Ang Diabetes ay isang mabigat na

karamdaman, ngunit ito’y inyong

masusupil”
Ano ang Diabetes Mellitus?
• Ang Diabetes ay isang
patolohikal na kondisyon na
nakikilala sa pamamagitan ng
abnormal na pagtaas ng asukal
sa dugo (glicemia)
 Ano ang Glucose?

Ang tao ay gumagamit ng Ang kotse ay gumagamit ng gasolina

glucose o asukal

• Ang asukal (glucose) ay ang pinaka simpleng

sustansya na hango sa pagtunaw ng ating
kinakain.
• Ito ang pangunahing pinagmumulan ng lakas
ng katawan, ang siyang nagbibigay enerihya
sa atin.
 Normal blood sugar

Fasting - ≤100 mg/dl (5.5 mmol/L)

2 hr PGBS - < 140 mg/dl (7.8 mmol/L)

 Pre-diabetes

• IFG (Impaired fasting glucose) is diagnosed

when fasting blood glucose level is ≥100mg/dL
6.1 mmol/L) but < 126 mg/dL ( 7 mmol/L)

• Impaired glucose tolerance (IGT) glucose

levels are ≥140mg/dL (7.0 mmol/L) but
<200mg/dL (11.1 mmol/L) following an oral
glucose tolerance test (OGTT).
What causes blood sugar elevation?

SUGAR COMES FROM

E V E R YT H I N G
T H AT W E T A K E I N A S F O O D
... .
. ...
.

SUGAR
 . .
. . .
. . .
. =
SUGAR

ENERGY
 ENERGY
.
...
. . ..
.
SUGAR

GAS
 ENERGY

. .
.
. ..
. .
.
SUGAR
 ENERGY

GAS
 NON - DIABETI
CS
SUGAR
SUGAR
 DIABETIC
S
SUGAR
SUGAR
 DIABETIC
S

SUGAR
PANCREAS
(PALE) INSULIN
INSULI
N

?
• Ang Diabetes ay isang
permanenteng kondisyon,
ngunit kaya mo itong
dalhin. Kung tama ang
paggamot nito ay maaari
kang mabuhay nang
normal. Sinumang may
diabetes ay puwedeng
magtrabaho ng normal,
sumali sa sports, at
magkaroon ng malulusog
na mga anak.
Mga Tipo ng Diabetes
Type-1 Diabetes
• Ito ang tipo ng diabetes na hindi
masyadong laganap. Ito ay
nangangailangan ng araw-araw na
pugturok ng insulin. Hindi makagawa
ng insulin ang lapay o pancreas. Dahil
walang insulin, hindi makapasok at
maging enerhiya ang blood sugar sa
mga selula (cells). Ito ay biglang
nagisismula habang bata pa ang
pasyente. Hindi ito nahahawa.
• Resulta: Naghihintay lamang ang mga
blood sugar sa dugo habang tuluyang
nagugutom ang tissue cells. Kung
kaya’t ang mga type 1 diabetic ay
nangangailangan mag inject ng insulin
para mabuhay.
 TYPE 1
DIABETES MELLIT
US
 Type-2 Diabetes
• It ang laganap na klase ng diabetes. Hindi sapat
ang dami na nagagawang insulin o kung sapat man,
hindi naman napapakinabangan ng katawan.
Lumalabas nang dahan-dahan sa mga may edad na,
lalo na sa matataba, at puwedeng hindi mapansin sa
loob ng mahabang panahon.
• Resulta: Habang parami ng parami ang blood sugar
sa iyong dugo, tuluyang nagugutom naman ang iba
mong tissue cells. Type 2 diabetic ang tawag sa
kanila dahil kadalasan, tamang diyeta, regular
exercise at medisina (kung bilin ng doctor) lang ang
kailangan nila para ma control ang sakit.
 TYPE 2
DIABETES MELLITUS
 Mga Tipo ng Diabetes

Diabetes sa Pagbubuntis
• Ang diabetes sa pagbubuntis ay nangyayari sa
kabuntisanbuntis na babae. Sinumang nagdadalangtao ay
dapat subaybayan angmagpa-ikasamen sa taas ng
kanyang glicemia asukal sa dugo, lalo na kung mayroong
may diabetes sa pamilya. Pinalalaki nito ang kanyang
panganib na magkaroon ng ibang uri ng diyabetis,
karamihan type 2, nang habang buhay. Pinalalaki rin nito
ang panganib na ang bata ay magkaroon ng labis na
timbang at magkaroon ng diabetes.
 Anu-ano ang mga nararamdaman ng
taong may diabetes?

Malimit na pag- Matinding Pamamayat o

ihi pagka-uhaw biglang pagtataba

Malimit na
Mabagal na pagkapagod o Pangangati
paghilom sobrang gutom
 Antas ng Asukal sa Dugo Upang
Masabing May Diabetes
1. Casual Plasma Glucose: 200 mg/dL (11.1mmol/L)
kasama ng mga sintomas
2. Fasting Plasma Glucose ≥ 126 mg/dL (7.0
mmol/L)
3. 2 hourse Prandial Glucose ≥ 200 mg/dL (11.1
mmol/L) sa OGTT (Oral Glucose Tolerance Test)

• Ang mataas na antas ay dapat masuri ng

dalawang beses para makasiguro
 Bakit nagkakaroon ng Diabetes?
• Ang diabetes ay dulot ng pinagsamang epekto ng
pagpapamana ng katangian (genetics) at pamumuhay
(lifestyle)
 Anong Uri ng pamumuhay nag
nakapagdudulot ng Diabetes?

Kulang sa Pagkakasakit
Pagtaba Pagtanda
ehersisyo

Pagbubuntis Matamis na
Paninigarilyo Pagkain
Kahit sino ay maaaring maapektohan
ng Diabetes

Bawat
Bata Matanda
kasarian

Kahit anong lahi

Itim, Puti, Brown
Bakit Mahalagang Malaman Kung May
Diabetes ang isang Tao?
• Mas mataas ang panganib ng magkaroon
ng sakit sa puso
Bakit Mahalagang Malaman Kung May
Diabetes ang isang Tao?
• Mas madalas na magkaroon ng atake sa utak
(stroke)
Bakit Mahalagang Malaman Kung May
Diabetes ang isang Tao?
• Mataas ang panganib na magbara ang mga ugat
sa kamay at paa
Bakit Mahalagang Malaman Kung May
Diabetes ang isang Tao?
• Mas maagang namamatay
Alamin ang ABC ng iyong Diabetes
• Kausapin ang iyong health care team kung paano pigilin
ang iyong A1C, Blood pressure, at Cholesterol.
Makakatulong ito sa pagbawas ng pagkakataon na
magkaroon ng atake sa puso, magkaroon ng stroke o
ibang problema sa diabetes. Ito ang ibig sabihin ng ABC
ng diabetes:
Ang A ay para sa A1C test
• Ipinapakita nito kung ano ang bilang ng iyong blood
glucose sa loob ng nakaraang tatlong buwan. Ang A1C
na layunin para sa karamihan ng mga tao ay 6 pababa.
• Ang mga mataas na antas ng blood glucose ay maaaring
makapinsala sa iyong puso at mga daluyan ng dugo,
mga bato,mga paa at mga mata.
 Ang B ay para sa Blood Pressure
• Ang layunin para sa karamihan ng
mga taong may diabetes ay mas
mababa sa 130/80. Kapag mataas
ang iyong presyon, masyadong
napapagod ang iyong puso at maaari
itong magdulot ng atake sa puso,
stroke, at sakit sa bato.

Ang C ay para sa Cholesterol

• Ang LDL na layunin para sa
karamihan ng mga tao ay mas
mababa sa 100. Ang HDL na
layunin para sa karamihan ng mga
tao ay mas mataas sa 40.
Iba pang mga Komplikasyon ng
Diabetes

Panlalabo ng Mata

Pagkasira ng Bato

Pananakit o Pamamanhid
ng Ugag
Sino Ang Mga Taong May Panganib na
Magkaroon ng Diabetes?

Sobrang Palaupong
Katabaan Pamumuhay
Sino Ang Mga Taong May Panganib na
Magkaroon ng Diabetes?

Pagkakaroon ng atla presyon at

abnormal na kolesterol
Sino Ang Mga Taong May Panganib
na Magkaroon ng Diabetes?

Maling Nutrisyon
Sino Ang Mga Taong May Panganib na
Magkaroon ng Diabetes?

Mababang timbang Pagkakaroon ng

sa kapanganakan diabetes ng ina
habang buntis
Sino Ang Mga Taong May Panganib na
Magkaroon ng Diabetes?

Pagpapababa ng Timbang –
kalahating kilo bawat linggo
 Paano Maiiwasan ang Pagkaroon
ng Diabetes?
• Kumain nang
sapat na dami
ng pagakain
• Iwasan ang
pagkain nang
maraming
matatamis
Paano Maiiwasan ang Pagkaroon ng
Diabetes?
• Dagdagan ang gawaing pisikal o ehersisyo
• 30 minuto araw-araw
Paano Maiiwasan ang Pagkaroon ng
Diabetes?
• Pag-inom ng gamot – sumangguni musa sa
inyong doktor
Paano Malalaman Kung Ikaw ay May
Diabetes?
• Pagkakaroon ng mga sintomas or
nararamdaman
• Pagsusuri ng antas ng asukal sa dugo
(blood sugar)
• Kailangang magpasuri sa isang doktor
upang malaman
Ano ang dapat gawin kung ikaw ay
meron nang diabetes?
• Ang inyong doktor
ang magpapayo ng
tamang target na
antas ng asukal sa
dugo
• Kailangan ng regular
na konsultasyon at
pagmamatyag
 Mga Dapat Gawin
Kung Meron Nang
1. Diet 2. Exercise
Diabetes

5. Monitoring 3. Medicine

4. Education
Mahalagang Malaman ng
mga Diabetiko
Ang diabetes ay hindi nawawala o
gumagaling

Maaaring mabawasan ang mga

komplikasyon kung ang asukal
sa dugo ay makokontrol.
Ang Insulin
 Ano ang Insulin?
• Ang insulin ay isang hormone
mula sa LAPAY O
PANCREAS na nasa loob ng
ating tiyan.
• Ang lapay ng may diabetes tipo
dm-1 ay hindi na gumagawa ng
insulin, kaya dapat nang ma-
ineksiyunan ng ilang ulit sa
isang araw.
Ano ang Insulin?
• Ito ang susi upang
pumasok ang asukal
mula sa dugo papunta sa
mga laman
• Ang doctor ang siyang
magpapasya sa kung
ilang units ng insulin ang
ibibigay, kung anong tipo
ito, kung anong dami, at
kung kalian ito ituturok.
Paano ihahanda ang Insulin?
• Kapag may namuong kristal sa
ilalim ng garapa, ang unang
kailangan gawin ay pagulungin
nang marahan ang insulin sa
magkataklob na kamay. Huwag
alugin ang garapa.
• Pagkatapos hilahin pabalik ang
plunger hanggang maabot ang
numero ng unit na ituturok upang
ito ay mapuno ng hangin, itusok
ang hiringgilya sa insulin, at
itulak ang hangin patungo sa
garapa (na hindi gagawa ng mga
bula)
• Itiwarik ang garapa at
dahan-dahang kumuha
ng sapat na dami ng
insulin. Kung mag
kakaroon ng bula sa
hiringgilya, kinakailangan
siguro na itulak pa ang
insulin pabalik sa garapa
na ilang beses upang
alisin ang bula at
mkakuha ng wastong
dose.
Saan Dapat Iturok ang Insulin?
• Ang insulin ay dapat
itinuturok sa tabang
himaymay sa ilalim ng
balat, at hindi sa
kalamamnan. Mas
mabuting sa tiyan o
sa labas ng hita ito
iturok at dapat
baguhin ang pareting
tinuturukan
 Tamang Pag-pisil ng Balat
• Pisilin ang balat ng hinlalaki at hintuturo at
hawakan ang hiringilya ng pahilig.
Pagkatapos maiturok bumilang ng
hanggang 5 bago hugurin ang karayom.
Tamang Pangangalaga ng Insulin
• Ang insulin ay nasisira kung nailagay
sa sobrang lamig o nakababad sa
sobrang init na lugar (naiwan sa loob
ng kotse)
• Huwag nang gamitin kung may
Makita kang mga lumulutang na
bagay sa loob ng insulin
• Ang Insulinna ginagamit ay
puwedeng isantabi sa temperaturang
ng kuwarto sa loob ng ilang araw.
Ang iba dapat palamigin sa ibabang
part eng refrigerator at huwag sa
payeluhan.
Tamang Pangangalaga ng Insulin
• Ang naka-insulin na bag ay
mabuti sa pagbibiyahe.
• . Siyasating regular ang iyong
“pen” sa pamamagitan ng
pagturok ng dalawang unit ng
insulin bago ito gamitin.
• Palaging tingan kung kailan ang
expiration date bago ito gamitin
Ilan Beses Pwede Gamitin ang
Karayum?
Ano ang Maaaring Mangyari?
• Ang tinuturukan na balat ay nag uumpisa
ng dumugo
• Ang dulo nang karayom ay napupurol sa
tuwing turok
• Ang naiiwan na insulin sa dulo ng
karayom ay maaaring tumigas
(crystallize) at ito ang dahilan ng
pagababara nito
• Ang dulo ay pwedeng maputol at
maaaring maiwan sa loob ng laman ng
pasyente
• Ang pangpadulas (lubricant) ay
nawawala at ito ang nagiging sanhi ng
pagiging masakit na pagturok
 Mga Tanging Pahiwatig:

• Uminom ng maraming tubig.

Pinapayo ang walong (8) baso
ng tubig sa isang araw

• Gumamit ng kuwintas, o pulseras

na makikilalang ikaw ay may
diabetes
 Mga Tanging Pahiwatig:

• Magsuot ng medias at angkop

na sapatos
• Tingan araw-araw ang mga
paa kung ito ay may mga
paltos, namumula, may hiwa,
o sariwang sugat

• Kung hindi mahusay ang iyong

pakiramdam, itigil ang mga Gawain,
tingnan ang kapatagan ng iyong
blood sugar, at tawagan ang iyong
doktor o pangunahing tagabigay ng
pangangalaga.
• Inumin ang gamut na inireseta sa iyo
“Ang Diabetes ay isang
mabigat na karamdaman
ngunit ito’y inyong
masusupil”
The End
Jessica Loraine L.
Florendo