SA BAGONG PARAISO ni Efren Reyes Abueg I Sa simulay mga bata silang walong taong gulang isang lalaki at isang

g babae. At ang kanilang daigdig ay isang malawak na loobang kinatitirikan ng dalawang tablat yerong bahay, na ang isay nasa Silangan at isay nasa Kanluran; at sa pagitan niyon ay walang bakod na nakapagitan. Ang malawak na looban ay mapuno at mahalaman, maibon at makulisap at ang kanilang mga magulang ay walang sigalutan- ang mga itoy makaDiyos at walang araw ng Linggo o araw ng pangolin na hindi makikita ang mga ito sa kanilang bisita sa dakong hilaga ng nayon. Ang mga itoy may rosaryo sa kanilang mga palad at may usal ng dalangin sa mga labi. At silang dalawa- ang batang lalaki at batang babae ay nagsisipag-aral kasama ng ibang bata sa maliit na gusaling may tatlong silid, sa gusaling nasa dakong timog ng nayon. Silay may mga pangarap, na ang sakop ay lumalakdaw sa hangganan ng nayong iyon, ng baying iyon at ng lalawigang kinaroroonan niyon.

II Wala silang pasok kung araw ng Sabado at Linggo o mga araw na pista opisyal. Silang dalaway naglalaro sa loob ng bakurang iyon, mula sa umaga hanggang sa hapon. Umaakyat sila sa mga punong santol, sa punong bayabas, marurupok na sanga ng sinigwelas, sa maligasgas at malulutong na sanga ng punong mangga. Nagagasgas ang kanilang mga tuhod, nababakbak ang kanilang mga siko, nagagalusan ang kanilang mga mukha at kung minsan ay nalilinsaran sila ng buto kung nahuhulog-ngunit ang lahat ng iyon ay hindi nila iniinda; patuloy sila sa paglalaro. Malamig sa ilalim ng punong mangga. Makapal ang damo sa sakop ng lilim niyon kung umaga at doon silang dalawa naghahabulan, nagsisirko, nagpapatiran at kung silay hinihingal nay hihiga sila sa damuhang iyon, titingalain nila ang malalabay na sanga ng puno, sisilip sa langit ang kanilang mukha. Loko momakikita mo ba ang mukha mo sa langit? minsan ay sabi ng babae sa lalaki. Bakit hindi? Ang langit ay isang malaking salaminang sabi ng tatay ko, sagot naman ng batang lalaki. Ang batang babae ay makikisilip din sa pagitan ng masinsing mga dahon, na waring ibig patunayan ng sariling paningin ang sabi ng kalaro. At pagkaraang tumingin sa langit nang matagal-silay lalagumin ng katahimikan-ang kanilang katawan ay nakalatag na parang kumot, hanggang sa silay makatulog at gisingin sila ng tawag mula sa kanilang bahay. Kung minsan, ang batang lalaki ang unang magigising: kung minsan naman ang batang babae. Ngunit sinuman sa kanila ang unang magising, kukuha ito ng kaputol na damo at kikilitiin sa tainga ang natutulog. At ang natutulog ay mapupukaw, mababalikwas at pagkarining sa siyay pinagtatawanan ay magtitindig at ang nangingiliti ay mapapaurong naman at anyong tatakbo at silay maghahabulan sa damuhang iyon, magpapaikot-ikot hanggang ang isay mahapo at silay muling bumagsak sa kalamigan ng damuhan, magkatabi at hindi nila pinapansin ang pagkakadantay ng kanilang mga binti o ang pagkakatabi ng nag-iinit nilang katawan.

Kung silay nagsasawa na sa loobang iyon, silay magtutungo sa dalampasigan kung malamig na ang araw sa hapon. Namumulot sila ng kabibe. Nilalagay ng batang lalaki sa bulsa ng kanyang putot na pantaloon at ang napupulot niyang kabibe at ang nadarampot naman ng batang babae ay inilalagay nito sa sinupot na laylayan ng suot nitong damit. Kung hindi naman kabibe ang pinagkakaabalahan nila sa dalampasigan, naghuhukay sila ng halamis sa talpukan, o kayay gumagawa ng kastilyong buhangin o kaya nanunugis ng mga kulukoy na kung hindi makapangubli sa malalim na lungga ay lumulusong sa talpukan at bumabaon sa masigay na buhangin. Ngunit hindi lamang iyon ang kanilang ginagawa: nagtutudyuan din sila, naghahabulan at kapag nahahapo na, mahihiga rin sila sa buhanginan tulad ng ginagawa nila sa damuhan sa looban, at sa kanilang pagkakatabi nagkakatinginan sila. Minsan ay itinanong ng batang lalaki sa batang babae: Naririning mo ba..may tumutunog sa aking dibdib? Ang batang babae ay nagtakaa. Bumangon ito ay tumingin sa nakatihayang kalaro. Pakinggan ko nga, anang batang babae. Inilapit ng batang babae ang kaniyang tainga sa dibdib ng batang lalaki, dumadaigdig ang katawan niya sa katawan ng kalaro at nalalanghap naman ang nakahiga ang halimuyak ng kanyang buhok. Ang bango mo pala! Ang batang lalaki ay nakangiti. Abahindi naman ako nagpapabango, anang batang babae na lumupasay sa tabi ng nakahigang kalaro. Paglaki ko raw ay saka na ako magpapabango, sabi ng nanay ko. Teka nga pala, narinig mo ba ang tunog sa dibdib ko? usisa ng batang lalaki. Oo...ano kaya ang ibig sabihin niyon? Nagkatinginan ang dalawa at ang lalaki ang unang nagbawi ng tingin. Malay ko...tena na nga. Bumangon ang batang lalaki, pinagpag ang buhanging dumikit sa kanyang bisig at sa kanyang pantalon at nagsimula nang lumakad. Sinabayan siya ng batang babae at habang isinasalisod nila ang kanilang mga paa sa buhanginan habang lumalakad, nakatanaw sila sa papalubog na araw. Ang ganda, ano? Bakit kaya kulay-dugo ang araw kapag palubog na? sagot naman ng batang babae. Hindi sumagot ang batang lalaki. Nakatanaw ito sa mapulang latay ng liwanag ng araw sa kanluran.

III Puring-puri ang dalawang bata ng kanilang mga magulang, ng kanilang mga kanayon. At kinaiingitan naman sila ng ibang batang hindi nagkaroon ng pagkakataong makihalubilo sa kanila. Siguro, paglaki ng mga batang yan...silang dalawa ang magkakapangasawaan. Maririnig ng dalawang bata ang salitang iyon at silay nagtataka. Hindi nila madalumat ang kaugnayan ng kanilang pagiging magkalaro sa isang hula sa hinaharap. Higit pang nakaabala sa kanilang isip ang sinasabi ng kanilang mga kaklase sa silang dalaway parang tuko magkakapit. At minsan nga ay napalaban ng suntukan ang batang lalaki. Isang batang lalaking malaki sa kanya ang isang araw na pauwi na sila ay humarang sa kanilang dinaraanan at silay tinudyo ng tinudyo.

Kapit-Tuko! Umiyak ang batang babae. Napoot ang batang lalaki. Ibinalibag nito sa paanan na nanunudyong batang lalaki ang bitbit na mga aklat. Sinugod nito ang mga kalaban. Nagpagulong-gulong sila sa matigas na lupa, nagkadugu-dugo ang kanilang ilong, nagkalapak-lapak ang kanilang damit, hanggang sa dumating ang guro at silay inawat at silay pinabalik sa silid-aralan at pinadapa sa magkatabing desk at tumanggap ng tatlong matinding palo sa puwit. Pagkaraan ng pangyayaring iyon, napag-usapan ng dalawang bata ang bansag sa kanila. At silay nag-isip, na lalo lamang nilang ikinalunod sa kanilang kawalang-malay.

IV Namumulaklak ang mga mangga, namunga, nalaglag ang mga bugnoy, dumating ang namamakyaw at sa loob ng ilang araw lamang nagsanib ang bunga ng mga sanga nila sa damuhan at sila ang unang sumungkit sa mga unang hinog. Nangalaglag ang mga dahon ng sinigwelas, namulaklak iyon at dumaan ang mahabang tag-araw, at ang damuhan ay natuyo at kanilang naging tagpuan ay ang dalampasigan at madalas man sila roon ay hindi nila masagut-sagot ang bugtong kung bakit kulay dugo ang silahis ng araw kung dapithapon. At sa wakas ay namunga ang sinigwelas, mga luntiang bubot na pinitas nila ang ilan at pagkaraang isawsaw sa asin ay kanilang tinikman at silay naasiman at idinalangin nila ang maagang pag-ulan-sapagkat sabi ng kanilang lolay madaling bibintog at mahihinog ang bunga ng sinigwelas kapag naulanan. Silay naniniwala at hinintay nila ang ulan, at nang pumatak iyon sa kalagitnaan ng nayon, silang dalaway nagpugay, naligo sa ulan, naghabulan sa looban at nayapakan nila ang tuyong damo, na waring bankay ng siang panahong hinahalinhinan ngayon. Pagkaraan pa ng ilang araw, nadungawan nilang hinog na nga ang sinigwelas. Nagmamadali silang nanaog at ang batang lalakiy umakyat sa puno at ang batang babae naman ay naghanap ng sungkit. At ang pamumulaklak, pamumunga at pamumulaklak at pamumunga ng mangga, santol at sinigwelas at ng iba pang punungkahoy, halaman sa bagong supling; ang araw ay lumubog at sumikat at hindi pa rin nagbabago ang kulay ng silahis niyong kung dapithapon. Ang paaralan sa nayon ay malapit nang magpinid; ang guro ay naghanda na ng isang palatuntunan ang mga magulang ay walang pinaguusapan kundi ang katalinuhan ng kanilang mga anak. V Nang dumating ang pasukan, ang batang lalaki at ang batang babae ay sakay ng kalesa patungo sa bayan. Doon sila mag-aaral ng haiskul. Ngunit iba na ang kanilang ayos. Ang batang lalaki ay hindi na nakapantalong maikli-putot; siyay nakalargo na at pantay na ang hati ng buhok na nangingintab sa pahid ng pomada. Samantala, ang batang babae ay may laso sa buhok na nakatirintas at ang kanyang suot na damit ay lampas tuhod at hindi makikita ng batang lalaki ang alak-alakan nito. Dito dumaan sa kanilang buhay ang isang pagbabago, na hindi nila mapigil at siyang nagbukas sa kanila upang masaklaw ng tingin ang paraisong kanilang kinaroroonan. Sa paghawak na kanilang daigdig, ang batang lalakiy

hindi na sa batang babae lamang nakikipaglaro-siyay kahalubilo na rin ng maraming batang lalaking pumapasok sa magagapok na gusaling iyon ng paaralan. Nakikipagharutan siya sa mga ito, nakikipagbuno, nakikipagsuntukan-at higit sa laht nakikituklas ng lihim ng isat isa. Isang araw, sa likod ng paaralan, isang pangkat ng batang lalaki ang nakapabilog at isang batang lalaki ang nasa loob niyon at may pinakikita sa kasamahan. Nakisiksik din siya sa mga batang lalaki at nakita niya ang isang bagay na hindi niya alam na kailangang mangyari sa kanya. Umuwi siyang parang tulala nang hapong iyon at kinagabihan ay hindi siya nag-aral. Umupo siya sa baitang ng kanilang hagdan at nag-isip hanggang sa makita siya roon ng kaniyang ama. Inusisa niya sa ama ang kanyang natuklasan sa paaralan at itinanong niya rito kung bakit kailangang gawin pa iyon. Nagtawa ang kanyan ama. Tinapik siya nito sa balikat. Kailangan niyon upang ikaw ay maging isang ganap na lalaki, sagot ng kaniyang ama. Natingala lamang niya ito at ang pamimilog ng kanyang mga matay naghiwatig ng pagkakaroon ng lamat sa kanyang kawalang-malay. Hayaan mo... dugtong ng kaniyang ama. Isang araw isasama kita kay Ba Aryo. Maging matapang ka lang sana... Ibig niyang ipagtapat iyon sa batang babae, ngunit aywan niy kung bakit nahihiya siya. Ngayon lamang niya nadama iyon. Kayat kahit patuloy pa rin silang naglalaro sa damuhan o kayay nagtutungo sa dalampasigan tuwing wala silang pasok, ang alalahanin ukol doon ay nakabawas sa sigla ng batang lalaki. At isa ngang araw, Sabado ng umaga, isinama siya ng kaniyang ama sa bahay ni Ba Aryo sa tabi ng ilog. Ngumata siya ng dahon ng bayabas, pumikit siya at pagkaraan ng iba pang ginawa, siyay itinaboy ni Ba Aryo upang maligo sa ilog. Ang damuho...pagkalaki-lakiy parang hindi lalakit. Ang narinig niyang iyon kay Ba Aryo, kabuntot ng malutong na halakhak ng kanyang ama ay natanim sa kaniyang isip at patuloy na nagpalaki sa lamat ng kaniyang kawalang-malay.

VI Kasunod ng panyayaring iyon, aywan niya kung bakit iba na ang kanyang pakiramdam. Gayong magaling na ang sugat na nilikha isang umaga sa harapan ng bahay ni Ba Aryo. Hindi pa rin nagbabalik ang kanyang sigla. Natitigilan siya kung nakikipaglaro sa batang babae. Nangingimi siyang tumabi rito kung itoy nakahiga sa damuhan o dalampasigan. Hanggang isang araw ay napansin niyang namumula ang mata ng batang babae nang dumating ito isang dapithapon sa tabing-dagat. Bakit? usisa niya. Wa-wala...wala! Nag-isip ang batang lalaki. Naisaloob niyang baka ang kawalang-sigla niya sa pakikipaglaro niya rito ang dahilan. Tinudyo niya ang batang baba, kiniliti, napahabol dito hanggang sa mahawa ito at silay naghabulan na sa buhanginan, sumsisigaw sila sa katuwaan hanggang sa manigas ang kanilang mga binti at kinakailangang humiga na naman sila sa buhanginan. Humagikgik pa sila ng mapatong ang kamay ng batang lalaki sa kanyang dibdib at madama niyang lalong malakas ang pintig doon.

Tingnan mo...pakinggan mo ang tunog sa dibdib ko, anyaya ng batang lalaki. Ngunit hindi kumilos sa pagkakahiga ang batang babae. Nakatitig lamang ito sa maaliwalas na mukha ng langit. Nagtaka ang batang lalaki. Bumangon ito at tinunguhan ang nakahigang kalaro. Nangingilid ang luha sa mga mata nito. Bakit? Saka lamang tumingin ang batang babae sa batang lalaki at itoy umiyak at ang luhang tumulo sa pisngiy pinahid nitong palad at ang palad na iyong ipinatong sa buhanginan ay pinaniktikan ng buhangin. Hindi na pala tayo maaaring maglaro...tulad ng dati, anang batang babae sa basag na tinig. VII Hindi nga sila mga bata. Siyay dalagita na. Siya naman ay binatilyo na. Ang pagbabagong iyon ang nagpaunawa sa kanilang may tumataas nang dingding sa pagitan nila. Nagkikita pa rin sila sa looban ngunit hindi nga lamang tulad ng dating nagtatagal ang kanilang pag-uusap. Nayon, parang laging may nakatingin sa kanilang mga matang nagbabawal-sa looban, ang kanilang mga magulang ; sa paaralan, ang kanilang mga guro. Ang kanilang tawa tuloy ay hindi na matunog; ang hiyaw ng dalagita ay hindi na matinis, malayo sa hiyaw nito noong araw; ang kanilang pag-uuusap ay hindi na Malaya at pumipili na sila ng salitang kanilang gagamitin. At buwan-buwan, ang dalagita ay may kapirasong damit na itinatago sa ilalim ng kaniyang katre at kapag tapos na sa paglalaba ang kaniyang ina, palihim niyang lalabhan iyon sa silong at ikukula sa kubling bahagi ng kanilang likod-bahay. Minsan ay natutop siya ng kanyang ina sa paglalaba sa silong at sinabi nito sa kanya: Hindi mo na kailangang dito pa labhan iyan.. VIII Natapos ng haiskul. Nagkamay sila pagkaraang maibaot sa kanila ang kanilang diploma. At nang nagsayawan ng gabing iyon, magkatambal sila. Gayong hindi naman sila nahapo, ang tibok ng kanilang dibdib ay mabilis at malakas at ngayon ay hindi maungkat iyon ng kanilang mga labiy tikom at kung gumalaw man ay upang pawiin ang kanilang panunyo o paglalamat niyon. At hindi nila alam na ang tibok ng pusong iyon ay isa pang pangyayaring nagpalaki sa lamat sa kanilang kawalang-malay.

IX Maliwanag ang narinig na salita ng dalagita: kung gusto mong makatapos ng karera, huwag muna kayong magkita ni Ariel. Naunawaan niya ang ibig sabihin niyon, ngunit ang pagtutol ay hindi niya maluong sa kanyang kalooban. Pero, Inya...kaibigan ko si Ariel! May himagsik sa kanyang tinig. Kahit na...kayoy dalaga at binata na. Alam mo na siguro ang ibig kong sabihin, may langkap na tigas ang sagot na iyon. Alam niya ang kahulugan niyon: masama. Parang pait iyong umukit ng kung anong bagay sa kanyang isip. At saglit iyong inagaw ng tinig ng kaniyang ama.

Ibig kong magdoktora ka, kaya kalimutan mo muna ang lalaki! At ang pait na may inuukit sa kanyang isip ay parang pandalas na pinukpok at ang kanyang katauhan ay nayanig at ang tunog na pagpukpok ay nag-aalingawngaw ng Lalaki! Lalaki! Hindi siya nakatagal sa harap ng kanyang mga magulang. Nakatiim ang mga labing pumasok siya sa kanyang silid. Iyon lamang at minsang dalawin siya ng binata sa dormitoryo ay natuklasan nila sa isat sia na mataa na ang dingding sa kanilang pagitan. Matatag iyon at makapal at waring hindi nila maibubuwal. Huwag muna tayong magkita, Ariel, sabi niya sa binata. Napatitig sa kanya si Ariel at nakita niya ang pamamantal sa noo nito-at pagtataka, sa damdaming unti-unting nasasaktan. Ba-bakit...dati naman tayong... Ayaw nila...ng Inay, ng Itaymasama raw, at ang mga labi niyay nangatal kasabay ng luhang umahon sa kanyang mga mata. Masama! Masama ! At si Ariel, ang kanyang kababata, ay lumisang larawan ng isang bilanggong hindi makaigpaw sa isang mataas na pader.

X Minsan ang binata ay umalis sa lalawigan. Mapanglaw ang kanyang mukha at napuna agad iyon ng kanyang ama. Bakit? Ayaw nang makipagkita sa akin ni Cleofe Nagtawa ang kanyang ama, tulad ng nakaugalian nito tuwing may ilalapit siyang suliranin. Walang kwenta iyon. Makita mo, kapag tapos na si Cleofe ay magkakalapit kayong muli. Hindi mo baa lam na gusting- gusto ka ng mga magulang niya na maging doktora siya? Pasigaw ang alingawngaw ng kanyang tinig sa kanyang isip. At habang nagdodoktora siya ay masamang kamiy magkita? Tama ka, maaagap na pakli ng kanyang ama. Hindi mo ba alam na kapag malapit ka sa babae ay malapit ka rin sa tukso? Tukso! Tukso! Parang matalim na kutsilyong isinaksak sa kanyang utak ang mga katagang iyon. Mahapdi. Makirot. Parang binibiyak ang kanyang ulo. Napapikit siya. Nagunita niya ang luntiang damuhan sa looban, ang malamig na buhanginan kung hapon, ang mapulang silahis ng araw na parang dugo.

XI

At ang dalaway hindi na nagkita, gayong hindi na sa lungsod na maliit at maglakad ka lamang sa mga lansangan ay hindi ka mawawalan ng masasalubing na kakilala. Mangyariy iniiwasan nila ang magkita, mangyariy sinikil nila ang paglago ng halaman sa kanilang katauhan na pinapag- ugat at pinag- pausbong ng mga araw sa luntiang damuhansa looban at malamig na buhanginan sa dalampasigan kung dapithapon. Hindi sila nagkita sapagkat inihasik sa kanilang isip na ang pagkikita nilay magiging masama, tukso. At sa kanilang daigdig ng mga aklat, ng matataas na gusali, ng malalayang kabataan sa kapaligiran, ang isiping iyon ay parang batak na nakabitin sa tabak ng kanilang ulo o kayay tulad din ng isang mansanas, pulang mansanas na bibitin- bitin sa nakayungyong na sanga ng punungkahoy. Hindi sila nagkita sa loob ng mahaba ring panahon, mga buwan at sanay mga taon kung nakatiis silakung tuluyang nasikil nila ang halamang patuloy sa paglago sa kanilang katauhan.

XII Hindi nga sila nakatiisisang araw na hindi sinasadyay nagkasalubong sila sa pamimili ng kagamitan. Kapwa sila napahinto sa paglakad at nagbabangga na sila ng mga tao sa bangketa ay hindi parin sila makakilos. Ang binata ang unang naglakas- loob at binati niya ang dalaga. Hindi makasagot ang dalaga. Nakatitig lamang siya sa mukha ng binata at nang anyayahan siya nitong magpalamig sila sa isang kanugnog na restawran ay anapasunod lamang siya , napatangay sa agos ng kanyang damdamin. At sa harap ng kanilang hinihinging pagkain, silay nagkatitigan at silay nakalimot at akala nilay sa luntiang damuhan sila sa looban ng lalawigan, nakahiga at nakabaling sa isat isa. At pagkaraan ng maraming sandali ng pagdidilidili, ng pagsusuri sa sarili, ng pagtantiya sa pandama, hinawakan ng lalaki ang kamay ng babae, pinisil at hinalikan at saka sa tinig na nababasag ang pananabik at pangungulila ay sinabi : Ibig kong magkita tayo, kahit saan, kahit saan! At ang babae ay hindi sumagot at tumango lamang at lalong ipinaubaya sa lalaki ang kanyang palad. At silay nagkita sa Luneta, hindi lang minsan, kundi maraming pagkikita.maraming- marami at ang kanilang sikil na damdamin ay lumaya at sa unang pagkakataon, pagkaraan ng ilang buwang pagkakalayosilay lumigaya. Ngunti ang inihasik na binhi ng pagkakakilala sa masama ta sa mabuti sa kanilang isip sy sumibol at nagpaunawa sa kanilang ang ginagawa nilang iyon ay masama. Ngunit silay uhaw sa gunita ng kanilang kamusmusan at silay naghihimagsik.

XIII Malinaw ang sinabi ang sinabi sa sulat: sa pook pa naming iyon, sa lahat ng pook na dapat pagkaiwasan doon kayo nakita. Hindi sana malubha kung nakita lamang kayo, ngunit nakita kayong magkahawak kamay sa karamihan ng tao sa paligid. Hindi na kayo nahiya! Hindi na ipinagpatuloy ng dalaga ang pagbasa ng liham. Nababanta ang mga sumusunod na talata: luluwas ang ama mo kapag hindi mo itinigil ang kabaliwang iyan.

Ang binata ay hindi makatulog. Nalukot na ang suot niyang damit ay hindi parin niya hinuhubad. Ibig niyang lumabas ng bahay- paupahang iyon, maglakad sa lansangan at sa labas paabot ng umaga. ipinaaabot ditto ng mga magulang ni Cleofe ang ginawa ninyo. Hiyang hiya kami ng iyong ama. Ibig naming makatapos ka at ibig ipaalaala mula sa iyo na ang babae at tuksotukso!

XIV Sinabi ng dalaga : hindi ngayon tayo maaaring magkita. Sinabi ng binata: magkikita tayo, magtatago tayoililihim natin sa kanila ang lahat. At sila nga ay nagkita, sa mga pook na hindi sana nila dapat pagkitaan , ngnit doon sila itinaboy ng kanilang paghihimagsik, ng takot na matupto[ at ng pangangailangan. Sa mga pook na iyon pinilit nilang iginupo ang dingding na ipinagitan sa kanila. At sa palagay nila, sila ay nagtatagumpay. Naaalis ang hadlang. Ngunit sa kanilang utak, nagsusumiksik at nanunumbat ang alingawngaw ng pagbabawal, lumalarawan ang mga nananalim na tingin masamatukso.

XV At ngayon ang kanilang paraiso ay hindi na malawak na looban.o kaya ang dalampasigang malamig kung ang dapithapon ang silahis ng araw ay mapulang parang dugo. Ang daigdig nila ngayon ay makitid, suluk-sulok, malamig din, ngunit lagging hinahamig ng init ng kanilang lumayang katawan.

XIV Maligaya sila sa kanilang daigdig. Maligaya sila sa kanilang bagong paraiso. Hanggang isang araw ay kumulog, dumagundong ang kalawakan at nangagulat ang mga tao sa lansangan; pamayamaya, pumatak ang ulan, na ang pasimulang madalang ay naging masinsin. Ang dalaga ay dumungaw sa bintana- masama ang kanyang pakiramdam. May kung anong nakakatakot na bagay sa kanyang katawan na ibig niyang ilabas at itapon. At iyon ay waring umaakyat sa kanyang lalamunan. Humawak siya sa palalabahan ng bintana. Tumingala siya upang pawiin ang pagsama ng kanyang pakiramdam. Natanaw niyng maitim ang langit at naisip niyang magtatagal ang ulan. Tumungo siya at nakiya niyangnililinis ng tubig ang bangketa. At kasabay ng kanyang pagtungo,parang may isinakad na pataas sa lalamunan ang kanyang bituka at siyay napanganga at siyay napapikit at siyay napaluha at paghigpit ng kanyang paghawak sa palababahanng bintana ay naduwal siyaat ang lumabas pagkaraay nilinis ng patak ng ulan, inianod ng nalikhang mumunting agos sa gilid ng daan. At ang dalagay napabulalas ng iyak.

Ibat ibang uri ng pagbasa ng Ang Bagong Paraiso ni Efren R. Abueg

Inihanda ni: Coronel, Crozette P. ng BSP 2B

PAGBASA NG TEKSTO

Si Ariel at Cleofe ay sanggang dikit na mula pa pagkabata. Walong taong gulang palamang sila ay hindi

na sila mapag hiwalay. Magkasama silang naglaro, nanungkit ng mga bunga ng punong kahoy sa kanilang nayon,

nag-aral, sa madaling salita, sabay silang lumaki sa kanilang nayon na tinuring nilang kanilang munting paraiso.

Lumipas ang mga araw, buwan, at taon. Silay hindi na mga bata. May mga bagay na silang nalalaman na

hindi nila nalalaman nuong silay mga bata pa. Unti-unting ipinalalayo ng ng mga magulang ng babae ang kanilang

anak sa lalaki dahil batid nila na hindi na sila mga bata na maaari pang maglaro at magsama ng matagal.

Nagtapos sila ng hayskul. Lalong naghigpit ang kanilang mga magulang dahil sa iniiwasan nilang

maaaring mangyari sa dalawa, ang matukso. Ang nais kasi ng mga magulang ni Cleofe na itoy maging doktora

kaya ganun nalamang ang paghigpit nila sa dalaga. Napagpasyahan ng dalawa na hindi muna sila magkita habang

sila ay nag-aaral pa kahit alam nila na labag ito sa kanilang kaloobaan. Pareho silang sa siyudad nag-aral. Hindi

tulad sa kanilang nayon, ngayon ay hindi sila magkakitaan dahil sa laki ng siyudad. Ngunit sa di inaasahang

pangyayari, sila ay nagkasalubong sa pamilihan at nagsimula ulit ang kanilang ugnayan. madalas silang magkita sa

Luneta, ang lugar kung saan nila napagpasyahang magkita. Hindi na tulad ng dati ang kanilang ginagawa pag sila ay

nagkikita. Hindi na sila naglalaro o nanunungkit ng mga prutas. Silay magka-hawak kamay at nag uusap ng mga

seryosong bagay. Ang kanilang pagkikita ay nalaman ng kanilang mga magulang kaya sa mga liham nila, silay

nahihiya sa mga pinag gagagawa ng dalawa. Nais nilang huwag na muli salang magkikita ngunit nagpasya ang

binata na magkkikita parin sila ng dalaga ngunit hindi na sa malawak na bukirin na dati nilang tagpuan, hindi rin sa

Luneta kundi sa isang maliit na silid na itinuring nilang kanilang Bagong Paraiso.

Patuloy silang nagkikita sa kanilang bagong paraiso. Doon, sila ay masaya at ramdam nila na sila ay

malaya. Malayo sa kanilang mga magulang na pilit silang pinapalayo sa isat isa. Hanggang dumating ang isang

araw na masama ang pakiramdam ni Cleofe, siya ay naduduwal. Hindi niya naiwasan ang pag luha dahil batid niya

na siyay nagdadalang tao na. Ang anak nila ni Ariel.

PAGBASA NG KONTEKSTO

Ipinakita sa teksto ang pagkakaiba ng nayon sa siyudad. Ang nayon ay isang tahimik na lugar, maraming

punong kahoy, may magandang tanawin ng kalikasan. Ang mga taong iyong makakasalubong ay pamilyar. Habang

sa siyudad ay ibat ibang tao ang iyong makakasalubong. Walang bukirin na puwedeng takbuhan, mga punong

akyatan at iba pa. Ang mga nasa siyudad ang maka moderno. May mga malalaking gusali ang doon ay nakatayo.

Ipinakita rin dito ang nakagawian ng gawin sa mga nagbibinatang mga kalalakihan. Ang pamamaraan

kung paano magpangaral ang mga magulang nung araw, pati kanilang paghihigpit.

PAGBASA NG SUBTEKSTO

Si Efren Abueg ang isa sa mga iginagalang na nobelista, kuwentista, mananaysay, at krititiko ng kaniyang

panahon. Kabilang sa kaniyang mga aklat ang Bugso, ang kaniyang kauna-unahang koleksiyon ng mga kuwento.

Siya rin ang editor at bumuo ng mga antolohiyang gaya ng Mga Piling Akda ng KADIPAN (1964); Mga Agos sa

Disyerto (edisyong 1965, 1974, at 1993); MANUNULAT: Mga Piling Akdang Pilipino (1970) at Parnasong

Tagalog ni Alejandro G. Abadilla (1973).

Humakot ng parangal si Abueg tulad ng Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature (1959,

1960, 1963, 1964, 1967, at 1974); Timpalak ng KADIPAN, unang gantimpala (1957); Pang-alaalang Gawad

Balagtas (1969); Timpalak Pilipino Free Press (1969); Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas (1992) mula sa

Unyon ng mga Manunulat sa Pilipinas (UMPIL); Timpalak Liwayway sa Nobela (1964, 1965, at 1967).

Sumulat at nag-edit ng maraming mga sangguniang aklat si Abueg at ginagamit hanggang sa kasaluyukan

sa kapwa pribado at publikong paaralan, mula sa elementarya, sekundarya hanggang sa kolehiyo. Bukod dito,

malimit ilahok ang kaniyang mga kuwento sa mga teksbuk na sinulat ng ibang awtor.

Samantala, aktibo rin siyang nakilahok sa mga kilusan hinggil sa pagtuturo ng wika at panitikan sa Manuel

L. Quezon University (19651972), Philippine College of Commerce(19711972), Pamantasan ng Lungsod ng

Maynila (19741977), Ateneo de Manila University (19771978), at De La Salle University (19792006). Naging

pangulo siya ng Kapisanan ng mga Propesor sa Pilipino (KAPPIL) noong 19861988; Linangan ng Literatura ng

Pilipinas; at nahalal na

direktor ng Philippine Folklore Society.

Nuong 1963 naisulat ni Efren Reyes Abueg ang kanyang akdang, Ang Bagong Paraiso. Batid ng

manunulat ang pagbabago ng mga Pilipino simula ng pumasok sa ating bansa ang isipang liberal. Naging bukas ito

sa mga usaping sekswal at laganap din sa Pilipinas ang ibat ibang uri ng krimen.

Isinulat niya ang akdang ito upang maipakita ang pagbabago ng mga Pilipino nung panahon na iyon, dahil

kilala ang mga Pilipino sa pagiging konserbatibo (ipinakita ito sa teksto, ng ipinaglalayo ang dalawang tauhan ng

kanilang mga magulang para labanan ang tukso) bago pa tayo mahaluan ng ibang kaisipan ng mga dayuhan.

Ipinakita rin sa akda na habang silay pinagbabawalan at pinagsasabihan, lalo si lang hindi sumusunod

at nagrerebelde. Naging kaugalian ito ng mga tao at itoy napansin din ng manunulat. At lumaganap din ang mga

pangyayari na may mga nabubuntis ng maaga ng mga panahong iyon (Early Pregnancy/Teenage Pregnancy).

PAGBASANG INTERTEKSTUAL

Nuong 1960 at mga sumunod pang mga taon, ang mga manunulat, kabilang na si Efren Reyes Abueg, ay

nagsimulang sumulat patungkol sa lumalalang lagay ng Pilipinas. Isa na nga dito ang Ang Bagong Paraiso (1963)

na nagpakita ng pagiging hayag ng mga Pilipino sa usaping seksual kabilang na ang pagiging masawayin ng mga

bata (13-18). Iba pang mga akda ay ang Di Maabot na Kawalang Malay ni E. M. Reyes (1960) na nagpakita ng

buhay ng mga taong mahihirap. Pati ang lumalawak na gawaing masasama na ipinakita sa akda rin ni Efren Abueg

na Mabangis na Lungsod (1961) at Isang Ina sa Panahon ng Trahedya ni Mirasol (1969).