Ekonomiks (First Grading)

Topic 2

Mga Pinagkukunang Yaman ng Pilipinas I. Pinagkukunang-yaman Binubuo ng mga katangian ng mamamayan, mga biyaya ng kalikasan at mga bagay na gawang tao na ginagamit sa produksyon ng mga bagay-bagay na tumutugon sa pangangailangan ng tao para sa kanyang kabuhayan. Ginagamit sa pagproseso ng produksyon upang gumawa ng mga bagay na nakapagbibigay-kasiyahan Tumutugon sa mga pangangailangan ng populasyon, industriya at pangangalakal

II.

Mga Dahilan sa Pagiging Kapos ng Pinagkukunang-Yaman 1. May katutubong limitasyon ang mga bagay na material 2. Maraming nagtutunggaling gamit ang mga yaman ng lipunan 3. Ang mga proseso ng produksyon ay may ibat-ibang halaga sa paggamit ng mga sangkap Mga paraan sa pagpaparami ng pinagkukunang-yaman 1. 2. 3. 4. Pamumuhunan (investment) Pag-aaral at pagsasanay Pagtitipid at wastong paggamit Mga imbensyon at pagbabago sa teknolohiya, etc.

III.

IV.

Mga Uri ng Pinagkukunang-Yaman 1. Yamang-Likas Mga bagay na bigay ng kalikasan gaya ng lupa, kabundukan, kagubatan, karagatan, mga ilog at mga depositong mineral. Ditto kinukuha ang mga pagkain, gamut, damit, tubig, mga produktong dagat, mineral, mamahaling hiyas, gas, panggatong, torso, at iba pa. Bilang bansang agricultural, pangunahing produktong pagkain ang bigas, mais, niyog at tubo. Iba pang produktong iniluluwas ng bansa ang saging, pinya, mangga, kape, tabako, abaka at goma. Kabilang dito ang,: a. Yamang lupa mga lupang sinasaka, pinamamahayan, pinagpapastulan, etc b. Yamang-gubat Anim na uri ng kagubatan 1. Dipterocarp 2. Molave 3. Pine 4. Mangrove 5. Mid mountain 6. Beach Mga di-tuwirang kapakinabangan ng mga yamang-gubat: 1. Nakapagpapalinis sa maruruming hangin 2. Sumusugpo sa pagkaagnas at pagguho ng lupa 3. Binabawasan at sinusugpo ang mapaminsalang baha 4. Inaayos ang pagdaloy ng tubig 5. Nagsisilbing kublihan at kublihan ng mga hayop

Ekonomiks (First Grading)

Topic 2

c. Yamang tubig binubuo ng mga ilog, talon, dagat, etc., at ang lahat ng kapakinabangang nakukuha ditto d. Yamang mineral Pagmimina ang isa sa pangunahing industriya na nagpapataas ng reserba ng dolyar sa bansa Mga pangunahing mineral na nakukuha sa Piliinas: 1. Mineral na metal a. Ginto b. Pilak c. Nikel d. Tanso e. Uranium f. Cobalt g. Manganese h. Zinc, etc. 2. Mga mineral na di-metal a. Adobe b. Carbon c. Marmol d. Silicon e. Sulfur f. Buhangin, etc. 3. Mga mineral na panggatong a. Uling b. Langis c. Geothermal d. Petrolyo 2. Yamang- tao Ang kakayahang pisikal at mental ng tao na ginagamit sa produksyon ng mga kalakal at serbisyo Tinatawag ring lakas paggawa o hukbong paggawa Kasama sa yamang ito ang mga lalaki o babae, mula 15 taong gulang pataas na nagtratrabaho ng full time, part time o naghahanap pa lamang ng trabaho. Mga pangangailangan ng populasyon ng Pilipinas: 1. Pagkain Natutugunan sa pamamagitan ng pagpapalawak ng mga taniman, produksyon ng mga isda at hayop 2. Tirahan 3. Damit/ kasuotan Nagbibigay proteksyon sa katawan 4. Edukasyon 5. Serbisyo at pasilidad na pangkalusugan 6. Transportasyon at komunikasyon, etc. Nahahati sa dalawang uri, ang: 1. Propesyonal (white collar jobs) mga nakapagtapos ng kolehiyo 2. Manggagawa / manual laborers(blue collar jobs) Kinabibilangan ng mga magsasaka, trabahador, etc. Hindi nakapagtapos ng kursong propesyonal Mga paraan sa pagpapabuti ng kalidad ng yamang-tao Edukasyong pormal Pagsasanay (apprenticeship) Pagbibigay ng mga pasilidad at paglilingkod na pangkalusugan, etc.

Ekonomiks (First Grading)

Topic 2

Espesyal na edukasyon Pandarayuhan

Mga konseptong dapat tandaan sa pagtatalakay ng lakas paggawa: Empleyo o pagtatrabaho Mga manggagawa o empleyado na kaya at ibig magtrabaho at makahanap ng trabaho sang-ayon sa kanyang edukasyon, kakayahan at kasanayan Kawalan ng empleyo (unemployment) Isang estado kung saan di makahanap ng trabaho ang isang tao dahilan sa kakulangan sa kasanayan at kakayahan dulot ng edukasyon at karanasan Di-angkop na empleyo at walang sapat na hanapbuhay (Underemployment) Isang estado kung saan ay ibig at kayang magtrabaho ngunit dahil sa matinding kompetisyon sa paghahanap ng trabaho ay pumapayag na silang tumanggap ng trabaho o posisyon na mababa kaysa kanilang kakayahan dulot ng edukasyon at karanasan o masyadong mababang pasweldo ayon sa kanyang posisyon. 3. Ang 2010 demographics ng bansa ay mababasa sa ibaba:
Demographics of Philippines Population: Growth rate: Birth rate: Death rate: Life expectancy: male: female:

101, 000, 000 (July 2011 estimate)

1.903% (2011 est.) 25.34 births/1,000 population
(2011 est.)

5.02 deaths/1,000 population (July 2011 est.) 71.66 years 68.72 years 74.74 years (2011 est.)
(2011 est.)

Fertility rate: 3.19 children born/woman Infant mortality rate: Net migration rate:

19.34 deaths/1,000 live births

-1.29 migrant(s)/1,000 population(2011 est.)

Age structure: 0-14 years: 15-64 years: 65-over: 4.3% (male 1,876,805/female 2,471,644) (2011 est.) Sex ratio: Total: At birth: Under 15: 15-64 years: 65-over: 1 male(s)/female 1.05 male(s)/female 1.04 male(s)/female 1 male(s)/female 0.76 male(s)/female Nationality: Nationality: Filipinos 0-14 years: 34.6% (male 17,999,279/female 17,285,040)

Ekonomiks (First Grading)

Topic 2
Major ethnic: Tagalog 28.1% (2000 census) Minor ethnic: Cebuano 13.1%, Ilocano 9%, Bisaya/Binisaya 7.6%, Hiligaynon Ilonggo 7.5%, Bikol 6%, Waray 3.4%, Kapampangan 3%, other 25.3% (2000 census)

Ang mga implikasyon ng batang populasyon sa Pilipinas ay: o Karagdagan sila sa bigat ng responsibilidad ng produktibong bahagi ng populasyon dahil: Ang malaking bahagdan ng batang populasyon ay umaasa sa populasyon ng may hanapbuhay at sa pamahalaan Ang malaking bahagi ng resources investment ng bansa ay kailangang suportahan ang mga programa sa edukasyon at kalusugan na nangangahulugang kakaunti lang ang napupunta sa imprastraktura na kailangan upang umunlad ang bansa Sa malaking populasyon na umaasa sa pamahalaan, kaunting pinagkukunang-yaman ang paghahatian ng mga mamamayan o kaya ay kaunting panahon ang mauukol sa paglilibang, kahit pa may mga trabaho.

3.

Yamang Pisikal Binubuo ng mga istruktura at kasangkapang ginawa ng tao upang mapataas ang kakayahang magprodyus o gumawa ng produkto Mga kagamitan, makinarya, mga kasangkapan, gusali, pabrika, mga transportasyon at iba pang ginagamit sa produksyon at pagmamanupaktura ng mga kalakal at paglilingkod Halimbawa Tinatawag ding permenenteng asset na capital o fixed capital asset Bumababa ang halaga dahil sa depresasyon (depreciation) o ang unti-unting pagkaluma at pagkasira ng mga yamang pisikal Mga konseptongdapat tandaan na may kinalaman sa paggamit ng yamang capital: 1. Batas ng Ipinagpalibang Halaga (Law of Opportunity Cost) Nagsasaad na kung ang pinagkukunang-yaman ay nagamit na sa isang bagay, ang alternatibong gamit nito ay isinasakripisyo kung kayat dapat na makasulit sa paggamit. Dapat itong gamitin hanggang itoy maaaring gamitin. 2. Batas ng Lumiliit na Balik (Law of Diminishing Returns) Nagsasaad na habang dinadagdagan ang ginagamit na sangkap (varying input) sa produksyon, sa una ay may katumbas na pagtaas ng produksyon ngunit kapag napuno na ang di nagbabagong sangkap (fixed input) ay lumiliit ang karagdagang produktibidad kapag narrating na ang pinakamataas nap unto at ito ay tuluyan nang bababa. Mga dahilan ng pagbaba ng varying input Kakulangan sa lugar Kakulangan sa kasangkapan Kulang sa kahusayan ang bagong manggagawa Mga paraan upang labanan ang Law of Diminishing Returns Pagdaragdag sa puhunan Dagdag na pagsasanay sa mga manggagawa Paggamit ng makabagong teknolohiya

4.

Yamang Kapital o Pinansyal Salaping ginugugol ng mga mamumuhunan upang makabuo ng mga produkto at serbisyo

Ekonomiks (First Grading)

Topic 2

Dito napapaloob ang halaga n gating piso laban sa dolyar Napakahalaga ng dolyar sa ating ekonomiya dahil ang ipinambibili natin ng mga makinarya sa ibang bansa ay dolyar kung kayat kapag nagkaroon ng debalwasyon ang ating piso laban sa dolyar ay nangangailangan pa tayo ng mas maraming piso para ipambili ng dolyar