol --------: to herd animals :: (taga-pastol) herdsman

:: (pastulan) pasture, land for grazing T1) Magpastol ka ng mga baka sa bukid. E1) You herd the cows in the field. T2) Pastulin mo ang mga baka sa bukid. E2) Herd the cows in the field. T3) Ipastol mo ang mga tupa. E3) Herd the sheep. * pasyal -----MAG: magpasyal, nagpasyal, nagpapasyal, magpapasyal -------I: ipasyal, ipinasyal, ipinapasyal, ipapasyal --------: to take a walk, to stroll, to visit ---MA-NG: mamasyal, namasyal, namamasyal, mamamasyal ------AN: pasyalan, pinasyalan, pinapasyalan, papasyalan --------: to travel [visit] :: stroll, promenade > pamamasyal T1) Magpasyal ka muna sa bahay nila Nina. E1) You visit Nina's house first. T2) Ipasyal mo ang iyong anak sa hardin. E2) Stroll your baby in the garden. * pasyensiya :: patience > pasensya ++ (pasiyente) patient > pasyente * pasyon :: vernacular verse celebrating the life of Christ * pata :: knuckles, feet [pork] ++ fatigued, exhausted * patag -----MAG: magpatag, nagpatag, nagpapatag, magpapatag --------: to flatten :: (pamatag) something used to level :: (kapatagan) plain, lowland ++ smooth, level, even * patak ------UM: pumatak,, pumapatak, papatak --------: to fall, to drop :: drop of liquid * patani :: lima beans, kidney beans * patas

:: stock, pile, heap ++ equal, of the same level * patatas :: potato * patawad -----MAG: magpatawad, nagpatawad, nagpapatawad, magpapatawad ------IN: patawarin, pinatawad, pinapatawad, papatawarin --Pas: ipagpatawad --------: to forgive :: forgiveness :: (pagpapatawad) forgiving ++ (mapatawad) pardonable > mapapatawad T1) Magpatawad ka ng mga nagkasala sa iyo. E1) You should forgive those who sinned against you. T2) Patawarin mo na si Ferdinand at Imelda. E2) Forgive Ferdinand and Imelda. * patay ------UM: pumatay,, pumapatay, papatay ------IN: patayin, pinatay, pinapatay, papatayin --------: to kill, to turn off, to slaughter ------MA: mapatay, napatay, napapatay, mapapatay ---MA-NG: mamatay, namatay, namamatay, mamamatay --------: to get killed, to die -----MAG: magpatay, nagpatay, nagpapatay, magpapatay --------: to slaughter --IPA: ipapatay --------: to have something killed -----IKA: ikamatay, ikinamatay, ikinamamatay, ikamamatay --------: to cause someone's death MAGPA---: magpakamatay ??? to commit suicide :: dead person :: (patayan) massacre :: (pagpatay) manslaughter :: (kamatayan) death > pagkamatay :: (taga-patay) slayer > pumatay :: (pagpapatay) slaughter :: (pagkakamatay) mortality :: (pagpapakamatay) suicide ++ dead, not working, turned off ++ (pagkamatay) post-mortem ++ (patay-gutom) extremely hungry

++ (makamamatay) mortally T1) Pumatay ka ng sampung baka para sa fiesta. E1) You kill ten cows for the feast. T2) Patayin mo na ang ilaw. E2) Turn off the light. T3) Magingat ka sa iyong paguwi sa gabi at baka ka mapatay. E3) You should be careful when you get home at night or you might get killed. T4) Magpatay ka ng sampung baboy. E4) You slaughter ten pigs. T5) Patayin mo ang sampung baboy. E5) Slaughter ten pigs. T6) Napatay ng pulis ang magnanakaw. E6) The policeman killed the thief. * patente :: (maypatente) patentee * pati :: advice, warning :: interruption, interception ++ also, including * patid -----MAG: magpatid, nagpatid, nagpapatid, magpapatid ----MANG: mangpatid ------IN: patirin, pinatid, pinapatid, papatirin --------: to cut off, to trip :: tripping another's foot :: (pamatid) tool for cutting ++ cut off ++ (patid-patid) disconnected T1) Magpatid ka ng lubid. E1) You cut off the rope. T2) Patirin mo ang lubid. E2) Cut off the rope. T3) Huwag mong patirin ang batang tumatakbo. E3) Don't trip the kid who is running. * patilya :: side whiskers, sideburns * pating :: shark * patis :: salty fish sauce * patlang :: space between, interval

* patnugot :: director, manager * patola :: sponge gourd * patong -----MAG: magpatong, nagpatong, nagpapatong, magpapatong -------I: ipatong, ipinatong, ipinapatong, ipapatong --------: to put on top, to put over, to lay ------AN: patungan --------: to apply, to put on :: layer, fold :: interest charged on a loan :: (patungan) base, pedestal T1) Magpatong ka ng dyaryo sa ibabaw ng mesa. E1) You put a newspaper on top of the table. T2) Ipatong mo ang dyaryo sa ibabaw ng mesa. E2) Put the newspaper on top of the table. * patpat :: piece of split bamboo * patron :: patron saint * patubig ------AN: patubigan --------: to irrigate :: irrigation * patyo :: churchyard * paumanhin -----MAG: magpaumanhin --------: to pardon, to excuse :: apology, forgiveness or toleration of a fault committed * paunawa :: notice, warning * pawa ++ all, everything * pawid :: nipa palm > sasa

* pawis -----MAG: magpawis, nagpawis, nagpapawis, magpapawis ------AN: pawisan --------: to perspire, to sweat :: perspiration, sweat > pagpawisan :: (pampapawis) someting that makes one sweat T1) Huwag kang masyadong tumakbo at baka ka pawisan. E1) Don't run too long or you might perspire. * payag ------UM: pumayag,, pumapayag, papayag --------: to agree, to conform ------AN: payagan --------: to allow ++ in agreement T1) Pumayag ka ba sa mungkahi niya? E1) Did you agree to his suggestion? * payapa ------UM: pumayapa,, pumapayapa, papayapa --------: to conciliate ------IN: payapain, pinayapa, pinapayapa, papayapain --------: to pacify :: (pamayapa) something used to pacify :: (kapayapaan) peace, tranquility :: (pamamayapa) death, end of life ++ (mapayapa) peaceful, calm, tranquil * payaso :: clown * payat ---MA-NG: mamayat --------: to become thin ---MAGPA: magpapayat --------: to emaciate :: (pamamayat) being thin ++ thin, slim, lean, skinny ++ (simpayat) as thin as * payo -----MAG: magpayo, nagpayo, nagpapayo, magpapayo -------I: ipayo ------AN: payuhan --Pas: pagpayuhan --------: to give advice or counsel :: advice, counsel > pamayo :: (taga-payo) mentor, counselor, adviser

T1) Magpayo ka sa iyong nakakabatang kapatid. E1) You give some advice to your younger brother. * payong ------AN: payungan --------: to hold an umbrella over someone :: umbrella * paypay -----MAG: magpaypay, nagpaypay, nagpapaypay, magpapaypay ------AN: paypayan, pinaypayan, pinapaypayan, papaypayan -------I: ipaypay, ipinaypay, ipinapaypay, ipapaypay --------: to fan, to wave as to produce wind :: fan > pamaypay T1) Magpaypay ka ng baga. E1) You fan the burning coal. T2) Paypayan mo ang baga. E2) Fan the burning coal. T3) Ipaypay mo ang abaniko. E3) Wave the fan. * Pebrero :: February * pekas :: freckles ++ (mapekas) freckled * peklat ---MAGKA: magkapeklat, nagkapeklat, nagkakapeklat, magkakapeklat --------: to form a scar :: scar {die Narbe} * peligro ---MA-NG: mameligro --------: to be in danger :: danger > piligro ++ (piligroso) dangerous * pelikula :: photo-film, movie-film {der Film} * peluka :: wig {die Peruecke} * penitensiya :: penitence

* penoy :: hard-boiled duck egg * pensiyon :: pension, allowance of expense money * pera ---MAGKA: magkapera, nagkapera, nagkakapera, magkakapera --------: to have money ------IN: perahin, pinera, pinepera, peperahin --------: to convert something into cash :: money > kuwarta, kuwalta {das Geld} ++ (mapera) wealthy {reich} * peras :: pear * perhuwisyo -----IKA: ikaperhuwisyo, ikinaperhuwisyo, ikinapeperhuwisyo, ikapeperhuwisyo --------: to get injured :: injury, damage, harm * perlas :: pearl ++ (mala-perlas) pearly * pero ++ but T1) Ibig kong umalis pero umuulan. E1) I like to leave but it is raining. * pesa :: a dish * peste :: pest, plague, epidemic > salot * petsa :: date [of the calendar] * petsay :: Chinese cabbage, pechay * piga ------UM: pumiga,, pumipiga, pipiga -----MAG: magpiga, nagpiga, nagpipiga, magpipiga ------IN: pigain, piniga, pinipiga, pipigain --------: to squeeze, to wring --Pas: pamigaan --------: to add lemon juice

:: (pamiga) juice from a lemon, instrument used to extract citrus juice T1) Magpiga ka ng basang labada. E1) You wring the wet laundry. T2) Pigain mo ang basang labada. E2) Wring the wet laundry. * pighati :: anguish, affliction :: (kapighatian) distress, woe * pigi :: hips, rump, buttock * pigil ------UM: pumigil,, pumipigil, pipigil -----MAG: magpigil, nagpigil, nagpipigil, magpipigil ------IN: pigilin, pinigil, pinipigil, pipigilin ------AN: pigilan, pinigilan, pinipigilan, pipigilan --------: to control, to prevent, to stop -MAKA: makapigil --------: to inhibit :: detention, holding back, control, restraint :: (pamigil) control, restraint :: (pagpigil) prevention, resistance :: (pagpipigil) inhibition ++ controlled T1) Pigilin mo ako at baka mapatay ko ang taong iyan. E1) Stop me or I might kill that man. T2) Magpigil ka at baka mapatay mo ang taong iyan. E2) You should control yourself or you might kill that person. * piging :: banquet * piglas ------UM: pumiglas,, pumipiglas, pipiglas --------: to struggle to get free :: effort to be freed from hold * pigsa :: boil, tumor * pigtas ++ (mapigtas) ripped * pihit ------UM: pumihit,, pumipihit, pipihit ------MA: mapihit, napihit, napipihit, mapipihit --------: to turn around

-------I: ipihit, ipinihit, ipinipihit, ipipihit --------: to wind, to turn a crank or a shaft :: turn, rotation, gyration :: (taga-pihit) turner :: (pihitan) crank T1) Pumihit ka nang kaunti sa kaliwa. E1) You turn a little to the left. T2) Napihit ko ang seradura ng pintuan. E2) I turned the door knob. * piit ------MA: mapiit --------: to be imprisoned, to be cornered :: (piitan) prison ++ surrounded, cornered, imprisoned * piki ++ knock-kneed * pikit ------MA: mapikit --------: to take a nap ------AN: pikitan --------: to wink at someone ++ closed [eyes] * piknik -----MAG: magpiknik, nagpiknik, nagpipiknik, magpipiknik --------: to go on a picnic :: picnic * piko :: pick * pikon ++ easily angered by jokes or jests, touchy * pikot ------MA: mapikot, napikot, napipikot, mapipikot ------IN: pikutin, pinikot, pinipikot, pipikutin --------: to be forced into marriage T1) Mag-ingat ka kay Maria at baka ka mapikot. E1) You should be wary of Maria or she might force you into marriage. T2) Gustong pikutin ni Maria si Pedro. E2) Maria wants to force Pedro into marriage. * pila ------UM: pumila,, pumipila, pipila

-----MAG: magpila, nagpila, nagpipila, magpipila -------I: ipila, ipinila, ipinipila, ipipila --------: to fall in line, to align :: flashlight battery, line, queue ++ chipped, broken off T1) Pumila ka muna sa takilya. E1) You should first line up at the box office. T2) Magpila ka ng mga bote. E2) You line up the bottles. T3) Ipila mo ang mga bote. E3) Align the bottles. * pilak :: silver, money ++ (mapilak) moneyed * pilapil :: dike * pilas ------MA: mapilas --------: to be torn :: rend, rip ++ rent, ripped * pilay ------MA: mapilay, napilay, napipilay, mapipilay --------: to become lame :: lameness, sprain > pagkapilay :: (pamimilay) walking with a limp ++ lame T1) Huwag kang lumundag at baka ka mapilay. E1) You should not jump or you might become lame. * pilduras :: pellet, medicine pill * pileges -----MAG: magpileges, nagpileges, nagpipileges, magpipileges --------: to pleat :: pleat, fold, plait * pili ------UM: pumili,, pumipili, pipili ---MA-NG: mamili ------IN: piliin, pinili, pinipili, pipiliin --------: to pick out, to select, to choose :: choice, selection > pagpili :: pili nut > sahing

:: (pamimili) selecting, choosing ++ (mapili) choosy, fussy T1) Pumili ka ng pinakamagandang rosas. E1) You choose the most beautiful rose. T2) Mamili ka kung sino ang pinakamagaling na bata. E2) You pick out the smartest kid. T3) Piliin mo ang pinakamagaling na bata. E3) Pick out the smartest kid. * pilik-mata :: eyelash {die Wimper} * piling ------UM: pumiling,, pumipiling, pipiling --------: to get close to another -------I: ipiling --------: to put beside :: side :: bunch, cluster of fruits [bananas] * Pilipinas :: The Philippines > Pinas {die Philippinen} * pilipit ------UM: pumilipit,, pumipilipit, pipilipit -----MAG: magpilipit, nagpilipit, nagpipilipit, magpipilipit ------IN: pilipitin, pinilipit, pinipilipit, pipilipitin -------I: ipilipit, ipinilipit, ipinipilipit, ipipilipit --------: to twist, to coil :: spiral, twist {die Spirale} :: (pamimilipit) being twisted :: (pagkapilipit) distortion {die Verdrehung} ++ twisted, awry, contorted {verdreht} T1) Pumilipit siya sa sobrang sakit ng kanyang tiyan. E1) He twisted because of severe stomach pain. T2) Magpilipit ka ng basang labada. E2) You twist the wet laundry. T3) Pilipitin mo ang basang kumot. E3) Twist the wet bedsheet. T4) Ipilipit mo ang iyong ulo sa kanan. E4) Twist your head to the right. * pilit -----MAG: magpilit, nagpilit, nagpipilit, magpipilit ------IN: pilitin, pinilit, pinipilit, pipilitin -------I: ipilit --------: to insist, to strive, to force -MAKA: makapilit --------: to be able to get by force

---MA-AN: mapilitan, napilitan, napipilitan, mapipilitan --------: to be forced, to be obliged :: (pagpilit) duress {der Zwang} :: (pagpipilit) insistence {das Beharren} :: (pamimilit) persistence, force {der Nachdruck} :: (pagkamapilit) pertinacity {die Beharrlichkeit} ++ (mapilit) forced against one's will > mapilitan ++ (sapilitan) compulsory, required, forced T1) Huwag kang magpilit na umalis bukas. E1) You should not insist on leaving tomorrow. T2) Huwag mong pilitin ang iyong asawa kung ayaw niya. E2) Don't force your wife if she doesn't want to do it. * pilo :: children's game of hop-scotch * pilya ++ naughty, rascal, mischievous > pilyo * pindot ------UM: pumindot,, pumipindot, pipindot ------IN: pindutin, pinindot, pinipindot, pipindutin --------: to push with fingers, to squeeze with fingers T1) Pumindot ka sa doorbell. E1) You push the doorbell. T2) Pindutin mo ang doorbell. E2) Push the doorbell. * pingga -----MAG: magpingga, nagpingga, nagpipingga, magpipingga --------: to carry on a pole :: pole for carrying weight across the shoulder * pinggan :: plate :: (paminggalan) cupboard, pantry T1) Ang paminggalan ay walang laman. E1) The pantry is empty. T2) Malinis ang mga pinggan. E2) The dishes are clean. * pinid -----MAG: magpinid, nagpinid, nagpipinid, magpipinid

-------I: ipinid, ipininid, ipinipinid, ipipinid --------: to close, to shut ++ closed T1) Magpinid ka ng pintuan. E1) You shut the door. T2) Ipinid mo ang pintuan. E2) Shut the door. * pinipig :: rice stamped flat * pino :: (kapinuhan) fineness, refinement, smoothness ++ smooth, fine * pinsala ------UM: puminsala,, pumipinsala, pipinsala ------MA: mapinsala, napinsala, napipinsala, mapipinsala ------IN: pinsalain, pininsala, pinipinsala, pipinsalain --------: to damage, to cripple, to hurt -MAKA: makapinsala --------: to maim :: damage, injury > kapinsalaan :: (pamiminsala) harming, injuring * pinsan :: cousin * pinta -----MAG: magpinta, nagpinta, nagpipinta, magpipinta -------I: ipinta, ipininta, ipinipinta, ipipinta ------IN: pintahin, ipininta, ipinipinta, pipintahin ------AN: pintahan, pinintahan, pinipintahan, pipintahan --------: to paint :: paint T1) Magpinta tayo ng bahay. E1) Let us paint the house. T2) Pintahan natin ng puti ang bahay. E2) Let's paint the house white. T3) Ipinta mo ako ng magandang ibon. E3) Paint me a beautiful bird. * pintakasi :: celebration of cockfighting * pintas ----MANG: mangpintas ------AN: pintasan

--------: to find fault :: (pamimintas) faultfinding :: (mamimintas) faultfinder {der Noergler} ++ (mapamintas) critical {kritisch} * pinto :: door :: (pintuan) doorway * pintog ---MAGPA: magpapintog --------: to inflate ++ chubby * pintura -----MAG: magpintura, nagpintura, nagpipintura, magpipintura --------: to paint :: paint > pinturahan :: (pintor) painter, artist * pinya :: pineapple * pipa :: pipe * pipi :: (pagkapipi) dumbness ++ dumb, mute * pipino :: cucumber * pipit :: a bird * piranggot :: very small piece * piraso ------UM: pumiraso,, pumipiraso, pipiraso --------: to break a piece from -----MAG: magpiraso, nagpiraso, nagpipiraso, magpipiraso ------IN: pirasuhin, piniraso, pinipiraso, pipirasuhin --------: to break into pieces ------MA: mapiraso --------: to be broken in pieces MAGKA: magkapira-piraso, nagkapira-piraso, nagkakapira-piraso, magkakapira-piraso --------: to disintegrate :: piece > kapiraso, kapyangot

++ broken in pieces * piring -----MAG: magpiring, nagpiring, nagpipiring, magpipiring --------: to blindfold :: blindfold * pirito -----MAG: magpirito, nagpirito, nagpipirito, magpipirito ------IN: pirituhin, pinirito, pinipirito, pipirituhin -------I: ipirito, ipinirito, ipinipirito, ipipirito --------: to fry ++ fried T1) Ipinirito mo ba ang isda? E1) Did you fry the fish? * pirma ------UM: pumirma,, pumipirma, pipirma ------AN: pirmahan, pinirmahan, pinipirmahan, pipirmahan --------: to affix one's signature :: signature ++ (pirmado) signed T1) Pumirma tayo ng kontrata. E1) Let's sign a contract. T2) Pirmahan mo rin ang kontrata. E2) Sign also the contract. * pisa ------UM: pumisa,, pumipisa, pipisa ---MA-NG: mamisa --------: to crush, to compress, to hatch ---PA-IN: pamisain, pinamisa, pinamimisa, pamimisain --------: to allow a hen to hatch her eggs :: (pamisa) incubator :: (pamimisa) hatching eggs :: (pamisaan) hatchery, incubator ++ crushed T1) Pumisa ka ng bawang. E1) You crush some garlic. * pisak ++ blind in one eye * pisara :: blackboard, chalkboard * piseta :: twenty centavos * pisi

:: string, thread * pisil ------IN: pisilin, pinisil, pinipisil, pipisilin --------: to squeeze :: squeezing with the hand T1) Gustong pisilin ni Pedro ang kamay ni Maria. E1) Pedro wants to squeeze Maria's hand. * pisngi :: cheeks {die Backe} * piso :: peso * pison :: steamroller * pispis :: remnants of what is eaten [fish bones for cats] * pista :: fiesta, feast day :: (pamista) thing used for a fiesta, best clothes :: (pamimista) attending a fiesta * pitak :: column of a newspaper :: slice, part * pitaka :: wallet, purse * pitas ------UM: pumitas,, pumipitas, pipitas --------: to pick ---MA-NG: mamitas ------IN: pitasin, pinitas, pinipitas, pipitasin --------: to pick from a stem :: (pamimitas) picking [fruits] ++ picked [fruits, flowers], snatched T1) Huwag kang pumitas ng bulaklak sa hardin. E1) You should not pick flowers in the garden. T2) Bawal mamitas ng prutas dito. E2) Picking fruits are phobited here. T3) Pitasin mo ang mangga mula sa puno. E3) Pick the mango from the tree. * pitik

------UM: pumitik,, pumipitik, pipitik ---MA-NG: mamitik ------IN: pitikin, pinitik, pinipitik, pipitikin --------: to snap one's fingers, to topple or push with a flip of the fingers :: flick, toss, jerk T1) Gusto mo bang pumitik sa tenga ni Pedro? E1) Do you want to snap your fingers on Pedro's ears? T2) Mamitik tayo ng gagamba sa hardin. E2) Let's topple some spiders in the garden. T3) Gusto mo bang pitikin ang langgam sa mesa? E3) Do you want to push the ant from the table? * pitis ++ tight-fitting [clothes, dresses] * pitisyon :: petition * pito ------UM: pumito,, pumipito, pipito --------: to whistle :: whistle ++ seven > siyete {sieben} ++ (pitumpu) seventy > sitenta {siebzig} ++ (pitongdaan) 700 > siyete siyentos ++ (makapito) seven times ++ (ikapito) seventh T1) Pumito ka na lang kesa magalit ka. E1) You should just whistle instead of getting mad. * pitpit :: (pamitpit) something used to crush or flatten ++ flattened by pounding * pitsa :: chips [in checkers] * pitsel :: water pitcher * pitso :: breast of fowl or animal * pitson :: young pigeon, spring chicken * piyano

:: piano :: (piyanista) pianist * piyansa :: surety, bail, bond * piyer :: pier * piyon :: laborer, unskilled or semi-skilled worker, pawn [in chess] * plaka :: record disc, phonograph record * planeta :: planet * plano -----MAG: magplano, nagplano, nagpaplano, magpaplano -------I: i-plano --------: to plot :: plan * planta :: plant or site of a building, site or installation of a project > plantasyon * plantsa -----MAG: magplantsa, nagplantsa, nagpaplantsa, magpaplantsa ------IN: plantsahin, pinaltsa, pinaplantsa, paplantsahin --------: to iron clothes :: flat iron :: (pag-plantsa) ironing :: (plantsador) one who irons clothes for a living T1) Magplantsa ka ng damit ni Maria. E1) You iron the dress of Maria. * plasa :: plaza, the town park * plataporma :: platform * platerya :: silversmithy, goldsmithy > plateriya :: (platero) silversmith, goldsmith * plato

:: plate :: (platito) saucer * plema :: phlegm * plorera :: flower vase * pluma :: fountain pen * po --Akt: mamupo --Pas: pamupuan --------: to address respectfully with po :: (pamumupo) using po to be polite ++ [indicates respect or politeness] > ho * pobre ++ poor * polis :: police > pulis, pulisya * polo :: polo shirt * pomada :: pomade > pamada * populasyon :: population {die Bevoelkerung} * pormal ++ formal, serious * porsiyento :: percent {das Prozent} * portero :: doorkeeper * posas -----MAG: magposas --------: to handcuff * posible ++ possible {moeglich} * poso :: dug-out, well [of water] :: (poso-negro) septic tank

* posporo :: match {das Streichholz} * poste :: post * pranela :: flannel * prangka :: (pagka-prangka) frankness ++ frank, open, sincere > prangko * prayle :: friar * prenta -----MAG: magprenta --------: to print * preparado ++ prepared * preserba -----MAG: magpreserba --------: to preserve * presidente :: president * preso -------I: ipreso --------: to imprison :: prisoner * presyo :: price * pribado ++ private * primera ++ first * prinsesa :: princess * prinsipal :: school principal * prinsipe :: prince * prisinta

-----MAG: magprisinta, nagprisinta, nagpiprisinta, magpiprisinta -------I: iprisintahin ??? --------: to apply for, to volunteer * prito -----MAG: magprito, nagprito, nagpiprito, magpiprito ------IN: prituhin, prinito, piniprito, piprituhin -------I: iprito, iprinito, ipiniprito, ipiprito --------: to fry [in deep oil] ++ fried T1) Magprito tayo ng isda para sa ating hapunan. E1) Let's fry some fish for our dinner. T2) Prituhin mo ang isda. E2) Fry the fish. * probinsiya :: province > probinsya :: (probinsiyana) female from the province ++ (probinsiyana) provincial * problema :: problem * produkto :: product * programa :: program * proklama -----MAG: magproklama, nagproklama, nagpoproklama, magpoproklama -------I: iproklama -----MAI: maiproklama, naiproklama, naipoproklama, maipoproklama --------: to proclaim, to announce ++ (proklamado) proclaimed * propesor :: professor * propesyon :: profession ++ (propesyonal) professional * proseso :: process * prusisyon :: religious procession

* prutas :: fruit :: (prutera) fruit basket :: (pruteria) fruit stand * pudpod ------IN: pudpurin, pinudpod, pinupudpod, pupudpurin --------: to wear out at the ends, to make blunt ++ worn out, blunt * pugad -----MAG: magpugad, nagpugad, nagpupugad, magpupugad --------: to make a nest ---MA-NG: mamugad --------: to infest, to be nestled in :: nest :: (pamugad) materials for making a nest :: (pamugaran) nesting place, nesting season :: (pamumugad) building a nest, nesting season * pugay -----MAG: magpugay --------: to take off the hat * pugo :: quail * pugot ------UM: pumugot,, pumupugot, pupugot -----MAG: magpugot, nagpugot, nagpupugot, magpupugot ------IN: pugutin, pinugot, pinupugot, pupugutin ------AN: pugutan --------: to behead ++ decapitated, beheaded * puhunan -----MAG: magpuhunan, nagpuhunan, nagpupuhunan, magpupuhunan ---MA-NG: mamuhunan, namuhunan, namumuhunan, mamumuhunan --------: to invest :: capital in business :: (pamuhunan) money used as capital :: (mamumuhunan) investor :: (pamumuhunan) capitalization, investment * puki :: vagina > kiki, pekpek, konya

* puknat :: interruption {die Unterbrechung} * pukol ------UM: pumukol,, pumupukol, pupukol -----MAG: magpukol, nagpukol, nagpupukol, magpupukol -------I: ipukol, ipinukol, ipinupukol, ipupukol ------IN: pukulin, pinukol, pinupukol, pupukulin --------: to throw, to cast, to hurl :: throw, toss, shot :: (pukulan) hitting end to end T1) Pumukol ka ng bato sa ilog. E1) You hurl some stones into the river. T2) Ipukol mo ang bola sa tubig. E2) Throw the ball into the water. T3) Magpukol ka ng itlog sa mga naglalakad sa kalye. E3) You throw some eggs on passers-by. T4) Pukulin mo ng kamatis si Pedro. E4) Throw some tomatoes on Pedro. * pukpok ---MA-NG: mamukpok, namukpok, namumukpok, mamumukpok ------IN: pukpukin, pinukpok, pinupukpok, pupukpukin --------: to hit [with instrument] :: bang, hammering sound :: (pamukpok) hammer, mallet * puksa ------UM: pumuksa,, pumupuksa, pupuksa ---MA-NG: mamuksa, namuksa, namumuksa, mamumuksa ------IN: puksain, pinuksa, pinupuksa, pupuksain --------: to exterminate, to overcome, to destroy :: (pamuksa) exterminator, something used to eradicate :: (pamumuksa) massacre > pagpuksa ++ exterminated T1) Pumuksa tayo ng mga daga sa bukid. E1) Let's exterminate the rats in the ricefield. T2) Pukasin ang mga daga. E2) Exterminate the rats. T3) Gusto kong mamuksa ng mga daga sa bukid. E3) I want to exterminate the rats in the field. * pula 1

------UM: pumula,, pumupula, pupula --------: to become red --Pas: pamulahan --------: to blush [face] PA-NG-IN: pamulahin, pinamula, pinamumula, pamumulahin --------: to make someone blush ++ red ++ (mapula) red, rosy [cheeks] * pula 2 ------UM: pumula,, pumupula, pupula --------: to criticize ---MA-NG: mamula, namula, namumula, mamumula ------AN: pulahan, pinulahan, pinupulahan, pupulahan --------: to criticize :: criticism :: (pamumula) criticizing ++ (mapamula) critical T1) Mahilig si Maria na pumula ng kapwa. E1) Maria likes to give adverse criticisms about other people. T2) Mahilig ka bang mamula ng kapwa? E2) Are you fond of giving adverse criticisms about other people? T3) Huwag mong pulahan ang iyong kapwa. E3) Don't criticize your neighbor. * pulandit -----UM: pumulandit,, pumupulandit, pupulandit --------: to squirt :: sprinkling of water * pulbos ------UM: pumulbos,, pumupulbos, pupulbos ------IN: pulbusin, pinulbos, pinupulbos, pupulbusin --------: to pulverize :: powder > pulbo, polbo * pulgada :: inch [measurement] * pulgas :: flea * pulido ++ polished, refined, polite, neat * pulmunya :: pneumonia

:: (pulmon) lung * pulo :: island, isolated place :: (kapuluan) archipelago :: (sangkapuluan) the whole archipelago :: (taga-pulo) islander * pulong -----MAG: magpulong --------: to meet, to talk a matter over -MAKIPAG: makipagpulong --------: to confer :: meeting, assembly > kapulungan :: (pagpupulong) convention * pulot 1 ------UM: pumulot,, pumupulot, pupulot ---MA-NG: mamulot, namulot, namumulot, mamumulot ------IN: pulutin, pinulot, pinupulot, pupulutin --------: to pick up :: picking up from the ground :: (pulutan) appetizer taken with alcohol :: (pamumulot) picking up scattered things T1) Pumulot ka ng kabibe sa dagat. E1) You pick up some shells from the sea. T2) Mamulot ka ng bato sa bundok. E2) You pick up some stones from the mountain. T3) Pulutin mo ang damit ni Maria. E3) Pick up Maria's dress. * pulot 2 :: honey, syrup :: (pulot-gata) honeymoon * pulpol ++ blunt, obtuse * pulso :: wrist :: (pulseras) bracelet * pulubi ++ mendicant, beggar * pulupot ------UM: pumulupot,, pumupulupot, pupulupot -----MAG: magpulupot, nagpulupot, nagpupulupot, magpupulupot -------I: ipulupot, ipinulupot, ipinupulupot, ipupulupot

------IN: puluputin, pinulupot, pinupulupot, pupuluputin --------: to twist around or to wind around :: turn, twist ++ twisted, coiled around something T1) Magpulupot ka ng basang damit. E1) You twist the wet clothes. T2) Ipulupot mo ang basang pantalon. E2) Twist the wet pair of pants. * punas -----MAG: magpunas, nagpunas, nagpupunas, magpupunas ------AN: punasan, pinunasan, pinupunasan, pupunasan --------: to wipe, to mop, to dry with a rag :: sponge bath :: wiping :: (pamunas) rag, something used to wipe T1) Magpunas ka ng mesa. E1) You wipe the table. T2) Punasan mo ang mesa. E2) Wipe the table. * punda :: pillowcase * pundar -------I: ipundar --------: to found, to establish :: (pundador) founder * pundi ++ (mapundi) burnt out [bulb] > pundido * punerarya :: funeral parlor * punit ------UM: pumunit,, pumupunit, pupunit -----MAG: magpunit, nagpunit, nagpupunit, magpupunit ------IN: punitin, pinunit, pinupunit, pupunitin ------MA: mapunit, napunit, napupunit, mapupunit --------: to rip, to tear :: rip, tear ++ torn T1) Pumunit ka ng ilang pahina ng diyaryo. E1) You tear off some pages of newspapers. T2) Punitin mo ang diyaryo. E2) Tear off the newspaper. * puno 1

------UM: pumuno,, pumupuno, pupuno -----MAG: magpuno, nagpuno, nagpupuno, magpupuno ------IN: punuin, pinuno, pinupuno, pupunuin --------: to fill [container] ------MA: mapuno, napuno, napupuno, mapupuno --------: to become full :: (pamuno) something used to fill up, stuffing :: (kapunuan) fullness ++ full, filled T1) Puno ang kawali. E1) The pan is full. * puno 2 :: tree trunk, tree * puno 3 ---MA-NG: mamuno, namuno, namumuno, mamumuno -PANG-AN: pamunuan, pinamunuan, pinamumunuan, pamumunuan --------: to head, to lead, to conduct, to preside over :: head man :: (pamunuin) regime, board of officers :: (pamumuno) leadership, act of presiding :: (punung-guro) head teacher, principal :: (punong-tanggapan) main office, headquarters * punso :: ant hill, hillock * punta ------UM: pumunta,, pumupunta, pupunta -----MAG: magpunta, nagpunta, nagpupunta, magpupunta ------AN: puntahan, pinuntahan, pinupuntahan, pupuntahan -------I: ipunta, ipinunta, ipinupunta, ipupunta --------: to go to a place --Pas: ipuntirya --------: to aim ---PA-IN: papuntahin, pinapunta, pinapupunta, papupuntahin --------: to send :: direction, destination > puntahan :: (puntahin) aim, purpose :: (pagpunta sa) way to ++ (papunta) going to T1) Pumunta ka sa aming bahay mamayang gabi. E1) Go to our house later this evening.

T2) E2) T3) E3)

Magpunta tayo sa simbahan sa Linggo. Let us go to church on Sunday. Paano ang pagpunta sa Kalye Rizal? How do I get to Rizal Street?

:: (kapurulan) dullness ++ (mapurol) dull * purtamuneda :: purse > kartamuneda, portamoneda * pusa :: cat {die Katze} * pusali :: mire under the house {Schlamm unter dem Haus} * pusit :: squid * puslit -----MAG: magpuslit, nagpuslit, nagpupuslit, magpupuslit --------: to smuggle :: gate crasher {der ungeladene Gast} ++ uninvited {nicht eingeladen} * puso :: heart :: (puso ng saging) banana blossom * pusod :: navel :: hair-knot * puson :: abdomen * puspas :: a dish > arrozcaldo, pospas * pusta ------UM: pumusta,, pumupusta, pupusta ---MA-NG: mamusta, namusta, namumusta, mamumusta -------I: ipusta, ipinusta, ipinupusta, ipupusta ------AN: pustahan, pinustahan, pinupustahan, pupustahan --------: to bet :: bet :: (pamumusta) act of betting T1) Pumusta ka ba sa laro ng Chicago at Mets? E1) Did you bet in the game between Chicago and Mets? T2) Ipusta mo ang kalaban ng Mets. E2) Bet in favor of the Met's opponents.

* puntas :: lace, lace-work * punto :: period * puntod :: mound, graveyard * purga -----MAG: magpurga, nagpurga, nagpupurga, magpupurga ------IN: purgahin, pinurga, pinupurga, pupurgahin --------: to take purgative, to give purgative :: purgative > pamurga * puri ------UM: pumuri,, pumupuri, pupuri -----MAG: magpuri, nagpuri, nagpupuri, magpupuri ---MA-NG: mamuri, namuri, namumuri, mamumuri ------IN: purihin, pinuri, pinupuri, pupurihin --------: to praise, to compliment, to flatter :: honor > kapurihan {die Ehre} :: (papuri) flattering :: (palapuri) flatterer {der Schmeichler} :: (pamumuri) praising :: (pagpupuri) exaltation {die Erhebung} T1) Pumuri ka naman paminsan-minsan. E1) You should give praise sometime. T2) Mamuri ka ng kabutihan ng iyong asawa. E2) You should compliment your spouse's good points. T3) Purihin mo ang iyong asawa. E3) Compliment your wife. * puro --Pas: puripikahan, pinuripikahan, pinupuripikahan, pupuripikahan --------: to purify :: (puripikador) purifier ++ pure, clean, chaste * purok :: district * purol

* pustiso ++ false, artificial [teeth] * pustura ------UM: pumustura,, pumupustura, pupustura --------: to posture ------IN: pusturahin, pinustura, pinupustura, pupusturahin --------: to style :: (pamumustura) dressing up ++ (mapustura) dressed elegantly > pusturyoso * puta :: prostitute {die Hure} :: (pagpuputa) prostitution * putat :: appetizer, tidbits taken with alcohol :: (pamutat) side dish [pang + putat] * putahe :: serving, menu * putakti :: wasp > imbubuyog, himbubuyog {die Wespe} * puti ------UM: pumuti,, pumuputi, puputi ---PA-IN: paputiin, pinaputi, pinapuputi, papuputiin ------AN: putian --------: to whiten ---MA-NG: mamuti, namuti, namumuti, mamumuti --------: to become white :: picking of flowers :: (pamumuti) act of becoming white :: (pamumuti) picking, gathering ++ white ++ (maputi) of white complexion ++ (simputi) as white as > kasimputi ++ (putian) whitish * putik :: mud {der Schlamm} :: (putikan) muddy place {das Schlammloch} ++ (maputik) muddy {schlammig} * putla :: paleness > kaputlaan, pamumutla ++ (maputla) light-colored, pale > putlain

* puto :: a rice cake * putok ------UM: pumutok,, pumuputok, puputok ---MA-NG: mamutok, namutok, namumutok, mamumutok ---MAGPA: magpaputok ---PA-AN: paputukan --------: to explode, to blast, to erupt :: detonation, explosion > pagputok :: underarm smell (fig) :: (paputok) explosive :: (putukan) explosions :: (pamumutok) popping, cracking, breaking T1) Pumutok ang bulkang Pinatubo noong 1991. E1) Mt. Pinatubo erupted in 1991. T2) Magpaputok ka ng dinamita. E2) You explode some dynamite. * putol ------UM: pumutol,, pumuputol, puputol -----MAG: magputol, nagputol, nagpuputol, magpuputol ---MA-NG: mamutol, namutol, namumutol, mamumutol ------IN: putulin, pinutol, pinuputol, puputulin ------AN: putulan, pinutulan, pinuputulan, puputulan --------: to cut 2----MAG: magputul-putol, nagputul-putol, nagpuputul-putol, magpuputul-putol --------: to dismember :: cut :: (kaputol) segment, sibling > utol :: (pamutol) cutting tool :: (pamumutol) cutting down :: (pagkaputol) amputation, disruption ++ cut off T1) Pumutol ka ng kahoy sa gubat. E1) You cut some trees in the forest. T2) Putulin mo ang punong-kahoy. E2) Cut the tree. T3) Putulan mo ng ilang sentimetro ang pantalon ko. E3) Cut my pants by a few centimeters. T4) Huwag kang madalas magputol ng kahoy. E4) You should not cut the trees often. T5) Putulin mo lagi ang iyong buhok minsan isang buwan. E5) Always have your haircut at least once a month.

T6) Mamutol ka ng ilang kahoy sa gubat. E6) You cut some wood in the forest. * putsero :: a dish * puwang :: space, interval between * puwede ++ can be, can, may T1) Puwede tayong matulog doon. E1) We can sleep over there. * puwera ------IN: puwerahin, pinuwera, pinupuwera, pupuwerahin --------: to exclude ++ not included * puwersa ------UM: pumuwersa,, pumupuwersa, pupuwersa ------MA: mapuwersa, napuwersa, napupuwersa, mapupuwersa ---MA-NG: mamuwersa, namuwersa, namumuwersa, mamumuwersa ------IN: puwersahin, pinuwersa, pinupuwersa, pupuwersahin --------: to force, to apply force or strength :: force, strength, pressure :: (pamumuwersa) force, rape, pressure * puwes ++ therefore, then * puwesto :: place or space occupied, stall, stand [market] * puwing ------IN: puwingin, pinuwing, pinupuwing, pupuwingin --------: to throw dust in someone's eyes :: foreign body in the eye * puwit ------UM: pumuwit,, pumupuwit, pupuwit --------: to turn one's buttocks to :: buttock, butt > puet, puwet {der Hintern} :: (puwitan) rear, seat, bottom * puyat

-----MAG: magpuyat, nagpuyat, nagpupuyat, magpupuyat --------: to stay awake all night :: insomnia, wakefulness > pagkapuyat ++ tired from night-long wakefulness > napupuyat * puyo :: cowlick {der Haarwirbel} :: eye of a storm * puyos -----MAG: magpuyos --------: to start a friction fire * radikal ++ radical * radyo :: radio * raha :: rajah * raketa :: racket [tennis or badminton] :: illicit or fraudulent scheme * rambutan :: a fruit * rami :: ramie * rampa :: ramp * ranggo :: rank, grade > ranko * rangya ---MAGPA: magparangya, nagparangya, nagpaparangya, magpaparangya --------: to parade, to display :: (karangyaan) extravagance, pomp * rantso :: ranch :: (rantsero) rancher * rapido ++ volley * rason

:: reason * raspa :: rasp, curette * rasyon -----MAG: magrasyon, nagrasyon, nagrarasyon, magrarasyon --------: to purvey :: ration * ratan :: rattan * raya :: line * rayos :: spoke [of a wheel] :: (rayos-ekis) x-ray * rayuma :: rheumatism * reaksiyon :: reaction ++ (reaksiyonaryo) reactionary * rebelde :: rebel ++ rebellious * rebentador :: firecracker > labintador * rebisado :: (rebisador) reviewer, inspector, auditor ++ revised * rebolber :: revolver * rebolusyon :: revolution > ribulusyon * rebosado ++ cooked with butter * rebulto :: statue * regadera :: sprinkler

* regalo -----MAG: magregalo, nagregalo, nagreregalo, magreregalo ------AN: regaluhan, niregaluhan, nireregaluhan, reregaluhan --------: to give a gift :: gift, present T1) Magregalo ka ng bulaklak kay Sheila. E1) You give flowers as a gift to Sheila. * registrador :: registrar, cash register * regla :: rule :: menstruation :: (reglador) ruler :: (reglamento) regulation > regulasyon ++ (regular) regular, ordinary, moderate * rehas :: grating, railing, bars * rehimyento :: regiment * rehistro -----MAG: magrehistro --------: to register :: register, registry * rekisa :: inspection by looking into containers [boxes or pockets] * rekisito :: requisite, requirement * reklamo -----MAG: magreklamo, nagreklamo, nagrereklamo, magrereklamo --------: to complain {sich beschweren} :: complaint {die Beschwerde} ++ (mareklamo) querulous * rekober ------MA: marekober, narekober, narerekober, marerekober --------: to recover {sich erholen} * rekomenda -----MAG: magrekomenda, nagrekomenda, nagrerekomenda, magrerekomenda --------: to advocate

-------I: irekomenda, inirekomenda, inirerekomenda, irerekomenda --------: to recommend :: (rekomendasyon) recommendation * rekreo :: recreation * rektanggulo ++ rectangular * rekwa :: multitude * rekwerdo :: memory, remembrance, keepsake, memento, souvenir * relasyon :: relation * relebo :: relief, substitute * relihiyon :: religion ++ (pangrelihiyon) religious * relo :: watch, wristwatch, clock > relos :: (relohero) watch or clock maker, watch or clock dealer :: (reloheria) watch shop * relyebe :: relief, raised work * relyeno :: a dish ++ stuffed [food] * remata :: foreclosure, sale of mortgaged property ++ (rematado) ended, finished, totally lost or sold [at auction or by default or by terms of commerce] * remedyo :: remedy * renda :: rein {der Zuegel} * rendido

------IN: rendihin, nirendi, nirerendi, rerendihin --------: to confuse, to tire out ++ fatigued, worn out, confused [in mind and body] > rindido * renta :: rent * reparo :: notice, observation * repaso :: review * reperensiya :: reference * repinado ++ refined * repolyo :: cabbage {der Kohl} * reporma :: reform * repositoryo :: repository * representante :: representative, congressman * represko :: refreshment * repridyireytor :: refrigerator > pridyider * reptilya :: reptile * republika :: republic * reputasyon :: reputation * resada :: recited prayers * reserba :: something reserved for future use :: spare tire :: (reserbasyon) reservation

++ spare * reseta -----MAG: magreseta, nagreseta, nagrereseta, magrereseta --------: to prescribe :: medical prescription :: (resetaryo) doctor's prescription pad * resibo :: receipt :: (resibaryo) stub book * residente :: resident {der Bewohner} * resma :: ream * respeto ------IN: respetuhin --------: to respect :: respect * respirador :: respirator * responsable ++ responsible * restawran :: restaurant * resulta -----MAG: magresulta, nagresulta, nagreresulta, magreresulta --------: to result {resultieren} :: result {das Resultat} * retaso :: remnants of cloth * retirado -----MAG: magretiro --------: to retire ++ retired * reto :: challenge * retokado :: (retoke) retouch ++ retouched

* retrato :: photo > litrato :: (retratista) photographer * reyna :: queen * ribal :: rival * rigodon :: a dance :: a fish * rikado :: condiments > rekado * rikonosi -----MAG: magrikonosi --------: to diagnose * riles :: railway * rima :: rhyme * rimarim ++ (marimarim) feeling disgust, loathing * rimas :: breadfruit * rimatse -----MAG: magrimatse --------: to clinch :: rivet * ripa :: lottery, raffle > paripa * ritmo :: rhythm * rolyo :: roll, bundle [of cloth or paper] * romansa :: romance ++ (romantiko) romantic * ronda :: patrol :: round of cards or drinks

* rondalya :: string orchestra * rondilyo :: roller * ropero :: dirty linen basket * rosal :: gardenia * rosaryo :: rosary * rosas :: rose ++ pink color * roskas :: screw thread * rota :: route * ruleta :: roulette * rurok :: highest point, acme * Rusya :: Russia * ruta :: route, routine * ruweda :: wheel * ruwina :: ruins * ruwisenyor :: nightingale * sa ++ to, from, in, on, for * saad -------I: isaad, isinaad, isinasaad, isasaad --------: to relate, to state

* saan ++ Where? [place of an action, destination, origin] ++ (taga-saan) Where from? ++ (saanman) everywhere, wherever ++ (kahit saan) anywhere, wherever T1) Saan ako pipirma? E2) Where do I sign? T2) Saan pumunta si Pedro? E2) Where did Pedro go? * saba :: bananas [cooking variety] * sabad ----MAKI: makisabad --------: to interrupt :: interruption * Sabado :: Saturday T1) Sabado kahapon. E1) Yesterday was Saturday. * sabagay ++ after all, anyway * sabak :: notch on a post :: hasty attack * sabalas :: northeast wind :: northeast * sabang :: advance scouting patrol :: intersection * sabat :: interruption of a conversation * sabaw :: soup broth :: (panabaw) water used for broth * sabay ------UM: sumabay,, sumasabay, sasabay -----MAG: magsabay, nagsabay, nagsasabay, magsasabay ------AN: sabayan, sinabayan, sinasabayan, sasabayan --------: to go with, to go at the same time

---MAGKA: magkasabay, nagkasabay, nagkakasabay, magkakasabay --------: to happen at the same time ++ at the same time > kasabay T1) Sumabay tayo kay Pedro papuntang opisina. E1) Let us go with Pedro on the way to the office. T2) Sabayan mo si Pedro papuntang opisina. E2) Go with Pedro on the way to the office. T3) Magsabay na kayo nila Pedro at Maria papuntang unibersidad. E3) You go with Pedro and Maria on the way to the university. * sabi -----MAG: magsabi, nagsabi, nagsasabi, magsasabi ------IN: sabihin, sinabi, sinasabi, sasabihin --------: to say, to ask permission, to tell ------MA: masabi, nasabi, nasasabi, masasabi --------: to remark ---PA-AN: pasabihan --------: to notify --Pas: pagsabihan --------: to rebuke {tadeln} :: (sabi-sabi) hearsay :: (pasabi) message sent :: (panabi) statement :: (pananabi) telling on others :: (kasabihan) expression, motto ++ (nasabi) said, mentioned {erwaehnt} T1) Magsabi ka muna sa iyong boss kung gusto mong umalis ng matagal. E1) You should ask first for permission from your boss before you go on leave for a long time. T2) Sabihin mo sa iyong boss na ikaw ay mawawala ng matagal. E2) Tell your boss that you will be gone for a long time. * sabid 2--MAGKA: magkasabid-sabid, nagkasabidsabid, nagkakasabid-sabid, magkakasabidsabid ------MA: masabid --------: to entangle -------I: isabid, isinabid, isinasabid, isasabid --------: to interrupt * sabik :: (panabik) eagerness, avidity > pananabik, kasabikan {die Gier}

++ eager, anxious * sabila :: an ornamental plant * sabit ------UM: sumabit,, sumasabit, sasabit -----MAG: magsabit, nagsabit, nagsasabit, magsasabit -------I: isabit, isinabit, isinasabit, isasabit ------AN: sabitan, sinabitan, sinasabitan, sasabitan --------: to hang, to suspend :: hanger :: (panabit) something used as a hook T1) Sumabit ang damit niya sa pako. E1) Her clothes got hanged on the nail. T2) Magsabit ka ng damit sa sampayan. E2) You hang some clothes on the clothesline. T3) Isabit mo ang damit sa sampayan. E3) Hang the clothes on the clothesline. * sablay :: blow with the fist :: innuendo, indirect hint :: speed, swiftness * sable :: saber * sablot ------IN: sablutin, sinablot, sinasablot, sasablutin --------: to snatch suddenly * sabnaw :: small pool, puddle * sabo :: large flock ++ (sabuhin) attractive [people] * sabog ------AN: sabugan --------: to sprinkle -------I: isabog --------: to scatter, to spread about ---PA-IN: pasabugin, pinasabog, pinasasabog, pasasabugin --------: to blow up, to blast :: scattering * sabon

------AN: sabunan --------: to soap :: soap :: (sabunan) soap box or tray > habonera ++ (masabon) soapy * sabong -----MAG: magsabong, nagsabong, nagsasabong, magsasabong -------I: isabong, isinabong, isinasabong, isasabong --------: to engage in cockfighting, to play or bet in a cockfight :: cockfight :: (panabong) cock used for cockfighting :: (sabungan) cockpit T1) Ayaw nilang magsabong sa Mahal na Araw. E1) They don't want to engage in cockfighting during the Holy Week. T2) Gustong isabong ni Mang Pedro ang kanyang tandang. E2) Mang Pedro wants to engage his rooster in a cockfight. * sabotahe :: sabotage > pananabotahe * saboy -----MAG: magsaboy, nagsaboy, nagsasaboy, magsasaboy ------AN: sabuyan --------: to spatter :: splash, splatter * sabsab :: noisy eating * sabukay :: slap in the face :: beating of the waves :: combed backward by the fingers [hair] * sabukot :: red-winged concal bird * sabunot ------AN: sabunutan, sinabunutan, sinasabunutan, sasabunutan --------: to pull :: pulling of hair, uprooting of hair T1) Sabunutan mo ang kalbong si Maria. E1) Pull the hair of balding Maria.

* sabwat --MAG-AN: magsabwatan ---MAGKA: magkasabwat, nagkasabwat, nagkakasabwat, magkakasabwat --------: to conspire, to plot -MAKIPAG: makipagsabwatan --------: to connive :: accomplice, partner in a crime :: (sabwatan) plot, conspiracy > sabuwatan * sadlak :: falling into disgrace :: (sadlakan) place for storage * sadlok ------IN: sadlukin, sinadlok, sinasadlok, sasadlukin --------: to scoop out with a dipper :: scoop > panadlok * sadsad ------MA: masadsad, nasadsad, nasasadsad, masasadsad -------I: isadsad, isinadsad, isinasadsad, isasadsad --------: to be grounded, to be stranded ++ anchored, grounded [boats] * sadya ------UM: sumadya,, sumasadya, sasadya -----MAG: magsadya, nagsadya, nagsasadya, magsasadya ---MA-NG: manadya, nanadya, nananadya, mananadya ------IN: sadyain, sinadya, sinasadya, sasadyain --------: to go to a place with a definite intention, to do intentionally :: purpose, aim :: (pananadya) doing intentionally T1) Sumadya kanina ang iyong kapatid sa ating opisina. E1) Your brother came to our office earlier. T2) Magsadya ka sa opisina ni Pedro at humingi ka ng trabaho. E2) You go to the office of Pedro and ask for some job. T3) Sadyain mo ang opisina ni Pedro para humingi ka ng trabaho. E3) Go to the office of Pedro and ask for a job. T4) Gustong manadya ni Maria na sirain ang buhay ni Pedro.

E4) Maria wants to intentionally destroy the life of Pedro. * saga :: a vine with red and black seeds * sagaak :: cracking noise of breaking wood * sagabal -MAKA: makasagabal, nakasagabal, nakasasagabal, makasasagabal --------: to interfere :: obstruction ++ (masagabal) full of impediments * sagad ------IN: sagarin, sinagad, sinasagad, sasagarin --------: to empty, to finish -------I: isagad, isinagad, isinasagad, isasagad --------: to carry to completion, do until the end :: snare for birds ++ sunk to the hilt, down to the bottom ++ (sagaran) from end to end, from the beginning to the end * sagadsad ------IN: sagadsarin, sinagadsad, sinasagadsad, sasagadsarin --------: to empty, to finish :: skidding, dragging * sagakan :: bamboo mat * sagal :: slowness due to an obstacle * sagala :: maiden in costume joining the Lenten procession or the Santacrusan * sagalsal :: spurt [water] :: jerk * sagalwak :: gush of water :: spilling * sagana :: (pananagana) abundance > kasaganaan ++ plenty > masagana, kasaganaan

T1) Sagana sa tubig sa kanila. E1) They have plenty of water in their place. * sagansan ------IN: sagansanin, sinagansan, sinasagansan, sasagansanin --------: to arrange in rows :: row * sagap ------MA: masagap, nasagap, nasasagap, masasagap ------IN: sagapin, sinagap, sinasagap, sasagapin --------: to inhale, to pick up a rumor unintentionally -MAKA: makasagap, nakasagap, nakasasagap, makasasagap --------: to be able to inhale T1) Umakyat ka sa bundok kung gusto mong makasagap ng sariwang hangin. E1) You go up the mountain if you want to inhale some fresh air. T2) Hindi niya akalain na may masasagap siyang tsismis sa party ni Maria. E2) She did not think that she will be able to pick up some rumor at Maria's party. * sagapak :: sound of a small splash * sagapsap ++ tasteless * sagasa ------MA: masagasa, nasagasa, nasasagasa, masasagasa ---MA-AN: masagasaan, nasagasaan, nasasagasaan, masasagasaan ------IN: sagasain, sinagasa, sinasagasa, sasagasain --------: to run over ++ reckless * sagat :: fishhook ??? magsagawa * sagawsaw :: gurgling sound * sagay :: a coral

* sagayad :: train of a gown * sagi ------MA: masagi, nasagi, nasasagi, masasagi --------: to be touched lightly in passing :: light touch > sagoy * sagilap :: thin bubbles [liquor] * sagimsim ++ presentiment, premonition * saging :: banana * sagingsaging :: a fish * saginsin ++ closely woven ++ dense [growth, population] * sagip ------MA: masagip, nasagip, nasasagip, masasagip --------: to be saved ------IN: sagipin, sinagip, sinasagip, sasagipin --------: to save, to salvage :: rescue * sagisag :: emblem, insignia, pen-name, pseudonym :: (panagisag) something used to symbolize ++ (masagisag) symbolic * sagisod :: pushing on the floor with the foot * sagison :: pushing things closer together or in the corner * sagitsit :: hissing or whizzing sound * saglit -------I: isaglit, isinaglit, isinasaglit, isasaglit --------: to do in a hurry :: instant, moment, second [time] ++ (saglitan) brief

T1) Saglit lamang at tayo ay lalakad na. E1) In a very short time, we are leaving. * sago :: a palm tree, seeds of a sago tree :: dripping * sagot ------UM: sumagot,, sumasagot, sasagot ------IN: sagutin, sinagot, sinasagot, sasagutin ------AN: sagutan, sinagutan, sinasagutan, sasagutan ---MA-AN: masagutan --------: to answer, to reply --Pas: panagutan --------: to be responsible for, to guarantee ---PA-IN: panagutin, pinanagot, pinananagot, pananagutin --------: to hold someone responsible for :: answer, response, reply > sasagot :: (sagutan) dialogue :: (panagot) something used as security :: (pagsagot) acknowledgement :: (panagutan) duty, responsibility :: (pananagot) answering, talking back rudely :: (masasagot) answerable :: (tagapanagot) guarantor :: (pananagutan) responsibility, liability ++ (mananagot) liable T1) Sumagot ka na ba sa sulat ni Ana? E1) Did you reply to Ana's letter yet? T2) Sagutin mo na ang sulat ni Ana. E2) Respond to Ana's letter. * sagpang :: snatching with the mouth * sagpik :: noise of breaking waves :: falling flat on one's stomach * sagrado ++ sacred, consecrated * sagsag ++ blunt at the point ++ sagging ++ split lengthwise ++ slipped [bone] * sagsagan ++ rushed, hasty * sagunson

------IN: sagunsunin, sinagunson, sinasagunson, sasagunsunin --------: to arrange in a neat pile :: neat pile * sagupa -----MAG: magsagupa, nagsagupa, nagsasagupa, magsasagupa --------: to meet each other ------UM: sumagupa,, sumasagupa, sasagupa ---MA-NG: managupa, nanagupa, nananagupa, mananagupa ------IN: sagupain, sinagupa, sinasagupa, sasagupain ------AN: sagupaan, sinagupaan, sinasagupaan, sasagupaan --------: to encounter, to combat, to collide T1) Managupa tayo ng kalaban. E1) Let's have an encounter with the enemy. T2) Sagupain mo ang kalaban. E2) Have an encounter with the enemy. * sagutsot :: noise of sucking or sipping * sagwa :: (kasagwaan) immodesty, indecency, vulgarity ++ (masagwa) not in good taste * sagwan :: paddle * saha :: sheathing leafstalks of banana * sahig :: floor :: (panahig) materials for flooring * sahod -----MAG: magsahod, nagsahod, nagsasahod, magsasahod ------IN: sahurin, sinahod, sinasahod, sasahurin --------: to catch the flow of something with a receptacle, to receive a salary or wage -------I: isahod, isinahod, isinasahod, isasahod --------: to catch something falling ---PA-IN: pasahurin, pinasahod, pinasasahod, pasasahurin --------: to pay the wage :: salary > salaryo

:: (panahod) receptacle for catching falling objects T1) Magsahod ka ng tubig sa timba. E1) You catch some water in the pail. T2) Sahurin mo ang tubig sa timba. E2) Catch the water in the pail. * sahog -------I: isahog, isinahog, isinasahog, isasahog --------: to add an ingredient :: mixture for taste :: (panahog) seasoning ingredient ++ (masahog) mixed with many ingredients * sahol ++ (masahol) worse, less good, lacking, falling short * said ------IN: sairin, sinaid, sinasaid, sasairin --------: to strip bare ++ consumed, used up, exhausted * saing -----MAG: magsaing, nagsaing, nagsasaing, magsasaing ------IN: saingin, sinaing, sinasaing, sasaingin -------I: isaing, isinaing, isinasaing, isasaing --------: to cook by steam :: steamed rice > sinaing :: (panaing) rice for cooking T1) Magsaing ka ng bigas para sa sampung tao. E1) You cook some rice for ten people. T2) Isaing mo ang bigas. E2) Cook the rice. * saka 1 -----MAG: magsaka, nagsaka, nagsasaka, magsasaka ------IN: sakahin, sinaka, sinasaka, sasakahin --------: to farm :: agriculture > pagsasaka {die Landwirtschaft} :: (sakahan) farm land :: (magsasaka) farmer {der Bauer} :: (panakahan) agricultural land ++ (panaka) used for farming ++ (masasaka) arable * saka 2 ++ after that, then, also, in addition ++ (saka na) next time, another time

* sakab :: basket-like fish trap :: getting someone to tell the truth by tricky questioning * sakal ------UM: sumakal,, sumasakal, sasakal ------IN: sakalin, sinakal, sinasakal, sasakalin --------: to strangle :: (pagsakal) strangulation :: (pananakal) act of strangling ++ choked, strangled T1) Sakalin mo si Pedro at Maria. E1) Strangle Pedro and Maria. T2) Sa tindi ng kanyang galit, nais niyang sumakal ng tao. E2) In her extreme anger, she wanted to strangle a person. T3) Sakalin mo ang mabangis na leon. E3) Strangle the wild lion. * sakali :: (pananakali) taking chances or risks ++ in case, if it should ++ (bakasakali) by chance * sakang ++ bow-legged * sakay ------UM: sumakay,, sumasakay, sasakay -----MAG: magsakay, nagsakay, nagsasakay, magsasakay ------AN: sakyan, sinakyan, sinasakyan, sasakyan -------I: isakay, isinakay, isinasakay, isasakay ----MAKI: makisakay --------: to ride in a vehicle, to board a vehicle :: passenger, load :: (sasakyan) vehicle for transportation ++ aboard > nakasakay T1) Sumakay ako ng eroplano papuntang Baguio. E1) I took a plane to Baguio. T2) Magsakay ka ng sampung tao sa jeep. E2) You load ten people on the jeep. T3) Isakay mo ang iyong aso sa kotse. E3) Load your dog in the car. * sakbat :: shoulder band ++ slung from the shoulder * sakbay

++ with an arm around the waist of another * sakbibi ++ carried in a sling or in the arms [baby] * sakbot ------IN: sakbutin, sinakbot, sinasakbot, sasakbutin --------: to catch something falling * sakdal -----MAG: magsakdal, nagsakdal, nagsasakdal, magsasakdal --------: to arraign -----MA: masakdal, nasakdal, nasasakdal, masasakdal -------I: isakdal --------: to charge in court, to sue, to impeach :: accusation :: (maysakdal) accused person > nasasakdal :: (kasakdalan) perfection, excellence :: (pagsasakdal) denunciation ++ very, most, extremely T1) Sakdal ng init kahapon. E1) It was extremely hot yesterday. * sakim :: (kasakiman) greediness ++ (masakim) greedy, selfish * sakit -----MAG: magsakit, nagsakit, nagsasakit, magsasakit --------: to make a great effort ---MA-NG: manakit, nanakit, nananakit, mananakit --------: to hurt others ------UM: sumakit,, sumasakit, sasakit ---MA-AN: masaktan, nasaktan, nasasaktan, masasaktan $ ------AN: saktan, sinaktan, sinasaktan, sasaktan --Pas: panakitan --------: to ache, to be in pain, to be ill, to hurt ---MAGKA: magkasakit, nagkasakit, nagkakasakit, magkakasakit --------: to fall ill :: sickness, physical suffering, pain :: (panakit) something used to hurt or sicken :: (pananakit) hurting others, feeling of pain :: (pagpapakasakit) sacrifice, abnegation :: (pagkamasasaktin) infermity ++ (masakit) painful ++ (sakitin) sickly

++ (masakitin) morbid T1) Sumakit ang aking ulo nang marinig ko ang boses ni Josie. E1) My head ached when I heard Josie's voice. T2) Baka magkasakit ka, kaya huwag ka nang sumama sa Antipolo. E2) You might get sick so you better not go with them to Antipolo. * saklap ++ (masaklap) bitter, acrid * saklaw ------IN: saklawin, sinaklaw, sinasaklaw, sasaklawin --------: to include, to contain, to embrace :: boundary, limits :: (panaklaw) brackets, parenthesis :: (kasaklawan) generality, comprehensiveness ++ (masaklaw) extensive * saklay :: yoke :: shawl :: crutch * saklit ------IN: saklitin, sinaklit, sinasaklit, sasaklitin --------: to entangle :: loop of rope around the neck of jars to help carry them :: entanglement of rope ++ (masaklit) entangled * saklob -----MAG: magsaklob, nagsaklob, nagsasaklob, magsasaklob --------: to cover the head, to cover a pot :: concave lid ++ face to face * saklolo ------UM: sumaklolo,, sumasaklolo, sasaklolo ------AN: saklolohan, sinaklolohan, sinasaklolohan, sasaklolohan --------: to aid, to succor, to help T1) Sumaklolo kami sa mga nasalanta ng baha. E1) We extended some help to the flood victims. T2) Saklolohan mo iyong mga kapatid na nagkakagutom.

E2) You give help to your hungry brothers. * saklong ------AN: saklungan, sinaklungan, sinasaklungan, sasaklungan --------: to help someone in his work :: share in a harvest :: bracket, parenthesis > panaklong * saklot ------IN: saklutin, sinaklot, sinasaklot, sasaklutin --------: to grab, to snatch :: grabbing * sakmal ------IN: sakmalin, sinakmal, sinasakmal, sasakmalin --------: to snap at, to grab with the mouth :: quick bite ++ held in the mouth * sakmata :: wastefulness * saknong ------AN: saknungan, sinaknungan, sinasaknungan, sasaknungan --------: to help someone in his work :: stanza :: section of a ricefield assigned to a worker * sako :: sack * sakob ------AN: sakban, sinakban, sinasakban, sasakban --------: to cover :: cover, covering > pansakob * sakol ------IN: sakulin, sinakol, sinasakol, sasakulin --------: to put food in the mouth with the fingers :: quantity of food that the fingers can put in the mouth * sakong :: heel [foot] * sakop ------IN: sakupin, sinakop, sinasakop, sasakupin

---MA-AN: masakupan --------: to conquer, to seize, to occupy :: conquest, subject under control :: (pagsakop) occupation * sakristan :: altar boy :: (sakristiya) vestry * sakramento :: sacrament * sakrilehiyo :: sacrilege * sakripisyo -----MAG: magsakripisyo, nagsakripisyo, nagsasakripisyo, magsasakripisyo --------: to immolate {opfern} :: sacrifice * saksak ------UM: sumaksak,, sumasaksak, sasaksak -----MAG: magsaksak, nagsaksak, nagsasaksak, magsasaksak ---MA-NG: manaksak, nanaksak, nananaksak, mananaksak ------IN: saksakin, sinaksak, sinasaksak, sasaksakin ------AN: saksakan, sinaksakan, sinasaksakan, sasaksakan -------I: isaksak, isinaksak, isinasaksak, isasaksak --------: to stab, to pierce, to stuff, to cram in clothes as in packing :: pierce, stab :: (panaksak) stabbing instrument :: (pananaksak) act of stabbing T1) Sumaksak ka ng isang blokeng yelo. E1) You pierce a block of ice. T2) Saksakin mo sa dibdib ang baka. E2) Pierce the cow's chest. T3) Magsaksak tayo ng papel sa loob ng bag. E3) Let us stuff some papers in the bag. T4) Isaksak mo ang mga papel sa loob ng bag. E4) Stuff some papers in the bag. T5) Huwag kang manaksak ng kalaro mo. E5) You should not stab your playmates. * saksi ------UM: sumaksi,, sumasaksi, sasaksi ------AN: saksihan, sinaksihan, sinasaksihan, sasaksihan

--------: to witness, to testify :: witness T1) Sumaksi ka ba sa pagkamatay ni Eva? E1) Did you witness the death of Eva? * sakyad ++ carried inside the belt * sakyod :: net for catching insects * sala 1 -----MAG: magsala, nagsala, nagsasala, magsasala ------IN: salain, sinala, sinasala, sasalain --------: to strain, to sieve, to filter :: lattice :: (salaan) colander, strainer, sifter > panala ++ interwoven * sala 2 :: living room * sala 3 ------UM: sumala ------AN: salahan --------: to miss a target, to deviate :: error, sin, fault ++ broken, dislocated [bones] * salab -------I: isalab --------: to scorch :: scorching :: dried coconut leaf :: (panalab) flame for removing hair or feathers * salabat -2MAG: magsala-salabat --------: to interlace :: ginger drink, ginger tea :: obstruction * salabay :: octopus * salabid ---MAGKA: magkasalabid, nagkasalabid, nagkakasalabid, magkakasalabid --------: to interlock -------I: isalabid --------: to coil, to twist around

* salabsab -------I: isalabsab --------: to smoke meat or fish * salag :: midwife's assistant * salaghati :: displeasure, resentment * salag ------IN: salagin, sinalag, sinasalag, sasalagin --------: to parry, to ward off :: parry * salaginto :: beetle, goldbug * salagubang :: beetle * salahilo ++ stubborn * salakab ------IN: salakabin, sinalakab, sinasalakab, sasalakabin --------: to fool someone into telling the truth :: fishtrap * salakay ------IN: salakayin, sinalakay, sinasalakay, sasalakayin --------: to invade a place :: assault, invasion > pagsalakay, pananalakay :: (panalakay) weapon used to attack ++ (masasalakay) pregnable T1) Salakayin natin ang kuta ng mga rebelde. E1) Let us assault the fort of the rebels. * salakbat ------IN: salakbatin, sinalakbat, sinasalakbat, sasalakbatin --------: to carry something hanging over the shoulder :: crossband [shoulder to hip] * salakot :: native hat made of nipa palm * salaksak :: probing

* salalay :: (kinasasalalayan) pivot {der Mittelpunkt} * salamangka -----MAG: magsalamangka, nagsalamangka, nagsasalamangka, magsasalamangka --------: to juggle :: magic, juggling :: (salamangkero) magician, juggler * salamat ---MAGPA: magpasalamat, nagpasalamat, nagpapasalamat, magpapasalamat ---PA-AN: pasalamatan --------: to thank :: thank :: (Pasasalamat) Thanksgiving > pagpapasalamat ++ thank you * salambaw :: fishing net ++ heavier at the rear * salamin -----MAG: magsalamin, nagsalamin, nagsasalamin, magsasalamin --------: to wear glasses --Pas: panalaminan --------: to look at oneself in a mirror :: mirror :: eye glasses :: (panalamin) something used as a mirror :: (pananalamin) using a mirror or sunglasses * salampak ------UM: sumalampak,, sumasalampak, sasalampak ------MA: masalampak --------: to fall on one's buttocks, to plump down * salampay :: neckerchief * salamuha ----MAKI: makisalamuha --------: to hobnob with other people :: gathering * salang ------MA: masalang --------: to be put over a fire -------I: isalang

--------: to put on the stove, over the fire * salangat :: hook attached to a pole for picking fruit * salangguhit :: underline * salansan -----MAG: magsalansan, nagsalansan, nagsasalansan, magsasalansan ------IN: salansanin, sinalansan, sinasalansan, sasalansanin -------I: isalansan, isinalansan, isinasalansan, isasalansan --------: to file orderly, to put in an orderly stack T1) Magsalansan ka ng mga plato sa aparador. E1) You stack the plates in the cupboard. T2) Salansanin mo ang mga plato. E2) Stack the plates. T3) Isalansan mong mabuti ang mga plato. E3) Stack the plates properly. * salansang ------IN: salansangin, sinalansang, sinasalansang, sasalansangin --------: to put in opposite positions :: opposition ++ contrary, opposite * salanta -----MAG: magsalanta, nagsalanta, nagsasalanta, magsasalanta ------IN: salantahin, sinalanta, sinasalanta, sasalantahin --------: to be badly injured or damaged, to be weakened :: (nasalanta) victim * salapi :: money :: (pananalapi) finance, funds, currency ++ (pampananalapi) financial T1) Maraming salapi sina Pedro. E1) Pedro and relatives have much money. * salarin :: criminal * salat ------IN: salatin, sinalat, sinasalat, sasalatin --------: to touch softly

:: (pagsalat) feeling, touching :: (tagsalat) famine, time of need :: (pananalat) depression, financial crisis, scarcity ++ lacking * salaula ++ untidy, dirty * salawa ------AN: salawahan --------: to fickle ++ taking on too many things without finishing any * salawag :: supports for a thatch roof * salawal :: panties, underwear, trousers > panty * salay :: bird's nest :: small branch * salaysalay :: a fish * salaysay -----MAG: magsalaysay, nagsalaysay, nagsasalaysay, magsasalaysay -------I: isalaysay, isinalaysay, isinasalaysay, isasalaysay --------: to narrate, to relate, to tell a story :: narration, story :: (pananalaysay) narrating :: (mananalaysay) historian :: (pagsasalaysay) recitation :: (tagapagsalaysay) narrator ++ (pasalaysay) narrative T1) Magsalaysay ka sa amin ng iyong kuwento. E1) You tell us your story. T2) Isalaysay mo sa amin ang nangyari sa iyo kahapon. E2) Tell us what happened to you yesterday. * salbabida :: life-preserver :: (salbador) savior :: (salbasiyon) salvation :: (pagsasalba) salvage

* salbahe ++ rude, unkind, bad * saldo :: balance in an account ++ (saldado) paid, balanced * sali ------UM: sumali,, sumasali, sasali ------MA: masali ----MAKI: makisali, nakisali, nakikisali, makikisali --------: to participate, to join -----MAG: magsali, nagsali, nagsasali, magsasali -------I: isali, isinali, isinasali, isasali ------AN: salihan, sinalihan, sinasalihan, sasalihan --------: to allow one to participate, to include :: (kasali) participant :: (panali) entry in a contest :: (pagsali) participation ++ (kasali) included [as a participant] T1) Sumali tayo sa prosisyon. E1) Let us join the procession. T2) Magsali ka ng ilang bata sa ating laro. E2) You include some children in our game. T3) Isali mo ang mga bata sa laro. E3) Include the children in the game. * salida :: exit * salig -------I: isalig --------: to base on :: (saligan) basis :: (panalig) confidence, trust, faith > pananalig :: (kapanalig) associate, co-member ++ based on * saliksik -----MAG: magsaliksik, nagsaliksik, nagsasaliksik, magsasaliksik --------: to search carefully for :: detailed search, research > pananaliksik :: (panaliksikan) research institution :: (tagapagsaliksik) researcher * salimuot :: (kasalimuutan) intricacy {die Kompliziertheit} ++ (masalimuot) complex, entangled

* salin -----MAG: magsalin, nagsalin, nagsasalin, magsasalin -------I: isalin, isinalin, isinasalin, isasalin --------: to pour into another receptacle, to copy, to translate ------MA: masalin --------: to devolve {uebertragen} :: translation, copying > pagkasalin :: (taga-salin) interpreter :: (tagapagsalin) translator T1) Magsalin ka ng toyo sa bote. E1) You pour some soy sauce in the bottle. T2) Isalin mo ang toyo sa bote. E2) Pour the soy sauce in the bottle. * salingit -------I: isalingit --------: to insinuate, to sneak in * salingsing :: curtain rings :: ingrowing toenail * salinlahi :: generation * salipot -------I: isalipot --------: to cover up, to conceal * salisi -----MAG: magsalisi, nagsalisi, nagsasalisi, magsasalisi ------IN: salisihin, sinalisi, sinasalisi, sasalisihin --------: to alternate doing with someone --MAG-AN: magsalisihan --------: to come towards each other from opposite directions ++ alternately, in opposite directions * salisod ++ dragging the feet when walking * salit ------AN: salitan --------: to alternate doing with someone :: alternation ++ (masalit) interspersed ++ (salit-salit) alternately ++ (salitan) alternating * salita

-----MAG: magsalita, nagsalita, nagsasalita, magsasalita ------IN: salitain, sinalita, sinasalita, sasalitain --------: to speak, to talk, to speak out :: word :: (panalita) word, phrase :: (sansalita) one word :: (pananalita) speech, diction, discourse :: (pagsasalita) speech, talking :: (talasalitaan) vocabulary :: (tagapagsalita) speaker :: (pagkamasalita) wordiness :: (panauhing tagapagsalita) guest speaker ++ (masalita) talkative ++ (pasalita) verbal ++ (pala-salita) telltale T1) Huwag ka nang magsalita laban sa kanya. E1) You should not say anything else against him. * saliw -------I: isaliw, isinaliw, isinasaliw, isasaliw --------: to accompany :: accord, harmony, musical accompaniment :: (taga-saliw) accompanist * saliwa ------IN: saliwain, sinaliwa, sinasaliwa, sasaliwain --------: to invert, to reverse :: (pagsaliwa) reversal, reverse ++ reverse, left-handed, opposite > kasaliwa * salo 1 ------UM: sumalo,, sumasalo, sasalo ------IN: saluhin, sinalo, sinasalo, sasaluhin --------: to catch something -MAKA: makasalo, nakasalo, nakasasalo, makasasalo --------: to be able to catch :: (taga-salo) catcher :: (panalo) something used to catch T1) Sumalo siya ng bola kanina. E1) She caught a ball earlier. * salo 2 -------I: isalo, isinalo, isinasalo, isasalo --------: to let a person share one's food ----MAKI: makisalo --------: to join others in eating :: (salu-salo) get-together * salok ------UM: sumalok,, sumasalok, sasalok

--------: to fetch [water] :: (pansalok) scoop > panalok T1) Sumalok ka ng tubig sa balon. E1) You fetch some water from the well. * salong -------I: isalong, isinalong, isinasalong, isasalong --------: to sheathe, to surrender one's arms * salop :: ganta * salot ++ plague, epidemic * salmo :: psalm * salpok ------IN: salpukin, sinalpok, sinasalpok, sasalpukin --------: to strike against :: collision, impact, bump :: (salpukan) crash * salsa :: sauce, gravy > sarsa :: (salsa perin) worcestershire sauce * salsal -----MAG: magsalsal, nagsalsal, nagsasalsal, magsasalsal --------: to masturbate ++ dull, blunt * salta -------I: isalta, isinalta, isinasalta, isasalta --------: to bring up :: leap, jump * salubong ------UM: sumalubong,, sumasalubong, sasalubong -----MAG: magsalubong, nagsalubong, nagsasalubong, magsasalubong ------IN: salubungin, sinalubong, sinasalubong, sasalubungin --------: to meet or receive someone who has just come :: welcome, reception :: (pasalubong) present [usually given by one arriving from a trip] :: (taga-salubong) welcome host

T1) Sumalubong ka ba sa kanila sa paliparan? E1) Did you meet with them at the airport? T2) Salubungin mo ang iyong ama sa pintuan. E2) Meet your father at the door. T3) Magsalubong tayo sa may harap ng sinehan mamayang gabi. E3) Let us meet each other infront of the moviehouse later tonight. * saludo :: salute :: salvo * saludsod ------IN: saludsudin, sinaludsod, sinasaludsod, sasaludsudin --------: to scrape off by pushing :: weeding tool * salukbit ++ tucked in at the waist * salukoy :: (kasalukuyan) present ++ (kasalukuyan) current, present * saluksok ++ inserted at the waist * salumbaba :: sling for a broken arm * salungat ---MAGKA: magkasalungat, nagkasalungat, nagkakasalungat, magkakasalungat --------: to interfere with each other, to clash ------IN: salungatin, sinalungat, sinasalungat, sasalungatin ---KA-IN: kasalungatin --------: to go against, to oppose :: contrary :: (kasalungat) antagonist, contrary :: (pagsalungit) opposition :: (pagsasalungat) conflict :: (pagsasalungatan) antagonism :: (pagkakasalungatan) contradiction ++ against ++ (pasalungat) contradictory, upstream * salungguhitan :: underscore * salungkawit :: curved support, curved blade

* salungsong :: gangplank ++ (pasalungsong) against the current or wind * salya :: pushing away forcibly * sama 1 ------UM: sumama,, sumasama, sasama -----MAG: magsama, nagsama, nagsasama, magsasama ------AN: samahan, sinamahan, sinasamahan, sasamahan -------I: isama, isinama, isinasama, isasama --Pas: pagsamahin --Pas: pagsamasamahin --------: to go with, to join the company, to combine ---KA-IN: kasamahin --------: to take someone along :: (kasama) companion, farm help :: (samahan) association, union, partnership :: (taga-sama) usher :: (kasamahan) colleague, fellow :: (pagsasama) friendship, fusion :: (pagsamasama) goodwill :: (pagkakasama) combination :: (pagsasamahin) combining :: (pagsama-sama) compilation ++ in company with, along with ++ (magkasama) together ++ (magkakasama) jointly T1) Sumama tayo papuntang palengke kina Maria at Pedro. E1) Let us join Maria and Pedro on the way to the market. T2) Magsama ka ng kaibigan mo sa kainan mamayang gabi. E2) You bring along some of your friends for dinner tonight. T3) Isama mo si Maria papuntang Cubao. E3) Bring along Maria on your way to Cubao. T4) Samahan mo si Maria kina Pedro. E4) You accompany Maria to Pedro's place. T5) Sama nang sama si Pedro kay Maria. E5) Pedro always goes with Maria. * sama 2 ------UM: sumama,, sumasama, sasama --------: to become bad, to become ill ---MA-IN: masamain --------: to decry {herabsetzen}

---MAGPA: magpasama --------: to corrupt, to deprave :: (pagsama) deterioration {die Verschlechterung} :: (kasamaan) depravity {die Verderbtheit} :: (samaan ng loob) bad blood ++ (masama) bad T1) Sumama ang pakiramdam ni Ana kaninang umaga. E1) Ana became ill this morning. * samakatuwid ++ therefore T1) Samakatuwid ayaw kang mag-aral? E1) Therefore you don't like to study? * samantala -----MAG: magsamantala, nagsamantala, nagsasamantala, magsasamantala ------IN: samantalahin, sinamantala, sinasamantala, sasamantalahin --------: to take advantage of :: (pagsasamantala) exploitation, opportunism ++ meanwhile, while > pansamantala T1) Umawit tayo samantalang naghihintay. E1) Let us sing while waiting. * samba ------UM: sumamba,, sumasamba, sasamba ------IN: sambahin, sinamba, sinasamba, sasambahin --------: to adore, to worship :: (pagsamba) adoration T1) Sumamba ka sa aming simbahan sa Linggo. E1) You worship in our church this Sunday. T2) Huwag mong sambahin ang tao. E2) Don't worship human beings. * sambilat :: grabbing, snatching * sambit :: mention, reference * sambitla :: sudden utterance * sambong :: a herb * sambot

------IN: sambutin, sinambot, sinasambot, sasambutin --------: to catch, to save from falling :: catching :: (panambot) something used to catch * sambuhat :: lifting something heavy together * sambulat -----MAG: magsambulat, nagsambulat, nagsasambulat, magsasambulat --------: to scatter :: burst, explosion :: scattered things * samid ++ choked [food in throat] * samo -------I: isamo, isinamo, isinasamo, isasamo --------: to beg, to beseech :: appeal, supplication * sampa ------IN: sampahin, sinampa, sinasampa, sasampahin --------: to climb over, to ride an animal -------I: isampa, isinampa, isinasampa, isasampa --------: to carry over ------AN: sampahan, sinampahan, sinasampahan, sasampahan -------: to bring up ++ (pasampa) rising, climbing * sampagita :: a flower > kampupot * sampal ---MA-NG: manampal, nanampal, nananampal, mananampal ------IN: sampalin, sinampal, sinasampal, sasampalin --------: to slap on the face :: slap on the face :: (pananampal) slapping in the face T1) Huwag kang manampal ng tao. E1) You should not slap people. T2) Sampalin mo ng batang natutulog sa klase. E2) Slap the student sleeping in the class. * sampalataya

------UM: sumampalataya,, sumasampalataya, sasampalataya --------: to believe ---MA-NG: manampalataya --------: to have faith ---PA-IN: pasampalatayahin, pinasampalataya, pinasasampalataya, pasasampalatayahin --------: to convert one's faith :: faith > pananampalataya, pagsampalataya T1) Sumampalataya ka ba sa kanyang sinabi? E1) Did you believe in what he said? * sampalok :: tamarind * sampay -----MAG: magsampay, nagsampay, nagsasampay, magsasampay -------I: isampay, isinampay, isinasampay, isasampay --------: to hang clothes on a line :: (sampayan) clothesline T1) Magsampay ka ng damit sa banyo. E1) You hang the clothes in the bathroom. T2) Isampay mo ang mga damit sa banyo. E2) Hang the clothes in the bathroom. T3) Isasampay ko muna ang mga damit. E3) I'll hang the clothes first. * sampid ++ clinging * sampol ------AN: sampulan --------: to begin, to give an example T1) Sampulan mo ako ng iyong ginagawa. E1) Give me an example of what you're doing. * samporado :: rice porridge with chocolate * sampu ++ ten [isang + pu] > pu, dies, diyes {zehn} ++ (panampu) tenth * samsam ------AN: samsaman ------IN: samsamin, sinamsam, sinasamsam, sasamsamin --------: to confiscate :: confiscation > pananamsam * samyo

:: smell ++ (masamyo) sweet smelling * sana ++ with hope T1) Ipaglalaba sana kita ng damit ngunit wala akong sabon. E1) I would have washed your clothes , but I didn't have any soap. * sanatoryo :: sanatorium * sanaw :: puddle, pool * sanay -----MAG: magsanay, nagsanay, nagsasanay, magsasanay ------IN: sanayin, sinanay, sinasanay, sasanayin --------: to practise, to exercise, to rehearse, to get used to :: skill, practice, proficiency > kasanayan :: (sanayan) place for rehearsal or practice :: (taga-sanay) trainer, coach > tagapagsanay :: (pagsasanay) practice ++ skilled, experienced T1) Magsanay kang mabuti para sa iyong pagkanta. E1) You should practise well for your singing. T2) Sanayin mo ang iyong sarili sa kahirapan. E2) Get used to the hardships in life. * sanaysay :: essay * sandal -----MAG: magsandal, nagsandal, nagsasandal, magsasandal -------I: isandal, isinandal, isinasandal, isasandal --------: to lean or place in a reclining or leaning position against a support :: act of reclining against an object :: (sandalan) back of a seat > panandalan T1) Magsandal ka ng salamin sa pader. E1) You lean the mirror against the wall. T2) Isandal mo ang salamin sa pader. E2) Lean the mirror against the wall. * sandali ++ in a moment, in a minute, in a short time

++ (panandali) brief in duration ++ (pansandali) momentary T1) Halika sandali. E1) Come here for a while. * sandalyas :: sandals * sandata :: weapon, arms :: (panandata) something used as a weapon :: (pananandata) revolt, use of weapons ++ (masandata) armed * sandig ------UM: sumandig,, sumasandig, sasandig --------: to recline :: leaning > pasandig T1) Sumandig ka sa pader. E1) You recline against the wall. * sando :: sleeveless undershirt * sandok ------UM: sumandok,, sumasandok, sasandok -----MAG: magsandok, nagsandok, nagsasandok, magsasandok ------IN: sandukin, sinandok, sinasandok, sasandukin ------AN: sandukan --------: to scoop, to take with a ladle :: ladle T1) Magsandok ka ng kanin. E1) You scoop some rice. T2) Sandukin mo ang kanin. E2) Scoop the rice. T3) Sumandok ka ng tubig mula sa tapayan. E3) You scoop some water from the clay jar. * sang ++ the whole ++ (sang-angaw) the whole one million * sanga 2----MAG: magsanga-sanga, nagsanga-sanga, nagsasanga-sanga, magsasanga-sanga --------: to ramify :: stem, branch, twig :: (panananga) growth of branches * sangag ------IN: sangagin, sinangag, sinasangag, sasangagin

-------I: isangag --------: to fry with little oil :: (sinangag) fried rice ++ fried * sangap ------IN: sangapin, sinangap, sinasangap, sasangapin --------: to sip, to inhale :: sipping, inhaling * sangga ------UM: sumangga,, sumasangga, sasangga ---MA-NG: manangga --Akt: magsanggalang ------IN: sanggahin, sinangga, sinasangga, sasanggahin ------AN: sanggahan --------: to shield, to obstruct for protection :: (kasangga) team mate :: (panangga) something used as a shield :: (sanggalang) protection, defense :: (pananangga) defending, shielding oneself :: (pananggalang) something used for protection or defense, shield :: (pagsasanggahan) taking sides T1) Sumangga siya sa suntok ng kalaban. E1) He shielded himself against the punches of the enemy. T2) Manangga ka ng suntok ng kalaban. E2) You should shield youself from the punch of the enemy. T3) Sanggahin mo ang suntok ng kalaban. E3) Shield yourself from the punch of the enemy. * sanggi :: light touch in passing * sanggol :: baby :: (kasanggulan) infancy * sangguni -------I: isangguni --------: to refer :: consultation, advice :: (kasangguni) consultant * sanghaya :: honor, dignity * sanghod :: bad odor > sanghid

* sangi :: part in the hair * sangka :: canal, dam * sangkalan -------I: isangkalan --------: to use a block for chopping, to give an excuse for :: chopping block * sangkap -------I: isangkap --------: to outfit, to equip, to use as an ingredient :: belongings, implements, contents, ingredients :: (panangkap) raw material :: (kasangkapan) household belongings, tools, furniture, equipment * sangkawan :: flock of birds, herd * sangko :: appellation for the third eldest brother * sangkot -----MAG: magsangkot, nagsangkot, nagsasangkot, magsasangkot -------I: isangkot --------: to implicate :: implication, involvement > pagkakasangkot :: (kasangkot) conspirator, accomplice ++ (kasangkot) implicated, involved * sangla -----MAG: magsangla --------: to pawn * sanglinikha :: universe, all creatures * sangsang :: strong agreeable odor > sansang * sanhi :: cause, motive, reason * sanib -----MAG: magsanib, nagsanib, nagsasanib, magsasanib

--------: to coalesce ---MAGKA: magkasanib, nagkasanib, nagkakasanib, magkakasanib --------: to overlap ------AN: saniban --------: to join, to provide with an underlayer --PAG-IN: pagsanibin --------: to unite together :: overlapping part, joining together, underlayer :: (kasanib) affiliate, member :: (pananib) something used to overlap ++ (masanib) overlapped, joined with * sanidad :: health inspector * sanla -----MAG: magsanla, nagsanla, nagsasanla, magsasanla -------I: isanla, isinanla, isinasanla, isasanla --------: to pawn, to mortgage :: pledge [in pawning], mortgage :: (taga-sangla) pawn broker T1) Magsanla ka ng iyong relom para magkaroon ka ng pera. E2) You mortgage your watch so you can have some money. T2) Isanla mo ang iyong relo para magkapera ka. E2) Mortgage your watch so you can have some money. * sansala :: interruption, prohibition, prevention * sansan ++ arranged neatly, repeatedly * sanse :: appellation for third eldest sister * santa :: saint > santo ++ holy, sacred ++ (santisimo) very holy ++ (maka-santo) saintly * santacrusan :: May flower festival * santan :: iscora shrub

* santol :: a fruit * sapa 1 ------IN: sapahin, sinapa, sinasapa, sasapahin --------: to chew to a pulp :: bagasse, residue after chewing sugarcane * sapa 2 :: brook, creek, small stream * sapagka't ++ because [answer to Bakit?] > sapagkat T1) Sapagka't akoy maysakit. E1) Because I am sick. * sapak ++ very nice, inserted fully, broken off [branches] :: punch * sapakat --Akt: magsapakatan --------: to be an accomplice ------IN: sapakatin, sinapakat, sinasapakat, sasapakatin --------: to get an accomplice in a conspiracy :: intrigue, conspiracy * sapal :: residue [coconut meat after it has been dehydrated] * sapalaran --Pas: ipagsapalaran --------: to risk money, to stake :: chance-taking, risk-taking, venturing * sapantaha ------IN: sapantahain, sinapantaha, sinasapantaha, sasapantahain --------: to presume, to suppose :: presumption, suspicion * sapat ++ enough, sufficient * sapatos :: shoes :: (sapatero) shoemaker > magsasapatos :: (sapatilyas) slippers :: (sapateriya) shoe store :: (pananapatos) wearing shoes

* sapaw :: first fruits of a tree :: a skin disease :: (pananapaw) first growth of a plant [rice] ++ bearing fruits early * sapi 1 -----MAG: magsapi, nagsapi, nagsasapi, magsasapi --------: to join together ------AN: sapian, sinapian, sinasapian, sasapian --------: to be possessed [devil] {besessen sein [Teufel]} :: business stocks :: member [of a society] > kasapi :: (pagkakasapi) membership > pagsapi T1) Sinapian ako ng demonyo. E1) I was possessed by a devil. D1) Ich war vom Teufel besessen. * sapi 2 ------AN: sapian --------: to reinforce :: ply, reinforcement > panapi * sapin -----MAG: magsapin, nagsapin, nagsasapin, magsasapin -------I: isapin, isinapin, isinasapin, isasapin --------: to put or use an underlayer :: underlayer > panapin T1) Magsapin ka ng kumot sa iyong kama. E1) You put some bedsheets as underlayer on your bed. T2) Isapin mo ang kumot sa iyong kama. E2) Use the bedsheet as underlayer on your bed. * sapiro :: sapphire * sapisapi :: a kind of kite > saranggola * sapit -MAKA: makasapit --------: to be able to reach ------IN: sapitin, sinapit, sinasapit, sasapitin --------: to reach a place, to result in, to experience ------AN: kasapitan --------: to result in

---PA-IN: pasapitin, pinasapit, pinasasapit, pasasapitin --------: to send :: luck, fate > kasapitan :: (sasapit) approaching :: (pagsapit) advent * saplot :: tattered clothes * sapo ------IN: sapuhin, sinapo, sinasapo, sasapuhin -------I: isapo --------: to use the hands to support or carry, use a prop for support :: (panapo) something used to support a structure ++ (pasapo) supported from underneath with the hands * sapok --Pas: sapukin --------: to hit hard :: straight punch :: (panapok) something used for hitting * sapol ------IN: sapulin, sinapol, sinasapol, sasapulin ------AN: sapulan -------I: isapol --------: to hit the target * sapot :: black shroud for the dead * sapote :: kind of native plum tree :: cheating while shuffling the cards * sapsap :: a fish * sapula :: baby's bib > panapula * sara ------UM: sumara,, sumasara, sasara -----MAG: magsara, nagsara, nagsasara, magsasara ------AN: sarhan, sinarhan, sinasarhan, sasarhan -------I: isara, isinara, isinasara, isasara --------: to close, to shut, to turn off :: (pansara) shutter, stopper > panara

:: (taga-sara) doorman [job is to close the door] :: (pagsasara) liquidation, shut-down T1) Sumara ang pinto. E1) The door closed. T2) Magsara ka ng pintuan. E2) You shut the door. T3) Sarhan mo ang pintuan. E3) Shut the door. T4) Isara mo ang mga bintana. E4) Close the windows. * sarado ------AN: saraduhan, sinaraduhan, sinasaraduhan, sasaraduhan --------: to close, to shut ++ (sarado) closed, shut * sarap ------AN: sarapan, sinarapan, sinasarapan, sasarapan --------: to make tasty :: (kasarapin) climax, height of satisfaction :: (kasarapan) ecstasy ++ (masarap) delicious, good T1) Laging masarap maligo sa dagat. E1) It's always nice to take a bath in the sea. * sarat ++ flat [nose] * sardinas :: sardines * sari-sari :: variety store :: (kasarian) gender ++ diverse * sarili -----MAG: magsarili, nagsarili, nagsasarili, magsasarili --------: to become independent ------MA: masarili, nasarili, nasasarili, masasarili --------: to monopolize :: self, one's self :: (panarili) for one's personal use :: (kasarinlan) individuality, gender :: (kasarilinan) selfishness :: (pagkamakasarili) self-conceit ++ private > pansarili ++ (makasarili) self-righteous ++ (mapagsarili) independent

++ (pansarilinan) privately * sariwa ---MA-NG: manariwa --------: to revive, to become refreshed :: (pasariwa) freshener :: (kasariwaan) freshness :: (pananariwa) becoming fresh, improvement of one's health ++ fresh T1) Sariwa ba ang karne? E1) Is the meat fresh? * sarsaparilya :: a beverage * sarten :: frying pan, tin cup for drinking * sasa :: abundance > kasasaan * sasabungin :: rooster * sasag ------IN: sasagin, sinasag, sinasasag, sasasagin --------: to split bamboos :: split bamboos for walling * sastre :: tailor :: (sastrerya) tailor's shop * sauli -----MAG: magsauli, nagsauli, nagsasauli, magsasauli ---MA-NG: manauli -------I: isauli, isinauli, isinasauli, isasauli --------: to return what was borrowed :: (panauli) revival of one's health, return to a former condition :: (pananauli) return to a former state or condition :: (pagsasauli) restitution {die Rueckgabe} T1) Magsauli na tayo ng ating hiniram na video. E1) Let us now return the rented videos. T2) Isauli mo ang mga hiniram nating video. E2) Return the videos we rented. * saulo

-----MAG: magsaulo, nagsaulo, nagsasaulo, magsasaulo -------I: isaulo, isinaulo, isinasaulo, isasaulo ------IN: sauluhin, sinaulo, sinasaulo, sasauluhin --------: to memorize ++ (saulado) memorized T1) Magsaulo ka ng sampung tula. E1) You memorize ten poems. T2) Isaulo mo ang Pambansang Awit ng Pilipinas. E2) Memorize the Philippine National Anthem. * sawa -----MAG: magsawa, nagsawa, nagsasawa, magsasawa --------: to do to excess, to get tired of ---PA-IN: panawain, pinanawa, pinananawa, pananawain $ --------: to satiate, to gratify :: (hinawa) loss of interest, surfeit :: (pananawa) satiation, being fed up :: boa constrictor ++ satiated, sated, satisfied, tired * sawali :: interwoven splits of bamboo for walling * sawata ------MA: masawata --------: to obstruct, to put an end to :: prevention :: (panawata) something used to check or restrain * saway ------IN: sawayin, sinaway, sinasaway, sasawayin --------: to prohibit, to stop, to forbid :: (panaway) something used to restrain or prohibit :: (pagsaway) prohibition, act of prohibiting, stopping > sansala T1) Sawayin mo ang bata sa panunukso. E1) Forbid the child from teasing. * sawi ------MA: masawi --------: to die, to meet misfortunes ------IN: sawiin, sinawi, sinasawi, sasawiin --------: to frustrate, to disappoint :: (kasawian) misfortune, death ++ ill-fated > sawingpalad

* sawsaw ------UM: sumawsaw,, sumasawsaw, sasawsaw -----MAG: magsawsaw, nagsawsaw, nagsasawsaw, magsasawsaw -------I: isawsaw, isinawsaw, isinasawsaw, isasawsaw --------: to dip food in liquid [sauce] :: (sawsawan) dipping sauce T1) Sumawsaw siya ng sushi sa toyo. E1) He dipped the sushi in the soy sauce. * saya 1 ------UM: sumaya,, sumasaya, sasaya -----IKA: ikasaya, ikinasaya, ikinasasaya, ikasasaya --------: to become happy -----MAG: magsaya, nagsaya, nagsasaya, magsasaya --Pas: pagsayahan, pinagsayahan, pinagsasayahan, pagsasayahan --------: to enjoy --Pas: ipagsaya, ipinagsaya, ipinagsasaya, ipagsasaya --------: to make someone happy, to celebrate ---MAGPA: magpasaya --------: to gladden :: (pagsaya) cheer :: (pagsasaya) frolic, jubilation :: (kasayahan) fun ++ (masaya) happy, cheerful, merry ++ (makasaya) amusing ++ (masayahin) light-hearted saya 2 :: a long skirt * sayad :: bottom of a skirt ++ touching or dragging on floor at bottom, or on the sides * sayang -----MAG: magsayang, nagsayang, nagsasayang, magsasayang ------MA: masayang ------IN: sayangin, sinayang, sinasayang, sasayangin --------: to waste ++ what a pity! T1) Huwag kang magsayang ng pera ng magulang mo. E1) You should not waste the money of your parents.

* sayaw ------UM: sumayaw,, sumasayaw, sasayaw -----MAG: magsayaw, nagsayaw, nagsasayaw, magsasayaw -------I: isayaw, isinayaw, isinasayaw, isasayaw ------IN: sayawin, sinayaw, sinasayaw, sasayawin -MAKIPAG: makipagsayaw --------: to dance -MASIPAG: masipagsayaw --------: to dance energetically ----MAKI: makisayaw --------: to join in dancing :: (sayawan) dance, social gathering for dancing, ball :: (pasayaw) benefit dance, ball :: (panayaw) dance music :: (mananayaw) dancer T1) Sumayaw tayo ng tanggo. E1) Let us dance to the tune of tango. T2) Magsayaw ka mamayang gabi sa bar. E2) You dance at the bar tonight. T3) Isayaw mo ang tanggo. E3) Dance the tango. T4) Sayawin natin ang boogie. E4) Let's dance the boogie. * sayod ------IN: sayudin, sinayod, sinasayod, sasayudin --------: to consume completely ++ consumed * sayote :: a vegetable * saysay -------I: isaysay --------: to declare, to state, to attest :: value, worth :: statement :: (kasaysayan) history ++ (pangkasaysayan) historical * sebo :: tallow, fat * seda :: silk * sedatibo :: sedative

* sedula :: personal tax * segundo :: second > segunda * seguro -------I: iseguro --------: to insure ------maseguro --------: to be sure of :: insurance > pagpapaseguro :: (segurista) person who only does things if he is sure of success :: (seguridad) safety, security ++ (segurado) insured, sure * sekreta :: detective, plainclothesman * sekretarya :: secretary * sekreto ++ (masekreto) secretive :: secret * sekyu :: security guard * selan ++ (maselan) tender, particular, hard to please * selopin :: cellophane * selos -----MAG: magselos, nagselos, nagseselos, magseselos --------: to be jealous ++ (seloso) jealous > selosa T1) Hindi madaling magselos si Hillary. E1) Hillary is not the type who easily gets jealous. * selula :: cell > selda * selyo :: stamp ++ (selyado) sealed, stamped * semana santa

:: Holy Easter Week * sementeryo :: cemetery > pantiyon * semestre :: semester * senador :: senator :: (senado) senate * sensitibo ++ sensitive * sensura :: censorship * sentensiya :: sentence, verdict ++ (sentensyado) convicted, sentenced * sentido :: sense [of an expression] > sintido :: (sentido-komun) common sense * sentimetro :: centimeter * sentimyento -----MAG: magsentimyento, nagsentimyento, nagsesentimyento, magsesentimyento --------: to be sentimental, to feel frustrated or disappointed ++ sentimental :: sentiment T1) Huwag ka nang magsentimyento sa iyong asawa. E1) You should not feel disappointed with your spouse. * sentro :: center * senyal :: mark, sign > sinyal * senyas ------UM: sumenyas,, sumesenyas, sesenyas ------AN: senyasan, sinenyasan, sinesenyasan, sesenyasan --------: to send a signal, to communicate by signals :: sign, signal, mark > sinyas

T1) Sumenyas ka sa amin kung pumayag ang pulis. E1) You give us a signal if the policeman agreed. * senyor :: sir, mister, lord, master > sinyor * senyora :: madam, mistress, aristocratic lady > sinyora * senyorita :: miss, little mistress, [deprecatingly] girl who dislikes work > sinyurita * Septiyembre :: September > Setyembre * serbesa :: beer :: (serbesahan) brewery * serbidor :: waiter * serbilyeta :: table napkin * serbisyo :: service * seremonya :: ceremony * serenata :: serenate, concert * sereno :: night watchman :: night breeze, nocturnal coolness causing chill * seresa :: cherry * sermon -----MAG: magsermon --------: to preach * sero ++ zero * sertipikado

++ certified * serutso :: carpenter's saw * serye :: series * seryo ++ serious, grave > seryoso * sesyon :: session * setenta ++ seventy * shoktong :: herbal liquor {der Kraeuterlikoer} * si ++ singular focus marker of proper nouns or names * siba :: gluttony ++ (masiba) greedy, gluttonous * sibad :: sudden burst of flight * sibak -----MAG: magsibak, nagsibak, nagsisibak, magsisibak ------IN: sibakin, sinibak, sinisibak, sisibakin --------: to cut [axe], to split [wood with hatchet] T1) Sibakin mo ang kahoy. E1) Split the wood. * sibasib :: attack of an animal * sibat ------IN: sibatin, sinibat, sinisibat, sisibatin --------: to spear :: spear * sibi :: shed attached to side of house, balcony :: pouting the lips * sibilisa ------MA: masibilisa

--------: to become civilized :: (sibilisasyon) civilization :: (sibilyan) civilian ++ (sibilisado) civilized * sibol ------UM: sumibol,, sumisibol, sisibol --------: to grow, to sprout ---MAGPA: magpasibol --------: to germinate :: growth, bud, sprout, spring of water T1) Sumibol na ang bulaklak. E1) The flower already grew. * sibuyas :: onion * sidha :: diligence, industriousness > kasidhaan * sidhi ++ (masidhi) assiduous, intensive * sidsid ++ excessive, very much * siesta -----MAG: magsiesta, nagsiesta, nagsisiesta, magsisiesta --------: to have a nap :: nap > siyesta, idlip * siga-siga ++ showing off as able to take it easy, being such a show-off * siga -----MAG: magsiga, nagsiga, nagsisiga, magsisiga ------AN: sigaan, sinigaan, sinisigaan, sisigaan --------: to build a bonfire :: bonfire :: (sigaan) incinerator T1) Magsiga tayo dito. E1) Let us build a bonfire here. T2) Sigaan mo ang kahoy. E2) Set fire on the wood. * sigabo :: sudden burst, outburst * sigalot :: quarrel, dispute

* sigang -----MAG: magsigang, nagsigang, nagsisigang, magsisigang -------I: isigang, isinigang, isinisigang, isisigang --------: to cook with broth and condiments, to stew :: (sigangan) stove T1) Magsigang tayo ng baboy. E1) Let's cook some pork broth. T2) Isigang mo ang baboy. E2) Make some pork broth. * sigarilyas :: winged seguidillas beans * sigarilyo -----MAG: magsigarilyo, nagsigarilyo, nagsisigarilyo, magsisigarilyo --------: to smoke a cigarette :: cigarette T1) Bawal magsigarilyo sa loob ng gusali. E1) Smoking inside the building is not allowed. * sigasig :: assiduity, persistence > kasigasigan ++ (masigasig) diligent, energetic * sigaw ------UM: sumigaw,, sumisigaw, sisigaw -------I: isigaw, isinigaw, isinisigaw, isisigaw --------: to shout, to call out loud, to scream --Akt: magsigawan, nagsigawan, nagsisigawan, magsisigawan ------AN: sigawan, sinigawan, sinisigawan, sisigawan --------: to shout at each other :: (taga-sigaw) barker T1) Sumigaw ka ng malakas. E1) You shout out loud. T2) Isigaw mo ang pangalan ni Maria. E2) Shout the name of Maria. * sigay :: shell of small snail * sige ++ go on, proceed, continue * sigit ++ light shining through a crack * sigla

---PA-IN: pasiglahin, pinasigla, pinasisigla, pasisiglahin --------: to encourage, to stimulate ---MAGPA: magpasigla --------: to liven up, to uplift the spirits :: (kasiglahan) liveliness, vitality :: (pampasigla) incitement, pungent ++ (masigla) lively, enthusiastic * siglap :: glimpse, accidental glance > siglaw * siglo century * signos :: fatal sign, fate * sigsag ++ zigzag * sigundo :: second [of time] * sigurado ++ sure, certain * siguro ------MA: masiguro ------IN: siguruhin --------: to be sure of :: (kasiguruhan) assurance ++ maybe, perhaps, probably * sigwa :: storm, heavy rain :: (sigwahan) rainy season * siha :: space between fingers or toes * sihang :: jawbone * siil ++ oppressed * siit :: branchlet of bamboo * sikad ------UM: sumikad,, sumisikad, sisikad -------I: isikad, isinikad, isinisikad, isisikad ------AN: sikaran

--------: to kick backward :: backward kick, energy, force, potency T1) Sumikad ang kabayo dahil sa takot. E1) The horse kicked its hind legs because of fear. T2) Isikad mo ang iyong kaliwang paa. E2) Kick your left foot backwards. * sikal :: rising of the tide :: rising fever * sikamod :: pout, sour look on the face * sikap -----MAG: magsikap, nagsikap, nagsisikap, magsisikap --------: to strive, to persevere, to work diligently :: (pagsisikap) effort {die Anstrengung} :: (pagsikapan) endeavor {die Bestrebung} ++ (masikap) diligent, active, assiduous T1) Magsikap tayong lahat upang ang buhay natin ay umunlad. E1) We should all work diligently so we could have a better life. * sikat ------UM: sumikat,, sumisikat, sisikat --------: to shine [sun, moon] ---MAGPA: magpasikat --------: to show off :: ray :: (pasikat) rising of sun or stars :: (kasikatan) heydey ++ popular ++ (pasikat) showing off, bragging * sikatsikat :: young crab * sikdo :: vibration * sikhay :: diligence, zeal * sikil ------IN: sikilin, sinikil, sinisikil, sisikilin --------: to oppress ++ oppressed :: push of a paddle or oar in rowing

* sikip -----MAG: magsikip, nagsikip, nagsisikip, magsisikip --------: to congest {verstopfen} :: (pagsisikip) constriction {die Verengung} ++ (masikip) tight, crowded, narrow {eng} * siklab -----MAG: magsiklab, nagsiklab, nagsisiklab, magsisiklab --------: to flare up, to kindle :: flame, blaze, spark * siklat ++ split open * siklo :: cycle :: (siklista) cyclist * siklot :: a game of skill * sikmat :: snap, bite * sikmura :: stomach * siko ------IN: sikuhin, siniko, sinisiko, sisikuhin --------: to nudge {anstossen} :: elbow {der Ellenbogen} * sikologo :: psychologist :: (sikolohiya) psychology * sikot ++ roundabout, indirect * siksik ------UM: sumiksik,, sumisiksik, sisiksik -----MAG: magsiksik, nagsiksik, nagsisiksik, magsisiksik -------I: isiksik, isiniksik, isinisiksik, isisiksik --------: to cram in, to force into, to crowd in ++ crammed, tightly packed > siksikan T1) Sumiksik na lang si Pedro sa punong bus upang huwag siyang mahuli sa pagpasok sa opisina. E1) Pedro crammed himself in the full bus in order not to be late in going to his office. T2) Magsiksik ka ng papel sa loob ng bag.

E2) You cram in some papers inside the bag. T3) Isiksik mo ang iyong katawan sa maliit na aparador. E3) Cram your body inside the little cabinet. * sila ------IN: silain, sinila, sinisila, sisilain --------: to prey upon, to hunt for ++ they * silab ------AN: silaban, sinilaban, sinisilaban, sisilaban --------: to burn ------MA: masilab --------: to catch on fire :: blaze of burning garbage, fire, conflagration {der Brand} T1) Silaban mo ang mga tuyong dahon. E1) Burn the dry leaves. * silaba :: syllable * silahis :: ray of the sun breaking through clouds * silakbo :: outburst, spasm :: (pagsilakbo) outbreak * silang ------UM: sumilang,, sumisilang, sisilang -------I: isilang --------: to be born -----MAG: magsilang, nagsilang, nagsisilang, magsisilang --------: to give birth :: mountain pass, narrow path along mountain sides ++ (pagsilang) natal T1) Sumilang ka noong Enero 1970. E1) You were born in January 1970. T1) Magsilang ka ng bata. E1) You give birth to a child. * Silangan :: the East, Orient :: (Silanganan) Far East ++ (silanganin) eastern, oriental ++ (pasilangan) eastward * silat

:: slit between strips of bamboo floor, break on the floor * silaw ------MA: masilaw, nasilaw, nasisilaw, masisilaw --------: to be dazzled :: glare ++ dazzled T1) Huwag kang masilaw sa salapi. E1) You should not be dazzled by money. * silay :: brief glimpse or appearance * silbato :: whistle, sound of whistle or siren * silbi -----MAG: magsilbi, nagsilbi, nagsisilbi, magsisilbi -------I: isilbi, isinilbi, isinisilbi, isisilbi MA-NG-AN: manilbihan, nanilbihan, naninilbihan, maninilbihan --------: to serve :: (maninilbihan) server T1) Magsilbi ka sa iyong inang bayan. E1) You should serve your fatherland. T2) Isilbi mo ang iyong niluto. E2) Serve what you cooked. * silensyador :: silencer ++ (silensyo) silence * sili :: chili pepper * silid -------I: isilid, isinilid, isinisilid, isisilid --------: to enclose :: bedroom, room :: (silid-aklatan) library * silim :: dusk > takipsilim * silindro :: harmonica :: cylinder * silip ------UM: sumilip,, sumisilip, sisilip ---MA-NG: manilip

------IN: silipin, sinilip, sinisilip, sisilipin --------: to peep :: (silipan) peephole T1) Sumilip ka sa bintana. E1) You peep through the window. T2) Mahilig manilip si Maria sa kuwarto ni Pedro. E2) Maria is fond of peeping through Pedro's room. T3) Gustong silipin ni Maria ang silid ni Pedro. E3) Maria wants to peep inside Pedro's room. * silopono :: xylophone * silo ---MA-NG: manilo, nanilo, naninilo, maninilo --------: to snare ------IN: siluin, sinilo, sinisilo, sisiluin --------: to trap :: loop, lariat * silong -------I: isilong, isinilong, isinisilong, isisilong --------: to take animals in to shelter :: basement, space below the house, ground floor :: (silungan) shelter, haven :: (pagkasilong) inferiority complex ++ (masilong) shady * silsil ++ blunted, flattened * silweta :: silhouette * silya :: chair :: (silyeta) small chair, saddle :: (silyon) large chair * sim :: zinc * sima :: dip net :: pot for catching fish * simangot ------AN: simangutan --------: to frown at, to scowl :: frown

* simaron ++ wild, unruly * simba ------UM: sumimba,, sumisimba, sisimba -----MAG: magsimba, nagsimba, nagsisimba, magsisimba --------: to go to church MAGSIPAG: magsipagsimba --------: to go to mass with others :: (simbahan) church > iglesya, iglesia ++ (pansimbahan) ecclesiastical T1) Sumimba ka na ba? E1) Did you go to church already? T2) Magsimba tayo ng maaga sa Linggo. E2) Let us go to church early on Sunday. * simbolo :: symbol ++ (simboliko) symbolic * simento :: cement > semento ++ (simentado) cemented > sementado T1) Marumi ang simento. E1) The cement floor is dirty. * simi :: refuse or remnant of fish fallen on the dining table * similya :: embryo, fetus * simot -----MAG: magsimot --------: to collect everything left * simpan -----MAG: magsimpan, nagsimpan, nagsisimpan, magsisimpan --------: to be thrifty :: thrift, saving * simpatiya :: friendliness, sympathy * simpi :: sulking * simple :: (kasimplehan) simplicity

* simponia :: symphony * simot -----MAG: magsimot, nagsimot, nagsisimot, magsisimot --------: to collect everything left ------IN: simutin, sinimot, sinisimot, sisimutin --------: to consume entirely, to pick up everything :: (panimot) device for picking up things ++ entirely consumed, taken, or used T1) Simutin mo ang pagkain sa iyong plato. E1) Finish the food on your plate. * simoy ------AN: simuyan, sinimuyan, sinisimuyan, sisimuyan --------: to expose to the wind :: breeze * simpatika ++ charming * simsim :: slow enjoyment of something pleasant, act of trying the taste of something * simula -----MAG: magsimula, nagsimula, nagsisimula, magsisimula ------AN: simulan, sinimulan, sinisimulan, sisimulan --------: to start, to begin :: beginning > pasimula, panimula :: (simulain) principle :: (pansimula) introduction :: (pagpapasimula) promotion ++ (pasimula) initial ++ (panimula) introductory, preliminary ++ (pansimula) elementary, introductory T1) Magsimula ka na ng panibagong-buhay. E1) You should now start a new life. T2) Simulan mo na ang pagsusulat. E2) Start writing now. * simyento :: concrete * sina ++ [plural focus marker] * sinag

:: ray of light [from sun, moon, stars, lamp], halo around the heads of images of saints * sinagoga :: synagogue * sinangkalan :: scapegoat * sinapupunan :: lap, womb, bosom * sinat :: slight fever * sindak :: terror, awe, fright > pagkasindak ++ (masindak) terrified, stunned * sindi ------UM: sumindi,, sumisindi, sisindi -----MAG: magsindi, nagsindi, nagsisindi, magsisindi -------I: isindi, isinindi, isinisindi, isisindi ------AN: sindihan, sinindihan, sinisindihan, sisindihan --------: to light up :: (panindi) lighter T1) Sumindi ang ilaw sa kalsada. E1) The streetlight went up. T2) Magsindi ka ng kandila. E2) You light up a candle. T3) Isindi mo ako ng sigarilyo. E3) Light up a cigarette for me. T4) Sindihan mo ang kandila. E4) Light up the candle. * sindikato :: syndicate * sine -----MAG: magsine, nagsine, nagsisine, magsisine --------: to see a movie :: movie theatre, cinema > sinehan T1) Magsine tayo mamayang gabi. E1) Let us see a movie tonight. * singa ------UM: suminga,, sumisinga, sisinga -------I: isinga, isininga, isinisinga, isisinga --------: to expel mucus from the nose T1) Suminga ka upang ikaw ay makahinga ng mabuti.

E1) You should blow your nose so you could breathe better. T2) Isinga mo ang iyong baradong ilong. E2) Blow your clogged nose. * singap :: gasping for breath > singhap * singasing :: snorting, panting * singaw :: vapor, steam T1) Ang singaw ng tubig na kumukulo ay nakapapaso. E1) The steam of boiling water can burn one's finger. * singgi :: stingy person * singhal :: local vocal outburst of anger, angry snap * singhot :: sniffing, sniffling * singil ------UM: sumingil,, sumisingil, sisingil ------IN: singilin, siningil, sinisingil, sisingilin --------: to collect payment for accounts :: price quoted, charge, collection of payment of debt :: (taga-singil) collector T1) Sumingil ka na ba sa mga pautang mo? E1) Did you collect payments for all your loans? T2) Singilin mo na si Anna. E2) Collect Anna's payment. * singit ------UM: sumingit,, sumisingit, sisingit -----MAG: magsingit, nagsingit, nagsisingit, magsisingit -------I: isingit, isiningit, isinisingit, isisingit --------: to stand in between, to cut into, to insert [slits] T1) Huwag kang sumingit sa pila. E1) You should not cut into the queue. T2) Magsingit ka ng pera sa bulsa ni Pedro. E2) You insert some money in Pedro's pocket. T3) Isingit mo ang pera sa bulsa ni Pedro. E3) Insert the money in Pedro's pocket.

* singkad ++ whole, full, exact * singkamas :: yam bean, native turnip * singkaw -------I: isingkaw, isiningkaw, isinisingkaw, isisingkaw --------: to harness :: yoke * singkil :: elbowing, elbow nudge :: kind of native dance * singkit ++ with slanted eyes * singsing :: ring :: (palasingsingan) ring finger * sining :: art :: (pagkamasining) artistry ++ (masining) artistic * sinibuyas :: bulb [plant] * sinigwelas :: variety of plum * sinkaw -----MAG: magsinkaw, nagsinkaw, nagsisinkaw, magsisinkaw -------I: isinkaw, isininkaw, isinisinkaw, isisinkaw --------: to harness :: yoke * sino ------IN: sinuhin, sinino, sinisino, sisinuhin --------: to ask for identity ++ who? ++ (sinu-sino) who? plural form T1) Sinuhin mo ang mga dumarating. E1) Ask for the identity of the ones coming. * sinok :: hiccup > sigok

* sinop -------I: isinop --------: to file [documents] ++ (masinop) economical, thrifty, frugal, careful * sinsel :: chisel, wedge * sinseridad :: sincerity ++ (sinsero) sincere * sinsilyo :: loose change * sinsin ++ (masinsin) close * sinta ---MA-NG: maninta ------IN: sintahin, sininta, sinisinta, sisintahin --------: to love :: love :: (kasintahan) sweetheart, fiance, fiancee :: (sintahan) love affair T1) Sino ang sinta mo? E1) Who is your loved one? * sintabi ++ asking permission to do ++ giving due respect to * sintas :: lace, lacing, shoestring * sinto ++ crazy, abnormal * sinturon -----MAG: magsinturon, nagsinturon, nagsisinturon, magsisinturon --------: to gird :: belt :: (sintura) waistline measurement * sinulid :: thread * sinuman ++ whoever [sino + man] * sinungaling

-----MAG: magsinungaling, nagsinungaling, nagsisinungaling, magsisinungaling ------AN: sinungalingan, sininungalingan, sinisinungalingan, sisinungalingan --------: to tell a lie or a falsehood ---MAGPA: magpasinungaling --------: to contradict :: liar :: (kasinungalingan) falsehood, untruth :: (pagsisinungaling) dishonesty ++ dishonest T1) Huwag kang magsinungaling sa iyong asawa. E1) You should not lie to your spouse. * sinupan :: file cabinet * sipa ------UM: sumipa,, sumisipa, sisipa ---MA-NG: manipa ------IN: sipain, sinipa, sinisipa, sisipain --------: to kick :: (panipa) kicking foot T1) Sumipa ang kabayo. E1) The horse kicked. T2) Huwag kang manipa ng katabi mo. E2) You should not kick on those beside you. T3) Sipain mo ang bote. E3) Kick the bottle. * sipag :: (kasipagan) diligence ++ (masipag) diligent, hard-working, industrious * siphayo ------IN: siphayuin, siniphayo, sinisiphayo, sisiphayuin --------: to mistreat, to disappoint, to frustrate :: oppression, mistreatment * sipi ------UM: sumipi,, sumisipi, sisipi ------IN: sipiin, sinipi, sinisipi, sisipiin --------: to copy, to quote :: copy, number of issue :: (panipi) quotation marks, copy machine :: (paninipi) copying, quoting > pagsipi T1) Sumipi ka ng nakasulat sa pisara. E1) You copy what is on the blackboard. * sipilis :: syphilis

* sipilyo -----MAG: magsipilyo, nagsipilyo, nagsisipilyo, magsisipilyo ------IN: sipilyuhin, sinipilyo, sinisipilyo, sisipilyuhin --------: to brush one's teeth :: brush, usually toothbrush T1) Magsipilyo ka bago matulog. E1) You brush your teeth before going to bed. T2) Sipilyuhin mo ang iyong ngipin. E2) Brush your teeth. > sepilyo * siping ------UM: sumiping,, sumisiping, sisiping -------I: isiping --------: to lie down beside, to place by the side T1) Sumiping ka sa iyong asawa. E1) You lie down beside your spouse. * sipit -------I: isipit --------: to insert between :: tong, pincer, chopstick > panipit :: (paninipit) grabbing with the claws, grasping * sipol ------UM: sumipol,, sumisipol, sisipol ------AN: sipulan, sinipulan, sinisipulan, sisipulan --------: to whistle :: whistling, sound of a whistle or of a siren :: (panipol) whistle, siren T1) Sumipol ka nga. E1) You whistle for me. * sipon ------IN: sipunin, sinipon, sinisipon, sisipunin --------: to suffer from cold :: cold, catarrh * sipot ------UM: sumipot, sumipot, sumisipot, sisipot --------: to appear {ankommen, erscheinen} :: arrival, coming > pagsipot {die Ankunft, das Kommen} * sipres :: cypress * sipsip

------UM: sumipsip,, sumisipsip, sisipsip ------IN: sipsipin, sinipsip, sinisipsip, sisipsipin --------: to sip, to suck T1) Sumipsip ka ng coke. E1) You sip some coke. T2) Sipsipin mo ang coke. E2) Sip the coke. * sira ------UM: sumira,, sumisira, sisira -----MAG: magsira, nagsira, nagsisira, magsisira ------MA: masira, nasira, nasisira, masisira ---MA-NG: manira, nanira, naninira, maninira ------IN: sirain, sinira, sinisira, sisirain -MAKIPAG: makipagsira --------: to destroy, to break, to rip, to tear :: tear [clothing], defect :: (kasiraan) libel {die Verleumdung} :: (panira) something used to destroy or ruin, defaming remark :: (paninira) vandalism, destroying things :: (maninira) vandal :: (pagkasira) breakdown, breaking :: (pagkasira-sira) imbecility ++ destroyed, damaged, broken ++ (mapanira) destructive T1) Ikaw ba ang sumira sa aking damit? E1) Are you the one who ripped my clothes? T2) Hindi ako mahilig manira ng gamit ng iba. E2) I am not fond of breaking other people's things. T3) Ayaw kong sirain ang ating magandang pagsasama. E3) I don't want to destroy our good friendship. T4) Nasisira agad ang aming TV. E4) Our TV often goes out of order. * sirena :: mermaid :: siren, foghorn * sirko :: circus, acrobatics :: (sirkero) circus person, acrobat * sirkulo :: circle :: social group * siruhano :: surgeon :: (siruhia) surgery

* sisante -----MAG: magsisante, nagsisante, nagsisisante, magsisisante ------MA: masisante, nasisante, nasisisante, masisisante ------IN: sisantihin, sinisante, sinisisante, sisantihin --------: to fire ++ dismissed from office > sesante T1) Magtrabaho ka ng maayos kung ayaw mong masisante. E1) You should do your job well if you don't want to be fired. T2) Gusto niyang magsisante ng mga tamad na empleyado. E2) He wants to fire lazy employees. T3) Huwag mong sisantihin ang mga masisipag na empleyado. E3) Don't fire those diligent employees. * sisi -----MAG: magsisi, nagsisi, nagsisisi, magsisisi ---MA-NG: manisi ------IN: sisihin, sinisi, sinisisi, sisisihin -------I: isisi --------: to repent, to regret, to lay the blame on someone :: (paninisi) blaming :: (pagsisisi) penitence, repentance :: (pagsisihan) repent ++ (masisi) culpable T1) Magsisi ka na sa iyong mga pagkakamali. E1) You should now repent of all your mistakes. T2) Huwag kang manisi ng iba, sisihin mo na lang ang iyong sarili. E2) You should not blame others, just blame yourself. * sisid ------UM: sumisid,, sumisisid, sisisid ------IN: sisirin, sinisid, sinisisid, sisisirin --------: to dive head first into the water, to swim under water :: diving head first into the water, swimming under water :: (panisid) something used for diving :: (paninisid) diving underwater :: (maninisid) diver T1) Sumisid kami sa ilalim ng dagat. E1) We swam under the sea. T2) Sisirin natin ang dagat. E2) Let's go under the sea.

* sisidlan :: comparatively small covered container * sisil :: a native brush * sisiw :: chick * siste ++ (masiste) entertaining, full of jokes * sistema :: system ++ (sistematiko) systematic * sita ------IN: sitahin, sinita, sinisita, sisitahin --------: to interrogate :: appointment, engagement :: citation > sitasyon * sitaw :: string bean, longbean * sitron :: lemon * sitsaro :: snow pea, pea pod * sitsaron :: pork rind, cracklings [pork] * sitsirika :: Madagascar periwinkle * sitsit :: gossip :: sound of a call * sityo :: site, district * siwalat -------I: isiwalat --------: to disclose, to reveal, to confess * siwang :: slit, crevice, space of a small opening [window, door] * siya 1

------MA: masiya ---MA-AN: masiyahan, nasiyahan, nasisiyahan, masisiyahan ---MAGKA: magkasiya --------to approve, to be satisfied :: (kasiyahan) satisfaction, pleasure ++ (kasiya-siya) enough, sufficient T1) Nasisiyahan kaming tumira rito. E1) We enjoy living here. * siya 2 ++ he, she * siyam ++ nine > nuwebe {neun} ++ (siyamnapu) ninety > nubenta {neunzig} ++ (siyamnaraan) 900 > nuwebe siyentos ++ (ikasiyam) nineth * siyanga ++ really, honestly T1) Siyanga ba? E1) Is that so? * siyansi :: kitchen turner, spatula > siyense * siyasat -----MAG: magsiyasat ------IN: siyasatin --------: to search, to investigate :: search :: (tagapagsiyasat) investigator T1) Siniyasat ko ang salitang "abaniko" sa diksiyonaryo. E1) I searched for the word abaniko in the dictionary. * siyempre ++ always, of course, surely, naturally > syempre * siyopaw :: steamed rice cake with meat and condiments inside * siyudad :: city * sobra ++ excessive, in excess of * sobre :: envelope

* solido ++ solid * solo -----MAG: magsolo, nagsolo, nagsosolo, magsosolo --------: to be alone ++ single, alone, solitary T1) Magsolo ka muna sa pagkanta. E1) You should sing solo first. * solomilyo :: tenderloin * sombrero :: hat > sumbrero, sumblero, sumbalilo * sopa :: sofa, couch > supa * sopas :: soup :: (sopas manok) chicken soup * sorbetes :: ice cream * sosyal ++ social, friendly * sotanghon :: transparent bean noodle, long rice * suag ------MA: masuag --------: to be gored [horn] * suam -------I: isuam --------: to poach [egg] * subali ++ but, only > subalit * subasta -----MAG: magsubasta, nagsubasta, nagsusubasta, magsusubasta -------I: isubasta, isinubasta, isinusubasta, isusubasta --------: to sell or offer for sale at auction :: auction T1) Magsubasta tayo ng ating gamit. E1) Let us auction our things.

T2) Isubasta mo ang mga lumang muebles. E2) Auction the old furniture. * subaybay :: attentive and careful observation {aufmerksam beobachten} ------UM: sumubaybay, sumubaybay, sumusubaybay, susubaybay * subo -----MAG: magsubo, nagsubo, nagsusubo, magsusubo ------MA: masubo, nasubo, nasusubo, masusubo -------I: isubo, isinubo, isinusubo, isusubo --------: to get into trouble, to feed, to put food into the mouth :: (sansubo) one mouthful T1) Piliin mong mabuti ang iyong mga kasama upang huwag kang masubo sa gulo. E1) You should choose well your friends so you won't get into trouble. T2) Huwag mo kaming isubo sa gulo. E2) Don't get us into trouble. T3) Huwag kang magsubo ng maruming kutsara. E3) You should not put into your mouth the dirty spoon. T4) Isubo mo na ang kanin. E4) Feed the rice into your mouth. * subok ------UM: sumubok,, sumusubok, susubok -----MAG: magsubok, nagsubok, nagsusubok, magsusubok ---MA-NG: manubok ------IN: subukin, sinubok, sinusubok, susubukin ------AN: subukan, sinubukan, sinusubukan, susubukan --------: to spy on, to try, to test :: (pagsubok) experiment, test T1) Magsubok ka ng ilang pantalon bago natin bayaran. E1) You should try on some pants before we pay for it. T2) Subukin mo kung pwede ang gusto mo. E2) Try and find out if what you want will work. T3) Huwag kang manubok ng iyong asawa. E3) You should not spy on your spouse. T4) Subukan mo kung makapasa si Danilo sa subok.

E4) Test Danilo to see if he can pass it. * subsob ------UM: sumubsob,, sumusubsob, susubsob ------MA: masubsob, nasubsob, nasusubsob, masusubsob -------I: isubsob, isinubsob, isinusubsob, isusubsob --------: to fall on the face, to get intensely involved T1) Sumubsob ang mukha ni Josie sa mukha ni Rey. E1) Josie's face fell on the face of Rey. T2) Magingat ka at baka ka masubsob sa gulo. E2) You should be careful or you might be involved in trouble. T3) Huwag mong isubsob ang sarili mo sa away nila. E3) Don't get yourself involved in their fight. * suga -----MAG: magsuga, nagsuga, nagsusuga, magsusuga -------I: isuga, isinuga, isinusuga, isusuga --------: to tether :: (panuga) tether * sugal -----MAG: magsugal, nagsugal, nagsusugal, magsusugal -------I: isugal, isinugal, isinusugal, isusugal --------: to gamble :: gambling :: (sugalan) gambling den :: (sugarol) gambler > manunugal :: (panugal) gambling money T1) Huwag kang magsugal ng perang hindi iyo. E1) You should not gamble money that is not yours. * sugapa ++ drunkard * sugasog -----MAG: magsugasog --------: to explore * sugat -----MAG: magsugat, nagsugat, nagsusugat, magsusugat ------MA: masugat, nasugat, nasusugat, masusugat

---MA-NG: manugat ------AN: sugatan, sinugatan, sinusugatan, susugatan --------: to hurt, to develop into a wound, to inflict pain MAGKA: magkasugat-sugat, nagkasugatsugat, nagkakasugat-sugat, magkakasugatsugat --------: to mangle :: wound :: (pagkasugat) ??? T1) Huwag mong paglaruan ang kutsilyo at baka ka masugat. E1) You should not play with the knife or you might get hurt. T2) Malapit na yatang magsugat ang kagat ng lamok. E2) It seems that the mosquito bite is developing into a wound. T3) Ayaw ni Pedro na manugat ng puso ni Maria. E3) Pedro doesn't like to inflict pain on Maria. T4) Huwag mong sugatan ang puso ni Pedro. E4) Don't break the heart of Pedro. * masugid ++ active, diligent * sugo :: representative :: (pasuguan) embassy * sugod ------UM: sumugod,, sumusugod, susugod ---MA-NG: manugod ------IN: sugurin, sinugod, sinusugod, susugurin -------I: isugod --------: to advance, to rush into a forward attack :: (pagsugod) onrush T1) Sumugod ang mga Hapon kahapon. E1) The Japanese advanced yesterday. T2) Huwag ka namang manugod agad-agad kay Pedro. E2) You should not attack Pedro immediately. T3) Sugurin mo si Pedro, Maria. E3) Attack Pedro, Maria. * sugpo -----MAG: magsugpo, nagsugpo, nagsusugpo, magsusugpo

--------: to dispatch ------UM: sumugpo,, sumusugpo, susugpo ---MA-NG: manugpo ------IN: sugpuin, sinugpo, sinusugpo, susugpuin --------: to suppress or check the progress of something developing, swelling, or rising :: prawn T1) Sumugpo sila ng mga daga sa bukid. E1) They tried to contain the spread of rats in the field. T2) Manugpo tayo ng mga ahas sa bukid. E2) Let us contain the spread of snakes in the field. T3) Sugpuin natin ang mga ahas sa bukid. E3) Let's contain the snakes in the field. * sugpong :: connection, juncture, joint, welding * suha :: pomelo * suhi ++ born in abnormal position [feet first] * suhol -----MAG: magsuhol, nagsuhol, nagsusuhol, magsusuhol ---MA-NG: manuhol ------AN: suhulan, sinuhulan, sinusuhulan, susuhulan --------: to bribe, to engage in bribery :: bribery :: (panuhol) money to be used as a bribe T1) Masama ang magsuhol ng mga pulis. E1) It is not good to bribe the policemen. T2) Huwag mong suhulan ang mga pulis. E2) Don't bribe the policemen. T3) Huwag kang manuhol ng pulis. E3) You should not engage in bribing the policemen. * suka 1 ------UM: sumuka,, sumusuka, susuka -----MAG: magsuka, nagsuka, nagsusuka, magsusuka -------I: isuka, isinuka, isinusuka, isusuka --------: to vomit, to throw up :: vomit T1) Sumuka si Josie sa mukha ni Rey. E1) Josie threw up on the face of Rey. T2) Isuka mo ang lason. E2) Vomit out the poison.

T3) Huwag mong masyadong pakainin ang bata at baka magsuka siya. E3) You should not overfeed the child or he might throw up. * suka 2 :: vinegar > panuka * sukal :: dirt, refuse * sukat ------UM: sumukat,, sumusukat, susukat -----MAG: magsukat, nagsukat, nagsusukat, magsusukat ------IN: sukatin, sinukat, sinusukat, susukatin -------I: isukat, isinukat, isinusukat, isusukat --------: to measure, to try on :: (sukatan) measure :: (panukat) measuring tool :: (kasukat) proportion, dimension T1) Sumukat ka ng ilang sapatos. E1) You should try on some pairs of shoes. T2) Sukatin mo ang haba ng tali. E2) Measure the length of the rope. T3) Magsukat ka ng ilang sapatos. E3) You try on some pairs of shoes. T4) Isukat mo itong sapatos. E4) Try on this pair of shoes. * sukbit -----MAG: magsukbit, nagsukbit, nagsusukbit, magsusukbit -------I: isukbit, isinukbit, isinusukbit, isusukbit --------: to let something hang from the waistline, to hook on to one's belt, skirt, or trousers T1) Magsukbit ka ng sinturon. E1) You should wear a belt. T2) Isukbit mo ang sinturon. E2) Wear the belt. * suki :: customer of long standing * suklam ------MA: masuklam, nasuklam, nasusuklam, masusuklam -------I: isuklam, isinuklam, isinusuklam, isusuklam --------: to be disgusted, to hate :: aversion, repugnance, loathing, disgust T1) Ayaw niyang masuklam ang kanyang asawa sa kanya.

E1) He does not like his wife to be disgusted with him. * suklay -----MAG: magsuklay, nagsuklay, nagsusuklay, magsusuklay ------IN: suklayin, sinuklay, sinusuklay, susuklayin --------: to comb or brush the hair :: comb T1) Magsuklay ka muna bago ka humarap sa bisita. E1) You should comb your hair first before you face the visitors. T2) Suklayin mo ang buhok ni Mila. E2) Comb Mila's hair. * sukli -----MAG: magsukli, nagsukli, nagsusukli, magsusukli -------I: isukli, isinukli, isinusukli, isusukli --------: to change money :: change [from a purchase] T1) Pwede ka bang magsukli sa aking isang daang dolyar? E1) Can you change my one hundred dollar bill? T2) Magkano ba gusto mong isukli ko sa pera mo? E2) How much should I give as a change to your money? * suklob -----MAG: magsuklob, nagsuklob, nagsusuklob, magsusuklob -------I: isuklob, isinuklob, isinusuklob, isusuklob --------: to cover completely, to cover with encasing around the sides T1) Magsuklob ka ng kumot kung natatakot ka sa kulog at kidlat. E1) You should cover yourself with blanket if you are afraid of the thunder and lightning. T2) Isuklob mo ang kumot. E2) Cover yourself with the blanket. * suko ------UM: sumuko,, sumusuko, susuko -------I: isuko, isinuko, isinusuko, isusuko --------: to surrender, to give up, to succumb :: (pagsuko) submission :: (masukuin) quitter T1) Sumuko ka na sa mga pulis. E1) You should surrender to the police.

T2) Isuko mo na ang iyong anak. E2) Surrender your son. * sukob ------UM: sumukob,, sumusukob, susukob -----MAG: magsukob, nagsukob, nagsusukob, magsusukob -------I: isukob, isinukob, isinusukob, isusukob --------: to share a cover or shelter [umbrella] ----MAKI: makisukob --------: to ask to share shelter or cover T1) Sumukob ka dito sa aking payong. E1) You seek shelter here under my umbrella. T2) Magsukob kayo dito sa aming bahay habang malakas ang ulan. E2) You should all seek shelter here in our house while it is raining hard. T3) Isukob natin sila dito sa ating bahay. E3) Let us give them shelter in our house. * suksok -----MAG: magsuksok, nagsuksok, nagsusuksok, magsusuksok -------I: isuksok, isinuksok, isinusuksok, isusuksok --------: to insert in between layers, to push down in a container T1) Magsuksok ka ng papael sa butas. E1) You should stuff some papers in the hole. T2) Isuksok mo ang papel sa butas. E2) Stuff some papers in the hole. * sular :: small fenced lot with plants and trees, usually surrounding a house * sulat ------UM: sumulat,, sumusulat, susulat ------AN: sulatan, sinulatan, sinusulatan, susulatan -----MAG: magsulat, nagsulat, nagsusulat, magsusulat ------IN: sulatin, sinulat, sinusulat, susulatin -------I: isulat, isinulat, isinusulat, isusulat --------: to write ------MA: masulat, nasulat, nasusulat, masusulat --------: to be able to write :: letter :: (panulat) writing materials :: (kasulatan) correspondent :: (taga-sulat) clerk, author > manunulat

:: (pagsusulat) journalism :: (tagahatid-sulat) mailman T1) Sumulat tayo sa Presidente. E1) Let us write to the President. T2) Magsulat ka ng kanta. E2) You write a song. T3) Sulatin mo ang kanta. E3) Write the song. T4) Isulat mo ang sasabihin ko sa iyo. E4) Write down what I will tell you. T5) Sinulatan ng bata ang aklat. E5) The child wrote on the book. T6) Nasulat na ba ni Paul ang kanyang leksyon? E6) Has Paul written his lesson? * sulid :: (suliranin) problem * sulit -----MAG: magsulit, nagsulit, nagsusulit, magsusulit ------IN: sulitin, sinulit, sinusulit, susulitin --------: to examine [test] -------I: isulit --------: to give, to turn over :: (pagsusulit) examination :: (taga-sulit) reviewer :: (pagsusulit) report, explanation, test * sulo :: torch ++ (masulo) to be dazzled by a strong light * sulok :: corner [room] :: (tatsulok) triangle * sulong ------UM: sumulong,, sumusulong, susulong -------I: isulong, isinulong, isinusulong, isusulong ------IN: sulungin, sinulong, sinusulong, susulungin --------: to push forward -----MAI: maisulong, naisulong, naisusulong, maisusulong --------: to establish ++ (pasulong) forward > pagsulong ++ (masulong) precocious {fruehreif} T1) Isulong mo ang kotse. E1) Push the car forward. T2) Maisusulong na ng Pangulo ang kanyang agenda.

E2) The president will establish his agenda. * sulsi -----MAG: magsulsi, nagsulsi, nagsusulsi, magsusulsi ---MA-NG: manulsi ------AN: sulsihan, sinulsihan, sinusulsihan, susulsihan --------: to mend clothes T1) Magsulsi ka ng sirang pantalon. E1) You mend the broken pants. T2) Sulsihan mo ang sirang pantalon. E2) Mend the broken pants. T3) Manulsi ka ng kamiseta ni lolo. E3) You mend grandfather's shirt. * sulsol ------UM: sumulsol,, sumusulsol, susulsol -----MAG: magsulsol, nagsulsol, nagsusulsol, magsusulsol ---MA-NG: manulsol ------AN: sulsulan, sinulsulan, sinusulsulan, susulsulan --------: to prod, to incite someone to do something usually not good, to instigate -------I: isulsol --------: to put out a candle by jabbing :: (manunulsol) agitator T1) Hindi mahilig ang kanyang manugang na manulsol ng kanilang anak. E1) Her in-laws are not fond of inciting their son. T2) Huwag ka nang manulsol sa away ng mga kapatid mo. E2) You should not prod your brothers to fight more. T3) Gusto niyang sulsulan ang kanyang anak na makipag-away sa kanilang kapit-bahay. E3) She likes to instigate her son to have a fight with their neighbors. * sulyap ------UM: sumulyap,, sumusulyap, susulyap --------: to glance, to give a side glance T1) Alam kong sumulyap si Pedro kay Maria. E1) I know that Pedro glanced at Maria. * suma -----MAG: magsuma, nagsuma, nagsusuma, magsusuma ------IN: sumahin, sinuma, sinusuma, susumahin --------: to sum up T1) Magsuma ka ng utang ko sa iyo.

E1) You sum up all my debts to you. T2) Sumahin mo ang utang ko sa iyo. E2) Sum up all my debts to you. * sumamo -----MAG: magsumamo --------: to beseech * suman :: a rice cake * sumbat ---MA-NG: manumbat --------: to upbraid T1) Huwag ka nang manumbat sa aking mga pagkakamali. E1) You should not upbraid me of all my mistakes. * sumbong -----MAG: magsumbong, nagsumbong, nagsusumbong, magsusumbong -------I: isumbong, isinumbong, isinusumbong, isusumbong --Pas: ipagsumbong --------: to accuse, to tell on, to complain about :: (tagapagsumbong) informer T1) Magsumbong tayo sa may-ari ng tindahan. E1) Let us complain to the owner of the store. T2) Isumbong natin sa pulis ang may-ari ng tindahan. E2) Let's tell the store owner to the police. * sumpa ------UM: sumumpa,, sumusumpa, susumpa ---MA-NG: manumpa ------IN: sumpain, sinumpa, sinusumpa, susumpain --------: to promise, to make an oath, to curse -------I: isumpa --------: to condemn, to protest :: (panumpa) words of an oath ++ (kasumpasumpa) damnable T1) Sumumpa ang bagong presidente kahapon sa Luneta. E1) The new president took his oath of office at Luneta. T2) Nais ni Josie na sumpain ang kanyang kaaway. E2) Josie wants to curse her enemy. * sumpit

:: blowgun * sumpong ----MAKA: makasumpong --------: to stumble on to, to find accidentally ++ (sumpungin) moody * sundalo :: soldier * sundo -----MAG: magsundo, nagsundo, nagsusundo, magsusundo ---MA-NG: manundo ------IN: sunduin, sinundo, sinusundo, susunduin --------: to fetch a person, to pass by a person, to meet ---MAGKA: magkasundo, nagkasundo, nagkakasundo, magkakasundo -MAKIPAG: makipagkasundo, nakipagkasundo, nakikipagsundo, makikipagkasundo --------: to compromise, to reconcile ----MAKA: makasundo --------: to get along with :: (kasunduan) agreement, pact, treaty :: (pagkakasundo) harmony * sundot ------UM: sumundot,, sumusundot, susundot ---MA-NG: manundot ------IN: sundutin, sinundot, sinusundot, susundutin --------: to poke [finger, stick, spear] :: (panundot) poking instrument T1) Sumundot si Pedro ng ilang lobo ni Maria. E1) Pedro poked some of Maria's balloons. T2) Mahilig siyang manundot ng cake ni Maria. E2) He likes to poke a finger on Maria's cake. T3) Sundutin mo ng karayom ang lobo. E3) Poke the baloon with a needle. * sungalngal -------I: isungalngal --------: to force something into the mouth of someone else * sungaw -------I: isungaw --------: to thrust out

* sungay :: horn of an animal * sunggab ------UM: sumunggab,, sumusunggab, susunggab ---MA-NG: manunggab ------AN: sunggaban, sinunggaban, sinusunggaban, susunggaban --------: to grab T1) Sinunggaban ng magnanakaw ang bag ng babae. E1) The thief grabbed the woman's bag. * sungit :: (kasungitan) peevishness ++ (masungit) ill-tempered, sulky, irritable * sungka :: a native game played with pebbles and a pit-carved wooden board * sungki :: acute-angled corner :: abnormal tooth growth * sungkit ------UM: sumungkit,, sumusungkit, susungkit ---MA-NG: manungkit ------IN: sungkitin, sinungkit, sinusungkit, susungkitin --------: to box, to hit with the fist * sungko ------MA: masungko --------: to be drafted * sunod ------MA: masunod ------UM: sumunod,, sumusunod, susunod -------I: isunod, isinunod, isinusunod, isusunod ------IN: sunurin, sinunod, sinisunod, susunurin ------AN: sundan, sinundan, sinusundan, susundan $ --------: to follow, to obey :: (pagsunod) obedience, pursuance :: (taga-sunod) follower :: (pagkasunud-sunod) sequence ++ following, next ++ (panunod) one after another ++ (masunurin) obedient ++ (susunod) next time ++ (kasunod) subsequent ++ (magkakasunod) consecutive

++ (pagkakasumundan) precedent T1) Sumunod po kayo sa akin. E1) Please follow me. T2) Sundan ninyo ang itinuturo ko. E2) Follow what I teach. * sunog -----MAG: magsunog, nagsunog, nagsusunog, magsusunog ------IN: sunugin, sinunog, sinusunog, susunugin --------: to burn ------MA: masunog, nasunog, nasusunog, masusunog --------: to be burned accidentally -MAKA: makasunog, nakasunog, nakasusunog, makasusunog --------: to be able to burn :: fire :: (panunog) something used to burn :: (panununog) arson :: (manununog) arsonist ++ burned T1) Nasunog ba ang inyong bahay? E1) Was your house burned? * sunong -----MAG: magsunong, nagsunong, nagsusunong, magsusunong ------IN: sunungin, sinunong, sinusunong, susunungin -------I: isunong, isinunong, isinusunong, isusunong --------: to carry on the head T1) Isunong mo ang basket ng itlog. E1) Carry the basket of eggs on your head. T2) Sunungin mo ang basket. E2) Carry the basket on your head. * suntok ------UM: sumuntok,, sumusuntok, susuntok ---MA-NG: manuntok, nanuntok, nanununtok, manununtok --MAG-AN: magsuntukan, nagsuntukan, nagsusuntukan, magsusuntukan ------IN: suntukin, sinuntok, sinusuntok, susuntukin --------: to punch, to hit with the fist * suot ------UM: sumuot,, sumusuot, susuot -----MAG: magsuot, nagsuot, nagsusuot, magsusuot -------I: isuot, isinuot, isinusuot, isusuot

------IN: suutin, sinuot, sinusuot, susuutin ------AN: suotan, sinuotan, sinusuotan, susuotan --------: to wear, to enter into, to insert :: clothes worn by a person > kasuutan, pangsuot T1) Isuot mo ang iyong sapatos. E1) Put on your shoes. * supalpal :: something covering the mouth, something forced into the mouth * supil ------MA: masupil --------: to be controlled, to be dominated * suplada ++ conceited, being too self-confident > suplado, tsuplada, tsuplado * suplemento :: supplement * supling :: sprout, shoots * supok ++ carbonized * suporta :: support * supot :: small bag, a paper bag, pouch * suri ------UM: sumuri,, sumusuri, susuri -----MAG: magsuri, nagsuri, nagsusuri, magsusuri ---MA-NG: manuri, nanuri, nanunuri, manunuri ------IN: suriin, sinuri, sinusuri, susuriin --------: to analyze, to examine :: analysis > pagsusuri :: (manunuri) critic :: (taga-suri) censor, examiner :: (pagkakasuri) examination * surot ------IN: surutin, sinurot, sinusurot, susurutin --------: to be infested with bedbugs :: bedbug * surtido ++ assorted

* sus ++ [an exclamation of surprise, for Hesus, Jesus] * susi ------AN: susian, sinusian, sinususian, sususian --------: to lock :: key > yawe ++ (masusi) detailed, exact {detailliert} T1) Susian mo ang iyong mesa. E1) Lock your table. * suso ------UM: sumuso,, sumususo, sususo ------IN: susuhin, sinuso, sinususo, sususuhin ---MAGPA: magpasuso --------: to suck :: snail > kuhol :: breasts * suson -----MAG: magsuson, nagsuson, nagsususon, magsususon --------: to double, to fold over :: second layer, reinforcing layer ++ (magkasuson) having one layer over another * suspek :: suspect * suspendido ++ suspended * sustento -----MAG: magsustento, nagsustento, nagsusustento, magsusustento ------IN: sustentuhin, sinustento, sinusustento, susustentuhin ------AN: sustentuhan, sinustentuhan, sinusustentuhan, susustentuhan --------: to support :: allowance, support :: (pagpapasustento) dependence * sutil :: (kasutilan) perverseness, recalcitrance ++ stubborn, disobedient * sutla :: silk * sutsot

------UM: sumutsot,, sumusutsot, susutsot --------: to disobey, to violate, to go against * suwabe ++ soft, smooth, mild, gentle * suwag ------UM: sumuwag,, sumusuwag, susuwag ---MA-NG: manuwag, nanuwag, nanunuwag, manunuwag ------IN: suwagin, sinuwag, sinusuwag, susuwagin --------: to butt with the horns T1) Sumuwag ang toro sa matadero. E1) The bull butt the matador with its horns. * suwato -------I: isuwato, isinuwato, isinusuwato, isusuwato --------: to reconcile ++ (magkasuwato) compatible, agreeing, in harmony * suway ------UM: sumuway,, sumusuway, susuway ------IN: suwayin, sinuway, sinusuway, susuwayin --------: to disobey :: (pagsuway) defiance, infraction ++ rebellious, disobedient, insolent * suwelas :: sole [footwear] * suweldo ------UM: sumuweldo,, sumusuweldo, susuweldo -----MAG: magsuweldo, nagsuweldo, nagsusuweldo, magsusuweldo -------I: isuweldo, isinuweldo, isinisuweldo, isusuweldo --------: to get a salary :: pay, salary, wage * suwerte ------IN: suwertihin, sinuwerte, sinusuwerte, susuwertihin $ --------: to prosper, to have a good fortune {Glueck haben} :: luck, good luck, good fortune > swerte ++ (masuwerte) charmed * suwi :: shoot [plants]

* suwitik ++ tricky, crafty, cunning, knavish, sly * suya ------MA: masuya, nasuya, nasusuya, masusuya --------: to feel disgust, to be fed up :: (pagkasuya) distaste, loathing ++ fed up * suyo -----MAG: magsuyo, nagsuyo, nagsusuyo, magsusuyo ------IN: suyuin, sinuyo, sinusuyo, susuyuin --------: to court, to woo, to persuade :: (kasuyo) sweetheart :: (tagisuyo) gift given to win favor ++ (masuyo) kindly T1) Magsuyo ka ng babae. E1) You court a lady. T2) Suyuin mo ang babae. E2) Woo the lady. * suyod -----MAG: magsuyod, nagsuyod, nagsusuyod, magsusuyod ------IN: suyurin, sinuyod, sinusuyod, susuyurin --------: to comb, to search :: lice comb, fine toothed comb, farmer's harrow T1) Madalas bang magsuyod ng buhok si Maria? E1) Does Maria comb her hair often? T2) Suyurin mong mabuti ang bahay at makikita mo rin ang nawawalang libro. E2) Search the house intensively and you will surely find the missing book. * taab :: tapering * taad :: sugarcane cutting for planting * taal ++ genuine, legitimate, native, inborn, original * taan :: long fishing line, kind of fishtrap :: reservation for future use

* taas ------UM: tumaas,, tumataas, tataas --Akt: pumaitaas --------: to become higher -----MAG: magtaas, nagtaas, nagtataas, magtataas --------: to increase ---MAGPA: magpataas --------: to heighten -------I: itaas, itinaas, itinataas, itataas ------IN: taasin, tinaas, tinataas, tataasin ------AN: taasan, tinaasan, tinataasan, tataasan --------: to raise -----MAG: magmataas --------: to act proudly :: height, altitude :: superiority :: (pagkamapagmataas) snobbishness :: (kataasan) upland, majesty ++ (mataas) high, tall, superior ++ (matataas) large, big ++ (sintaas) as high as > kasintaas ++ (itaas) above ++ (sa itaas) upward > pataas, paitaas * taba ------UM: tumaba,, tumataba, tataba --------: to become fat ---MAGPA: magpataba ---PA-IN: panabain, pinanaba, pinananaba, pananabain --------: to fatten ---PA-IN: patabain, pinataba, pinatataba, patatabain --------: to fertilize :: corpulence, stoutness > katabaan :: fat, lard, grease :: (pataba) fertilizer :: (pananaba) gaining weight ++ (mataba) stout, fat ++ (sintaba) as fat as * tabad :: bloodletting, phlebotomy * tabad :: chaser, water that dilutes an alcoholic drink * tabag :: something added to make up for loss [cooking or building] * tabak

:: cutlass * tabako -----MAG: magtabako, nagtabako, nagtatabako, magtatabako --------: to smoke a cigar, to deal in tobacco :: cigar :: tobacco :: (pananabako) smoking cigars * tabal :: excessive folliage resulting in infertility * taban ------UM: tumaban,, tumataban, tataban --------: to uphold :: holder or support [keep something in position] * tabang --Pas: panabangan --------: to lose one's interest or taste for :: (pananabang) loss of interest, becoming tasteless :: (tubig-tabang) freshwater ++ (matabang) bland, tasteless, lacking in seasoning or spices * tabangongo :: a fish * tabas ------UM: tumabas,, tumatabas, tatabas -----MAG: magtabas, nagtabas, nagtatabas, magtatabas ------IN: tabasin, tinabas, tinatabas, tatabasin --------: to save up, to store, to keep away something for future use, to stand aside :: cut for a dress :: (panabas) tool used for cutting patterns ++ cut down, lopped off * tabaw :: ferry * tabayag ++ sleeping without a cover * taberna :: tavern, bar * tabi 1 ------UM: tumabi,, tumatabi, tatabi --------: to step aside

-----MAG: magtabi, nagtabi, nagtatabi, magtatabi -------I: itabi, itinabi, itinatabi, itatabi --------: to keep, to put aside :: side, brim, border :: (panabi) material used to make an edge or border :: (pananabi) doing along the side ++ beside, by the side of > katabi * tabi 2 ---PA-IN: panabihin, pinanabi, pinananabi, pananabihin --------: to tell someone to defecate :: (panabi) act of defecating, time of defecation :: (panabihan) public toilet * tabig ---MA-NG: manabig, nanabig, nananabig, mananabig ------IN: tabigin, tinabig, tinatabig, tatabigin --------: to make unsymmetrical, to be unbalanced, to become slanted * tabigi :: a tree * tabike :: partition wall > tabiki * tabil :: glibness of tongue, talkativeness ++ (matabil) glib, talkative * tabing -------I: itabing, itinabing, itinatabing, itatabing ------AN: tabingan, tinabingan, tinatabingan, tatabingan --------: to screen, to protect :: screen, curtain :: veil :: (panabing) sheet used as a curtain :: (tabing-dagat) beach, seashore * tabingi ------UM: tumabingi,, tumatabingi, tatabingi -------I: itabingi, itinabingi, itinatabingi, itatabingi --------: to become asymmetrical ++ not symmetrical, disproportional, unbalanced * tabla

:: wood board, lumber :: (tablero) chessboard :: (tableriya) lumberyard * tablaw ++ exposed to the elements * tabletas :: tablet :: (tabliya) chocolate tablet * tabo ------UM: tumabo,, tumatabo, tatabo -----MAG: magtabo, nagtabo, nagtatabo, magtatabo ------IN: tabuhin, tinabo, tinatabo, tatabuhin --------: to dip :: dipper, scoop :: (panabo) scooper [coconut] * tabod :: semen * tabog :: stamping the feet * tabol :: flatus, gas in the stomach * tabon ------UM: tumabon,, tumatabon, tatabon --------: to fill up, to engulf -----MAG: magtabon, nagtabon, nagtatabon, magtatabon -------I: itabon, itinabon, itinatabon, itatabon ------AN: tabunan, tinabunan, tinatabunan, tatabunan --Pas: matabunan --------: to be frightened, to be scared, to be afraid :: heap, dike * tabsak :: splash * tabsaw :: splash * tabsing :: brackish taste of sea water ++ (matabsing) brackish, salty * tabso ------IN: tabsuin

--------: to unhook * tabsong ------MA: matabsong --------: to sink into deep mud * tabtab ------IN: tabtabin --------: to hem, to trim * taboy -----MAG: magtaboy, nagtaboy, nagtataboy, magtataboy -------I: itaboy, itinaboy, itinataboy, itataboy --------: to send away --Akt: maitaboy --------: to dispel :: statement or shout given to someone to urge to do something * tabubok :: sponge gourd * tabugi :: coccyx * tabulog :: a fish * taburete :: stool * tabyo :: bend of a river * tabyos :: a fish * tadhana -----MAG: magtadhana, nagtadhana, nagtatadhana, magtatadhana -------I: itadhana, itinadhana, itinatadhana, itatadhana --------: to arrange in an agreement, to stipulate :: nature :: fate, destiny * tadtad -----MAG: magtadtad, nagtadtad, nagtatadtad, magtatadtad -------I: tadtarin, tinadtad, tinatadtad, tatadtarin

--------: to chop, to hack with a cutting instrument :: (tadtaran) chopping block :: (panadtad) chopping knife ++ minced * tadyak ------UM: tumadyak,, tumatadyak, tatadyak ---MA-NG: manadyak, nanadyak, nananadyak, mananadyak ------AN: tadyakan, tinadyakan, tinatadyakan, tatadyakan --------: to kick :: backward kick * tadyang :: ribs, spareribs * tae ------UM: tumae,, tumatae, tatae -----MAG: magtae, nagtae, nagtatae, magtatae --------: to defecate, to have a bowel movement :: excreta :: (pagtatae) diarrhea :: (taeng bituin) meteor, shooting star :: (taeng-hayop) manure * taeb :: high tide * taga 1 ---MA-NG: managa, nanaga, nananaga, mananaga ------IN: tagain, tinaga, tinataga, tatagain --------: to take a long time, to stay long * taga 2 ++ coming from * tagak :: a bird * tagaktak :: rapid dropping [tears, sweat] * tagal ------UM: tumagal,, tumatagal, tatagal -----MAG: magtagal, nagtagal, nagtatagal, magtatagal --------: to last, to tilt, to slant ---MA-AN: matagalan --------: to be able to endure

---MAGPA: magpatagal --------: to prolong :: duration > katagal :: (panagal) head wind, difficult work ++ (matagal) late, taking a long time, for a long period of time ++ (pangmatagalan) lasting * Tagalog -----MAG: magtagalog, nagtagalog, nagtatagalog, magtatagalog --------: to speak Tagalog * tagan :: a fish * taganas ++ purely, fully * tagas ------UM: tumagas --------: to leak out, to ooze :: a fish :: leakage * tagatoy :: a tree * tagay :: toast [in drinking] :: drinking session :: (tagayan) wineglass * tagaytay :: mountain ridge :: drops of honey or sap * tagdan :: staff, pole, shaft * taghok :: violent coughing * taghoy :: lament, lamentation > panaghoy :: (pananaghoy) act of wailing * tagibang ++ tilted, leaning, unequal * tagibus :: a fish * tagihawat

:: pimple ++ (tagihawatin) pimpled * tagikaw :: nose ring for cattle * tagiktik :: light sound of consecutive drops :: ticking of clocks and watches * tagilid ------UM: tumagilid,, tumatagilid, tatagilid -----MAG: magtagilid, nagtagilid, nagtatagilid, magtatagilid -------I: itagilid, itinagilid, itinatagilid, itatagilid --------: to move sideways :: tilt, slant :: (tagiliran) side ++ tilted, inclined T1) Medyo tagilid ang resulta. E1) The results are not in his favor. * tagilo :: pyramid * tagimpan :: illusion, dream, aspiration * tagimtim :: seepage, ooze :: feeling of satisfaction * taginting :: jingling sound, twang, vibration ++ (mataginting) resonant * tagipos :: dry, flammable timber * tagis :: whetstone * tagisang-lawin :: a fish * tagisi :: a fish * tagistis :: dripping, leaking * taglay -----MAG: magtaglay, nagtaglay, nagtataglay, magtataglay

------IN: taglayin, tinaglay, tinataglay, tataglayin --------: to bear, to possess ++ possessing, possessed * tagni 2----MAG: magtagni-tagni --------: to do patchwork :: piece of cloth used in mending or patching * tago ------UM: tumago,, tumatago, tatago -----MAG: magtago, nagtago, nagtatago, magtatago -------I: itago, itinago, itinatago, itatago ------AN: taguan, tinaguan, tinataguan, tataguan --------: to hide :: (taguan) hide and seek ++ hidden ++ (patago) secret, covert * tagop :: union, touching end to end, meeting * tagos ------UM: tumagos,, tumatagos, tatagos ------AN: tagusan, tinagusan, tinatagusan, tatagusan --------: to pass through, to pierce :: (pagtagos) penetration ++ penetrating * tagpas ++ slashed * tagpi ------UM: tumagpi,, tumatagpi, tatagpi ------AN: tagpian --------: to patch, to mend :: patch, patching [of cloth] to cover a tear or break * tagpo -----MAG: magtagpo, nagtagpo, nagtatagpo, magtatagpo ------IN: tagpuin, tinagpo, tinatagpo, tatagpuin --------: to meet ---MA-AN: matagpuan, natagpuan, natatagpuan, matatagpuan --------: to happen to find, to discover :: scene :: circumstances :: (pagtatagpo) meeting, appointment

* tagso ++ detached, unfastened * tagtag ------MA: matagtag --------: to be loosened, to be unfastened ++ unfastened, loosened, dismissed * tagtuyot :: drought * tagubana :: leakage, seeping of water * tagubilin :: instructions, orders, recommendation * tagudtod ------UM: tumagudtod --------: to keep going along a path :: isthmus * taguktok :: clack of the heels * tagulabay :: hives, skin blotches * tagulamin :: mold formed on dirty clothes * tagulaway :: a vine * tagulaylay :: monotonous style singing * tagulimot :: forgetfulness * taguling :: irrigation canal * tagumanak :: last state of pregnancy :: nesting season of birds * tagumpay -----MAG: magtagumpay, nagtagumpay, nagtatagumpay, magtatagumpay --------: to win :: victory, success > pananagumpay :: (pagtatagumpay) successfulness

++ (matagumpay) successful * tagunggong :: piggy bank, bank of winnings * tagunton :: file, row, line :: species of small shrimp * taguntong :: metallic sound * tagupak :: banging sound * taguri -----MAG: magtaguri, nagtaguri, nagtataguri, magtataguri --------: to caress, to be fond of :: nickname, darling * taguyod -------I: itaguyod --------: to support, to help forward :: united support for a cause :: (pagtataguyod) patronage * tagustos ++ hanging down * tagway ++ (matagway) tall and thin * tahada :: slice :: (tahadera) cutting knife * tahak ------IN: tahakin --------: to take a shortcut, to go across * tahan ------UM: tumahan,, tumatahan, tatahan --------: to stop crying ---PA-IN: patahanin, pinatahan, pinatatahan, patatahanin --------: to stop, to calm, to pacify ++ (matahan) big eyed * tahanan --Pas: panahanan --------: to populate :: home ++ (pantahanan) residential

++ (matatahanan) livable * tahas :: (tahasan) point-blank ++ direct, frank, straightforward * tahaw :: clearing in a forest ++ exposed, clear, public * tahi ------UM: tumahi,, tumatahi, tatahi -----MAG: magtahi, nagtahi, nagtatahi, magtatahi ---MA-NG: manahi, nanahi, nananahi, mananahi ------IN: tahiin, tinahi, tinatahi, tatahiin --------: to sew -------I: itahi, itinahi, itinatahi, itatahi --Pas: ipanahi --------: to sew for someone ---PA-IN: panahiin, pinanahi, pinananahi, pananahiin --------: to have someone sew :: sewing, stitch :: (tahian) tailor's shop :: (panahi) thread, something used to sew :: (pananahi) act of sewing, needlework :: (mananahi) dressmaker T1) Itinahi ako ni Maria ng magandang blusa. E1) Maria has sewn a lovely blouse for me. * tahid :: spur, cockspur * tahik :: dry land * tahilan :: joist for supporting a crossbeam * tahimik ------UM: tumahimik,, tumatahimik, tatahimik --MAPAPA: mapatahimik ---MAGPA: magpatahimik ---PA-IN: patahimikin, pinatahimik, pinatatahimik, patatahimikin --------: to pacify, to hush :: (katahimikan) silence :: (pananahimik) keeping silent ++ (matahimik) quiet, peaceful, tranquil * tahip ------UM: tumahip,, tumatahip, tatahip

-----MAG: magtahip, nagtahip, nagtatahip, magtatahip --------: to go up and down, to palpitate :: up and down movement of rice grains being winnowed on a flat basket :: (tahipan) winnowing basket * tahiyuyo :: rooster that doesn't grow spurs * taho :: bean jelly :: understanding, information, knowledge * tahol ------UM: tumahol,, tumatahol, tatahol ------AN: tahulan, tinahulan, tinatahulan, tatahulan --------: to bark :: bark of a dog * tahong :: a mussel * tahor :: person who places bets in cockfighting * tahuri :: fermented salted soybean curd * taimtim ++ (mataimtim) sincere * tain ------UM: tumain --------: to thin thread before threading a needle * taingangdaga :: hangnail * taka -----MAG: magtaka, nagtaka, nagtataka, magtataka --Pas: ipagtaka, ipinagtaka, ipinagtataka, ipagtataka --------: to wonder, to be puzzled :: surprise :: bamboo sticks placed over rice sprouts at angles ++ surprised * takad

:: (patakaran) by-laws, basic or guiding principles * takal ------UM: tumakal,, tumatakal, tatakal -----MAG: magtakal, nagtakal, nagtatakal, magtatakal ------IN: takalin, tinakal, tinatakal, tatakalin -------I: itakal --------: to measure :: (takalan) measure :: (panakal) receptacle used for measuring * takam ------UM: tumakam --------: to lick one's chops [when seeing tasty food] ------IN: takamin --------: to tantalize * takap :: insulting language :: smacking one's chops * takas ------UM: tumakas,, tumatakas, tatakas -----MAG: magtakas, nagtakas, nagtatakas, magtatakas -------I: itakas, itinakas, itinatakas, itatakas ------AN: takasan --------: to escape :: runaway, fugitive, refugee ++ runaway * takatak :: sound of rain on a roof :: plants growing from fallen seed * takaw :: greed > katakawan ++ (matakaw) greedy, voracious, gluttonous * takba :: native clothes chest made of bamboo * takbo ------UM: tumakbo,, tumatakbo, tatakbo -----MAG: magtakbo, nagtakbo, nagtatakbo, magtatakbo -------I: itakbo, itinakbo, itinatakbo, itatakbo ------IN: takbuhin, tinakbo, tinatakbo, tatakbuhin --------: to run ------MA: matakbo

--------: to be able to run a certain distance ---MAGPA: magpa-takbo --------: to make someone run --Akt: magpanakbuhan --------: to stampede :: run, trend :: (mananakbo) runner * takda -------I: itakda --------: to assign, to settle, to provide, to restrict :: limitation, determination, or fixing of time, provision [rule, ordinance, law] :: (takdang-aralin) assignment :: (takdang-araw) assigned date :: (takdang-oras) time limit, death ++ stated, limited, restricted ++ (takdang) short [skirts] * takid ------MA: matakid --------: to trip over, to stub the toe * takigrapia :: shorthand, stenography > takigrapiya :: (takigrapo) stenographer * takilya :: ticket booth, ticket office :: (takilyera) ticket girl in theatres * takin :: bark of a puppy * takip ------UM: tumakip,, tumatakip, tatakip -----MAG: magtakip, nagtakip, nagtatakip, magtatakip ------AN: takpan, tinakpan, tinatakpan, tatakpan $ --Pas: pagtakpan, pinagtakpan, pinapagtakpan, papagtakpan --------: to cover, to block [the view] :: cover, cap [bottle] > panakip * takitaki :: imagination * taklab :: granary * taklang :: raising the hind leg to urinate [dog]

:: bending the knee to defecate * taklas ++ consumed * taklip :: scratch, slight wound * taklis -----MAG: magtaklis --------: to sharpen tools * taklob -----MAG: magtaklob, nagtaklob, nagtataklob, magtataklob -------I: itaklob, itinaklob, itinataklob, itataklob ------AN: takluban, tinakluban, tinatakluban, tatakluban --------: to cover :: cover, covering T1) Magtaklob ka ng pagkain sa mesa. E1) You cover the food on the table. T2) Itaklob mo ang plato sa pagkain. E2) Cover the food with the plate. * taklobo :: mother of pearl :: species of clam * tako :: billiard cue, plug, wad * takob :: thin covering * takong :: heel [shoe] * takot ------UM: tumakot,, tumatakot, tatakot --------: to terrorize ------MA: matakot, natakot, natatakot, matatakot --------: to be afraid ---MA-NG: manakot, nanakot, nananakot, mananakot ------IN: takutin, tinakot, tinatakot, tatakutin --------: to scare ??? ikinatatakot :: fear, fright > katakutan :: (panakot) frightful thing, scarecrow :: (pananakot) scaring, intimidation :: (kinatatakutan) bugbear {das Gespenst} :: (pagkamatakutin) nervousness

++ (matakot) afraid ++ (matakutin) timorous ++ (matatakutin) high-strung ++ (nakakatakot) frightening, formidable T1) Huwag kang matakot! E1) Don't be afraid! * takpan ------MA: matakpan --------: to hide, to block, to obstruct * taksan :: quire [betel leaves] * taksay :: a fish * taksi :: taxi :: (panaksi) money used for taxi fare * taksil -----MAG: magtaksil, nagtaksil, nagtataksil, magtataksil --------: to betray :: traitor :: (kataksilan) infidelity :: (pagtataksil) treachery, treason ++ unfaithful * taktak -------I: itaktak --------: to shake out the contents * taktika :: tactics, tact ++ (mataktika) tactful * takuko :: nipa leaf covering for the head * takupis :: husk [corn], calyx * takuri :: teakettle * takuyan :: basket carried on the hip [harvest] * takwil -----MAG: magtakwil, nagtakwil, nagtatakwil, magtatakwil -------I: itakwil, itinakwil, itinatakwil, itatakwil

--------: to disown, to get rid of :: renunciation, repudiation > pagtatakwil * takyad :: stilt * tala 1 -----MAG: magtala, nagtala, nagtatala, magtatala --------: to poll --Akt: itala --------: to list, to register, to note, to record ---MAGPA: magpatala --------: to enroll :: list :: (talaan) list, record, entry, note, memo :: (patalaan) registry :: (taga-tala) recorder, teller :: (pagpapatala) registration :: (tagapagtala) registrar > tagapagrehistro :: (tala-aklatan) book list * tala 2 :: planet, bright star * talab ------UM: tumalab,, tumatalab, tatalab --------: to cut through, to be effective [medicine, instruction] ------AN: talaban --------: to take effect :: act of cutting [knives] ++ effective [medicine] * talaba :: oyster * talabing :: protection against the elements * talabis :: slope, inclination * talabog :: kind of fishtrap made from twigs * taladro :: drill * talag :: beating metal sheets to flatten them * talaga

-----MAG: magtalaga, nagtalaga, nagtatalaga, magtatalaga --------: to assign, to appoint -------I: italaga --------: to devote, to dedicate :: (pagtatalaga) consecration, induction :: (katalagahan) nature :: (tagapangalaga) trustee ++ really * talaghay :: enduring courage * talahib :: a grass * talak ------UM: tumalak -----MAG: magtalak --------: to shout continuously * talakay :: term :: (talakayan) discussion * talakitok :: a fish * talakop :: wall, fence * talaksan :: bundle, stack * talaktak ------UM: tumalaktak --------: to cross a place with obstacles, to navigate * talalan :: first steps of a child * talamak ++ chronic * talamik ++ serious, critical, fallen, addicted * talamitam ----MAKI: makitalamitam, nakitalamitam, nakikitalamitam, makikitalamitam --------: to have a close friendship :: close friend > katalamitam :: (pakikitalamitam) mingling

++ intermingling {sich vermischend} * talampak ++ frank, open, direct ++ flat, blunt [knife] * talampakan :: sole [feet] > piye {die Sohle} * talampas :: plateau, plain * talampunay :: a shrub * talan :: first attempt to talk ++ carried on the head * talandang :: scattering in small pieces [explosion] * talandi :: coquette, flirtatious woman * talang :: a tree :: red skies at sunset * talanga :: quiver, arrow container * talangas ++ serious looking * talangka :: a small crab * talangkanan :: family tree, list of descendants * talangkaw :: bamboo rake * talangkis :: gracefulness in gait * talangtalang :: a fish * talaok :: cockcrow * talaok

:: crowing of a rooster * talaro :: scales, balance, weight * talarok :: instrument used for measuring the depth of water * talas :: scraping palm leaves from the rib :: (katalasan) sharpness ++ (matalas) sharp, acute T1) Matalas ang kutsilyo. E1) The knife is sharp. * talasok :: diarrhea :: fastener [door], peg * talastas ++ known, informed * talata :: line of printing or writing :: (talataan) paragraph * talatuntunan :: index, table of content * talaw ------AN: talawan --------: to surpass in height :: exceptional height * talaytay :: flowing [blood, saliva] * talbog ------UM: tumalbog --------: to bounce ++ rejected, unsuccessful * talbog :: bounce, bounced check * talbos ------UM: tumalbos --------: to cut the tops off :: young shoot or leaf, edible tips * taldik :: killing lice between the fingers

* talhik :: clearing of the throat :: hissing sound * tali -----MAG: magtali, nagtali, nagtatali, magtatali -------I: itali, itinali, itinatali, itatali --------: to tie :: string, cord > panali :: bundle [tied with string] :: (talimbuhay) marriage [tali ng buhay] ++ restless, anxious * taliba ------AN: talibaan --------: to guard :: guard, sentinel * talibad ------IN: talibarin --------: to reverse, to invert ++ reversed, inside out * talibadbad :: error, mistake :: disagreement * talibatab :: wetting the lips with the tongue * talibis :: slanting, oblique * talibong :: long dagger * talibugso :: bowknot, slipknot, snare {der Laufknoten} * taligid ------UM: tumaligid --------: to careen * talihabso ++ loosely tied, easily untied * talihalat :: black mole * talik -----MAG: magtalik --------: to enjoy :: movements of the hands in dancing ++ (matalik) close, intimate, familiar

* talikakas :: great effort, diligence * talikba :: deceit, fraud * talikod ------UM: tumalikod,, tumatalikod, tatalikod ------AN: talikuran, tinalikuran, tinatalikuran, tatalikuran ------AN: talikdan $ --------: to turn one's back, to forsake ---MA-NG: manalikod --------: to be on the toilet :: (likod) back, reverse side :: (likuran) backyard, background :: (pananalikod) defecation ++ (likod) back, rear, behind ++ (panlikod) posterior ++ (talikuran) back to back ++ (patalikod) backward > palikod T1) Tumalikod siya sa kanyang pangako. E1) He turned his back on his promises. T2) Huwag mong talikuran ang iyong pamilya. E2) Don't forsake your family. * talikop ---MA-AN: matalikupan --------: to be besieged, to be surrounded ++ surrounded by enemies * taliktik :: boundary, limit :: sonority of the voice * talikwas ------UM: tumalikwas --------: to pry, to turn over, to tilt ++ tilted, upside down, turned over * talilis ------UM: tumalilis --------: to escape, to evade * talilong :: a fish * talim :: blade, edge ++ (matalim) sharp * talima ------UM: tumalima

--------: to comply with, to obey :: compliance > pagtalima {die Einwilligung, die Befolgung} * talimang ------IN: talimangin --------: to mislead :: lost count * talimangmang :: deceit, hoax * talimbilao :: a sea snake {eine Seeschlange} * talimbuhol :: engagement of a couple, betrothal {die Verlobung} * talimuang ------IN: talimuangin --------: to feign ignorance :: pretense of ignorance > talimuwang :: giving the responsibility to someone else * talimundos ++ pointed {spitz} * talimusak :: a fish {ein Fisch} * talimusod ++ spiral and pointed at one end * talindaw :: ancient boat song {altes Seemannslied} * taling :: mole on the skin {das Muttermal} * talingan :: a fish {ein Fisch} * talinghaba ++ oval {oval} * talinghaga :: allegory, figure of speech, metaphor > talinhaga, panalinghaga * talingid ++ secret, unknown {unbekannt} * talino

:: talent, intelligence > katalinuhan ++ (matalino) intelligent, wise, sharp > intelihente {klug} * talipa 1 :: a fish {ein Fisch} * talipa 2 ++ out of step, with the shoe on the wrong foot * talipandas ++ hypocritical, bold, flirtatious * talipandas ++ dissolute {ausschweifend} * talipapa :: temporary fish market {der Fischmarkt} * taliptip :: barnacle, detached chips of paint * talipuspos ++ thorough, complete {total} * talipya ++ flat on the top, unbalanced {schraeg} * talirik :: erection of penis {die Erektion} ++ standing perpendicular {aufrecht} * taliris :: spurt of water forced out a hole * talisain :: unlicensed firearm {die illegale Schusswaffe} * talisay :: a tree {ein Baum} * talisik ++ (matalisik) witty, keen, intelligent {intelligent} * talisod ------MA: matalisod --------: to trip, to stumble {stolpern} * talisuyo :: good relations between individuals :: work done by a man to win a lady's hand

* talitis :: small intestines {die Daerme} * taliwakas :: abandonment, breaking up of a relationship * taliwas ++ opposed to, deviating from, opposite * talko :: talcum powder {das Talkum} * talo -----MAG: magtalo, nagtalo, nagtatalo, magtatalo -MAKIPAG: makipagtalo --------: to argue, to debate {streiten} ---MA-NG: manalo ------MA: matalo, natalo, natatalo, matatalo --------: to detach, to remove the skin or cover, to pry :: defeat > pagkatalo {die Niederlage} :: (katalo) loser in gambling :: (pagtatalo) argument, debate, controversy {der Streit} :: (talunan) underdog {der Verlierer} :: (pananalo) chance of winning, winning :: (panalunan) winnings, trophy ++ defeated, beaten, surpassed > daig {geschlagen} * talob :: covering of soft materials * talon ------UM: tumalon,, tumatalon, tatalon ------IN: talunin, tinalon, tinatalon, tatalunin --------: to jump, to dive :: jump :: waterfall {der Wasserfall} * talonaryo :: checkbook :: receipt book * talong :: eggplant {die Aubergine} * talop -----MAG: magtalop, nagtalop, nagtatalop, magtatalop --------: to peel, to skin :: act of peeling {das Schaelen}

++ peeled, decorticated {geschaelt} * talos ------UM: tumalos,, tumatalos, tatalos --------: to learn, to get information about ------MA: matalos, natalos, natatalos, matatalos --------: to understand, to penetrate ++ comprehended, perfectly understood {verstanden} * talpak :: speaking frankly and openly ++ (talpakan) frank, without reservation of fear * talpok ++ reduced to ashes, carbonized {verbrannt} ++ beaten [clothes] * talsik :: splash :: dismissal from office :: leap of a spark * talsok :: splinter, thorn, piercing * taltak :: clicking sound of the tongue * taltal :: quarrel, dispute, babble * talubanat ++ tight-fitting, stretched * talubata ++ mid-aged {reif [Person]} * taludtod :: row, line, file :: (taludturan) stanza, paragraph * taluhaba :: rectangle {das Rechteck} * talukab :: carapace [crabs] {die Schale [Krabbe]} * talukap :: eyelid {das Lid}

* talukbong :: head covering, veil {der Schleier} * taluktok :: tip, apex, peak * talulo :: bud of a flower {die Knospe} :: cone :: species of rattan * talulot :: petal of a flower {das Bluetenblatt} * talumpati -----MAG: magtalumpati, nagtalumpati, nagtatalumpati, magtatalumpati --------: to give a speech :: speech > diskurso {die Rede} :: (taga-talumpati) speaker {der Sprecher} :: (mananalumpati) orator {der Redner} * talumpok :: heap of unthreshed rice stalks, sand, or gravel * talungkas -------I: italungkas --------: to tuck in, to fold up sleeves T1) Italungkas mo ang laylayan ng iyong blusa. E1) Tuck in the hem of your blouse. * talungtong :: granary, barn * talunton ------UM: tumalunton ------IN: taluntunin --------: to follow, to trace :: line, row, path :: rule, regulation * talupak :: sheathing on the upper part of palms :: a fish * talurang :: staircase landing * talurok ++ very steep * talusaling

++ easily offended * talusira :: breach of an agreement or promise * talya :: posture, sculpture * talyada ++ cut, engraved * talyasi :: medium sized iron vat [cooking] {der Kessel} * talye :: form, shape, figure * talyer :: mill, factory, workshop * tama ------UM: tumama,, tumatama, tatama -----MAG: magtama, nagtama, nagtatama, magtatama -------I: itama, itinama, itinatama, itatama ------AN: tamaan, tinamaan, tinatamaan, tatamaan --------: to hit the mark, to be right or correct, to put correctly -MAKA: makatama --------: to be able to hit a target, to do correctly :: (patama) solution to a problem, hint, winning number in a lottery ++ correct, right, true ++ (tama sa) in accordance to T1) Tama ka na. E1) Enough. * tamad ------IN: tamarin, tinamad, tinatamad, tatamarin --------: to be lazy :: (hinamad) stretching of one's arms > paghinamad :: (katamaran) laziness {die Faulheit} :: (tamarisya) lazy girl ++ lazy, idle, indolent {faul} ++ (sintamad) as lazy as > kasintamad T1) Tamad ang katulong mo. E1) Your maid is lazy. T2) Baka tamarin si Luis ay hindi na umalis. E2) If Luis feels lazy, he might not leave. * tamak ++ impregnated ++ serious * taman :: perseverance, persistence > katamanan * tamanyo :: size, measurement * tamasa :: enjoying wealth or health * tamasok :: a bug * tambad ++ exposed to view * tambag :: substitute, proxy * tambais :: direct, frank talk * tambak -----MAG: magtambak, nagtambak, nagtatambak, magtatambak -------I: itambak, itinambak, itinatambak, itatambak --------: to pile, to dump into, to fill up with rubbish, earth or stones ------AN: tambakan, tinambakan, tinatambakan, tatambakan --------: to fill a place with rubbish ------MA: matambak, natambak, natatambak, matatambak --------: to be piled up :: heap, pile, filler [soil] > santambak :: (tambakan) dump :: (panambak) soil used for filling * tambakol :: a fish * tambal -----MAG: magtambal, nagtambal, nagtatambal, magtatambal -------I: itambal, itinambal, itinatambal, itatambal --------: to pair up :: pair :: (tambalan) compound

:: (katambal) partner ++ paired * tamban :: herring * tamban-tamban :: small waves in the sea * tambang ------UM: tumambang --------: to ambush :: trap :: peg for fighting cock :: ambush * tambanggalan :: overload * tambaw :: howling of dogs * tambay :: sudden killing ++ immediately, instantly, consumed, finished * tambiki :: a fish * tambil :: temporary shade * tambilang :: digit, digital number * tambilawan :: a fish * tambiling :: dizziness due to turning * tambilogan :: ellipse * tambing :: insinuation ++ immediately, at once * tambis :: indirect statement ++ indirectly * tambisi

++ half-heartedly, lacking enthusiasm * tambiyolo :: lottery drum > tambyolo * tambo :: soft broom :: bulge, swelling :: reed * tambobong :: rice granary, barn * tambog :: loud splash :: whipping * tambong :: a fish * tambok :: bulge ++ (matambok) bulging * tambol -----MAG: magtambol, nagtambol, nagtatambol, magtatambol -------I: itambol, itinambol, itinatambol, itatambol --------: to drum, to pound as a drum :: drum :: (panambol) drumstick :: (tambolero) drummer * tambugak ++ obese [woman] * tambuko :: pommel, handgrip behind a shield * tambukulan :: young stag * tambuli :: bugle made from horn * tambulilid :: dwarf coconut tree * tambulog :: a clam * tambulok :: toupee

* tambulukan ++ rotten [fish] * tamburin :: tambourine * tambusto :: exhaust pipe * tami :: puckering of the lips * tamilmil ++ lacking an appetite * tamindak :: a fish * tamis ---PA-IN: patamisin, pinatamis, pinatatamis, patatamisin ---PA-AN: patamisan --------: to sweeten :: sweetness, sweets, dessert > katamisan ++ (matamis) sweet [food] * tamlay ------UM: tumamlay --------: to feel depressed, to lose interest in :: (katamlayan) doldrums, dumps, torpor ++ (matamlay) downhearted, listless, languid, looking tired, without energy * tamo -----MAG: magtamo, nagtamo, nagtatamo, magtatamo ------IN: tamuhin, tinamo, tinatamo, tatamuhin --------: to obtain, to acquire, to be awarded :: (pagkatamo) acquisition :: (pagtatamo) accession * tamod :: semen, sperm * tampa :: bid :: advance payment * tampak ++ evident ++ exposed to elements * tampal

---MA-NG: manampal ------IN: tampalin, tinampal, tinatampal, tatampalin --------: to slap with the hand :: slap with the open hand > tampi * tampalasan :: rascal :: (pananampalasan) destruction, wasting money ++ wicked, perverse, destructive * tampat ++ deserving * tampay :: serenity * tampipi :: chest or trunk made from palm leaves * tampisak ++ covered with mud * tampisaw -----MAG: magtampisaw, nagtampisaw, nagtatampisaw, magtatampisaw --------: to wade in the water * tampo -----MAG: magtampo, nagtampo, nagtatampo, magtatampo --------: to sulk :: (tampuhan) being sulky ++ (matampuhin) grouchy * tampok -----MAG: magtampok ------MA: matampok --------: to feature :: elevation :: center of attraction * tampok :: stem, stalk * tampol :: dashing of waves :: (tampulan) breakwater, focus * tamtam ++ normal, average, middle, ordinary > katamtaman

* tanaga :: Philippine haiku * tanan 1 ------UM: tumanan,, tumatanan, tatanan -----MAG: magtanan, nagtanan, nagtatanan, magtatanan -------I: itanan, itinanan, itinatanan, itatanan --------: to elope {entkommen} :: escapee * tanan 2 ++ all, everyone, entire, whole ++ (sa tanang buhay ko) never in my life * tanap :: sufficiency [taste, temperature] > katanapan * tanaw ------UM: tumanaw,, tumatanaw, tatanaw ------IN: tanawin, tinanaw, tinatanaw, tatanawin ------AN: tanawan, tinanawan, tinatanawan, tatanawan --------: to view, to look :: (tanawin) scenery, landscape, view :: (pananaw) eyesight, attitude, point of view, vision :: (matanaw) sight :: (abot-tanaw) horizon ++ in view ++ (matanawin) picturesque * tanda 1 ------UM: tumanda,, tumatanda, tatanda -----MAG: magtanda, nagtanda, nagtatanda, magtatanda ------AN: tandaan, tinandaan, tinatandaan, tatandaan --------: to age, to get older, to remember, to retain :: age :: (pagtanda) maturity :: (katandaan) seniority ++ (matanda) elderly, old * tanda 2 -------I: itanda, itinanda, itinatanda, itatanda --------: to mark, to record ----MAKA: makatanda --------: to be able to remember :: mark, sign

:: (pananda) marker, sign used to indicate a location :: (pantanda) ability to remember :: (panandaan) landmark, system of signs ++ token * tandakil ++ flat-headed * tandang :: rooster, cock * tandayag :: whale * tandipil :: a fish * tandis ++ certain, sure * tandok :: dry cupping * tandos :: lance, spear * tanga ------UM: tumanga ------MA: matanga --------: to gape at, to stare :: idiot :: a bug, clothes moth :: (katangahan) idiocy ++ stupid, idiotic * tangab :: harelip :: slanting cut * tangad :: center part of a water source * tangan ------UM: tumangan,, tumatangan, tatangan -----MAG: magtangan, nagtangan, nagtatangan, magtatangan ------AN: tanganan, tinanganan, tinatanganan, tatanganan --------: to hold in hand, to hold on to :: (panangan) something used to hold :: (tatangnan) handle > tanganan :: (pananangan) taking hold, firm stand, depending on something

++ held * tangantangan :: a plant * tangap ------IN: tangapin --------: to admit, to consider * tangay ------UM: tumangay,, tumatangay, tatangay ------MA: matangay --------: to carry off, to snatch away ++ carried away [by seizure, force, mouth] * tangga :: game of pitching coins * tanggal ------UM: tumanggal,, tumatanggal, tatanggal -----MAG: magtanggal, nagtanggal, nagtatanggal, magtatanggal ------IN: tanggalin, tinanggal, tinatanggal, tatanggalin ---MA-AN: matanggalan, natanggalan, natatanggalan, matatanggalan --------: to unfasten, to lose, to remove, to take off :: (pananggal) device for removing :: (pagtanggal) detachment ++ unfastened, off * tanggap ------UM: tumanggap,, tumatanggap, tatanggap ------MA: matanggap, natanggap, natatanggap, matatanggap ------IN: tanggapin, tinanggap, tinatanggap, tatanggapin --------: to receive, to accept, to admit :: (tanggapan) office > pananggapan :: (taga-tanggap) receiver :: (pagtanggap) reception, acceptance ++ accepted ++ (matatanggap) acceptable * tanggi -----MAG: magtanggi, nagtanggi, nagtatanggi, magtatanggi --------: to discriminate ------UM: tumanggi,, tumatanggi, tatanggi ------AN: tanggihan, tinanggihan, tinatanggihan, tatanggihan -------I: itanggi, itinanggi, itinatanggi, itatanggi

--------: to refuse, to deny :: refusal, denial, negation > pagtanggi :: (pagtatanggi-tanggi) discrimination ++ (patanggi) negative * tanggigi :: a fish * tanggo :: tango [dance] * tanggol -----MAG: magtanggol, nagtanggol, nagtatanggol, magtatanggol -------I: itanggol, itinanggol, itinatanggol, itatanggol --Pas: ipagtanggol --------: to defend :: defense > tanggulan, pagtatanggol, pananggol :: (panananggol) defending [as an attorney] :: (manananggol) lawyer :: (tagapagtanggol) defender, protector ++ (maipagtatanggol) defensible * tanggunggong :: piggy bank * tanghal -----MAG: magtanghal, nagtanghal, nagtatanghal, magtatanghal -------I: itanghal, itinanghal, itinatanghal, itatanghal ------IN: tanghalin, tinanghal, tinatanghal, tatanghalin --------: to exalt, to exhibit :: (tanghalan) place where a show or program is exhibited :: (pananghal) something suitable for exhibit :: (pagtatanghal) exhibition, array, demonstration ++ (matanghal) prominent, on display * tanghali ---MA-NG: mananghali, nananghali, nanananghali, manananghali --------: to have lunch :: noon, midday :: (tanghalian) lunch, noon meal :: (pananghali) food one eats for lunch :: (katanghalian) meridian :: (panananghali) eating lunch :: (pananghalian) lunch time ++ late [time], not early

* tanghas :: josh stick [Chinese temple] * tanghod ------UM: tumanghod --------: to wait for something to happen * tangi -------I: itangi, itinangi, itinatangi, itatangi --------: to distinguish ------AN: tangihan, tinangihan, tinatangihan, tatangihan --------: to deny :: (katangian) special ability, accomplishment, attribute :: (pagtatangi) distinction ++ special, favorite, one and only ++ (matangi) except * tangili :: a tree * tangis ------UM: tumangis --------: to mourn, to lament :: weeping * tangka -----MAG: magtangka, nagtangka, nagtatangka, magtatangka ------IN: tangkain, tinangka, tinatangka, tatangkain --------: to premeditate, to plan, to intend :: plan, intention > pagtatangka T1) Tangkain man niyang umalis kina Rita ay hindi siya makaaalis. E1) Even if he plans to leave Rita's place he can't leave. * tangkab ------AN: tangkaban --------: to hit in the mouth * tangkad ++ (matangkad) tall and slender of stature ++ (sintangkad) as tall as > kasintangkad * tangkakal :: support, protection, defense * tangkal :: cage for chickens

* tangkalag :: pulley * tangkas :: bundle [leaves] * tangkay :: stem, stalk * tangke :: tank * tangkil :: annex :: light touch in passing :: preliminary roofing * tangkilik ------UM: tumangkilik --------: to help, to support, to patronize :: patronage, protege * tangko :: light touch * tangkulok :: wide-brimmed hat * tanglad :: a grass * tanglaw ------AN: tanglawan --------: to illuminate :: light * tango ------UM: tumango,, tumatango, tatango -------I: itango, itinango, itinatango, itatango ------AN: tanguan, tinanguan, tinatanguan, tatanguan --------: to nod, to say yes :: nod * tangos :: cape, promontory, peninsula, prominence [nose, forehead] ++ (matangos) high-bridged [nose] * tangtang :: jerking of a rope * tanguyngoy :: sobbing, sulking

* tangwa :: edge of a cliff, precipice * tangway :: peninsula * tanigi :: a fish * tanim -----MAG: magtanim, nagtanim, nagtatanim, magtatanim -------I: itanim, itinanim, itinatanim, itatanim ------AN: tamnan --------: to plant :: plant :: (taniman) field :: (pananim) seeds used for planting :: (pagtanim) planting :: (tagapagtanim) planter > manananim ++ (natatamnan) planted T1) Saan tanim ang mga gulay na iyan? E1) Where are these vegetables grown? T2) Itatanim ng aming katulong ang saging. E2) Our helper will plant the banana. T3) Tamnan mo ng gulay ang bakanteng lote. E3) Plant vegetables in the vacant lot. * taning -----MAG: magtaning, nagtaning, nagtataning, magtataning ------AN: taningan, tinaningan, tinataningan, tataningan --------: to impose a time limit :: time limit * tanod ------AN: tanuran --------: to guard, to defend :: guard :: (tanod-gubat) forest ranger * tanong -----MAG: magtanong, nagtanong, nagtatanong, magtatanong -------I: itanong, itinanong, itinatanong, itatanong ------IN: tanungin, tinanong, tinatanong, tatanungin --------: to ask, to question, to inquire :: question {die Frage} :: (pananong) question mark :: (pagtatanong) interrogation

:: (palatanungan) questionaire :: (tagapagtanong) interrogator ++ (matanong) inquisitive * tansan :: bottle cap * tanso :: copper, brass :: removing off a hook ++ bronze * tantan ------UM: tumantan --------: to cease, to stop ??? tantanan * tantaw :: slight understanding of something heard * tantiya ------IN: tantiyahin --------: to estimate ++ (tantiyado) estimated * tanto ------UM: tumanto,, tumatanto, tatanto --------: to realize, to understand :: percentage ++ realized * tanyag ------MA: matanyag, natanyag, natatanyag, matatanyag --------: to distinguish :: (katanyagan) fame, popularity ++ popular, known, famous * tao ------UM: tumao,, tumatao, tatao --------: to be on guard temporarily ------IN: tauhin, tinao, tinatao, tatauhin --------: to treat as a human ---MA-AN: matauhan --------: to revive, to recover consciousness -MAGPAKA: magpakatao --------: to act with good manners :: person, people > katao :: (tauhan) follower, character in a play :: (panauhin) visitor, guest :: (taga-tao) person who remains at home or office to watch over it :: (pagkatao) upbringing, character, humanity :: (katauhan) personality, reputation

:: (pagsasatao) personification :: (taong-bahay) housekeeper :: (sangkatauhan) mankind, humanity ++ (panao) personal ++ (matao) crowded with people ++ (makatao) human ++ (katauhan) sexual T1) Tao po? E1) Someone here? * taob ------UM: tumaob,, tumataob, tataob -----MAG: magtaob, nagtaob, nagtataob, magtataob -------I: itaob, itinaob, itinataob, itataob --------: to capsize, to lay face down, to overturn :: tipping over, bankrupcy ++ bancrupt ++ (pataob) upside down * taog :: high tide * taol :: disease of infants causing convulsions * taon ------UM: tumaon,, tumataon, tataon --------: to take advantage of the opportune time ------IN: taunin --------: to make coincide ---MAGKA: magkataon, nagkataon, nagkakataon, magkakataon --------: to coincide :: year {das Jahr} :: (panaon) coincidence :: (dantaon) century :: (panaunan) fiscal year :: (pagkakataon) chance, opportunity ++ (kataon) incidental ++ (panaaon) simultaneous ++ (taon-taon) every year > manaon, taunan * taong :: black veil used in mourning :: container for water * taos ++ profound, sincere, deepfelt ++ (taos-puso) sincere, heartfelt * tapa

:: dried or smoked meat :: (tapahan) smokehouse * tapadera :: cover for a pot * tapak ------UM: tumapak,, tumatapak, tatapak -----MAG: magtapak, nagtapak, nagtatapak, magtatapak ------AN: tapakan, tinapakan, tinatapakan, tatapakan --------: to tread on, to lay the foot on, to step on, to go barefoot :: footstep :: (tapakan) trample :: (pananapak) stepping on ++ barefoot * tapal -----MAG: magtapal, nagtapal, nagtatapal, magtatapal -------I: itapal, itinapal, itinatapal, itatapal --------: to patch, to apply on :: patch :: (tapalan) plaster :: (panapal) something used as a patch * tapalang :: species of mussel * tapaludo :: mudguard * tapang :: (katapangan) bravery, courage ++ (matapang) brave, courageous * tapas :: lopping of trees, de-husking of coconuts * tapat ------UM: tumapat,, tumatapat, tatapat -----MAG: magtapat, nagtapat, nagtatapat, magtatapat -------I: itapat, itinapat, itinatapat, itatapat --------: to stand in front of, to put directly in front of, to tell the truth, to be honest ------IN: tapatin, tinapat, tinatapat, tatapatin --------: to tell the truth to --Pas: ipagtapat --------: to confide :: place in front, that which is across :: (katapatan) honesty, reliability

:: (pananapat) serenading :: (patumapat) hypocrisy :: (pagtatapat) allegiance, confession :: (pagkamatapat) truthfulness ++ in front of ++ (tapat-tapat) facing each other ++ (katapat) opposite ++ (matapat) honest, truthful, sincere, loyal ++ (mapagtapat) veracious * tapatan :: short cut ++ frankly * tapaw ------AN: tapawan --------: to surpass :: surpassing * tapay :: dough :: (tinapay) bread * tapayan :: large earthen jar for water storage * tapete :: tablecloth {die Tischdecke} * tapi -----MAG: magtapi, nagtapi, nagtatapi, magtatapi -------I: itapi, itinapi, itinatapi, itatapi --------: to wrap a piece of cloth around the body :: piece of cloth usually wrapped around the body or wrapped from the waist down :: apron > panapi, tapis * tapik ------UM: tumapik --------: to chuck ------IN: tapikin --------: to tap :: light tap * tapil :: short digging stick ++ flat-nosed ++ with a flat forehead * tapilok ------MA: matapilok --------: to sprain the ankle

* taping :: animal pest :: facial dirt * tapiserya :: tapistry * tapiyoka :: tapioca * tapon 1 ------UM: tumapon,, tumatapon, tatapon -----MAG: magtapon, nagtapon, nagtatapon, magtatapon -------I: itapon, itinapon, itinatapon, itatapon --------: to spill, to throw away, to cart aside something --Pas: ipagtapon --------: to deport, to exile, to banish :: waste material, exile :: (tapunan) garbage dump T1) Itinapon niya ang lumang tinapay. E1) He threw away the stale bread. * tapon 2 :: cork, plug, stopper > panapon * tapong :: inclusion of a nonfamily member in the preparation or cooking of food > katapong * tapos -----MAG: magtapos, nagtapos, nagtatapos, magtatapos --------: to graduate ------IN: tapusin, tinapos, tinatapos, tatapusin ------MA: matapos, natapos, natatapos, matatapos --------: to finish ------AN: tapusan, tinapusan, tinatapusan, tatapusan --------: to finish off, to pay last installment of a bill -MAKA: makatapos --------: to achieve :: ending, conclusion > katapusan {das Ende} :: (pagtapos) completion :: (pagtatapos) graduation, accomplishment :: (pagkakatapos) termination ++ finished ++ (matapos) after > pagkatapos, makatapos

++ (pantapos) ultimate ??? katatapos * tapsak :: facet [gem] * tapsi :: a dish [tapa + sinangag] * tapsigaw :: a dish [tapa + sinangag + lugaw] * tapsilog :: a dish [tapa + sinangag + itlog] * tapyas ------UM: tumapyas,, tumatapyas, tatapyas --------: to bevel :: facet [as on a cut gem] resulting from chipping or shaping ++ (matapyas) chipped, trimmed * tapyok ------MA: matapyok --------: to trip, to twist one's ankle * tara 1 :: confused state * tara 2 ++ (tara na) come on, let's go * tarabilya :: fastener, catch * tarak -------I: itarak, itinarak, itinatarak, itatarak ------AN: tarakan, tinarakan, tinatarakan, tatarakan --------: to stab :: knife, dagger > panarak, balisong, punyal {der Dolch} ++ (nakatarak) plunged in [dagger] * tarakan :: dwarf coconut tree * tarang :: stamping of feet [in pain or anger] * tarangka :: bar or closing-peg across a door or window > trangka

:: (panarangka) something used as a door latch * taranta ------UM: tumaranta,, tumataranta, tataranta --------: to disconcert ------MA: mataranta --------: to be confused, to be puzzled ------IN: tarantahin, tinaranta, tinataranta, tatarantahin --------: to confuse, to baffle, to bewilder :: (pagkataranta) bewilderment ++ (tarantado) shameless * tarapal :: tarpaulin * taras :: frankness in speech, boldness * tarat :: a bird * taratitat :: female pimp * taraumpalit :: a plant * taray ++ bratty, sulky, pouting * tarheta :: calling or visiting card * tari :: gaff, blade attached to a fighting cock * tarik ++ steep > matarik * tariktik :: woodpecker * tarima :: low bench, low platform * taring ++ elegant * taripa :: tariff, charge * tariya

:: number of games to be played before a winner is declared * tarka :: confused state, annoyance ++ (tarkado) confused * tarlak :: species of cane * taro :: mug, jar * tarok ------UM: tumarok --------: to fathom * tarol :: sounding gauge :: gauze inserted in a wound * tarong :: comprehension :: (katarungan) justice, equity ++ understood * taros ++ wild, uncontrolled, reckless * tartanilya :: a carriage * tarugo :: peg for fastening a door or window * tarok ------IN: tarukin --------: to understand thoroughly, to fathom * tarundon :: pathway between rice paddies * tasa 1 -----MAG: magtasa, nagtasa, nagtatasa, magtatasa --------: to diet, to limit expenses, to assess ------UM: tumasa,, tumatasa, tatasa --------: to estimate, to appraise :: (taga-tasa) assessor ++ (tasado) limited, controlled, on a diet * tasa 2 ------AN: tasahan --------: to sharpen a pencil

* tasa 3 :: cup {die Tasse} :: (santasa) one cupful * tasak :: stabbing * tasik :: brine, salt-water * tasok :: sliver, peg * tason :: bowl, bowlful, large cup * tastas ------UM: tumastas,, tumatastas, tatastas -----MAG: magtastas, nagtastas, nagtatastas, magtatastas ------IN: tastasin, tinastas, tinatastas, tatastasin --------: to rip what has been sewn :: rip, run in a stocking :: (panastas) something used to take away stitching ++ unstitched, ripped * tata :: sign or symbol carved with a knife * tatag -----MAG: magtatag, nagtatag, nagtatatag, magtatatag -------I: itatag, itinatag, itinatatag, itatatag --------: to found, to establish, to organize :: establishment, stability > katatagan, pagtatatag :: (pagkamatatag) solidarity ++ (matatag) immovable, uncompromising * tatak -----MAG: magtatak, nagtatak, nagtatatak, magtatatak --------: to imprint ------AN: tatakan, tinatakan, tinatatakan, tatatakan --------: to seal, to stamp, to mark :: imprint, stamp, seal, mark, trademark {die Marke} :: (panatak) something used for sealing :: (pantatak) stamp

* tatal :: wood shavings, splinters * tatampal :: a fish * tatas :: (katatasan) fluency ++ (matatas) fluent and clear [speech] * tataw :: doll, mannequin :: hazy understanding, slight vision of something * tatlo ------IN: tatluhin, tinatlo, tinatatlo, tatatluhin --------: to triple, to divide into three parts :: (tatluhan) trio :: (pagkatatlo) trinity :: (kamakatlo) three days ago :: (tatlong-hari) Feast of Epiphany ++ three > tres {drei} ++ (saikatlo) one third ++ (ikatlo) third > katlo, pangatlo ++ (tatlumpu) thirty > treinta {dreissig} ++ (tatlongdaan) 300 > tres siyentos ++ (makatatlo) three times > makaitlo ++ (tatluhang-buwan) quarterly ++ (tigatlo) three for each * tatsa :: opposition, fault-finding, contradiction * tatsing :: coin tossing game * tatso :: metal casserole dish * tatwa -------I: itatwa, itinatwa, itinatatwa, itatatwa --------: to deny, to disclaim * tatu :: tattoo > tato * tatyaw :: breeding cock * tawa ------UM: tumawa,, tumatawa, tatawa -----MAG: magtawa, nagtawa, nagtatawa, magtatawa

------AN: tawanan, tinawanan, tinatawanan, tatawanan --------: to laugh :: laugh, laughter :: (mapagpatawa) comedian :: (katatawanan) joke, humor ++ (patawa) funny ++ (katawatawa) laughable * tawad ------UM: tumawad,, tumatawad, tatawad -------I: itawad, itinawad, itinatawad, itatawad ------IN: tawarin, tinawad, tinatawad, tatawarin ------AN: tawaran, tinawaran, tinatawaran, tatawaran --------: to bargain, to ask for a discount :: discount, reduction in price :: (pagtawad) bidding :: (mananawad) bidder :: (pananawad) haggling :: (kapatawaran) absolution, forgiveness ++ (walang tawad) fixed price [no discount, no bargain] * tawag ------UM: tumawag,, tumatawag, tatawag -----MAG: magtawag, nagtawag, nagtatawag, magtatawag ------MA: matawag, natawag, natatawag, matatawag ------IN: tawagin, tinawag, tinatawag, tatawagin ------AN: tawagan, tinawagan, tinatawagan, tatawagan --------: to call :: call :: (katawagan) nomenclature, terminology :: (panawagan) call for help {der Hilferuf} * tawak :: quack doctor with magic saliva * tawas :: alum * tawatawa :: an orchid * taway :: range :: swing of the arm * tawid

------UM: tumawid,, tumatawid, tatawid -----MAG: magtawid, nagtawid, nagtatawid, magtatawid -------I: itawid, itinawid, itinatawid, itatawid ------IN: tawirin, tinawid, tinatawid, tatawirin --------: to cross [street, river] :: crossing, the act of crossing or going across [street, river, stretch of country] :: (itatawid) ferry :: (panawid) something used carry across * tawig :: protruding length of something extending horizontally * tawil :: pendant, something hanging loosely * tawilis :: a fish * tawilwil ++ extended too long horizontally * tawisk ++ awry, unbalanced. * tawpe :: bean skin edible wrapping * tawsi :: beans preserved in soy sauce * tawtaw :: jerking a fishing rod :: guess :: touching or inserting just the tip * taya 1 ------UM: tumaya,, tumataya, tataya --------: to stake -----MAG: magtaya, nagtaya, nagtataya, magtataya -------I: itaya, itinaya, itinataya, itataya --------: to wager, to bet :: bet :: (panaya) money intended for betting :: (pananaya) betting :: (panayaan) Casino * taya 2 ------IN: tayahin --------: to calculate, to figure out :: estimate, calculation

* tayabak :: jade vine * tayabutab :: damp, soggy soil * tayakad :: stilt :: portable nipa shed * tayamutan :: garbage, rubbish :: scrapings, shavings * tayangkad ++ (matayangkad) long-legged * tayangtang ++ overheated, too dry * tayo 1 ------UM: tumayo,, tumatayo, tatayo -----MAG: magtayo, nagtayo, nagtatayo, magtatayo -------I: itayo, itinayo, itinatayo, itatayo ------AN: tayuan, tinayuan, tinatayuan, tatayuan ---MAGPA: magpatayo --------: to stand, to construct, to build, to let stand :: (katayuan) location, site, state, rank :: (pagtatayo) construction :: (kinatatayuan) position ++ standing > patayo T1) Ang bata ay nagbasa nang patayo. E1) The child read standing. * tayo 2 ++ we [inclusive the person spoken to] ++ (tena) Let's go! [tayo na] T1) Tena, huli na tayo. E1) Let's go, we are late. * tayod :: square piece of cloth used for wrapping grains * tayog :: loftiness, boastfulness ++ (matayog) high [altitude or elevation] * tayom :: indigo plant

* tayon :: pendulum swinging * tayong :: temporary suspension of work * taytay :: bamboo bridge * tayubak :: a bird * tayubay ++ smoked [meat, fish] * tayukod :: forked pole ++ standing with the body bent forward * tayungkod :: improvised walking stick * tayuntong :: ridge of a roof :: crest of a wave * tayutay :: figure of speech * tayuto ++ rotten, decayed * taywanak :: thornless bamboo * teatro :: theater * tehero :: tile maker :: (tehuwelo) small tile * tekas :: swindler :: (manenekas) cheat, thief, pickpocket * tekla :: teak tree * teklado :: keyboard * tekniko

:: technician ++ technical * teknolohiya :: technology * tela :: cloth, clothing material, fabric * telebisyon :: television, television set * telegrama :: telegram, cable * telembang :: toll of a bell * telepono ------UM: tumelepono,, tumetelepono, tetelepono --------: to phone :: telephone * teleskopyo :: telescope * telon :: curtain [in a play] * tema :: theme * temahan :: slight mutual resentment * temperatura :: temperature * templo :: temple * tena ++ let's go, come on [tayo + na] * teneduria :: bookkeeping * tenga :: ear > tainga, taynga :: (pananainga) act of listening, growth of hangnails * tengang-daga

:: dried black mushroom * tensyon :: tension, stress * tentakulo :: tentacle * tentasyon :: temptation * tenyente :: lieutenant > tininte, tinyente * teologo :: theologian :: (teolohiya) theology * teoria :: theory, hypothesis * terasa :: terrace * terenal ++ mundane, earthly * terible ++ terrible * teritoryo :: territory * terko ++ stubborn * termino :: term, condition of a contract * termometro :: thermometer * termos :: thermos bottle * terno :: woman's native costume * tersero ++ third * tersiyopelo :: velvet

* tesis :: thesis * tesoro :: treasure :: (tesorero) treasurer * testador :: testator [of a will] * testamento :: will, testament * testigo :: witness * testiltulo :: testicle, testes * testimonyo :: testimony * testo :: text * tetano :: tetanus * tetilya :: nipple of a bottle * tiangge :: market, sale, bargain > tiyangge * tiba ------UM: tumiba --------: to cut down a banana tree or bunch, to gain in a business deal ++ full of anything * tibadbad :: false alarm, wrong news * tibag ------MA: matibag --------: to break up, to disintegrate, to crumble :: landslide, demolition, excavation :: native stage play based on the search for the cross * tibak :: foot disease

* tibalaw :: a herb * tibalbal ++ chubby, flabby * tibalsik :: sputtering of hot embers * tibalyaw :: verified news * tibatib :: pockmarks :: dirt on the skin * tibaw :: feast in memory of a dead relative * tibay ---MAGPA: magpatibay --------: to strengthen, to approve, to confirm --PAG-AN: pagtibayan --------: to enforce :: vitality, lasting quality :: (katibayan) certificate, proof :: (pampatibay) strengthening :: (pagkamatibay) durability ++ (matibay) durable, sturdy, lasting * tibi :: constipation * tibo ------MA: matibo, natibo, natitibo, matitibo --------: to be punctured by glass splinter :: splinter of glass :: pointed organ in fish or insects which pricks * tibok ------UM: tumibok,, tumitibok, titibok --------: to pulsate, to beat :: pulse, beat of the heart > pagtibok * tibong :: trap, snare ++ steep * tibor :: large China jar * tibtib :: sugarcane cuttings

* tibubos ++ true, genuine * tibuhos :: full length [bamboo, cane] * tibulos :: becoming involved unwittingly * tibusok :: perpendicular dive :: sinking to the bottom * tigab :: weak gasping for breath * tig ++ each {jeder} * tigad :: bamboo basked used for chickens * tigagal :: restlessness, uneasiness * tigang ++ extremely dry [soil] * tigas ---MAGPA: magpatigas --------: to harden :: (katigasan) inflexibility, toughness ++ (matigas) hard, tough, tenacious ++ (tigasin) strong ++ (mapapatigas) tempering * tigbi :: a shrub * tigbin :: species of crocodile * tigbuhol :: word puzzle * tigda ++ tiptoe * tigdas :: measles * tighaw ------UM: tumighaw --------: to mitigate

++ not intense, alleviated * tighim :: gentle cough * tighoy :: lessening in strength, mitigation * tigi :: testing the temperature of a liquid :: an anchovy * tigib ++ filled, overburdened, overloaded * tigil ------UM: tumigil,, tumitigil, titigil -----MAG: magtigil, nagtigil, nagtitigil, magtitigil -------I: itigil, itinigil, itinitigil, ititigil --------: to stop, to discontinue, to suspend ??? matigil :: stop, pause :: (tigilan) haunt [frequently visited place] :: (pagtigil) cessation, respite :: (pagkatigil) suspension {die Suspendierung} :: (pagpapatigil) stoppage :: (tigil-putukan) ceasefire {der Waffenstillstand} ++ sleepy, not active ++ (walang-tigil) without stopping T1) Tumitigil ba rito ang bus? E1) Does the bus stop here? * tigim ++ dehydrated * tiging ++ dry, barren * tigis :: pouring liquids :: (tigisan) drip pan ++ emptied to the last drop * tigiti :: a fish * tigkal :: lump, clod * tigmak

------MA: matigmak, natigmak, natitigmak, matitigmak --------: to saturate ++ soaked, drenched, thoroughly immersed * tigmik ++ saturated * tignis ++ melted [butter, fat] * tigok :: swallowing sound * tigpas :: cutting off in one slash * tigpaw :: nightmare :: dipper-shaped crab net * tigpo :: target * tigpos ------UM: tumigpos --------: to taste broth * tigre :: tiger * tigsal :: barbed fish spear * tigso :: barracuda * tigtig ++ (matigtig) jerky * tihaya ------UM: tumihaya,, tumitihaya, titihaya -----MAG: magtihaya, nagtihaya, nagtitihaya, magtitihaya -------I: itihaya, itinihaya, itinitihaya, ititihaya --------: to lie on one's back * tiheras :: folding cot * tiho :: bar of gold * tiig

:: a fish * tiim ++ clenched in the jaws ++ steamed, soaked * tiin :: pressing down on something in order to get up {das Aufstuetzen} * tiis -----MAG: magtiis, nagtiis, nagtitiis, magtitiis ------IN: tiisin, tiniis, tinitiis, titiisin --Pas: pagtiisan --------: to bear, to endure, to suffer :: (pagtitiis) endurance ++ (matiis) to be able to endure ++ (matitiis) endurable ++ (mapagtiis) long-suffering ++ (mapagtiisan) tolerable * tika -----MAG: magtika --------: to determine, to resolve :: a bird :: intention, determination :: slight limp * tikab :: gasping for breath [dying person] > tikam * tikal :: tiredness of the feet * tikan :: species of mussel * tikang :: loss of enthusiasm :: slight limp * tikap :: sudden gasp :: glimmer of a weak light * tikas :: species of tuber * tikatik ++ light but continuous [rain] * tikbalang :: mythological creature

* tikha :: subject, theme * tikhim :: hem :: gentle cough [to attract attention] * tikho :: resounding cough [tuberculosis] * tikim ------UM: tumikim,, tumitikim, titikim ------AN: tikman, tinikman, tinitikman, titikman $ --------: to taste, to sample food ---MA-AN: matikman --------: to experience :: taste :: experimenting * tikin :: pole * tikis ------IN: tikisin, tinikis, tinitikis, titikisin --------: to do intentionally against someone ++ on purpose, intentionally * tikitiki :: rice bran extract * tikiw :: a herb * tiklap :: flake ++ detached, disjoined * tikling :: a bird :: (tinikling) a dance * tiklis :: deep, wide-mouthed basket * tiklop ------UM: tumiklop,, tumitiklop, titiklop -----MAG: magtiklop, nagtiklop, nagtitiklop, magtitiklop ------IN: tiklupin, tiniklop, tinitiklop, titiklupin --------: to fold :: fold :: (paniklop) folder ++ (nakalupi) folded

* tikma :: agreement, conspiracy > tikmaan * tikod ------UM: tumikod --------: to limp :: limp * tikom ++ closed, shut * tikong :: puffer, globefish * tikoy :: fried cake * tiktak :: ticking * tiktik ---MA-NG: maniktik, naniktik, naniniktik, maniniktik --------: to spy, to detect :: spy * tiktiko :: male quail * tiktilaok ------UM: tumiktilaok,, tumitiktilaok, titiktilaok :: cry of a rooster T1) Tumiktilaok ang tandang. E1) The rooster crows. * tikwad ++ slightly tilted * tikwas -------I: itikwas, itinikwas, itinitikwas, ititikwas --------: to tilt, to raise with a lever * tikwis ++ tilted * tila ++ ended, ceased ++ it seems * tilabsik :: splash of hot liquid :: stain made by a spattering of mud

* tilad ------IN: tilarin :: to chop, split :: small pieces or bits [from cutting or chopping] * tilagos :: pierced through * tilagpak :: loud crashing sound * tilalay :: distant call :: exposing the defects of another * tilamsik ------UM: tumilamsik,, tumitilamsik, titilamsik --------: to splash, to spatter :: splash [of water], spark [of fire, especially form a forge] * tilandang :: scattering in small pieces * tilandog :: spurt of water * tilandoy :: upward spurt * tilao :: uvula * tilaok :: crowing of rooster * tilapiya :: a fish > tilapya, tilapia * tilapon ------AN: tilapunan --------: to hit by throwing :: throw * tilaris :: jet of water * tilarok :: spurt * tilas :: cocoon

* tilasok :: diarrhea * tilay :: slight burn, scald * tildi :: tilde * tilding :: a bird * tilhak :: hiccup, choking sound * tili ------UM: tumili,, tumitili, titili --------: to screech ---MA-AN: matilihan --------: to be flabbergasted :: sudden shrill cry [fright, pain] * tililing :: continuous ringing of a bell * tilin :: clitoris * tilis :: lye * tilos :: sharp point * tiltil :: nibbling * tilyadora :: threshing machine * timak :: lowland with a humid climate * timang ++ simple, somewhat dense * timawa :: freeman, emancipated slave * timayok :: chewed cud * timba :: pail, bucket > balde, panimba

* timbabalak :: species of small lizard * timbang ------UM: tumimbang,, tumitimbang, titimbang -----MAG: magtimbang, nagtimbang, nagtitimbang, magtitimbang ---MA-NG: manimbang ------IN: timbangin, tinimbang, tinitimbang, titimbangin --------: to weigh, to balance :: weight :: (timbangan) weighing scales > panimbang ++ balanced, symmetrical > magkatimbang, katimbang ++ (matimbang) heavy * timbanin :: low stool * timbaw :: something extra added * timbog :: splashing while swimming :: dying with indigo * timbok :: hollow canes immersed in rice deposits as outlets of heat :: height of a mound * timbol ++ floating * timbon :: pile [dirt, garbage] * timbre :: seal, stamp :: doorbell * timbulan :: float, lifesaver * timbuwang ++ fallen on one's back * timig :: humidity * timik :: silence

++ (matimtiman) constant, faithful * timlo :: a dish * timo ------AN: timuan --------: to pierce, to penetrate * timog ++ south ++ (timog-kanluran) south-west ++ (timog-silangan) south-east * timon :: rudder, helm, steering wheel {das Steuer} :: (timonel) helmsman {der Steuermann} * timpalak :: contest, competition * timpang ++ bow-legged * timpi -----MAG: magtimpi, nagtimpi, nagtitimpi, magtitimpi ------IN: timpiin, tinimpi, tinitimpi, titimpiin --------: to control one's self :: moderation, temperance, control of one's emotion :: (katimpian) soberness :: (pagtitimpi) sobriety ++ (matimpi) sober-minded, calm * timpla -----MAG: magtimpla, nagtimpla, nagtitimpla, magtitimpla --------: to mix, to concoct, to prepare food by mixing :: blend, seasoning, mixture :: (pagtimpla) mixing, preparing drinks ++ (timplado) moderate, tempered, mixed * timpuho ++ squatting * timsim :: wick of an oil lamp * timtim :: tasting without swallowing * timtiman * timuro :: unit of length * timyas ++ (matimyas) genuine, pure [love] * tina :: dye, indigo * tinag 1 ------UM: tuminag,, tumitinag, titinag ------IN: tinagin, tininag, tinitinag, titinagin --------: to illuminate, to brighten up, to understand, to enlighten :: shine, illumination ++ bright, shiny T1) Tuminag ang kanyang mukha sa liwanag ng araw. E1) Her face was illuminated by the sun's light. T2) Patinagin natin ang bahay na madilim. E2) Let us brighten up the dim house. * tinag 2 ------MA: matinag --------: to be able to be moved :: move ++ (di-matinag) immovable, motionless * tinapa :: smoked fish * tinasa :: tongs, pincers * tinaw :: clean liquid * tinayubay ++ smoked [meat, fish] * tinda -----MAG: magtinda, nagtinda, nagtitinda, magtitinda -------I: itinda, itininda, itinitinda, ititinda --------: to sell :: goods for sale > paninda :: (tindahan) store :: (tindera) storekeeper, shop-owner > magtitinda, tindero :: (pagtitinda) salesmanship ++ (paninda) for sale

* tindag :: skewered meat :: (tindagan) skewer * tindalo :: a tree * tindayag :: whale * tindi ---MAGPA: magpatindi --------: to intensify :: ponderousness, intensity, gravity, heaviness > katindihan :: (panindi) paperweight, something used to press down objects :: (pagtindi) intensification > pagkamatindi ++ (matindi) grave, intense, ponderous, heavy * tindig ------UM: tumindig,, tumitindig, titindig -----MAG: magtindig, nagtindig, nagtitindig, magtitindig -------I: itindig, itinindig, itinitindig, ititindig ---MA-NG: manindig --------: to put in an upright position, to stand up :: posture, bearing :: (talindig) bristling [hair] * tinga :: foreign matter between the teeth * tingadngad ++ with one end higher than the other * tingala ------UM: tumingala,, tumitingala, titingala --------: to look up -------I: itingala, itiningala, itinitingala, ititingala --------: to turn upward, to raise upward ++ with face looking upward > patingala * tingaro :: erection of the penis ++ erect * tingay ++ (matingay) neglected, lost sight of

* tingga :: lead, tin * tinggal :: store, storage ++ stored up * tinghad ++ with a strained neck from stretching * tinghaw ++ exposed to view, visible * tinghoy :: wick oil lamp * tingi ------AN: tingian, tiningian, tinitingian, titingian --------: to retail :: that which is selling or sold at retail :: (tagapagtingi) retailer :: (pagtingi) retailing * tingin ------UM: tumingin,, tumitingin, titingin ---MAGPA: magpatingin, nagpatingin, nagpapatingin, magpapatingin ------AN: tingnan, tiningnan, tinitingnan, titingnan $ --------: to look at, to view, to examine [medical] ---MA-AN: matingnan --------: to happen to see :: look, view, sight ++ (tangko) Let me see! [tingnan ko] T1) Tingnan mo ang mga punong-kahoy. E1) Look at the trees. T2) Tingnan ko nga. E2) Let me see. T3) Tangko nga, ngayon ko lang nakita iyan. E3) Let me see, I haven't seen that yet. * tingka :: crop of fowls * tingkab ++ forced open [locks] * tingkad :: brightness of color :: intensity of heat ++ (matingkad) bright [colored] * tingkal

:: clod, lump of earth * tingkala :: understanding * tingkayad ------UM: tumingkayad --------: to squat * tingsim :: lampwick * tingting :: stickbroom, ribs of palm * tinidor :: fork * tinig :: voice :: (katinig) consonant :: (palatinigan) phonetics :: (talatinigan) pronouncing dictionary * tinik ------AN: tinikan, tininikan, tinitinikan, titinikan --------: to dethorn, to debone :: thorn :: fishbone ++ (matinik) thorny * tining :: dregs, sediment ++ (matining) tranquil, peaceful * tinip ++ having little to say * tinis ++ (matinis) shrill, piercing [voice] * tinkayad ------UM: tuminkayad --------: to squat * tinloy :: a grass * tino :: (katinuan) sanity, sense, seriousness ++ (matino) sane, full of common sense, sensible * tinola

:: a dish * tinta :: ink :: (tintero) inkwell > tinteruhan * tinte :: tint * tinton -------I: itinton, itininton, itinitinton, ititinton --------: to guide at the start * tintinpiye :: buffet, light meal * tinto :: red wine > tintodulse * tintura :: tincture * tipa ------UM: tumipa --------: to press the keys [piano, typewriter] :: (tipaan) keyboard > tipahan * tipak ------UM: tumipak,, tumitipak, titipak -----MAG: magtipak, nagtipak, nagtitipak, magtitipak ------IN: tipakin, tinipak, tinitipak, titipakin --------: to chop off a piece or portion of matter, to hit, to win a fortune :: piece, lump, chunk, chip > tipakan :: (pagtipak) chopping * tipaklong :: a grasshopper * tipan 1 -MAKIPAG: makipagtipan --------: to date :: (katipan) betrothed :: (tipanan) meeting * tipan 2 :: testament T1) Ang librong Genesis ay matatagpuan sa Lumang Tipan. E1) The book of Genesis can be found in the Old Testament. * tipas

++ cut off in one stroke * tipas :: escape, avoidance * tipi ++ compressed, pressed, solid * tipid -----MAG: magtipid, nagtipid, nagtitipid, magtitipid ------IN: tipirin, tinipid, tinitipid, titipirin --------: to use economically, to be thrifty :: thrift > katipiran :: (pagtitipid) economy, saving ++ (matipid) economical, thrifty, frugal * tipik :: small particle * tipil ------IN: tipilin --------: to shorten, to mold into particles :: particle * tiping ------IN: tipingin --------: to taste without swallowing * tiplag :: nervous jerk of the body * tiplas :: escape * tiple :: treble, soprano voice * tipo :: type, kind, style :: dent, notch ++ notched, missing a tooth * tipol :: a bird * tipon -----MAG: magtipon, nagtipon, nagtitipon, magtitipon ------IN: tipunin, tinipon, tinitipon, titipunin --------: to collect, to gather together, to store away --Pas: pagtipun-tipunin --------: to bring together, to assemble

:: collection :: (tipunan) place of assembly :: (katipunan) assembly, federation, association :: (pagtipun-tipon) rally :: (pagtitipon) assemblage, roundup :: (pagtitipun-tipon) congregation ++ (mangagtipun-tipon) to congregate * tiptip :: flake, chip * tipuno ++ (matipuno) robust * tipus :: typhus * tipyas ------AN: tipyasan --------: to make a slanting cut * tira ------UM: tumira,, tumitira, titira -----MAG: magtira, nagtira, nagtitira, magtitira ---MA-NG: manira, nanira, naninira, maninira -------I: itira, itinira, itinitira, ititira ------AN: tirahan, tinirahan, tinitirahan, titirahan ------AN: tirhan, tinirhan, tinitirhan, titirhan $ --Pas: manirahan --------: to reside, to dwell, to set aside [food] ------IN: tirahin, tinira, tinitira, titirahin --------: to strike ---PA-IN: panirahanin, pinanirahan, pinaninirahan, paninirahanin --------: to relocate people to a new housing site :: leftover, remainder :: (tirahan) home, house > panirahan :: (pagtira) residence, occupation :: (tinitirahan) residence :: (maninirahan) residing :: (pagkamatira) endurance ++ (matira) able to endure ++ (nakatira) staying at, residing in ++ (matitirahan) habitable > matitirhan T1) Saan nakatira si Paul? E1) Where does Paul live? * tirabuson :: corkscrew > tribuson * tirador

:: y-slingshot * tirania :: tyranny :: (tirano) tyrant :: (tiraniko) tyrannical * tirante :: suspenders, reins, bra strap * tirik ------UM: tumirik,, tumitirik, titirik -----MAG: magtirik, nagtirik, nagtitirik, magtitirik -------I: itirik, itinirik, itinitirik, ititirik --------: to look straight upward [delirium], to set upright [candles] :: (tirikan ng kandila) candlestand * tirintas :: braid, pigtail > trintas * tiris :: act of crushing [lice] between thumbnails * tirya :: attack, vengeance * tisa :: roof tile :: chalk * tisay :: fair skinned lady :: (tisoy) fair skinned man * tisis :: tuberculosis * tisod ------MA: matisod --------: to trip, to stumble * tistis -----MAG: magtistis --------: to trim wood into long strips, to remove fibers :: surgical operation * titatita :: go-between, procurer of a prostitute * titi :: penis > uten, utin * titig ------UM: tumitig,, tumititig, tititig ------AN: titigan --------: to stare * titigil :: parking * titik -------I: ititik, itinitik, itinititik, itititik --------: to write down :: letter of alphabet, writing, handwriting, penmanship :: (palatitikan) spelling, orthography :: (pagkakatitik) lettering * titis -----MAG: magtitis --------: to flow continuously :: tobacco ash :: (titisan) ash tray * tititig :: stare * titulo :: title, degree [academic], title for land ownership ++ (titulado) titled, with a degree * tiwa :: intestinal worm * tiwal :: hookworm * tiwakal ---MAGPA: magpatiwakal --------: to commit suicide :: suicide * tiwala -----MAG: magtiwala, nagtiwala, nagtitiwala, magtitiwala -------I: itiwala --Pas: paniwalaan --Pas: ipagkatiwala ??? pinaniniwalaan ??? -MAGPAKA: magpakatiwala --------: to have trust or confidence in someone ---MA-NG: maniwala, naniwala, naniniwala, maniniwala

--------: to believe ---PA-IN: paniwalain, pinaniwala, pinaniniwala, paniniwalain --------: to make someone believe, to convince ---MAGKA: magkatiwala, nagkatiwala, nagkakatiwala, magkakatiwala --------: to intrust :: trust, faith, hope :: (katiwala) manager, foreman :: (paniwala) belief > paniniwala :: (pagtitiwala) trust, faith, reliance :: (tiwala sa sarili) self-confidence :: (pagkakatiwala) consignment ++ (mapagtiwala) trusting ++ (mapatitiwalaan) trustworthy ++ (mapaniniwalaan) trustworthy, reliable ++ (mapagkakatiwalaan) confidential * tiwalag ------UM: tumiwalag,, tumitiwalag, titiwalag -----MAG: magtiwalag, nagtiwalag, nagtitiwalag, magtitiwalag -------I: itiwalag, itiniwalag, itinitiwalag, ititiwalag --------: to separate, to resign from, to dismiss, to expel, to remove from ++ (matiwalag) to be dismissed * tiwali ------IN: tiwaliin --------: to do the opposite :: (katiwalian) irregularity ++ incorrect, inverted, abnormal, absurd * tiwalwal ++ neglected, abandoned * tiwangwang ++ (nakatiwangwang) widely open, totally exposed [to wind and sun] * tiwarik ------UM: tumiwarik,, tumitiwarik, titiwarik --------: to somersault -----MAG: magtiwarik, nagtiwarik, nagtitiwarik, magtitiwarik --------: to invert ++ upside down, head down, feet up > patiwarik * tiwas --MAG-AN: magtiwasan --------: to seesaw ++ not level, tilted

* tiwasay :: (katiwasayan) ease ++ (matiwasay) quiet, calm * tiya :: aunt > tita, nana * tiyab :: notch cut in posts to help climb * tiyad ------UM: tumiyad --------: to tiptoe * tiyaga :: patience, perseverance :: (pagtitiyaga) forbearance ++ (matiyaga) constant, patient, persevering * tiyak ------UM: tumiyak,, tumitiyak, titiyak ------MA: matiyak ------IN: tiyakin, tiniyak, tinitiyak, titiyakin --------: to ensure :: (katiyakan) certainty > pagtiyak :: (paniniyak) accusing, assuring ++ specific, direct, to the point ++ (tiyakan) definitely, specifically * tiyakad :: bamboo stilts * tiyan ------IN: tiyanin, tiniyan, tinitiyan, titiyanin --------: to have a stomach ache :: stomach, belly > sikmura * tiyani :: tweezer * tiyap -----MAG: magtiyap --------: to agree ------IN: tiyapin --------: to arrange an appointment with :: (tiyapan) appointment, agreement :: (katiyap) accomplice, person meeting another * tiyaw :: mocking, scoffing * tiyempo

---MAGKA: magkatiyempo, nagkatiyempo, nagkakatiyempo, magkakatiyempo --------: to have the chance to do ------AN: tiyempuhan, tiniyempuhan, tinitiyempuhan, titiyempuhan --------: to take the time to do ---MA-AN: matiyempuhan, natiyempuhan, natitiyempuhan, matitiyempuhan --------: to be caught in the act :: timing, cadence, rhythm [music] * tiyope :: cowardly cock in cockfighting * tiyorya :: theory * tiyuka :: stick used for threshing grains * todas ------IN: todasin --------: to consume everything ++ finished, completely consumed, broken * todo ------IN: todohin, tinodo, tinotodo, totodohin --------: to include all, do to the fullest :: (pagtodo) full exertion of strength, betting all one's money in one game :: (Todos Los Santos) All Saint's Day ++ all > todos * toga :: academic gown, judicial robe, cap and gown [for graduation] * toge :: bean sprout, mongo shoot > tawgi * toka -------I: itoka, itinoka, itinotoka, itotoka --------: to assign :: turn to do * tokador :: ladies' dressing table with mirror * tokayo :: namesake, person having the same first name as one's self > kasangay, sangay, tukayo * toke

:: touch, artistic touch * tokoy :: goldsmith's working table * tokwa :: tofu, pressed soybean curd * tolda :: canvas [cloth], tent * tolik ++ multicolored * toma :: drinking session :: (tomador) alcoholic * tomo :: volume * tonelada :: ton :: (tonelahe) tonnage * tong :: bribe, collection of money * tono :: tone * tonto ++ silly, stupid * topasyo :: topaz * topograpiya :: topography * toro :: bull :: (torero) bullfighter :: (torete) young bull ++ (torete) crazy * tornabiyahe :: return trip * tornasol :: litmus paper * torneo :: tournament

* tornilyo :: screw > turnilyo * torno :: windlass, lathe * torpe ++ dull, stupid * torre :: steeple, tower > tore * torta :: omelet > tortilya * tosi :: bacon and fried rice * tosperina :: whooping cough > tuspirina * toto :: close friend > katoto * totoo MAGKA: magkatotoo, nagkatotoo, nagkakatotoo, magkakatotoo --------: to materialize ---PA-AN: patotohanan --------: to prove, to confirm :: (patotoo) confirmation, manifestation, testimony :: (katotohanan) truth :: (pagkamakatotohanan) realism ++ true, real, genuine, quite, very ++ (totohanin) to be sincere T1) Totohanin mo ang pangako. E1) Be sincere with your promise. * totoy :: appellation for a small boy * totso :: a dish * toyo :: soy sauce * trabaho -----MAG: magtrabaho, nagtrabaho, nagtatrabaho, magtatrabaho ------IN: trabahuin, trinabaho, tinatrabaho, tatrabahuin

--------: to work --Pas: pagtrabahuhin --------: to employ :: work, job, occupation :: (trabahador) worker ++ (matrabaho) laborious * trabisanyo :: crossbar, tie * trabyesa :: crosstine :: sleeper in a railway track * tradisyon :: tradition ++ (tradisyunal) traditional * trahe :: suit of clothes * trahedya :: tragedy * traidor :: traitor * traktilyo :: a fish * trambia :: streetcar * tramo :: section of a bridge or railroadtrack * tranga :: crossbar * trangkaso :: grippe, influenza > impluensa, trankaso * transmisyon :: transmission * transpormador :: transformer * transportasyon :: transportation * trapik :: traffic > trapico

* trapikante :: trafficker, trader * trapitse :: sugar mill * trapo :: cleaning rag, rag * trato ------IN: tratuhin --------: to treat :: agreement, contract * tratado :: treaty * trianggulo ++ triangular * trementina :: turpentine * tribu :: tribe * tribuna :: tribunal, board of judges :: (tribunal) court of justice * trigo :: wheat * trinangkahan ++ bolted * trinidad :: trinity * trinsera :: trench > trintsera * trintas :: braid, pigtail * tripa :: tripe :: (tripilya) tripe dish * triplikado ++ triplicate * tripulante :: crew

* trompeta :: trumpet > trumpeta * trono :: throne * tropa :: troop * tropeo :: trophy * tropiko ++ tropic * trosilyo :: a fish > tursilyo * troso :: log :: (magtotroso) lumberjack * trote :: trot, gallop * tsa :: tea > tsaa :: (tsarera) teapot T1) Ibig pa namin ang tsa. E1) We would like more tea. * tsabita :: a fish * tsambwa :: gold shavings * tsampby :: a berry * tsampaka :: a shrub * tsampurado :: chocolate-flavored porridge * tsapa :: badge * tsarol :: patent leather * tsasko

:: failure, disappointment * tsata :: bedpan ++ flat > tsato * tseke :: bank check * tselista :: cellist * tsikiting ++ tiny * tsiko :: boy :: (tsika) girl :: (tsikito) young child * tsimay :: female servant :: (tsimoy) male servant, houseboy * Tsina :: China :: Chinese > Tsino * tsinelas :: slippers > sinelas * tsismis -----MAG: magtsismis, nagtsismis, nagtitsismis, magtitsismis --------: to backbite :: gossip > daldal ++ (tsismoso) gossipy > dalahira, satsat, daldalera, tsismosa, landi * tsisaro :: pea :: (tsitsaron-bulaklak) crunchy fried intestines * tsitsirika :: tropical periwinkle * tsoke -----MAG: magtsoke, nagtsoke, nagtotsoke, magtotsoke --------: to collide :: impact, collision * tsokolate :: chocolate

++ brown * tsonggo :: monkey > unggoy, matsing, bakulaw * tsubibo :: ferris wheel, merry-go-round > tiyubibo * tsuper :: driver [car, boat] * tsupon :: nipple of a bottle * tsuriso :: pork sausage * tsutserias :: trifles, little unimportant things * tuba :: a native drink, palm sap * tubal :: dirty clothes :: dirt and sweat * tubayan :: a potato * tubig ---MA-NG: manubig, nanubig, nanunubig, manunubig --Pas: panubigan --------: to urinate :: water :: (panubig) urination :: (panubigan) urinal :: (pagpatubig) irrigation {die Bewaesserung} :: (tubig-tabang) freshwater ++ (matubig) watery ++ (panubigin) frequently urinating ++ (pantubig) aquatic, referring to water * tubo ------UM: tumubo,, tumutubo, tutubo -----MAG: magtubo, nagtubo, nagtutubo, magtutubo --------: to grow [plants], to gain, to profit, to earn interest ---MAGPA: magpatubo --------: to plant ---PA-IN: patubuhin --------: to cultivate

:: sugarcane :: gain, profit, benefit > patubo, interes :: (tubuhan) sugarcane plantation or field :: tube > panubo :: (tubero) plumber ++ (matubo) profitable ++ (katutubo) native, natural T1) Tumubo na ang kamatis. E1) The tomato plant already grew. T2) Magtubo ka lang nang kaunti. E2) You should only have a small profit. * tubog -------I: itubog, itinubog, itinutubog, itutubog --------: to dip in water, to plate with metal :: pool of water * tubos ---MA-NG: manubos, nanubos, nanunubos, manunubos ------IN: tubusin, tinubos, tinutubos, tutubusin --------: to redeem :: ransom, redeeming > panubos, pantubos T1) Manubos ka ng kawawang bata. E1) You redeem the poor child. T2) Tubusin mo ang aking utang. E2) Redeem my debt. * tudla :: shooting, aiming :: (tudlaan) target ++ (matudla) to be shot * tudlang :: prop to keep a window open * tudlik :: apostrophe * tudling -----MAG: magtudling --------: to furrow :: furrow :: newspaper column * tudlok :: puncture, prick :: dot, period * tudyo ---MA-NG: manudyo --------: to tease, to joke :: joke, jest

* tuga :: telling the truth, confession ++ stupid, gullible ++ true, correct * tugaga :: change for the better, amazement * tugak :: a frog ++ stupid * tugatog :: peak, height, summit, top * tugaygay ------AN: tugaygayan --------: to follow behind, to trail, to keep track of * tugda :: spear for catching fish * tugday :: pole used to hold up nets * tugi :: wild yam * tugis ------IN: tugisin ------: to chase, to pursue :: pursuit, chase * tugka ++ dislodged * tugma -----MAG: magtugma --------: to coordinate --MAGKA: magkatugma --------: to match :: verse, rhyme > tugmaan ++ (katugma) on good terms with, in rhyme with * tugnas ++ thawed, melted, humid * tugnaw ++ completely burnt * tugno :: brine, filtered salt water

* tugon ------IN: tugunin, tinugon, tinutugon, tutugunin --------: to answer, to greet, to reply :: answer :: (tugunan) exchange of views ++ (katugon) corresponding, equivalent * tugtog ------UM: tumugtog,, tumutugtog, tutugtog ------IN: tugtugin, tinugtog, tinutugtog, tutugtugin --------: to play music, to play on an instrument :: (tugtugin) music > pagtugtog :: (manunugtog) musician ++ (malatugtugin) musical T1) Tumugtog ka naman ng gitara. E1) You play the guitar. T2) Tugtugin mo nga ang awitin ni Julio Iglesias. E2) Play the music of Julio Iglesias. T3) Ibig mo bang makinig ng tugtog? E3) Do you wish to hear some music? * tugot ------AN: tugutan --------: to stop doing :: stopping * tugoy :: swing * tugya :: swaying motion * tuhak :: egret, night heron * tuhod :: knee * tuhog ------UM: tumuhog,, tumutuhog, tutuhog -----MAG: magtuhog, nagtuhog, nagtutuhog, magtutuhok -------I: ituhog, itinuhog, itinutuhog, itutuhog ------IN: tuhugin, tinuhog, tinutuhog, tutuhugin --------: to string together, to thread :: string of beads, skewer T1) Magtuhog ka ng sampung tuyong isda. E1) You thread ten dried fish. T2) Tuhugin mo ang laman ng baboy. E2) Thread the pork meat.

T3) Ituhog mo kami ng pusit para ihawin. E3) Thread for us some squid to be grilled. * tuka ------UM: tumuka,, tumutuka, tutuka ------MA: matuka, natuka, natutuka, matutuka ---MA-NG: manuka, nanuka, nanunuka, manunuka ------IN: tukain, tinuka, tinutuka, tutukain --------: to peck :: bill of a fowl, act of pecking :: (santuka) one feeding [fowls], one peck T1) Tumuka ang manok ng bulati. E1) The hen pecked a worm. T2) Lumayo ka sa manok at baka ka tukain. E2) Stay away from the hen or you might get pecked. T3) Hindi pa marunong manuka ang bibi. E3) The duck still does not know how to peck. * tukaki ++ with nodding head due to drowsiness > tukalu * tukang :: featherless bird * tukarol :: baby's bonnet, monk's hood * tukatok :: nodding of the head when sleepy * tukayo :: namesake * tukil :: short bamboo container * tuklap -----MAG: magtuklap, nagtuklap, nagtutuklap, magtutuklap ------IN: tuklapin, tinuklap, tinutuklap, tutuklapin --------: to detach, to remove the skin or cover, to pry ++ peeled off, detached T1) Marunong ka bang magtuklap ng balat ng ahas? E1) Do you know how to skin a snake? T2) Tuklapin mo ang peluka ni Maria. E2) Detach Maria's wig.

* tuklas ------IN: tuklasin --------: to explore ----MAKA: makatuklas --------: to discover, to find out ---MA-AN: matuklasan --------: to uncover :: (tagatuklas) scout * tuklaw :: snakebite * tuklis :: discovery, find * tuklong :: barrio chapel, temporary shrine * tukmo :: small heap or pile * tukmol :: a bird * tuko :: gecko :: measles :: whale shark * tukod -----MAG: magtukod, nagtukod, nagtutukod, magtutukod --------: to prop ------AN: tukuran, tinukuran, tinutukuran, tutukuran --------: to prop up :: prop :: (hinukod) posture, stature, appearance * tukol :: overripe rice grains ++ even [numbers] * tukong ++ tailless * tukop ++ covered with the palm of the hand * tukoy ------IN: tukuyin --------: to mention, to cite :: mention, reference ++ well-experienced, accurate [shooting]

* tukso ------UM: tumukso,, tumutukso, tutukso --------: to allure --Akt: magtuksuhan --------: to joke with one another ---MA-NG: manukso, nanukso, nanunukso, manunukso -------I: itukso, itinukso, itinutukso, itutukso ------IN: tuksuhin, tinukso, tinutukso, tutuksuhin --------: to tease, to joke, to jest, to tempt :: (manunukso) tempter T1) Mahilig manukso ang batang iyan. E1) That child is fond of teasing. T2) Huwag mong tuksuhin si Pedro. E2) Don't tease Pedro. * tuktok ------UM: tumuktok,, tumutuktok, tutuktok --------: to knock ------IN: tuktukin, tinuktok, tinutuktok, tutuktukin --------: to tap :: tap, knock :: top, peak [of head] :: mountain peak :: (katuktukan) zenith :: (pantuktok) knocker * tula ------UM: tumula,, tumutula, tutula --------: to recite a poem :: poem :: (manunula) poet ++ (matulain) poetic T1) Tumula si Maria sa harap ni Pedro. E1) Maria recited a poem before Pedro. * tulad -----MAG: magtulad, nagtulad, nagtutulad, magtutulad --------: to coincide ------UM: tumulad,, tumutulad, tutulad ------AN: tularan, tinularan, tinutularan, tutularan --------: to imitate, to copy ------MA: matulad --------: to resemble -------I: itulad, itinulad, itinutulad, itutulad --------: to compare, to conform --Pas: ihalintulad --------: to compare :: imitation

:: (tularan) model, pattern to copy :: (pagtutulad) simile {der Vergleich} :: (manunulad) imitator :: (pagkakatulad) analogy ++ same as, similar to, like that of > katulad ++ (matutulad) resembling * tulaga :: small fish net * tulak ------UM: tumulak,, tumutulak, tutulak --------: to leave by boat -----MAG: magtulak, nagtulak, nagtutulak, magtutulak -------I: itulak, itinulak, itinutulak, itutulak --------: to push :: departure of vehicles :: push, shove T1) Tumulak siya papuntang Cebu. E1) He left by boat to Cebu. T2) Magtulak tayo ng sirang kotse. E2) Let's push the broken car. T3) Itulak natin ang kotse. E3) Let's push the car. * tulakbahala :: ballast * tulakis :: worthless poetry * tulala ------UM: tumulala,, tumutulala, tutulala --------: to gape ++ stupid, ignorant * tulali ++ unique, only, alone * tulas :: watery feces, gonorrhea * tulasok :: severe diarrhea * tulatod :: coccyx * tulaw ------IN: tulawin --------: to kill an animal by smashing the head * tulay

:: bridge * tuldik -----MAG: magtuldik --------: to accentuate :: accent mark * tuldok :: period mark :: (tutuldok) colon :: (tuldok-kuwit) semicolon > tutuldok-kuwit * tuli -----MAG: magtuli, nagtuli, nagtutuli, magtutuli ------IN: tuliin, tinuli, tinutuli, tutuliin --------: to circumcise :: circumcision > pagtutuli ++ circumcised * tulig ------MA: matulig, natulig, natutulig, matutulig --------: to be deafened by noise :: lance, spear ++ deafened by noise T1) Takpan mo ang iyong tenga at baka ka matulig sa ingay ng paputok. E1) Cover your ears so you won't be deafened by the noise of the firecracker. * tuligsa ------UM: tumuligsa --------: to attack in words, to censure ------IN: tuligsain --------: to assail :: verbal attack * tulikan :: multicolored rooster * tulin ------UM: tumulin --------: to accelerate :: rapidity > katulinan ++ (matulin) fast, swift, rapid * tulingag ++ stunned, stupefied, stupid * tulingan :: tuna fish > tuna * tuliro ++ confused, stunned

* tulis ------AN: tulisan, tinulisan, tinutulisan, tutulisan --------: to sharpen :: point, sharp end ++ (matulis) sharp-pointed * tulisan :: highwayman, brigand :: (panunulisan) brigandage * tulo ------UM: tumulo,, tumutulo, tutulo ---PA-IN: patuluin, pinatulo, pinatutulo, patutuluin --------: to drain, to drip :: drip, leak :: (pagtulo) leakage T1) Tumulo ang tubig-ulan sa loob ng bahay. E1) The rainwater dripped inside the house. * tulod :: young shoot of a banana tree * tulog ------MA: matulog, natulog, natutulog, matutulog ------AN: tulugan, tinulugan, tinutulugan, tutulugan --------: to sleep, to go to bed ---MAGPA: magpatulog --------: to put to sleep -MAKA: makatulog, nakatulog, nakatutulog, makatutulog --------: to be able to sleep :: sleep > pagtulog :: (tulugan) sleeping place :: (silid-tulugan) bedroom ++ asleep, sluggard ++ (pampatulog) anesthetic, hypnotic T1) Matulog ka ng maaga para maaga kang magising. E1) You should sleep early so you could wake up early. T2) Nakatulog kagabi ang maysakit. E2) The sick was able to sleep last night. * tulong ------UM: tumulong,, tumutulong, tutulong -----MAG: magtulong, nagtulong, nagtutulong, magtutulong --MAG-AN: magtulungan -MAKIPAG: makipagtulungan

------AN: tulungan, tinulungan, tinutulungan, tutulungan --------: to help :: help :: (katulong) helper, maid, houseboy :: (pagtutulong) cooperation :: (pagtutulungan) collaboration > pakikipagtulungan ++ (matulungin) helpful, cooperative > matutulungin T1) Tumulong tayo sa mga nasalanta ng baha. E1) Let us help those flood victims. T2) Tulungan mo ang mga nasalanta ng baha. E2) Help the flood victims. T3) Ang mga tao ay mabubuti at matulungin. E3) The people are friendly and helpful. * tulos ------AN: tulusan --------: to stake out a place :: stake :: pike * tulot :: approval, sanction, permission * tuloy ------UM: tumuloy,, tumutuloy, tutuloy -----MAG: magtuloy, nagtuloy, nagtutuloy, magtutuloy -------I: ituloy, itinuloy, itinutuloy, itutuloy ------AN: tuluyan, tinuluyan, tinutuluyan, tutuluyan --Pas: ipagpatuloy --------: to continue, to go ahead, to come in, to enter, to stay in a place temporarily ---PA-IN: patuluyin, pinatuloy, pinatutuloy, patutuluyin ---MAGPA: magpatuloy, nagpatuloy, nagpapatuloy, magpapatuloy --------: to accommodate, to put up [for some time] :: (tuluyan) lodging :: (tuluyan) prose :: (pagtuloy) progress :: (pagtutuloy) continuation > pagpapatuloy ++ Come in! ++ (patuloy) constant, continuous T1) Tumuloy tayo sa bahay namin. E1) Let's stay first in our house. T2) Magtuloy ka na sa iyong paglalakad. E2) You continue walking. T3) Ituloy mo na ang iyong pagkanta.

E3) Continue with your singing. * tulsok :: piercing, small hole made by piercing * tultol :: plumbline used for leveling :: guidance * tulya :: a clam * tulyapis :: useless things :: undeveloped rice grains * tuma :: pubic louse * tumag :: dunce, dolt, blockhead ++ dunce, doltish, blockheaded * tumal :: slowness or dullness in business > pagpaumal ++ (matumal) slow in business * tumali :: bamboo stud used in the framework of a wall * tumalula :: a long, thin rattan * tumana :: farmland * tumba ------UM: tumumba,, tumutumba, tutumba -----MAG: magtumba, nagtumba, nagtutumba, magtutumba ------MA: matumba, natumba, natutumba, matutumba -------I: itumba, itinumba, itinutumba, itutumba --------: to fall down, to topple, to tumble, to push over ++ fallen down T1) Tumumba ang puno sa harap ng bahay. E1) The tree fell infront of the house. T2) Magtumba ka ng punong-kahoy. E2) You push over the tree. T3) Itumba mo ang timba ng tubig.

E3) Turn over the pail of water. * tumbaga :: copper and gold alloy * tumbalik ++ inverted, upside down, ironical * tumbas ------UM: tumumbas,, tumutumbas, tutumbas ------AN: tumbasan, tinumbasan, tinutumbasan, tutumbasan --------: to equal, to counterbalance, to match :: (tumbasan) ratio, exchange of an equal amount ++ (katumbas) equal, enough T1) Tumumbas ang kanyang donation sa aming kahilingan. E1) Her donation matched our request. T2) Tumbasan natin ang donasyon nila. E2) Let's match their donation. * tumbok ------MA: matumbok, natumbok, natutumbok, matutumbok --------: to be hit :: (katumbukan) focus ++ directly hit * tumbong :: rectum, anus * tumok :: thick growth of tall grass * tumpa :: route, course * tumpak :: (katumpakan) precision :: (katumpakin) accuracy, correctness ++ correct, right, proper * tumpik :: prudishness, squeamishness * tumpok -----MAG: magtumpok, nagtumpok, nagtutumpok, magtutumpok -------I: itumpok, itinumpok, itinutumpok, itutumpok --------: to make a heap or pile, to pile up :: heap, pile, unit of measure [tomatoes, garlic, shrimps]

* tumuro :: span between thumb and forefinger * tuna ++ sunk, submerged, collapsed * tunaw -----MAG: magtunaw, nagtunaw, nagtutunaw, magtutunaw ------UM: tumunaw,, tumutunaw, tutunaw ------MA: matunaw, natunaw, natutunaw, matutunaw ------IN: tunawin, tinunaw, tinutunaw, tutunawin --------: to melt, to dissolve, to digest :: (pagkatunaw) digestion, liquefaction ++ melted, liquefied * tunay ---MAGPA: magpatunay ---PA-AN: patunayan ----MAPA: mapatunayan --MAPAPA: mapatunayan --------: to prove, to testify :: (patunay) proof, testimony, warrant :: (katunayan) evidence, reality :: (pagpapatunay) testimonial ++ genuine, true, real * tundo ------UM: tumundo --------: to prick * tundok ------UM: tumundok --------: to pierce with a skewer * tungag ++ stupid, dull * tunganga ------UM: tumunganga --------: to stare at stupidly ++ agape ++ (nakatunganga) open-mouthed [curious, surprised] * tungaw :: mite, small red chicken tick * tungayaw ------UM: tumungayaw,, tumutungayaw, tutungayaw

--------: to swear, to curse, to use bad language * tungga ------UM: tumungga,, tumutungga, tutungga ------IN: tunggain, tinungga, tinutungga, tutunggain --------: to drink in gulps [wine] :: (patungga) toast [in honor of someone] ++ (patungga) drinking in gulps * tunggak :: (katunggakan) frivolity ++ stupid, foolish [women] * tunggali -MAKIPAG: makipagtunggali --------: to compete, to fight ---KA-IN: katunggaliin --------: to oppose, to dispute :: conflict, debate ++ (magkatunggali) antagonistic * tunggol ++ beheaded, decapitated * tunghay ------UM: tumunghay,, tumutunghay, tutunghay -------I: itunghay, itinunghay, itinutunghay, itutunghay --------: to look at * tungkab ------UM: tumungkab --------: to dislodge ++ forced opened, forced out of place * tungki :: tip, point * tungko :: tripod, tripodal stove * tungkod -----MAG: magtungkod, nagtungkod, nagtutungkod, magtutungkod -------I: itungkod, itinungkod, itinutungkod, itutungkod --------: to walk with a cane :: cane, walking stick > baston * tungkol :: (tungkulin) duty, obligation

:: (katungkulan) occupation, office, official designation ++ (tungkol sa) concerning, about, regarding * tungkos :: something wrapped, especially in cloth or leaves * tungo ------UM: tumungo,, tumutungo, tutungo -----MAG: magtungo, nagtungo, nagtutungo, magtutungo -------I: itungo, itinungo, itinutungo, itutungo --------: to go to, to bow [one's head] ---PA-AN: patunguhan --------: to go to a certain place ----MAKI: makitungo --------: to deal with, to act toward :: goal, purpose, direction :: (tunguhan) destination place where people usually go ++ (patungo) in the direction of, towards * tungod ------MA: matungod --------: to appertain, to concern -------I: itungod, itinungod, itinutungod, itutungod --------: to refer to someone's attention ++ (tungod sa) concerning, pertaining to * tungtong :: cover for pots * tunod :: arrow, shaft :: candle-like shoot of a banana plant * tunog :: sound, noise :: (katunugan) resonance ++ (matunog) resounding, alert * tunsoy :: adult fimbriated herring * tunton :: giving guidance at the start, tracing the path, tracing the source :: (tuntunin) rule, principle * tuntong ------UM: tumuntong,, tumutuntong, tutuntong --------: to step on, to tread on

* tuod ------AN: turan $ --------: to mention, to guess the answer of a riddle ------MA: maturan $ --------: to be able to mention, to guess the answer :: stump of a tree :: answer of a puzzle or riddle :: (katuturan) meaning, importance, term, use, utility, answer to a riddle * tuon ---MAGKA: magkatuon --------: to conspire ------AN: tuunan --------: to press down on :: pressure point :: accomplice > katuon * tuong :: bucket, pail, round water tank * tuop :: covering with the palm * tuos ------UM: tumuos,, tumutuos, tutuos --------: to compute -----MAG: magtuos, nagtuos, nagtutuos, magtutuos ------IN: tuusin, tinuos, tinutuos, tutuusin --------: to make an accounting of, to settle differences :: computation :: (taga-tuos) accountant :: (pagtutuos) showdown {die Machtprobe} ++ computed * tupa :: sheep * tupad ------UM: tumupad,, tumutupad, tutupad ------IN: tuparin, tinupad, tinutupad, tutuparin --------: to comply with, to accomplish what is required or agreed upon ---MAGPA: magpatupad -------I: isakatuparan, isinakatuparan, isinasakatuparan, isasakatuparan --------: to execute --IPA: ipatupad

--------: to enforce, to have something performed :: (pagtupad) compliance, execution :: (katuparan) accomplishment, fulfillment :: (taga-tupad) executor * tupada :: picnic :: illegal cockfighting * tupi ------UM: tumupi ------IN: tupiin ------AN: tupian --------: to fold :: hem, fold, pleat * tupik :: large china jar * tupok ------MA: matupok, natupok, natutupok, tutupok ------IN: tupukin, tinupok, tinutupok, tutupukin --------: to raze ++ completely burned, burnt to ashes * turbante :: turban * turbina :: turbine * turing ------UM: tumuring --------: to modify [grammar] -----MAG: magturing, nagturing, nagtuturing, magtuturing --------: to give the answer to a riddle -------I: ituring, itinuring, itinuturing, ituturing --------: to treat someone in a certain way, usually with respect and natural affection :: treatment, attitude :: (panuring) modifier T1) Ituring mong tunay na anak ang iyong ampon. E1) Treat your adopted child as though he was your own. * turista :: tourist :: (turismo) tourism * turkesa

:: turquoise * turnilyo :: screw * turno -----MAG: magturno, nagturno, nagtuturno, magtuturno --------: to alternate with each other :: turn, alternation * turo -----MAG: magturo, nagturo, nagtuturo, magtuturo -------I: ituro, itinuro, itinuturo, ituturo ------AN: turuan, tinuruan, tinuturuan, tuturuan --------: to teach, to point :: (panuro) pointer, indicator :: pointing :: teaching, instruction :: (turuan) student :: (turu-turo) restaurant where one points out what one wants :: (pagtuturo) education, teaching :: (tagapagturo) instructor T1) Ituro mo sa akin ang daan. E1) Show me the way. * turok -----MAG: magturok, nagturok, nagtuturok, magtuturok -------I: iturok, itinurok, itinuturok, ituturok ------IN: turukin, tinurok, tinuturok, tuturukin ------AN: turukan, tinurukan, tinuturukan, tuturukan --------: to pierce [pin, needle], to give an injection :: puncture :: (turukan) pin cushion * turol ++ affirmative, indicative [grammar] * turon :: fritters in lumpiya wrapper * turong :: nipa leaf hat * tursil :: twisted silk cord * turumpo

:: toy top, spinning top * tusino :: bacon * tuso :: (katusuhan) astuteness ++ (matuso) shrewd, astute, cunning * tusok ------UM: tumusok,, tumutusok, tutusok --------: to prick -----MAG: magtusok, nagtusok, nagtutusok, magtutusok --------: to impale -------I: itusok, itinusok, itinutusok, itutusok --------: to inject ------AN: tusukan, tinusukan, tinutusukan, tutusukan --------: to pierce, to perforate :: act of piercing or perforating with a pointed object :: (tusukan) pin cushion :: (pantusok) prong {die Zacke} * tustado ------IN: tustahin, tinusta, tinutusta, tutustahin --------: to toast ++ toasted * tustos -----MAG: magtustos, nagtustos, nagtutustos, magtutustos -------I: itustos, itinustos, itinutustos, itutustos ------AN: tustusan, tinustusan, tinutustusan, tutustusan --------: to support financially :: (pagtustos) provision :: (tagapagtustos) supplier * tuta :: puppy * tuto ------MA: matuto, natuto, natututo, matututo ---MA-AN: matutuhan --------: to learn, to become skillful --Pas: tuturuan --------: to teach :: learning :: (patuto) guide :: (panuto) ruler :: (kapanutuhan) discipline

* tutok -------I: itutok, itinutok, itinututok, itututok --------: to aim ------AN: tutukan, tinutukan, tinututukan, tututukan --------: to stick up [in holdup] :: direction of a point or end of a weapon * tutol ------UM: tumutol,, tumututol, tututol --------: to object, to protest, to disagree :: objection, protest > pagtutol ++ habitually opposing others * tutong :: burnt rice sticking to the bottom of the pot ++ burnt * tutop ------AN: tutupan --------: to line, to trim :: lining, trimming at the edges ++ caught in the act ++ covered with the hand * tutsang :: short hair on a woman's head * tutubi :: dragonfly > hintutubi * tutuli ------AN: tutulihan, tinutulihan, tinututulihan, tututulihan --------: to clean out earwax :: ear wax :: (hinuli) removal of earwax T1) Inalisan ng tutuli si Raul ni Tessie. E1) Tessie removed Raul's ear wax. * tutunawin :: dissolved * tutuntongan :: scaffold * tuwa ------MA: matuwa, natuwa, natutuwa, matutuwa --------: to become glad, to be happy :: joy, pleasure, gladness > katuwaan, kakatuwaan :: (pagkakatuwa) merriment ++ (kakatuwa) freak, queer, whimsical

T1) Sa tuwa't ligaya ay magkasama sila. E1) In gladness and happiness they are together. T2) Natutuwa kami kami sa pagparito ninyo. E2) We are happy that you came. * tuwad -------I: ituwad, itinuwad, itinutuwad, itutuwad --------: to bend over :: (tuwaran) bending down with raised buttocks * tuwalya :: towel > twalya * tuwang ------UM: tumuwang --------: to help carry a load :: (katuwang) partner ++ coordinate [grammar], supported on both sides ++ (tuwang-tuwang) in pairs * tuwerka :: nut [carpentry] * tuwing ++ every, each time, always * tuwid ------UM: tumuwid,, tumutuwid, tutuwid -----MAG: magtuwid, nagtuwid, nagtutuwid, magtutuwid -------I: ituwid, itinuwid, itinutuwid, itutuwid ------IN: tuwirin, tinuwid, tinutuwid, tutuwirin --------: to become straight, to straighten out :: (daang tuwiran) shortcut :: (pangangatwiran) reasoning, logic ++ (matuwid) straight, direct, correct, to the point * tuya ------UM: tumuya,, tumutuya, tutuya ---MA-NG: manuya, nanuya, nanunuya, manunuya ------IN: tuyain, tinuya, tinutuya, tutuyain --------: to be sarcastic or ironical, to ridicule :: sarcasm > pagtuya :: a herb * tuyo -----MAG: magtuyo, nagtuyo, nagtutuyo, magtutuyo ---MAGPA: magpatuyo

------MA: matuyo, natuyo, natutuyo, matutuyo ------IN: tuyuin, tinuyo, tinutuyo, tutuyuin --------: to dry :: dried fish :: (patuyuan) dryer, drying place :: (pagkatuyo) dryness ++ dry, dehydrated, dried * tuyong :: water added to make up for water lost [cooking] * tuyot ------IN: tuyutin, tinuyot, tinutuyot, tutuyutin --------: to overdry, to make wither ++ (tuyot) extremely dry * uban :: gray hair ++ (ubanin) gray-headed * ubas -----MAG: mag-ubas, nag-ubas, nag-uubas, mag-uubas --------: to wear again something already used :: grape :: (ubasan) vineyard * ubaya :: relinquishment * ubi :: yam ++ purple * ubliga ------MA: maubliga --------: to obligate * ubo ------UM: umubo,, umuubo, uubo -----MAG: mag-ubo, nag-ubo, nag-uubo, maguubo ------IN: ubuhin, inubo, inuubo, uubuhin --------: to cough :: cough :: act of transplanting * ubod :: core, gist, center :: soft pith of palm, pith of coconut trunk * ubos ------UM: umubos,, umuubos, uubos

------IN: ubusin, inubos, inuubos, uubusin --------: to consume, to eat up, to finish off ------MA: maubos, naubos, nauubos, mauubos --------: to outwear :: consuming :: (pagkaubos) exhaustion ++ consumed, all gone * ubra :: loose bowel movement after taking a laxative ++ possible, useable, acceptable > obra * udlot :: sudden stop or drawing back * udyok -----MAG: mag-udyok, nag-udyok, nag-uudyok, mag-uudyok ----MANG: mang-udyok, nang-udyok, nanguudyok, mang-uudyok ------AN: udyukan, inudyukan, inuudyukan, uudyukan --------: to induce, to incite, to prod :: urge, incitement, inducement * ug-og ------UM: umug-og,, umuug-og, uug-og -----MAG: magug-og, nagug-og, naguug-og, maguug-og ------IN: ug-ugin, inug-og, inuug-og, uug-ugin --------: to shake [a tree] * uga ------UM: umuga,, umuuga, uuga -----MAG: mag-uga, nag-uga, nag-uuga, maguuga ------IN: ugain, inuga, inuuga, uugain --------: to shake :: (ugaog) act of shaking ++ (mauga) wobbly, loose * ugaga ++ not able to move or cope with, incapacitated * ugak :: sound of deflation ++ foolish, stupid * ugali ----MAKI: makiugali ------IN: ugaliin, inugali, inuugali, uugaliin --------: to make a custom of

:: custom, habit, tradition, style, manners > kaugalian ++ (kaugalihan) customary ++ (kinaugalian) accustomed, ordinary * ugat ------IN: ugatin, inugat, inuugat, uugatin --------: to trace the origin or source of :: root :: vein, artery ++ (kaugat) sharing the same root [grammatical] * ugit ------UM: umugit,, umuugit, uugit --------: to steer, to manage * ugma -------I: iugma, inugma, inuugma, iuugma --------: to join, to fit :: connection :: (kaugmaan) harmony ++ well-adjusted, fit, proper ++ (magkakaugma) coherent * ugnay -----MAG: mag-ugnay, nag-ugnay, nag-uugnay -------I: iugnay, inugnay, inuugnay, iuugnay --------: to relate, to connect ---MAGKA: magkaugnay, nagkaugnay, nagkakaugnay, magkakaugnay -MAKIPAG: makipag-ugnayan --------: to correlate :: (kaugnayan) connection, relation > pagkakaugnay, ugnayan, pag-uugnayan :: (palaugnayan) syntax ++ (kaugnay) connected, related [to each other] * ugod-ugod ------UM: umugod-ugod,, umuugod-ugod, uugod-ugod --------: to walk like an old person ++ extremely weak or feeble due to sickness or old age * ugok ++ stupid, silly * ugong ------UM: umugong,, umuugong, uugong --------: to roar :: roaring, howling

* ugoy ------UM: umugoy,, umuugoy, uugoy -----MAG: mag-ugoy, nag-ugoy, nag-uugoy, mag-uugoy -------I: iugoy, inugoy, inuugoy, iuugoy ------IN: uguyin, inugoy, inuugoy, uuguyin --------: to swing [cradle, swing] :: swing, cradle :: (ugoy-ugoy) prostitute * ugwak :: bubbling, gushing up * uha :: cry of a newborn infant * uhaw ------MA: mauhaw, nauhaw, nauuhaw, mauuhaw ------IN: uhawin, inuhaw, inuuhaw, uuhawin --------: to be thirsty :: thirst ++ (mauhaw) thirsty * uhay :: ear of grain * uhetes :: eyelets [clothes] * uhiya ------MA: mauhiya --------: to be affected by the evil eye * uho -----MAG: mag-uho --------: to pour out, to dump * uhog -----MAG: mag-uhog, nag-uhog, nag-uuhog, mag-uuhog --------: to sniffel, to have a nose run :: mucus from nose ++ (uhugin) with a runny nose ++ (malauhog) mucuslike * uka ------IN: ukain, inuka, inuuka, uukain --------: to dig out, to hollow out :: cavity, shallow hole ++ dented, hollowed out ++ (ukauka) full of holes * ukab

------IN: ukabin, inukab, inuukab, uukabin --------: to take a big bite of :: big bite * ukilkil ++ (maukilkil) persistent [asking] * ukit ------UM: umukit,, umuukit, uukit -----MAG: mag-ukit, nag-ukit, nag-uukit, maguukit ------IN: ukitin, inukit, inuukit, uukitin ------AN: ukitan, inukitan, inuukitan, uukitan --------: to carve, to engrave [sculpture] :: groove, carving * ukol -----MAG: mag-ukol, nag-ukol, nag-uukol, mag-uukol --------: to allot {zuteilen} ------MA: maukol, naukol, nauukol, mauukol --------: to pertain -------I: iukol, inukol, inuukol, iuukol --------: to intend, to set aside for, to allot :: what something is intended for :: (kaukulan) reference, relation, purpose ++ intended for * ukupa ------UM: umukupa,, umuukupa, uukupa --------: to engross {an sich reissen} ---MAGKA: magkaukupa --------: to preoccupy {beschaeftigen} * ulalo :: sweet potato * ulam :: main dish of a meal * ulan ------UM: umulan,, umuulan, uulan ------IN: ulanin, inulan, inuulan, uulanin --------: to rain :: rain :: (tag-ulan) rainy season :: (ulang-tikatik) light, continuous rain ++ (maulan) rainy * ulang :: lobster * ulap :: cloud, fog, mist

++ (maulap) cloudy * ulat -----MAG: mag-ulat, nag-ulat, nag-uulat, maguulat -------I: iulat, inulat, inuulat, iuulat --------: to report :: report, reckoning, given explanation * ulayaw :: (pag-uulayaw) pleasant and intimate companionship > kaulayaw * uli ------UM: umuli,, umuuli, uuli --------: to do again -----MAG: mag-uli, nag-uli, nag-uuli, mag-uuli ----MANG: mang-uli, nang-uli, nang-uuli, mang-uuli -------I: iuli, inuli, inuuli, iuuli --------: to revert to a former state ------MA: manauli, nanauli, nananauli, mananauli $ --------: to return, to revert :: wandering ++ again, once more ++ (pauli-uli) to and from, going and returning * uli-uli :: whirlpool * ulian :: (pagkaulian) senility ++ forgetful [due to senility], absent-minded > ulianin * ulikba :: fowl with dark meat * ulila ------MA: maulila, naulila, nauulila, uulila --------: to be orphaned ---MA-NG: mangulila, nangulila, nangungulila, mangungulila --------: to feel like an orphan, to miss one's parents :: orphan * uling :: charcoal * ulinig ------IN: ulinigin, inulinig, inuulinig, uulinigin

--------: to listen to ---MA-AN: maulinigan --------: to happen to hear :: sense of hearing * ulipores :: obsequious followers * uliran ------IN: uliranin, inuliran, inuuliran, uuliranin --------: to imitate [a model], to idealize :: model, standard, norm, pattern, example * ulirat :: consciousness, sense * ulit ------UM: umulit,, umuulit, uulit -----MAG: mag-ulit, nag-ulit, nag-uulit, maguulit ------IN: ulitin, inulit, inuulit, uulitin --------: to repeat, to renew the action :: repetition :: (pag-ulit) encore :: (pag-uulit) repetition :: (pagkaulit) recurrence ++ again, once more ++ (makulit) persistent, annoying ++ (maulit) repetitious, insistent ++ (paulit-ulit) continual, repeated * ulo --Pas: panguluhan --------: to lead, to preside :: head :: (uluhan) head [bed, table] > ulunan :: (pangulo) leader, president :: (tagapangulo) chairman :: (pag-kapangulo) office of the President :: (pagka-pangulo) presidency ++ (pampanguluhan) presidential * ulol ------IN: ululin, inulol, inuulol, uululin --------: to fool :: (kaululan) foolishness ++ crazy, foolish, mad ??? naulol * ulos ------IN: ulusin, inulos, inuulos, uulusin --------: to pierce with a long, pointed weapon * ulot

:: provocation * ulpot :: sticking out [over the surface] * ulsera :: ulcer > ulser * ultimo ++ last, final * ulupong :: poisonous snake * uluwa ++ sticking out, bulging out * umay ------MA: maumay --------: to be tired [of food] * umbok ------UM: umumbok,, umuumbok, uumbok --------: to swell, to bulge :: bulge, swelling, lump :: convex surface * umbong ++ (maumbong) overflowing * umento :: raise, increase in salary * umid ++ speechless * umis ------AN: umisan, inumisan, inuumisan, uumisan --------: to smile slightly at :: slight smile * umit :: theft, pilfering, pickpocketing * umog :: attack by a group of persons on an individual * umpis ++ deflated * umpisa

-----MAG: mag-umpisa, nag-umpisa, naguumpisa, mag-uumpisa ------AN: umpisahan, inumpisahan, inuumpisahan, uumpisahan --------: to start, to begin :: start, beginning * umpog ----MANG: mang-umpog, nang-umpog, nanguumpog, mang-uumpog ------MA: maumpog, naumpog, nauumpog, mauumpog -------I: iumpog, inumpog, inuumpog, iuumpog ------IN: umpugin, inumpog, inuumpog, uumpugin --------: to bump one's head against something hard unintentionally :: head bump * umpok --MAG-AN: mag-umpukan --------: to huddle :: small group of people, gathering * una ------UM: umuna,, umuuna, uuna ------MA: mauna, nauna, nauuna, mauuna ---MA-NG: manguna, nanguna, nangunguna, mangunguna --------: to go ahead, to go first ------IN: unahin, inuna, inuuna, uunahin --------: to do first -------I: iuna, inuna, inuuna, iuuna --------: to put before -MAKIPAG: makipag-unahan --------: to compete :: (unahan) front, forepart :: (pamauna) front quarter of an animal :: (pagkauna) priority :: (kaunahan) primacy :: (pangunguna) precedence, priority :: (tagapanguna) pioneer :: (tagapagpauna) precursor ++ first, prior, earliest > pauna, pang-una ++ (sauna) old fashioned > sinauna ++ (pamauna) always coming early or first ++ (unang-una) the very first ++ (pangunahin) leading, first, foremost * unan :: pillow * unat ------UM: umunat,, umuunat, uunat

-----MAG: mag-unat, nag-unat, nag-uunat, mag-uunat ------IN: unatin, inunat, inuunat, uunatin --------: to stretch out, to iron ++ straightened out, stretched out * unawa ------UM: umunawa,, umuunawa, uunawa -MAKA: makaunawa ------IN: unawain, inunawa, inuunawa, uunawain ---MA-AN: maunawaan --------: to understand, to grasp mentally, to get the idea of :: understanding, idea, perception > pagkakaunawa, pagkaunawa :: (pag-unawa) realization ++ (maunawain) understanding * undap :: flickering of light * undas :: halloween * undayon :: swing > indayon * unga ------UM: umunga,, umuunga, uunga --------: to moo [cows] * ungab :: big hole, cavity :: big bite * ungag ++ stupid, foolish * ungal ------UM: umungal,, umuungal, uungal --------: to roar :: howl, cry of cattle * ungas ++ stupid, rude, crude * unggi ++ tailless [cats, dogs] * ungguwento :: ointment * ungkat

------UM: umungkat,, umuungkat, uungkat -----MAG: mag-ungkat, nag-ungkat, naguungkat, mag-uungkat ----MANG: mang-ungkat, nang-ungkat, nanguungkat, mang-uungkat ------IN: ungkatin, inungkat, inuungkat, uungkatin --------: to bring up again, to recall * ungol ------UM: umungol,, umuungol, uungol --------: to growl :: grumble, growl * ungos :: ledge, projection :: advantage, superiority :: snout, upper lip * ungot :: mumbling, whining, whimpering * unibersidad :: university * uniporme :: uniform * unlad ------UM: umunlad,, umuunlad, uunlad ---MAGPA: magpaunlad ------IN: unlarin, inunlad, inuunlad, uunlarin --------: to develop :: growth, progress, improvement > pagunlad, kaunlaran ++ (maunlad) progressive, prosperous * unlak ------UM: umunlak,, umuunlak, uunlak ---PA-AN: paunlakan --------: to oblige, to favor, to give in to a request * unlapi :: prefix * unos :: thunderstorm * unsi -------I: iunsi, inunsi, inuunsi, iuunsi --------: to harness a horse * unsiyami

++ frustrated, unsuccessful, stunted in growth * unsoy :: coriander * untag ------IN: untagin, inuntag, inuuntag, uuntagin --------: to remind :: reminder * untay ++ twisted [rope] * unti :: bit, small amount > kaunti :: (kauntian) smallness, littleness ++ (unti-unti) little by little ++ (kaunti) few, little > konti, kakaunti ++ (kaunting) less * untik :: closeness ++ (untik-untik) in small bits * untog :: bump on the head * untol :: sudden stop, temporary stop * untos :: decrease * unyon :: union, unity * uod :: worm * upa ------UM: umupa,, umuupa, uupa ------AN: upahan, inupahan, inuupahan, uupahan ---MAGPA: magpaupa ---PA-AN: paupahan --------: to rent :: rent, payment for work done, wages * upak ------AN: upakan, inupakan, inuupakan, uupakan --------: to eat with relish, to attack cruelly, to punch

:: bark, husk, sheathing * upang ++ in order to, so that * upas ------AN: upasan, inupasan, inuupasan, uupasan --------: to remove all the leaves * upasala ------IN: upasalain, inupasala, inuupasala, uupasalain --------: to berate, to use abusive language against :: berating, abusive language * upaw ------IN: upawin, inupaw, inuupaw, uupawin --------: to shave off all hair ++ bald * uplak :: (kauplakan) extreme hunger * upo 1 ------UM: umupo,, umuupo, uupo -----MAG: mag-upo, nag-upo, nag-uupo, maguupo ------MA: maupo, naupo, nauupo, mauupo -------I: iupo, inupo, inuupo, iuupo ------AN: upuan, inupuan, inuupuan, uupuan --------: to sit down, to sit on -MAKA: makaupo, nakaupo, nakauupo, makauupo --------: to be able to sit :: sitting > paupo :: (upuan) seat T1) Maupo ka at magpahinga. E1) Sit down and rest. T2) Ang upuang ito ay mabuti. E2) This seat is comfortable. T3) Ang bata ay nagbasa nang paupo. E3) The child read sitting. * upo 2 :: white squash, bottle gourd * upod ++ worn out * upos :: cigarette stub or butt

++ consumed, down to the butt [candles, cigarettes, cigars], submerged * uranyo :: uranium * uraw :: loud cry * uray :: thorny amaranth weed * urbanidad :: good manners * uri -----MAG: mag-uri, nag-uri, nag-uuri, mag-uuri --------: to classify ---MAGKA: magkauri, nagkauri, nagkakauri, magkakauri --------: to be of the same kind :: kind, type, class, category > kaurian :: (panguri) predicate ++ (kauri) of the same kind ++ (uri-uri) of all kinds, various ++ (magkakauri) homogeneous T1) Anong uri ang kanyang relos? E1) What kind is her watch? * urira :: (urirat) persistent asking ++ (maurira) inquisitive * uriraw :: a bird * urong ------UM: umurong,, umuurong, uurong -----MAG: mag-urong, nag-urong, nag-uurong, mag-uurong -------I: iurong, inurong, inuurong, iuurong --------: to step back, to retreat, to move, to take away [dishes from table] ------MA: maurong --------: to be revoked, to be postponed ---MA-NG: mangurong, nangurong, nangungurong, mangungurong --------: to shrink :: retreat, backward movement, postponement > pag-urong :: (pagkakapaurong) repelling, repulse ++ (urong-sulong) indecisive, hesitating ++ (paurong) backward

* usa :: deer * usad :: brief movement along the floor by dragging the buttocks > pag-usad :: review :: (usaran) simultaneous review * usal ------IN: usalin, inusal, inuusal, uusalin --------: to say repeatedly in whispers or chants * usang :: dripping of candle wax * usap --Akt: kumausap,, kumakausap, kakausap -----MAG: mag-usap, nag-usap, nag-uusap, mag-uusap ---KA-IN: kausapin, kinausap, kinakausap, kakausapin --Pas: pag-usupan, pinag-usupan, pinapagusupan, papag-usupan -MAKIPAG: makipag-usap --------: to talk ----MAKI: makiusap --------: to request, to ask for :: (usapin) lawsuit, case :: (kausap) person with whom one is conversing :: (usapan) conversation :: (pakiusap) plea :: (pangusap) reprimand :: (pag-uusap) conversation :: (usap-usapan) issue :: (pangungusap) sentence, statement, promise T1) Kausapin mo si Pedro tungkol sa balak mo. E1) Talk with Pedro about your plans. * usbong ------UM: umusbong,, umuusbong, uusbong -----MAG: mag-usbong, nag-usbong, naguusbong, mag-uusbong --------: to sprout, to grow, to develop :: young leaves * usig ------UM: umusig,, umuusig, uusig ------IN: usigin, inusig, inuusig, uusigin --------: to prosecute, to inquire, to interrogate

:: persecution, investigation > pag-uusig :: (taga-usig) prosecutor * usisa -----MAG: mag-usisa, nag-usisa, nag-uusisa, mag-uusisa ------IN: usisain, inusisa, inuusisa, uusisain --------: to inquire :: inquiry > pag-uusisa :: (pagkamausisa) curiousity ++ (mausisa) curious, inquisitive > usisero * usli ------UM: umusli,, umuusli, uusli --------: to protrude, to jut out :: projection ++ protruding, projecting * uso ------MA: mauso, nauso, nauuso, mauuso --------: to be in vogue :: vogue, style * usog ------UM: umusog,, umuusog, uusog -----MAG: mag-usog, nag-usog, nag-uusog, mag-uusog -------I: iusog, inusog, inuusog, iuusog --------: to move over :: stomach gas, flatulence * usok ------UM: umusok,, umuusok, uusok ------AN: usukan, inusukan, inuusukan, uusukan --------: to smoke, to give off fume ---PA-AN: pausukan --------: to fumigate :: fume, smoke :: (pausok) cigarette lighter, matches ++ (mausok) smoky * us-os :: slip, the act of sliding down * usyoso ++ curious * utab :: mortise made on the side of a board > kutab * utak :: brain

++ (mautak) clever * utal ------UM: umutal-utal,, umuutal-utal, uutal-utal --------: to stutter, to stammer ------MA: mautal, nautal, nauutal, mauutal --------: to lisp :: (pagkautal) stammer ++ stammering * utang ------UM: umutang,, umuutang, uutang ---MA-NG: mangutang, nangutang, nangungutang, mangungutang ------IN: utangin, inutang, inuutang, uutangin ------AN: utangan, inutangan, inuutangan, uutangan --------: to owe somebody a debt or an account, to borrow, to ask for a loan ---PA-IN: pautangin, pinautang, pinauutang, pauutangin --------: to lend :: debt :: (pautang) loan, credit :: (utangero) debtor :: (pagkakautang) indebtedness * utas --Pas: mautas, nautas, nauutas, mauutas --------: to have ended or terminated, consummated * utaw :: soybean * utay ++ (utay-utay) little by little, gradually * util :: (utilidad) utility ++ useful * uto-uto :: simpleton, fool ++ foolish, silly * utod ++ cut off at the end, worn-off at the end * utog :: libido, sexual urge * utong :: nipple

:: (hingutong) baby's playing with the nipples * utos -----MAG: mag-utos, nag-utos, nag-uutos, mag-uutos -------I: iutos, inutos, inuutos, iuutos ------AN: utusan, inutusan, inuutusan, uutusan --------: to command, to give an order :: order, command, rule > kautusan :: (utusan) houseboy, servant, helper, maid :: (pag-uutos) injunction :: (tagapag-utos) commander ++ (pautos) imperative ++ (palautos) bossy * ut-ot ------UM: umut-ot,, umuut-ot, uut-ot --------: to suck the teat of * utot ------UM: umutot,, umuutot, uutot ------IN: ututin, inutot, inuutot, uututin --------: to fart :: fart * uwak :: crow * uwang :: coconut beetle * uwi ------UM: umuwi,, umuuwi, uuwi --------: to return home -----MAG: mag-uwi, nag-uwi, nag-uuwi, maguuwi ------IN: uwian, inuwian, inuuwian, uuwian --------: to bring home for someone -------I: iuwi, inuwi, inuuwi, iuuwi --------: to bring home ------MA: mauwi --------: to develop into, to happen as a result ---PA-IN: pauwiin, pinauwi, pinauuwi, pauuwiin --------: to send home :: something brought home :: (uwian) usual time to go home :: (pag-uwi) returning home T1) Iuwi mo ang pagkain. E1) You bring home the food. T2) Uwian mo ako ng pagkain. E2) Bring home some food for me. T3) Iuwi mo ang bata sa bahay. E3) You take the kid home.

* uyam ----MANG: mang-uyam, nang-uyam, nanguuyam, mang-uuyam ------IN: uyamin, inuyam, inuuyam, uuyamin --------: to mock, to taunt :: mocking, sarcasm :: (mapang-uyam) cynic * uyan :: compensation * uyaw :: ridicule * wagas ++ pure, sincere, genuine, endless, unfeigned, true * wagayway -----MAG: magwagayway --------: to flutter ------UM: wumagayway,, wumawagayway, wawagayway -------I: iwagayway, iniwagayway, iniwawagayway, iwawagayway --------: to wave about * wagi -----MAG: magwagi, nagwagi, nagwawagi, magwawagi --Pas: ipagwagi, ipinagwagi, ipinapagwagi, ipapagwagi --------: to attain victory, to triumph, to win :: winning :: (pagwawagi) victory ++ (mapagwagi) triumphant * waglit ------MA: mawaglit, nawaglit, nawawaglit, mawawaglit --------: to be misplaced, to be mislaid ++ misplaced * wagwag -----MAG: magwagwag, nagwagwag, nagwawagwag, magwawagwag -------I: iwagwag, iniwagwag, iniwawagwag, iwawagwag --------: to dry by shaking up, to shake the dust off, to clean by shaking in water without rubbing :: a species of rice * wahak

:: long rip or tear * wahi ------IN: wahiin, niwahi, niwawahi, wawahiin --------: to part [hair], to disperse :: part [dividing line] :: dispersal of smoke or clouds * wakaak -------I: iwakaak, iniwakaak, iniwawakaak, iwawakaak --------: to isolate, to exile * wakas -----MAG: magwakas, nagwakas, nagwawakas, magwawakas ------AN: wakasan, niwakasan, niwawakasan, wawakasan --------: to end, to conclude :: end, conclusion ++ (wakasan) finally, once and for all ++ (pawakas) about to end ++ (pangwakas) final, conclusive, last ++ (at sa wakas) finally T1) At sa wakas, pagpalain kayo ng Diyos. E1) Finally, may God bless you. * waklas :: ripping ++ ripped open * wakli ++ out of sight, misplaced * waksi -------I: iwaksi, iniwaksi, iniwawaksi, iwawaksi --------: to get rid of something by jerking away * wakwak ++ ripped or torn violently [disclosing inner structures] * wala ------MA: mawala, nawala, nawawala, mawawala -------I: iwala, iniwala, iniwawala, iwawala --------: to disappear, to lose --MGA: mangawala --------: to disappear [many people] -MAGPAKA: magpakawala --------: to unloose :: (kawalan) loss, lack, absence, negation :: (kawalaan) nothingness

:: (pagkakawala) disappearance > pagkawala ++ not any, absent, nothing ++ (walang laman) empty ++ (nawala) missing, lost, gone T1) Iniwala ni Pedro ang aking bola. E1) Pedro lost my ball. * walang-muwang ++ without sense or understanding, ignorant, innocent * walas :: open, clear space * walastik ++ wow! * walat ------IN: walatin, niwalat, niwawalat, wawalatin --------: to destroy ++ destroyed, demolish * walawala :: distracting one's attention :: pretending ignorance or indifference * walay ------MA: mawalay, nawalay, nawawalay, mawawalay -----MAG: magwalay, nagwalay, nagwawalay, magwawalay -------I: iwalay, iniwalay, iniwawalay, iwawalay --------: to separate from, to wean [baby from the mother's breast] :: separating * walis -----MAG: magwalis, nagwalis, nagwawalis, magwawalis ------IN: walisin, niwalis, niwawalis, wawalisin --------: to sweep [broom] :: broom > pangwalis * waliswis :: swishing sound of branches in the wind * waliwali :: defective eyesight caused by hunger ++ close to the time of delivery [pregnant woman] * walo ++ eight > otso {acht} ++ (walumpu) eighty > otsenta {achtzig}

++ (walongdaan) 800 > otso siyentos ++ (ikawalong) eighth * wangis ---MAGKA: magkawangis --------: to resemble ++ similar, resembling > kawangis * wangla ++ similar in appearance * wangwang ++ wide-open * wani :: manner of doing :: help :: (kawani) employee :: (kawanihan) bureau * waray ++ dilapidated * wardi ------IN: wardihin, niwardi, niwawardi, wawardihin --------: to do carelessly * wari :: opinion, estimation :: (wari-wari) idea, vague opinion :: (pagwawari) meditation ++ it seems * wasak -----MAG: magwasak, nagwasak, nagwawasak, magwawasak ------IN: wasakin, niwasak, niwawasak, wawasakin ------MA: mawasak, nawasak, nawawasak, mawawasak --------: to destroy completely, to tear down :: ruin :: (pagkawasak) devastation ++ destroyed ++ (mapangwasak) ruinous * wasik -------I: iwasik, iniwasik, iniwawasik, iwawasik --------: to ruin, to destroy * wasiwas :: waving in the air

* wasto -----MAG: magwasto, nagwasto, nagwawasto, magwawasto ------IN: wastuin, niwasto, niwawasto, wawastuin --------: to correct, to make right :: (kawastuan) correctness, justice ++ correct, right, proper * watak ++ (watak-watak) scattered, not united, separated, isolated, dispersed * watawat :: flag, emblem * wawa :: estuary, mouth of a river :: (kawawaan) real meaning, point * wayway :: entire length * webera :: egg cup * wigwig ------AN: wigwigan, niwigwigan, niwiwigwigan, wiwigwigan --------: to sprinkle water on clothes before ironing * wika ------IN: wikain, niwika, niwiwika, wiwikain --------: to express verbally :: language :: (wikain) idiomatic expression :: (salawikain) proverb > kawikaan ++ (ikako) said by me, as I said [wika ko] ++ (kamo) you said, as you said [wika mo] ++ (ikamo) as you said [wika mo] T1) Ikamo papasok tayo sa sinehan. E1) You said, we are going to the cinema. * wiklas ------IN: wiklasin, niwiklas, niwiwiklas, wiwiklasin --------: to pull apart forcibly * wiklat ------IN: wiklatin, niwiklat, niwiwiklat, wiwiklatin --------: to dilate {ausdehnen}

* wili ------IN: wilihin, niwili, niwiwili, wiwilihin --------: to keep one's interest ------MA: mawili, nawili, nawiwili, mawiwili --------: to become engrossed or interested, to desire to continue with an experience :: enjoyment :: (pagkakawili) fondness ++ accustomed, fond of ++ (wiling-wili) feeling at home * wilig -----MAG: magwilig, nagwilig, nagwiwilig, magwiwilig ------AN: wiligan, niwiligan, niwiwiligan, wiwiligan -------I: iwilig, iniwilig, iniwiwilig, iwiwilig --------: to sprinkle water [on clothes to be pressed] :: (pangwilig) sprinkler * wiliwid ++ awry, askew {schief} * wilwil :: shaking something violently * windang ------IN: windangin, niwindang, niwiwindang, wiwindangin --------: to tear to bits ++ torn apart * wingki ++ slanting, oblique {schraeg} * wisik -----MAG: magwisik, nagwisik, nagwiwisik, magwiwisik ------AN: wisikan, niwisikan, niwiwisikan, wiwisikan --------: to spray liquid or to sprinkle it lightly :: (pangwisik) sprinkler * wisit :: mascot [kept for good luck] * wiswis :: a grasshopper * witwit ------AN: witwitan, niwitwitan, niwiwitwitan, wiwitwitan --------: to shake the finger at

*y ++ and * yaang :: threatening gesture of the hand * yabag :: sound of footstep * yabang ------UM: yumabang,, yumayabang, yayabang -----MAG: magyabang, nagyabang, nagyayabang, magyayabang ---MAGMA: magmayabang --Pas: ipagyabang, ipinagyabang, ipinapagyabang, ipagyayabang --------: to brag, to boast :: pride > kayabangan ++ (mayabang) proud, arrogant, boastful > palalo, mapagmayabang * yabong ++ (mayabong) luxuriant :: growth * yagit :: rubbish ++ poor, dirty * yago ++ sap, juice * yagong :: extreme thinness, emaciation ++ (yayat) very thin, emaciated * yagpag :: flapping, fluttering of wings * yagyag ------UM: yumagyag,, yumayagyag, yayagyag --------: to canter {muehelos siegen} * yahod ------UM: yumahod,, yumayahod, yayahod --------: to rub with pressure * yakag -----MAG: magyakag, nagyakag, nagyayakag, magyayakag ----MANG: mangyakag, nangyakag, nangyayakag, mangyayakag

------IN: yakagin, niyakag, niyayakag, yayakagin --------: to invite or induce someone to come along or do something :: invitation, persuasion :: (pagyakag) vocal invitation * yakal :: a tree * yakap ------UM: yumakap,, yumayakap, yayakap ----MANG: mangyakap, nangyakap, nangyayakap, mangyayakap ------IN: yakapin, niyakap, niyayakap, yayakapin -------I: iyakap, iniyakap, iniyayakap, iyayakap --------: to embrace * yakis :: friction, rubbing against :: sharpening blades * yakyak :: foolish talk :: act of trampling or crushing * yaman ---MAGPA: magpayaman, nagpayaman, nagpapayaman, magpapayaman --------: to enrich :: (kayamanan) treasure, wealth :: (pagkamayaman) richness ++ (mayaman) rich, wealthy ++ (singyaman) as rich as > kasingyaman * yamang ++ while, as, because * yamas :: bagasse, plant residue * yamba ------AN: yambaan, niyambaan, niyayambaan, yayambaan --------: to threaten :: threatening gesture * yamo :: stubble [beard or cuttings] * yamot ------IN: yamutin, niyamot, niyayamot, yayamutin

------MA: mayamot, nayamot, nayayamot, mayayamot --------: to annoy :: annoyance, boredom > pangyayamot :: (pagkayamot) displeasure, irritation {der Aerger} :: (pagkamayamutin) irritability {die Reizbarkeit} ++ annoyed {veraergert} ++ (mayamutin) irritable {reizbar} ++ (mayayamutin) ill-natured {unfreundlich} T1) Malaking yamot ang ibinigay sa akin ni Ana. E1) Ana gave me much annoyance. T2) Huwag mong yamutin ang iyong kapatid. E2) Don't annoy your brother. * yamukmok :: annoyance caused by waiting * yamungmong ------AN: yamungmungan, niyamungmungan, niyayamungmungan, yayamungmungan --------: to place under one's care, to cast a shadow on :: luxuriant foliage, shade * yamutmot :: rubbish :: frayed ends of thread * yangasngas :: gritting the teeth :: tingling discomfort in the teeth * yangit :: fallen dried twigs {getrocknete Zweige} * yangkaw :: stride, big step {ein grosser Schritt} * yangot :: thick beard * yangyang -------I: iyangyang, iniyangyang, iniyayangyang, iyayangyan --------: to dry in the air :: (yangyangan) clothesline {die Waescheleine} * yanig ------IN: yanigin, niyanig, niyayanig, yayanigin --------: to shake

:: tremor :: (pagkayanig) vibration * yantok :: a species of rattan * yaon ------UM: yumaon,, yumayaon, yayaon --------: to leave, to depart, to die :: departure ++ (yaon) that [far, out of sight] * yapa ++ (mayapa) tasteless, with little juice * yapak ------UM: yumapak,, yumayapak, yayapak ------AN: yapakan, niyapakan, niyayapakan, yayapakan -------I: iyapak, iniyapak, iniyayapak, iyayapak --------: to step on :: footstep, footprint {der Fussabdruck} :: (yapakan) footboard ++ (nakayapak) barefoot {barfuss} T1) Huwag mo namang yapakan ang papel. E1) Please don't step on the paper. * yapos ------UM: yumapos,, yumayapos, yayapos ----MANG: mangyapos, nangyapos, nangyayapos, mangyayapos ------IN: yapusin, niyapos, niyayapos, yayapusin --------: to embrace, to hug :: hug ++ embraced T1) Huwag mong yapusin si Maria. E1) Don't embrace Maria. * yarda :: yard :: (pangyarda) yardstick {der Massstab} * yari ------UM: yumari,, yumayari, yayari -----MAG: magyari, nagyari, nagyayari, magyayari ----MANG: mangyari, nangyari, nangyayari, mangyayari ------IN: yariin, niyari, niyayari, yayariin --------: to finish, to made, to occur, to take place ------MA: mayari, nayari, nayayari, mayayari --------: to be able to make

--Akt: makapangyari --------: to dominate, to rule, to govern :: product, power :: (pangyayari) happening, event, circumstance {das Ereignis} :: (pagkakayari) structure {die Struktur} :: (ikapangyayari) feasibility {die Machbarkeit} :: (pagka-kayari) construction, manufacturing {die Konstruktion} :: (kapangyarihan) power, might, control, authority, right ++ made, finished ++ (yari sa) made of ++ (mangyari) the reason for ++ (mangyari pa) of course ++ (yaring-bahay) homemade > yaring-sarili ++ (makapangyarihan) mighty T1) Mangyari pa, nagalit ang mga ito sa kaniya. E1) Of course, they were upset with him. * yaros :: sudden, impatient departure * yasak ------UM: yumasak,, yumayasak, yayasak --------: to trample on [plants] * yasang ++ rough ++ dry and brittle * yasyas -----MAG: magyasyas ------IN: yasyasin, niyasyas, niyayasyas, yayasyasin --------: to scrape off {abkratzen} * yata ++ I think, maybe, it seems, perhaps T1) Hindi yata. E1) I don't think so. * yatab :: short hand-sickle * yate :: yacht T1) May magandang yate ang pangulo. E1) The president has a beautiful yacht. * yatyat :: partial corrosion

++ partially corroded * yaya 1 ------UM: yumaya,, yumayaya, yayaya -----MAG: magyaya, nagyaya, nagyayaya, magyayaya ----MANG: mangyaya, nangyaya, nangyayaya, mangyayaya ------IN: yayain, niyaya, niyayaya, yayayain --------: to invite, to induce :: invitation * yaya 2 :: nursemaid, caregiver * yayat ++ very thin * yedra :: poison ivy * yelo -----MAG: magyelo, nagyelo, nagyeyelo, magyeyelo --------: to freeze :: ice {das Eis} :: (yeluhan) ice plant ++ (may-yelo) cooled with ice, iced ++ (mala-yelo) snowy T1) Nagyeyelo ang tubig. E1) The water is freezing. * yema :: egg yolk {das Eigelb} * yerbabuwena :: peppermint * yero :: galvanized iron sheets * yeso :: chalk {die Kreide} :: plaster of Paris {der Gips} T1) Ang guro ay gumagamit ng yeso sa pagsulat sa pisara. E1) The teacher uses chalk for writing on the blackboard. * yodo :: tincture of iodine * yugto :: act [in a drama]

:: part of a series, installment T1) Ang unang yugto ng drama ay walangkuwenta. E1) The first act of the play was uninteresting. * yugyog ------UM: yumugyog,, yumuyugyog, yuyugyog --------: to shake, to make love :: (yugayog) violent shaking * yukayok -----MAG: magyukayok --------: to nod, to droop the head ++ with drooping head, crestfallen {niedergeschlagen} * yukdo ------UM: yumukdo,, yumuyukdo, yuyukdo --------: to bend the knee {die Knie beugen} * yuko ------UM: yumuko,, yumuyuko, yuyuko ------UM: yumukod,, yumuyukod, yuyukod $ -------I: iyuko, iniyuko, iniyuyuko, iyuyuko --------: to bow one's head, to incline :: act of bowing the head > yukod :: (pagyuko) obeisance {die Verbeugung} ++ (yukos) bent, wrinkled * yukyok ------UM: yumukyok,, yumuyukyok, yuyukyok --------: to crouch, to stoop down {sich beugen} T1) Yumukyok siya sa likuran ng malaking silya. E1) He crouched behind the big chair. * yumi :: tenderness ++ (mayumi) tender, soft, delicate, refined [in manners] * yungyong ------UM: yumungyong,, yumuyungyong, yuyungyong --------: to hang over, to shelter T1) Yumuyungyong sa karsada ang mabababang sanga. E1) The low branches overhang the street. * yupi -----MAG: magyupi, nagyupi, nagyuyupi, magyuyupi

--------: to indent ------MA: mayupi, nayupi, nayuyupi, mayuyupi --------: to be dented :: dent ++ dented T1) May yupi sa tagiliran ng kotse. E1) There is a dent in the side of the car. T2) Nayupi ang tabi ng awto. E2) The side of the car was dented. * yupyop ------UM: yumupyop,, yumuyupyop, yuyupyop --------: to cover up, to sit on one's eggs * yurak ------UM: yumurak,, yumuyurak, yuyurak ------AN: yurakan, niyurakan, niyuyurakan, yuyurakan --------: to trample upon with disregard or disrespect T1) Niyurakan ng diktador ang mga karapatan. E1) The dictator trampled on the rights. * yuta ++ a hundred thousand

You might also like