SI MANNY PACQUIAO AT ANG POLITIKA DAPAT BA O HINDI DAPAT NA LUMAHOK SI MANNY PACQUIAO SA POLITIKA SA HALALAN SA TAONG 2010?

INTRODUKSYON: Balagtasan...pagpapalitan ng katuwiran sa pamamagitan ng tula....patalasan ng isip...paligsahan sa diwa...bilang parangal sa ama ng tulang tagalog na si Francisco Balagtas. Ito ang inyong...Balagtasan!

HINDI DAPAT: (Sa Ibaba ng Tanghalan Panawagan) Sinungaling na makata, walang turing at pangahas Boksingero ay ibig mong sa halalay mamayagpag; O, Mahal na Lakandiwa, tutol ako't kasalungat Ng makatang naghahambog kung tumula at maghayag; Ang makatang ganyang uriy para lamang ibong uwak Na ang ngalay sinasambit habang siyay lumilipad. Sakali man na si Manny, may magandang kapalarang Maging isang boksingerong dinakila sa suntukan; Bakit siya isusubong pumalaot sa halalan, Sa maruming politikang likmuan ng tampalasan? Lakandiwang ngayong gabiy may anyayang mahinusay, Kung ako ay tinatanggap, handa ako sa tulaan. LAKANDIWA: Malugod kang tatanggapin kung ang iyo ngayong dala Ay kampilan ni Balagtas at tulaing magaganda; Umakyat ka sa tanghalan at sabihin kung sino ka, Saka ditoy ipagtanggol ang panig mong buong-sigla; Kung ikaw ay desididong sa tulaay lumusob na Hinihiling ko sa madla'y palakpakang masagana. HINDI DAPAT: (Sa ibabaw ng tanghalan

LAKANDIWA: Isang paksang sa panahon ay talagang nababagay Ang sa ngayoy itatampok sa ngalan ng Balagtasan; Dapat ba o Hindi Dapat na lumahok sa halalan Ang dakilang boksingerong Manny Pacquiao ang pangalan? Tanong itong sasagutin at bibigyang-katuwiran Ng makatang naririto at nais kong anyayahan. Kayat sino mang naritong sa pagtula ay may hilig, Aking inaanyayahang pumagitnang buong-kisig; Ang nais ko sa pagbigkas ay may rima at may himig, Yaong tulang kung pakinggay lumilikha pa ng awit; Ditoy inyong patunayang sa larangan ng panitik, Tayong mga Filipinoy may isipang matalisik. DAPAT: (Sa Ibaba ng Tanghalan Panawagan) Maginoong Lakandiwa, ako ngayoy sumasagot Sa pangalan ni Balagtas na makatang lubhang bantog; Iyang inyong paanyayay tinatanggap kong malugod, Payag ako na si Pacquiao sa halalan ay lumahok; Kapag siya ay nagwagit sa tungkulin ay naluklok, Buong bayay liligayat magdiriwang tayong lubos. Idolo ng Filipino at si Manny ay kilala Na may pusong makataot kabutihay kitang-kita; Siyay dangal nating lahat nang manalot makibaka Sa kapuwa boksingerong sa suntukay kayang-kaya; Kaya nga O, Lakandiwang may masusing paanyaya, Ako ngayon ay tulutang makapanhik sa tribuna. LAKANDIWA: Kung ang iyong mga tula ay madiwa at mainam, Halika na at umakyat sa ibabaw ng tanghalan; Sa tula mong bibigkasiy iyo ritong patunayang Idolo mong boksingeroy nararapat sa halalan; Sa paglapit ng makatay hinihiling ko rin namang Salubungin natin siya ng matinding palakpakan. DAPAT: (Sa ibabaw ng tanghalan Pagpupugay) Akoy buhat sa Lagunang lalawigan ng pag-ibig, Sa bayan ng mga puto, ng kutsinta at pinipig; Ako ngayoy manunulang naghahandog ng panitik Sa naritong kababayang nakabukas ang ulinig; Lingkod ninyong si Rafael Pulmano ay nagsusulit, Paglahok sa politika ni Pacquiao ay tamat matwid!

Pagpupugay)

Mula ako sa Batangas, mga lipi ng Tagalog Sa ang tulay inaawit kung ang pusoy nadudurog; Ang ngalan kong isinuga ng tadhana sa bulaos Ay si Lamberto B. Cabual na binubo sa pag-irog; Ang tanong ng Lakandiway sasagutin kong masinop: Aayaw ko na si Pacquiao sa halalay manibulos! LAKANDIWA: Yamang ditoy may makatang kapwa handang manaludtod At ibig na magpasiklab sa maraming nanonood; Itong panig nitong Dapat ang una kong itatampok Na si Manny ay tulutang sa halalay makilahok; Sa pagtindig ni Pulmanong may giting at lakas-loob, Palakpakang masigabo ang sa kanya ay isuob. DAPAT: (Unang Tindig) Sa ilalim ng Saligang Batas nating umiiral, Ganito ang nakasaad na tadhanang buong-linaw: Hindi pwedeng maihalal na pangulo ang sino man, Maliban kung siya'y isang Pilipino nang isilang; Botante syang rehistrado, Pilipinas ang tirahan, At marunong na magsulat at magbasa... Si Pacquiao yan. Sinadya ng nagsiugit ng sagradong Konstitusyon Na bigyan ng tsansang patas ang sino mang may ambisyon; Na maglingkod sa gobyerno at maluklok sa posisyon, Mahirap man o mayaman, kapos man o sobrang dunong; Pwede kahit ang artista, aktibista, manananggol, Ekonomist, boksingero, o anchor ng TV Patrol. Kaya ako'y nagtataka sa makata ng Batangas Na hindi ko mapagwari ang punto ng pagbabargas; Ang People's Champ ibig ko ngang sa halalan mamayagpag, Ngunit hindi bilang bokser sa kasino ng Las Vegas;

Kung di bilang Filipino, res'dente ng Pilipinas At botanteng marunong din sa pagbasa at pagsulat. Si Manny pag nagtampisaw sa maruming politika Ay may mga nangangambang matutulad na rin siya Sa maraming politikong pagnanakaw inuuna, Para itong isang sakit na matinding makahawa; Ang alin mang karamdaman, pag ginamot, may pag-asa, Subali't kung pabayaan, pwedeng maging epidemya. Alalaon baga, bunying katunggali, kung paano Ang labadang marurumi, sa halip na iwasan mo, Ay harapin mo at labhan, gamitan ng pampabango, Gayon din ang ating bansang nalulugmok sa impyerno; Kailangan ang matino, matapang at may prinsipyo, At si Manny 'Pacman' Pacquiao ang angkop na kandidato! LAKANDIWA: Unang tindig ni Pulmanoy may hagupit na panggulat Sa katalong sa tingin koy nakadukmo sa pag-ilag; Ngunit akoy may akalang may sa-palos kung umiwas Ang magiting na makatang nagbuhat pa sa Batangas; Sa pagtindig ni Cabual sa pagaspas ng habagat, Ang hiling koy palakpakang atikabot walang kupas. HINDI DAPAT: (Unang Tindig) Hindi ako nambabargas, lalong hindi naabuso Sa takbo ng politikang itinatag ng gobyerno; Di rin ako tumututol sa marangal na katalo Na Saligang Batas natiy may tadhanang makatao; Ngunit, bayan, mag-isip kaang tsampyon bang boksingero Ay may batas na gagawin kung mahalal sa Kongreso? Si Pacman man ay kilalaboksingerong may kalidad, Idolo kot idolo rin nitong aking kabalagtas; Ang mundo ng boksingerong may tagumpay na matatag, Sa mundo ng politikay lupat langit yaong agwat; Kung siya may may kamaong parang lintik kung ibigwas, Pagpasok sa politikay bangkay siyang maaagnas! Ang lengwahe ng kamao at lengwahe niyang dila Ay larangang magkaibat magkalayong di kawasa; Talumpati sa Kongresong matalisik at madiwa Ay iba sa pambubuntal ng kamaong walang sawa; Boksingeroy sampay-bakod, kumbaga sa manunula, Sa bulwagan ng batasang politika ng hiwaga. At si Manny ay lumaki sa pagsasanay ng boksing, Nagbuhos ng kakayahan at tiyagang buong-giting; Oo, siyay nagpunyagit ang tagumpay nang sapitin Ay inulan ng papuring bantayog ng dangal natin (Bawat taoy kanya-kanya ng maselang na tungkuling Itinakda ni Bathalang masinop na talimahin.) Ganyan din ang politikong hinuhubog ng panahon, Simula sa pagkabatang maghanda sa kanyang misyon; Kung matuksot magahaman sa salaping sangkabunton, Mananagot siyang tiyak pagdating ng Armagedon; (Manny Pacquiao, makinig ka: Politika ay patibong Lumagi ka, sa boksing mong biyaya ng Panginoon!)

LAKANDIWA: Ibig yatang magkahalo ang balat sa tinalupan, Nang tumindig ang makatang napatanyag sa Batangan; Ngunit itong kabalagtas na may dupil sa tulaan, Tila ibig nang sumagot at gulpihin ang kalaban; Sa pagtindig ni Pulmanong may unos na tangan-tangan, Palakpakan natin siyat sa pagtulay nang ganahan. DAPAT: (Ikalawang Tindig) Unang banat pa lang nitong kalaban kong may amnesia, Nalimutan na kaagad kung ano ang aming tema; Anya, bayan, kung si Manny ay mahalal, mag-isip ka... Aba, bayan, pagboto mo't di pagboto'y bahala ka! Iya'y iyong karapatan, ang kay Manny nama'y iba: Dapat ba s'ya o di dapat pumasok sa politika? Magkaibang lubha, ayon sa makatang Batangueo, Lengwahe ng kongresista't lengwahe ng boksingero; Sa interbyu, kahit Ingles ni Manny ay kumakanto, Nakatigil, nakatutok sa TV ang buong mundo; Beteranong mambabatas kaygagaling magdiskurso, Ngunit sino'ng nakikinig? At sino ang may respeto? Malabis na minaliit ng katalong mapangutya Ang purol ng pag-iisip ng idolo nating madla; Mga turo ng Bibliya nalimutan na rin yata Na ang tunay na talino sa Maykapal nagmumula; Si Manny ay maka-Diyos, di n'ya ikinahihiya Ang magdasal di gaya ng mga trapong walang hiya! Sa tanong ng kalaban kong "Ang tsampyon bang boksingero Ay may batas na gagawin kung mahalal sa Kongreso?" Sa aklat ng Lumang Tipan, sa bahagi ng Eksodo, Bukod pa sa Sampung Utos, may iba pang libu-libo; Na batas na naisulat, alam mo ba ng kung sino? Si Moises na isang pastol, gabay niya'y Diyos mismo! LAKANDIWA: Lumalaoy gumaganda itong ating Balagtasan, Kaya ako ay titigil na lagi na sa pagitan; Papagitna lamang ako kung talagang kailangan, Nang di sila maabala sa maalab na sagutan; Ang titindig ngayong muli sa pagbigkas na mainam Ay si Cabual ng Batangas palakpakan ang ialay. HINDI DAPAT: (Ikalwang Tindig) Hindi dapat na manangan sa pagiging isang tanyag Ang idolong boksingero nitong ating bansang liyag; Kabalagtas, ilingap mo ang pananaw at magmatyag Na boksing at politikay parang sagang walang tapyas; Boksing ngani ay mapula ngunit itim ang kabiyak, Ang ulap ng politika ay kay Manny magbabagsak. At sapagkat sa botantey marami pang dungot mangmang, Si Pacquiao ay maaaring sa eleksyon magtagumpay; Kung sakaling mananalo: anong ating aabangan Ang gagawin kayay ano sa Kongresong kalalagyan? Mga pagak na artistang nahalal sa katanyagan Kabilang na siya roon na malimit pagtawanan! Sa Senadot sa Kongreso ang Artista ay tama na,

Huwag nating pabayaang komedyantedagdagan pa; Kung si Manny ay may budhing makabayang sumisinta, Di na siya magmimithing sa halalay mag-abala (Sa distrito-politikal ng Mindanao na kay sigla, Ay ano ba ang gagawing pamalakad na maganda?) Manunungkulan ba siya sa tulong ng tagapayo At bungkos ng alipores na kampon ng mga tuso? Sila-silay may adyendang pansariling itotodo Baligho ang mangyayarimagboksing man sa Kongreso! (Si Pacquiao ay pagpugayan bilang bidang boksingero, Subalit sa politikabatuhin ng manggat puto.) DAPAT: (Ikatlong Tindig) Marami ngang dungo't mangmang sa botanteng mamamayan, Marami ang nabibili ng salaping kumikinang; Marami rin ang may utang na loob na tinatanaw, At maraming hindi hamak ang uhaw sa katarungan; Kahinaan ng lipunang sinasamantala naman Ng pinunong tanging hangad sarili ang paglingkuran. Ito'y mga kahinaang naghahanap ng unawa, Kahinaang humihingi di ng limos o ng awa; Kahinaang naghihintay ng matapat na kalinga, Kahinaang si Pacquiao lang ang pag-asa nitong bansa; Isang bansang nananabik maibalik ang tiwala, Sa gobyernong malaon nang ang dangal ay nawawala. Bakit silang mga dungo at mangmang ay pumapatol Sa artista't boksingerong kapwa nila di marunong? Sa kanila nasisilip ng botanteng nagugutom Ang pag-asang di matanaw sa henyong administrasyon; Kahit hungkag na pag-asang bunga lamang ng ilusyon, Kapalit ng nakaupong hanggang buto ang korapsyon. HINDI DAPAT: (Ikatlong Tindig) Kung si Manny ay talagang may hangaring makatulong Sa bansa at kababayang nakaharap sa daluyong; Limutin ang politika! Bumuo ng isang layon Na magtayo ng Youth Center na sa bayan nauukol; May karate, boksing, tenis, paglalangoy at basketbol Kompleto sa pasilidad akoy diyan kasang-ayon. Sa ganitoy malalayo ang kumpol ng kabataan Sa hibo ng bisyo, droga, basag-ulot kahalayan; Magagawa niya itotutulong ang karamihang Foundation sa ating bansang makataot makabayan; (Hindi bat sa Paranaque, Training Center ay kay inam, sa sikap ni Flash Elorde, sa boksing din hinangaan?) Di naabot ni Elorde ang kay Pacquiao na naabot Sa tugatog nitong boksing na tila ba gintong bundok; Subalit si Flash Elorde ay may diwat niloloob Na sa bayat kabataan magmalasakit nang lubos (Di pagtulong ang kay Pacquiao na hangaring binubunsod, Manapay self-aggrandisementparang matsing naglalagot!!!) DAPAT: Maganda ang panukala at payo ng kabalagtas, Yan nga'y kaya niyang gawin, ngunit bakit tinatagpas; Bakit nililimitahan ang kaniyang abilidad? Bakit tanging ang pagiging boksingero'y itatatak? (Siya nama'y may talento sa iba ring kapasidad,

Rekording nya't pelikula'y tinangkilik din ng lahat!) Kung siya ay nanatiling boksingerong pang-amatyur, Di nagsikap na maging pro at umakyat ng dibisyon; Kung siya'y di pinayagang sa kanbas ay makatuntong, Walang Manny Pacquiao tayong bayani ng buong nasyon; Ganyan din sa politikang masusubok lang ang bisyon, Kung hindi mo pagkaitan ng tsansa't pagkakataon. HINDI DAPAT: Tsansa at pagkakataon? nakuha na niyang lahat, Nang magboksing, mag-artista't mag-commercial na palabas; Ayaw pa ba naman niya sa tayog ng pagkatanyag? At gusto pa na sa langit ang kapritsoy makalampas; (Samantalang itong bayan ibong sawing umiiyak, Kasakimang bagamundoy may parusang nakagayak.) Sa ngalan ng politikay hindi lamang yaong puso Ang marapat na ibigay sa kabayan at kabaro; Kailangay self-expression kakayahang katutubo Si Pacquiao ay wala niyan, totohanan man o biro; Di ko hangad na ang tanyag na si Manny mabalaho, Ihahantad ng kalaban kapintasan niyat baho! DAPAT: Hindi siya naghahangad ng higit pang katanyagan, Nais lamang makatulong sa bayan nyang minamahal; Kapintasan niya't baho di na dapat pagpistahan Na tila ba mas matino ang maraming iba riyang Mapoporma, magagaling, mahuhusay, mararangal, Ngunit sobrang mangurakot at ang mukha'y makakapal! HINDI DAPAT: Ang mukha nga ay kakapal kapag laging ipipilit Si Pacquiao sa politikang may tala ngay walang langit; Walang salang masisira ang imahen niyat kisig, At sa hangad na kagitna ay sansalop ang mapalis; Masasayang ang inimpok na dignidad at dolyares Ng idolo nitong lonang parisukat na malinis. DAPAT: Si Manny ay nagkukusang masagip ang Pilipinas, Ikaw nama'y mas pursiging si Pacquiao ang mailigtas; Gumastos man sa kampanya si Pacman ng limpaklimpak, Sa sariling pawis mula at di galing sa kulimbat! HINDI DAPAT: Di man galing sa kulimbat, ang salapiy masasayang, Kung gastusin sa kampanyang may nag-ambang kasalanan; Gugulin na ang dolyares sa proyektong maiinam Na para sa mga dukhat di sa bugok na halalan. DAPAT: Proyektong mas matutupad pag si Manny ay nahalal, Bilang meyor, gobernador, na pwesto ring politikal.

HINDI DAPAT: Politikal niyang pwesto kung ano mang kahinatnan, Pipingas sa dangal niya at sa ating kabansaan. DAPAT: Dating dukha, ramdam niya ang dusa ng mamamayan, Simbolo sya ng pag-asa ng sikmurang kumakalam. HINDI DAPAT: Kumakalam na sikmura'y patay-mali sa pag-asam, Tinatanaw na simbolo bantayog ng dusa't panglaw! DAPAT: At kanino pa aasa ang mahirap? Sa mayaman? Sa matayog yaong aral kahit na nga mapanlamang? HINDI DAPAT: Kung si Manny ay idolong pag-asa ng karukhaan, Hindi dapat na "pagamit" sa kuhilat salanggapang. DAPAT: Silang sukab, salanggapang at sipsip ang pagbawalan! HINDI DAPAT: Pagbawalan mo si Manny sa hibo ng kahibangan! DAPAT: Makulit ka! Kung gusto mo, tayo na lang magsuntukan! HINDI DAPAT: Ang suntok ng Batanggenyoy simbagsik ng bulkang-Taal! DAPAT: Iboto si Manny Pacquiao!! HINDI DAPAT: Ang isip moy baliwhibang!!! LAKANDIWA: Magsitigil kayo ngayon kung ayaw na mahambalos, Imisin ang mga kalat, bibilangin na ang puntos; Lumalalim na ang gabi at kayo na'y namamaos, Baka tayo abutin pa ng manok sa pagtilaok; Kababayang kanina pa matiyagang nakatutok, Paulanan ng palakpak ang dalawang nagpanuntok. Alin man sa politika at boksing ay mayrong dangal Ngunit knockout kapag sila'y kombinasyong pinagsabay

Pagkat hindi maaaring paglingkuran ng sino man Ang dalawang panginoon sang-ayon sa Bagong Tipan Ang panahong gugugulin sa gobyrerno pag nahalal Hindi pwedeng isisingit sa ensayo twing may laban. Sa boksing ang buong bansa sundalo man o rebelde, Oposisyon o pro-Gloria napag-isa na ni Manny; Pati mga mandurukot at pulis na nanghuhuli, Sa TV ay nakatutok, tahimik ang bawat kalye; Ang ganitong di nagawa ng sibilya't militari, Parang bulang sasambulat sa eleksyon kung sasali. Naiangat na ni Pacquiao ang imahe nitong bansa, Huwag sanang matukso pang mag-anyaya ng pagkutya; Bayani na siya ngayon sa mata ng buong madla, Huwag sanang magpasulsol sa kati ng ibang dila; Nguni't ako'y nalilihis sa tungkuling nakatakda Bilang isang tagahatol sa dalawang nagpambangga. Si Pulmano ang may sabing sa usapang nakalahad, Paglahok sa pulitika ni Pacquiao ay nararapat; Ito nama'y tinutulan ni Cabual na hindi payag, Dahil ayaw anya niyang idolo ay mapahamak; Sino nga ba sa kanila ang higit na nakaangat, At dapat na maging kampeon sa labanang walang puknat? Atin muling sariwain ang katwirang isinaysay, Ng makatang taga-Bian na Dapat ang pinanigan; Si Pacquiao daw ay simbolo ng pag-asang di matanaw Ng botanteng nangangarap maahon sa karukhaan; Di raw sagwil sa hangaring maglingkod sa kababayan, Ang alam na kakarampot dahil Diyos ang gagabay. Niliwanag ni Rafael na ang paksa'y nakatuon Sa kung dapat o di dapat na lumahok sa eleksyon; O pumasok sa politics si Pacquaio na boxing champion Na aniya'y karapatang personal ng may ambisyon; (Kung dapat o hindi dapat iboto sya'y ibang tanong, Na botanteng mamamayan naman anya ang hahatol.) Karapatang magsumiksik sa tanggapang politikal, Konstitusyon mismo natin malinaw daw na sandigan; Paggalang ng mga tao kay Manny ay gayon na lang, Maski Ingles butaw-butaw, buong mundo'y nagpupugay; Sa halip na awatin sya dahil baka "gamitin" daw, Silang mapagmanipula ang dapat na ipagbawal. Panig naman ni Lamberto ng Batangas na nagtanggol, Sa Di Dapat ang katwirang busisiin natin ngayon: Sa larangan daw ng boksing si Manny nga'y isang kampeon, Subali't sa politika magmumukha siyang kengkoy; Hindi na raw kailangang maghangad pa ng posisyon, Kung talagang nais lamang sa bayan ay makatulong. Mga proyektong pang-isports ang dapat daw pagtuunan, Sa halip na politikang patibong sa kanyang dangal; Binanggit na halimbawa'y Flash Elorde ng nagdaan Na nagsikap makatulong ilayo ang kabataan Sa bitag ng mga bisyong naglipana sa lipunan, Itinayong Training Center, marami ang nakinabang. Kahit na raw makatao ang saligan nating batas, Ang boksing at politika ay lupa't langit ang agwat; Ang bagsik ng kamao nyang mabangis at walang habag, Sa larangan ng suntukan ay di pwedeng ipantapat; Sa talas ng pag-iisip at dulas ng pangungusap Na puhunan sa kongreso ng hinog na mambabatas.

Tungkulin kong Lakandiwang sa nagtalo ay igawad Ang hatol na mahalaga nang maingat na maingat; May matuwid si Rafael sa pagtulang mabanayad Na si Pacquiao sa halalan ay tumakbo at mangarap; Nguni't dito kay Lamberto na ang diwa'y nagniningas, Katwiran din na si Manny sa eleksyon ay di dapat. Anupa nga't wala akong maitulak at kabigin, Kapwa sila may magandang ninanasa at layunin; Nangangamba tuloy akong ang sinuma'y siphayuin, Pagkat baka mapintasan at bansagang walang turing; Ang hiling ko'y palakpakan sila't huling tagubilin Ay kayo na ang humatol ang mabuti ay pulutin! PAMAMAALAM: Sa nakalipas na mga sandali ay sumainyo ang...Balagtasan! Magpadala ng inyong hatol sa Balagtasang ito...At habang papalayo ang kumakaway naming mga kataga...alalahanin nating ang masining na Filipinas ay mayaman sa Balagtasang walang kamatayan. Salamat sa inyong pakikinig...

Sa bigat ng akusasyon at sa dami ng paratang At sa dusang dinaranas ng hirap nang mamamayan Kailangan mapatalsik, Pangulo sa Malacanang People Power Revolution ang mabisang kasangkapan. Dinopoco Macatiis ang lingkod nyong kumakatok Sa sinumang makalaban, handa akong makihamok At sa paksang napakinggan, malinaw ang aking sagot: Ang panig ng DAPAT ang syang pinili kong itaguyod. MASIGASIG MAGTANGGOL (HINDI DAPAT) Sa lahat ng naririto, naririyan, naroroon Bumabati muna akong si Masigasig Matanggol Noong una, pangalawa, pumatok ang Rebolusyong People Power, ngunit ito ay wala nang 'power' ngayon. Akusasyon at paratang, sabi-sabi, haka-haka Wala namang matibay na ebidensyang mapakita Nais lang ng oposisyon, ang maghari nama'y sila Maliwanag: HINDI DAPAT ang panig kong isasangga. SOLOMON JURADO (LAKANDIWA)

PEOPLE POWER VS. GMA?

Dalawa nang mabilasik sa pagtula ang narito Baka tayo'y magkagulo kung gagawin silang tatlo Simulan na agad natin ang banggaan ng berdugo Sa panig ng DAPAT, Bayan, ibigay ang palakpak nyo! DINAPOCO MACATIIS (DAPAT) Ang posisyon ng Pangulo ay galing sa mamamayan Na bumoto upang siya'y iluklok sa katungkulan Kaya naman mamamayan ang mayron ding karapatan Na ito ay kuning muli pag Pangulo ay pasaway. Ang paraan ng pagbawi sa binigay na posisyon Maaaring isagawa sa susunod na eleksyon Ngunit kung di na mahintay, lehitimo pa ring option Ang maghain ng Impeachment, magdaos ng Snap Election. Ang Pangulo'y maaaring magbitiw rin namang kusa At ipasa ang tungkulin sa Bise Presidente nya Subalit kung sa luklukan, kapit-tuko syang talaga Resignation, Snap Election, at impeachment, walang tsansa. Kung talagang parang lintang walang balak sumantabi Kahit sukang-suka na nga ang bumotong nagsisisi Taong bayan, pag nag-aklas, civil war ang mangyayari Pag sundalo, nag-coup d'etat, baka Junta ang maghari. Di kaylangan ang magbuhos ng dugo ang Pilipino Di kaylangan ang magbuwis ng buhay ng kapwa-tao May paraang mapayapa, nagawa na natin ito People Power ang bubuwag sa baluktot na gobyerno! SOLOMON JURADO (LAKANDIWA) Maaanghang na kataga ang kaagad binitiwan Ng makatang Dinapoco Macatiis ang pangalan Si Masigasig Magtangol, sunod nating pakikinggan Salubungin nating lahat ng masiglang palakpakan!

Dapat ba o hindi dapat na mag-People Power Revolution ang mga Pilipino upang patalsikin sa Malacanang si Pangulong Gloria Macapagal Arroyo (GMA)? Mula sa panulat ni Rafael A. Pulmano DINAPOCO MACATIIS nagtanggol sa panig ng DAPAT MASIGASIG MAGTANGGOL nagtanggol sa panig ng HINDI DAPAT SOLOMON JURADO namagitan bilang LAKANDIWA

SOLOMON JURADO (LAKANDIWA) Kababayan at Kalahi, tayo ngayon ay may tanong Na sa inyo ihihingi ng sagot at ng solusyon Dapat ba o hindi dapat patalsikin sa posisyon Si GMA sa paraang People Power Revolution? Si GMA Mga kasong sa kanya ay inuugnay ZTE Deal na umano'y sangkot din si First Gentleman, Hello Garci Controversy sa eleksyong may dayaan, At ang pondong nawawala dahil sa Fertilizer Scam. People Power Revolution Di madugong himagsikan Kung saan ang mga tao, sama-sama, kapit-kamay Nagtitipon sa kalsada, taimtim na nagdarasal Mapayapang hinihiling mabakante Malacanang. Bukas na ang entablado sa ibig na makilahok Ilahad ang nalalaman, ilabas ang niloloob: Ang Pangulong si GMA na umano ay kurakot Kung dapat na paalisin, People Power ba ang sagot? DINAPOCO MACATIIS (DAPAT)

MASIGASIG MAGTANGGOL (HINDI DAPAT) Unang EDSA Revolution, unang People Power Revolt Nagpatalsik sa diktador at pamilyang mga Marcos Bahagi ng kasaysayang naulit pa sa EDSA Dos Nang si Erap, pinakulong at si Gloria, iniluklok. Kasaysayang nagsimula sa magandang simulain Sa pag-asang mas gaganda ang takbo ng buhay natin Ngunit ano ang nangyari? Sa gobyerno naron pa rin Ang kurakot na sistema, mas malala pa sa kanser. Kahit ilang People Power pa ang gawin, walang silbi Pagod na ang taong bayan sa pagmartsa at pag-rally Dahil kahit na sino pa'ng maluklok sa Presidency, Ang pagbago sa kultura ng korapsyon, imposible. Saka mga pagpaplanong si GMA patalsikin Dahil siya'y iniugnay sa kaso ng ZTE deal Ng testigong whistle blower sa ginawang Senate Hearing Pawang tsismis, pulitika, gimik, luma nang tugtugin. Kaya sayang, sayang lamang kung babalik sa lansangan At mag-People Power muli ang sawa nang mamamayan Mabuti pang magtrabaho, wag na tayong makialam Sa bangayang pulitikal at wika nga ay "Let's move on!" SOLOMON JURADO (LAKANDIWA) Mahinahong pinagtanggol ni Masigasig ang panig Samantalang kanina pa tila hindi makatiis Ang kaniyang katunggaling muli ngayong nagbabalik Salubungin ng palakpak, pampagana't pampainit! DINAPOCO MACATIIS (DAPAT) Totoo bang pagod na nga sa People Power ang madla? Hindi kaya prayoridad lamang nila ay sikmura? Araw-araw, dumarami isang kahig, isang tuka Iba'y di pa makakahig dahil trabaho ay wala. Bakit walang matrabaho? Bakit masa'y naghihirap? Gayong ayon kay GMA, ekonomya'y umaangat? Ang dahilan, iilan lang kasing mga mapapalad Ang maswerteng yumayaman kung bansa nga'y umuunlad. Sila'y mga kaalyadong mayaman na'y nayaman pa, Kaibigang negosyante, kakampi sa pulitika, Mga corrupt sa gobyerno, mga puno ng ahensya Mahihilig mangumisyon, mangupit, magdelihensya. Tingnan na lang ang ZTE Broadband Network Deal na palpak Na saksi pa si GMA sa pagpirmahan ng contract Nang kontrata ay naglaho, ang balita'y sumambulat, Kalahati daw ng presyo, komisyon ng taga-Wack Wack! SOLOMON JURADO (LAKANDIWA) Nagbabagang katuwiran, mababagsik na salita Walang takot na sinambit ng magiting na makata Ang kalaban, ano kaya ang sagot na itutudla? Palakpakan nating muli at dinggin ang kanyang tula!

MASIGASIG MAGTANGGOL (HINDI DAPAT) Ang makatang katunggali ay pangahas magparatang Gayong ito'y pawang tsismis at mahina ang batayan Si Rodolfo 'Jun' Lozada, na witness sa ZTE scam, Isang Probinsyanong Intsik, magaling lang sa iyakan. Marami sa sinabi nya ay hearsay at haka-haka Ngunit walang ebidensyang mas kapani-paniwala Kung susundin ang mahigpit na proseso ng Hustisya Sino man sa sinangkot nya, hahatulang walang sala. Aminin na ang totoo, wag na sanang magkunwari Pakana ng oposisyon si Lozada at ZTE Gayon na rin ang isa pang whistle blower na si Joey Para alsin si GMA, sila naman hahalili. Suma-total, pulitika, pulitika't walang iba Ang dahilan kaya tao'y nagagalit, nag-aalma Madre, guro, estudyante, ginagawang raliyista Ginagatungan ng mga ambisyoso sa Kamara! SOLOMON JURADO (LAKANDIWA) Umiinit, kumukulo, paakyat na sa sukdulan Ang bakbakan ng dalawang nagsisipag-Balagtasan Ako muna ay tatabi at sila na'y hahayaan Palakpakan nating muli, Kababayang minamahal! DINAPOCO MACATIIS (DAPAT) Kung tunay ngang walang timbang ang lahad na testimonya Bakit kaya tinangka pang kidnapin si Jun Lozada? Pati si CHED Secretary Neri, bakit, bakit nga ba Pinipigil ng Palasyong tumestigo't magladlad na? Kung malinis ang kunsyensya, walang bahong tinatago Bakit ang E.O. 464, di bawiin ng Palasyo? Bakit nga ba tila takot na mabunyag ang totoo? Bakit pati taumbayan, niloloko't ginagago? Panahon na upang tayo'y kumilos at makialam Patalsikin ang pinunong kurakot sa pamahal'an Sa impeachment tayo'y bigo, at malabo syang mag-resign People Power Revolution, sasagip sa ating bayan! MASIGASIG MATANGGOL (HINDI DAPAT) Bakit ipi-People Power si GMA na nagsikap Na iahon itong bansa sa lusak ng paghihirap? Lumalago ang GNP, ang piso ay tumataas, Kampante ang negosyante, unemployment lumalagpak. Bakit itong ekonomyang pinaunlad ni Arroyo Pilit namang winawasak ng magulong pulitiko? Bakit hindi makiisang Strong Republic ay itayo? Bakit ang "Politics of Hate" ang pilit ibinabato? Problema ng ating bansa, hindi dapat nilulutas Sa paraang emosyonal, pag-iingay, pag-aaklas Ang maruming pulitika, sa halip na mapaunlad, Ekonomyang maganda na'y muli nitong ibabagsak!

DINAPOCO MACATIIS (DAPAT) Kalaban ko na rin mismo ang tumumbok sa problema Kung bakit di makuntento kay GMA mga masa Marami pa hanggang ngayon, sa pagkain sumasala Marami ang nagtitiis na sa abroad paalila. Ekonomya ni GMA ay hanggang istatistiks lang Pagkat ito'y di madama ng maraming mamamayan Paano nga'y nahuhuthot o di kaya't nahaharang Ng tiwaling namumuno at kasabwat sa nakawan. MASIGASIG MAGTANGGOL (HINDI DAPAT) Corruption di mapipigil kahit sino ang maupo People Power, di solusyon kung hangad ay pagbabago Mas mainam patapusin si GMA sa termino Kaysa maging problema pa'y ang papalit na Pangulo. Kung si Bise Presidente Noli de Castro luluklok Marami ring tumututol, ninenerbyos, natatakot Si Erap daw ay English lang ang na-corrupt, nabaluktot Si Kabayang Noli kaya, anong uring paglilingkod? DINAPOCO MACATIIS (DAPAT) Katunggaling hindi kalbo, ibig yatang magpatawa Sa layuning mailihis itong paksa naming dal'wa Sino man ang hahalili, yan ay bukod na problema Na sa ibang Balagtasan nararapat na igisa. MASIGASIG MAGTANGGOL (HINDI DAPAT) Hindi ako nagbibiro, kailangan nitong bansa Ay pinunong matalino, matalas ang pang-unawa Kaya tayo may eleksyon, upang bayan ang humusga Pumili ng nararapat na mamuno sa kanila. DINAPOCO MACATIIS (DAPAT) Karapatang ninakaw na ni GMA nang tawagan Nya si Garci sa Comelec kahit bawal at ilegal! MASIGASIG MAGTANGGOL (HINDI DAPAT) Pulitika'y isantabi, isulong ang kaunlaran! DINAPOCO MACATIIS (DAPAT) Kaunlarang nagpipyesta'y mga corrupt na opisyal! MASIGASIG MAGTANGGOL (HINDI DAPAT) Si GMA ay di corrupt, mahal nya ang ating bayan! DINAPOCO MACATIIIS (DAPAT) Baka naman minamahal lamang niya'y kabang-bayan?

MASIGASIG MAGTANGGOL (HINDI DAPAT) Sinungaling! Mapanlamang! DINAPOCO MACATIIS (DAPAT) Naroon sa Malacanang! SOLOMON JURADO (LAKANDIWA) Itigil ang pag-aaway! Kayo muna ay kumalma Kapwa kayo may katwiran, may punto ang bawat isa Kababayang kanina pa nagmumuni't nakanganga Palakpakan nating muli ang magiting na dalawa! Patalsikin si GMA? O hintayin ang eleksyon? Palitan sa 2010? O People Power na ngayon? Pagpalain tayong lahat ng Dakilang Panginoon... Kayong madlang pipol na po ang humusga at humatol.

DIBORSYO SA PILIPINAS DAPAT ba o HINDI DAPAT na payagan ang diborsyo sa Pilipinas? Mula sa panulat nina: GONIE T. MEJIA nagtanggol sa panig ng DAPAT ELVIE V. ESPIRITU nagtanggol sa panig ng HINDI DAPAT RAFAEL A. PULMANO namagitan bilang LAKANDIWA LAKANDIWA (Pagbubukas) Marubdob na pagbati po ang nais kong iparating Sa lahat ng nakikinig dito sa Pag-usapan Natin Narito po kaming muli upang kayo ay aliwin Sa buwanang Balagtasang labanan ng magagaling. Rafael A. Pulmano po ang lingkod nyong nagpupugay

Tubong Binan, Laguna po, Tagalog na sadyang tunay Lakandiwa po ang aking papel ditong gagampanan Tagahatol, tagahusga, tagasaing din po minsan. Araw po ng mga puso ngayong buwan ng Pebrero Kaya tungkol sa pag-ibig ang paksa ng pagtatalo: Sa sariling bansa nating mas marami ang Kristyano, Ay dapat ba o di dapat magkaroon ng diborsyo? Batid ko pong kayo mismo'y may sariling panindigan Ngunit pakinggan po natin ang panig na ilalaban Ng Reyna po at ng Hari nitong ating Balagtasan Wag na nating patagalin, sila'y ating palakpakan! HINDI DAPAT (Pagpapakilala) Inip akong naghihintay na sumapit itong gabi Upang ako'y magpatunay sa makatang katunggali Na di dapat ang diborsyo sa bansang itinatangi Pagkat hindi naayon sa Maykapal at sarili. Kababayang minamahal, tulutan po muna ako Ang sa inyo ay magpugay nang taos sa aking puso Advanced Happy Valentine's Day, diwa nito'y sumainyo Ang lingkod nyong dili't iba, si Elvie V. Espiritu. DAPAT (Pagpapakilala) Tulad po ng nararapat, pagbati ko ay tanggapin Isang maligayang oras, pagpupugay kong taimtim Sa matapang na kahamok, ala-Teksas talisain Sa labanang magaganap, tari muna ay hasain. Salungat sa nababatid ng makatang paraluman Nararapat ang diborsyo sa ating bansang tinubuan Handa akong makibaka sa abot ng kakayahan Gonie Mejia po, sa di pa nakakaalam. LAKANDIWA Narinig po ninyo kapwa ang dalawang magbabangay Pareho pong nagbabanta; sino kaya'ng mas matibay? Umpisahan na po natin ang unang round ng bakbakan Si Miss Elvie Espiritu'y muli nating palakpakan! HINDI DAPAT (Unang Tindig) Sa simula ay pagtibok sa mga puso't damdamin Ng dalisay na pag-ibig sa dalawang magsinggiliw Katugunan din sa utos bago lubos magkapiling Sa simbahan o sa huwes ang dalawa'y bubuklurin. Sa dambana kapwa sila mangangako't manunumpa Habang buhay walang maliw na sila ay magsasama Nagsidalo'y mga saksi, higit na nga ang Lumikha Hindi bagay na malabag sa hirap man o ginhawa. Pag-aasawa'y kasabihang hindi kaning isusubo Na iyong mailuluwa kapag ikaw ay napaso Bago ito ay suungin dapat nating mapagtanto Ang larangan na ganito ay di gawang biru-biro. Likas sa ating Pilipino ang paggalang sa Maykapal Sa aral Niya'y sumusunod, higit na sa kautusan Ang kasal ay itinakda sa banal na kasunduan

Na di dapat na humantong sa malagim na hiwalay. Ang sa aki'y pagtatanong, huwag lamang ipagdaramdam Nitong aking katunggaling salungat ang kabatiran Kapag sinabing Yes, I do ng dalawang ikakasal Di ba't ito'y kahulugang sumpang di dapat maparam? LAKANDIWA Ang dagundong ng katwiran ni Elvie po'y parang lindol Ngunit tila hindi yata nayayanig ang humamon Ngumingit-ngiti lamang si Gonie pong kutis-sanggol Palakpakan din po natin at dinggin ang itutugon! DAPAT (Unang Tindig) Yes, I do ang magbubuklod sa dalawang ikakasal Nang lubusang mapag-isa at sa buhay magkatuwang Ang bisa ng kasamyento'y hanggang mayrong unawaan At kung ito'y naglaho na, diborsyo ba'y tututulan? Ang bukas na hinaharap ay di natin nababatid Panahon ay nagbabago, parang hanging umiihip Gayon din sa mag-asawa, di ko lahat idinadawit Kung ngayo'y nagkakasundo, may sandaling nawawaglit. Kasalanan pang mas higit ang isang pagkukunwari Kung pagsasama'y di normal, habang buhay ang lunggati Mainam pang maghiwalay pagkat dito ang sarili Ang tanging nilalamangan, sinasaktan na sakbibi. Sa batas ng ating bansa ay may separasyong legal Sa tuntuning kabanalan naaayon ang hiwalay Danga't ito'y itinutulot nang mayroong kasunduan Katunayan pa ring ako ang nasa tamang katwiran. Sa musmos mang pang-unawa ay tukoy ang nagaganap Ang pintas sa pagsasama, sumasapit na lang sukat Pagmamahal naglalaho sa puso ng magkapilas Ang magsama pa sa bubong ay hindi na nararapat. LAKANDIWA Ang tao, pag nag-aaway, ay mentras pong pinipigil, Lalo lang daw nag-iinit, parang asong nanggigil Kaya sila'y hahayaan ko na hanggang umagahin Kapag meron na pong tumba ay saka ko aawatin. HINDI DAPAT (Ikalawang Tindig) Marami ang kaalamang lihis sa katotohanan Katulad ng kahidwa kong di tapat yatang magmahal Katugon ba ay diborsyo kung mayroong sigalutan Ang dalawang magkapilas? Sa wari ko'y hindi bagay. Sa ganang akin ay batik sa malinis na pangalan Ng sino mang mga anak na magulang ay hiwalay Paano niya masasabing sila'y mga mapagmahal Kung mismong ama at ina, sa diborsyo'y nagkawalay. Paano rin sasabihing tapat ka nga kung suminta Samantalang sa asawa'y nilisan mo ang halaga Tiwala ng iyong kapwa mapapawing parang bula Tingin sa iyo ay maliit, hindi ako nangungutya.

Sa batas man ay mayroong hiwalay na pinagtibay Ngunit tayo'y may sariling damdamin at kaisipan Na sikaping mapagyaman ang sagradong pagmamahal Sa kabiyak ng iyong puso na tungkuling nakaatang. DAPAT (Ikalawang Tindig) Hindi lubos na matukoy ng dilag kong katunggali Ang lawak ng kapintasang matatamo ng sarili Halimbawang ang kapilas, nagtaksil at nadiskubre Ang patuloy na magsama ay mayroon pa bang buti? Kapag anak ay sumapit sa tama at wastong gulang Ang respeto'y magbabalik sa nagdiborsyong magulang Marapat din bang pansinin ang paglibak ng lipunan Kaysa maging isang hamak sa sarili pang tahanan? Katapatan sa simula sa mag-asawa'y mapupuna Sa di naglaong panahon tumatabang ang pagsinta Lalo't puso nila kapwa'y nahuhumaling sa iba Sa kanila'y tumatabang ang banal na pagsasama. Hindi man inaasahang ang ganito'y sumasapit Dapat bang ang magkabiyak, patuloy magsamang pilit? Di ba dapat bigyang laya ang kanilang ninanais Na hanapin na sa iba ang pintuho nilang langit? HINDI DAPAT (Ikalawang Tindig) Bawat pukol na matuwid nitong aking kahidwaan Ay pawa pong mga lisya, kayhirap maunawaan Hahanguin ko'y talata sa Aklat ng kabanalan Taliwas sa kanyang batid, ganito ang nilalaman: Kapag kasal ay naganap, ang dalawa'y pinag-isa At pirmihang magbubuklod nando'n man ang pagdurusa Ang pinabigkis ng langit sa utos na nakatala Ay hindi na makakalas ng kahit sinong nilikha. Dahil ang tao'y marupok, sa kautusan lumalabag, Iginigiit ang hiwalay ayon din sa nahahayag Ngunit hindi nararapat ang humanap ng ibang liyag Pagka't iya'y pangangalunya, sa Marcos diyes nahahayag. DAPAT (Ikatlong Tindig) Sa tugon ng kahidwa ko lumilitaw na malinaw Na sadya ngang karapatan ang gawang paghihiwalay Tama nga't pangangalunyang humanap ng ibang mahal Ngunit po ang aming paksa ay kung dapat ang hiwalay. Kung atin pong susuriin sa palakad ng lipunan May batas na hindi hango sa banal na kasulatan Ang nais ko pong tukuyin ay ang annulment ng kasal At iyan ay hindi kaila sa ating mga kaisipan. Tama nga't tayo'y marupok, hindi ako tumututol Pagkat tayo ay nilikhang nasasangkot sa panahon Kapintasan nga ba kaya ang batas na tumutugon Sa hiwalay na nabanggit? Ang sa aki'y pagtatanong. HINDI DAPAT (Ikatlong Tindig) Maganda po itong tanong, ngayo'y aking sasagutin

Di ba't tao'y kakaiba ang paniwala't adhikain? Ipinagtatanggol ko'y di dapat na iyan ay pairalin Piling panig ko sa paksa, di ba kayang unawain? Ang bansa pong Pilipinas na Perlas ng Silanganan Ay lupain ng Kristyanong may panalig sa Naglalang Ligaya nga ba ng anak kung sa ama ay susuway? O ama ay matutuwa kung siya'y nilapastangan? DAPAT Walang anak na naghangad na sa ama'y magsuwail Tayo lang ay nangingilag mga sarili'y dayain Mayroon pa bang katinuan kung pagsasama'y nagdilim Na nilambong halimbawa ng asawang talusaling? Dahil dito'y inuri kong ang hiwalay ay matimbang Kaysa sa habang panahong dangal ay mayuyurakan Kung sakali bang mangilag sa ganitong kapintasan Ang panig kong tinutugon, turing ba ay kasalanan? HINDI DAPAT Sa hangad yatang magwagi sa laban ng katagisan Naglulubid ng salitang wari ko'y mga paratang Dilat po yata ang mata ngunit tulog ang isipan O baka po kinakapos sa tunay na kaalaman? DAPAT Ang tanong ko'y maliwanag, ang sagot po ang madilim Ng makatang paralumang lumilihis kung wariin Hindi pa ba nasasapat kaysa nandoon ang hilahil, Mainam pang tumalikod kaysa lugmok sa panimdim? HINDI DAPAT Sa buhay bang walang wakas ay sino ang tinatanggap? Di ba't iyong sinaktan na at nagpataw ng patawad? DAPAT Kautusan di po namang mahalin mo ang sarili Ang hiwalay ay dapat lang kung ito'y nakabubuti. HINDI DAPAT Ang hiwalay ay di dapat sa ating bansang tinubuan! DAPAT Lakandiwa ang huhusga nang ito'y mapag-alaman! LAKANDIWA (Paghatol) Lakandiwa ang huhusga kaya ako'y narito na Magpahinga muna kayo at ang bibig ay isara Kayo namang kababayang kanina pa nakanganga Ipabaon sa kanila'y palakpakang pampagana! Mahaba man ng prusisyon, sa simbahan din ang tuloy,

Balagtasa'y may hangganan, at sa dulo ay may hatol: Diborsyo sa ating bansa'y angkop nga ba't naaayon? Ang sagot ni Elvie'y hindi, si Gonie ay Oo'ng tugon. Ani Elvie, mag-asawa'y sumusumpa sa dambana Walang maliw na pagsinta ang alay sa isa't isa Saksi yaong nagsidalo at gayon din si Bathala Na sila ay magsasama sa hirap man at ginhawa. Di raw kaning isusubo't iluluwa pag napaso Ang kasal ng magsinggiliw na di anya gawang biro Kapag dalwa'y pinagbuklod sa palitan ng Yes I do Kamatayan lang ang pwedeng kumalag sa tali nito. Ang katwiran po ni Gonie, ang lahat ay nagbabago Habang merong unawaan, may bisa ang kasam'yento Ngunit pag sa isa't isa, ang respeto ay naglaho Kaysa anya magkunwari, mabuti pang magdibors'yo. Ginamit na halimbawa'y pag nagtaksil sa sumpaan, Ano'ng silbi raw ng kasal kung iba na'ng minamahal? Higit pa raw tatatanggapin ang pagkutya ng lipunan, Kaysa maging isang hamak sa sarili niyang bahay. Ang katwiran nila'y ganyan, ang sa akin nama'y ito: Ang kasal ay mula sa D'yos, ang diborsyo'y gawang tao Sa bibliya'y nasusulat, ang nagwika ay si Kristo, Pinagbuklod ng D'yos ay wag pagh'walayin nga ng tao. Kung diborsyo'y hahayaang umiral sa ating bansa Ang pundasyon ng pamilya ay bubuway at hihina Walang saysay ang sumpaan at Yes I do sa dambana Kung sa huli'y p'wede palang mapawalan itong bisa. Ang lahat nga'y nagbabago sa panahong lumilipas Ngunit ang salita ng D'yos kaylan ma'y di kumukupas Mahusay mang mangatwiran ang makatang taga-Tarlac, Ang korona ng tagumpay, kay Elvie ko igagawad!

MATALINO VS. MAYAMAN SINO ang mas sikat at higit na dapat hangaan: MATALINO o MAYAMAN? Mula sa panulat nina: JULIET ASENITA nagtanggol sa panig ng MATALINO; kasamang sumulat ng iskrip si GONIE T. MEJIA RAFAEL A. PULMANO nagtanggol sa panig ng MAYAMAN DOMINGO TOLENTINO namagitan bilang LAKANDIWA

LAKANDIWA (Pagbubukas) Muli ang Balagtasan ay sumasahimpapawid Kababayang minamahal, ilakas ang radyo't makinig Dalawang magaling na makata, Balagtasa'y ihahatid Magandang gabi po muna sa lahat ang bati naming matamis. Kami po'y muling maghahandog sa inyo ng kasiyahan Upang ang pagod ninyo sa trabaho ay maibsan Ginaganap natin ito bawat unang Lunes ng buwan Ang tagisan ng katuwiran na kung tawagi'y balagtasan. Para kay Ginoong Robert Generao ng FT Construction Tugon sa katanungan niya'y igagawad namin ngayon Marami pong salamat sa panawagang kanyang tinugon Ang paksang iminungkahi niya'y idadako sa kuwestyon. Si Ka Domeng po ito, ang inatasang maging Lakandiwa Na siyang papagitna at hahatol sa dalawang maghihidwa Para naman inspirado, ang kaba ko ay mawala Maaari bang makahiling ng palakpakang masagana! Sa matunog nyong palakpak, ang sukli ko ay salamat Dalawang angkan ni Balagtas ang siya ngayong maghaharap Ang tagisan ng talino ngayong gabi'y magaganap Pakinggan nating mabuti nang maunawaan nyong tiyak. Akin na pong ihahayag ang paksa ng balagtasan Na ang tema'y sino nga ba ang mas sikat at higit na hahangaan? Ang may angking likas na talino o ang isang mayaman? Ating sasagutin ngayon nang malutas ang katanungan. Matapos na maihayag ang katanungang tutugunin Ang dalawang maghihidwaan ay atin nang palitawin Si Juliet Asenita ang siyang unang tatawagin Sa matunog na palakpak siya'y ating suubin! MATALINO (Pagpupugay) Ang likas na kakayahang taglay ay walang katumbas Kaya sa matalino ang mariin kong sagot na ihahayag Pero bago muna, hayaan nyo bati ko'y maigawad Maligayang pakikinig, magandang gabi po sa lahat.

LAKANDIWA Taga-Dupax, Nueva Vizcaya po ang black byuting paraluman Likas sa dugo't lahi niya ang walang takot kung lumaban Pakinggan naman natin ang makatang makakapingkian Iniwan niya ang mag-iina upang tayo'y matugunan. Taga-Binan, Laguna po ang haharap na makata Nakilalang magaling din sa larangan ng pagtula Si Ralph Pulmano po, guwapo na may itsura pa Salubungin natin siya ng palakpakang masagana! MAYAMAN (Pagpupugay) Salamat po, Lakandiwa at sa bayang nakikinig Ako po ay bumabating buong galak, kinikilig! Sa kalaban ko po namang madilim din yaong kutis Kung sya po'y sa matalino, sa mayaman ako'y bilib. LAKANDIWA Sa pagpapakilala pa lang sa dalawang magpipingkian Ay tila ba mainit na ang kanilang labanan Para naman ang pananabik nyo ay hindi mabitin Sila pong dalawa ay atin nang pagitnain. MATALINO (Unang tindig) Musmos pa man tayong bata'y pangaral na ng magulang Ang talino'y kabahagi sa magandang pamumuhay Ito'y isang katangiang tataglayin habang buhay Karunungan ay hagdanan sa pag-abot ng tagumpay. Ang bansa ay umuunlad kung dito'y nanunungkulan Malawak ang nababatid, di kapos ang kaalaman Ngunit kung ang namumuno'y masalapi ngunit mangmang Magagapi ang pag-asa ng kanyang sinasakupan. Sa karandamang mapanganib, lalapitan ba ay sino? Di ba dalubhasang duktor sa lunas ay sigurado? At sa mga paaralan, nagsisilbi'y mga guro Dunong nila ang sandata nang tayo ay mapanuto. Sariwain naman natin sa gunita ang lumipas Sa dayuhang mananakop lumaya ang Pilipinas Ito'y dahil sa utak ng isang henyo at pantas Kay Gatpuno Jose Rizal na dunong ang itinumbas. Maliwanag ang sagot ko sa tanong na tinutugon Ang marapat na hangaan ay yung mga marurunong Kahit ikaw ay mayaman, kung ulo mo ay mapurol Kasikatan ay mailap, salapi man ay igugol. LAKANDIWA Ang panig po ni Juliet ay narinig ninyo Higit na sisikat at hahangaan ay itong matalino Pakinggan naman po natin ang makatang si Ralph Pulmano Ihatid po natin siya ng palakpakang masigabo!

MAYAMAN (Unang tindig) Kalaban kong paraluman ay masyado pong seryoso Baka labis pong magdamdam kapag dito ay natalo Yamang paksa nami'y tungkol sa mayama't matalino Hayaan nyong sa inyo po ako muna ay magkwento. Ang pulubing matalino at mayamang di marunong Isang araw ay nagtagpo sa labas ng Mandaluyong Mayaman ay walang kaya sa diskurso at diskusyon Pagsapit ng tanghalian, matalino ang syang gutom. Sa byahe ng Continental Airlines, minsan, nagkatabi Matalinong contract worker at mayamang negosyante Ang bitbit ng matalino'y diploma at pasaporte, Ang mayaman, pasalubong na pinakyaw sa Duty Free. Matalino'y nag-aabroad, tinitiis yaong hirap Mayaman din, nag-aabroad, para naman magpasarap Sino nga ba sa dalawa ang mas lamang at mas sikat? Kahit sa tulad kong mangmang, ang sagot po'y maliwanag. May oras pa, katalo ko, upang ikaw'y makaatras Balutin na ang dila mo habang di pa nagkakalat Balagtasa'y hindi laging labanan ng mauutak Kung minsan din, nagwawagi'y ang makatang may pambayad! LAKANDIWA Iyan po ang katuwiran ng makatang taga-Binan Lalo daw sikat at dapat hangaan ay yung mga mayayaman At para naman lalo nating ito'y maunawaan Magpapatuloy po sila at atin namang palakpakan! MATALINO (Ikalawang tindig) Malabo po ang pananaw sa tunay na nagaganap Nitong aking katunggaling panalo ang siyang hangad Magagawa bang gutumin ang may utak at ng lakas? O baka po nagbibiro dahil siya ang babagsak! Marunong ang naglilingkod sa negosyo ng mayaman Upang lalo pang lumago sa panahon mang daratal Ano kayang mangyayari kung wala yaong may aral? Baka itong masalapi'y hahantong sa basurahan. Ang dalawa'y naisipang mag-aplay patungong langit Ang marunong ay pumasa sa ginawang pagsusulit Nang mayaman ay lumagpak, kay San Pedro iginiit Limpak-limpak niyang salapi, sa impyerno siya'y napiit. Yaman ba ang magdadala sa tugagog ng pangarap? Ang kinang ba ng salapi sa paghanga ay pambihag? Dahil yata puro pera sa katalo'y nasa utak Pati yaong baluktot na'y tuwid pa ring sinusulyap. MAYAMAN (Ikalawang tindig) Katalo ko'y kay-aga pong kasalana'y 'kinumpisal Inamin pong ang may aral, lingkod lamang ng may yaman Pag nagsara ng negosyo ang mapera't may puhunan Ang kawawa'y ang marunong na kawaning swelduhan lang!

Bilib ka sa matalino, ganyan din si Eba't Adan Paraiso'y nakamtan na, wala pa ring kasiyahan Sa hangad na magmarunong, nilabag ang kautusan Pati dunong ng Maylikha ay nais na mapantayan! Kahit ubod ka ng galing at nuno ng karunungan Yagit ka ring ituturing hangga't di ka yumayaman Ang taginting ng salapi ay musika sa lipunan Pag tama mo sa swipistik, daig mo pa ang superstar! Kayamanan, pag labis na, marami ang natutuwa, Matatag ang ekonomiya, masagana itong bansa Ang dunong ng isang tao, pag sumobra ay masama, Sa mental po humahantong, nagbibilang na ng tala! LAKANDIWA Sandali muna akong sa labanan ay papagitna Ang sagutan ng dalawa'y nagiging pabigla-bigla Para bang mga teksas, sa kulunga'y nagwawala Sa pagnanais na makasipa at makatuka! Ang nais ko't hiling sa dalawang naghihidwa Sana ang hinahon sa inyo'y hindi mawala Muli ay tumindig at sa labanan ay pumagitna Ihatid naman natin sila ng palakpakang pampasigla! MATALINO (Ikatlong tindig) Mahirap pong umunawa ang makatang mukhang pera Ang sabi ko, ang may aral, sa mayaman ang nagdadala Kung sa mental humahantong ang may dunong na sumobra Sa walang alam pagkat tanga, may ospital nga ba kaya? Sobrang silaw sa salapi ay malaking kapintasan Pagkat walang itatangi kundi yaong kumikinang Dahil dito'y nalilimot sa puso ang kabutihan Nang dahil din po sa pera, nandyan ang kapalaluan. Ang buhay natin sa mundo, kung inabot ng finished contract Kaluluwa ng may dunong sa langit ay natitiyak Dahil sinamba ng mayaman, ginto, salapi at pilak, Na-cancel ang entry permit, inabot ay hanggang ulap. MAYAMAN (Ikatlong tindig) Wala nga pong pagamutan sa mapurol ang isipan Dahil hindi pa po sira, pwede pa ring pagtyagaan Ang malungkot ay sila pang ignoranteng kababayan Ang madaling naloloko ng rekruter na maalam! Hindi lahat ng may pera'y sumasamba sa salapi, Tulad ni Job, mas maraming sa D'yos Ama'y nagpupuri Kalulwa ng may talinong sa kapwa ay nanduhangi Made-deport sa impyerno pagkat passport pala'y peke! Tigilan na ang pagsabing matalino'y syang may dala Sa mayaman, pagkat baka makulitan ang balana Pasalamat ka na lamang, kaydami ng may diploma Kinakalawang ang utak, walang trabahong makita! MATALINO

Katunggali ang nagsabing ang tanga ay naloloko Matuwid ang kahulugang dapat magpakatalino Si Abraham at Isaac maging si Job ay may ulo Kaya sila nagsiyaman, dahil hindi mga bobo. Hindi ka ba nagtataka? Sikat ka't hinahangaan, Kahit ikaw ay mahirap, talino mo'y sa bigkasan Talo mo pa si Ayala, Sarmiento at Lardizabal, Marami sa 'yong nakikinig dahil sa iyong kaalaman! MAYAMAN Bakit ko ba hahangaring ako'y maging marunong pa Gayong halos lahat naman, nabibili na ng pera Talino ng abugado, duktor, hilot, kumadrona Ay may presyong kagaya rin ng kakaning tinitinda! Sa labanang pasikatan, sino'ng unang papansinin? Sino nga ba'ng hahangaan kung dalawa'y pagtabihin? Matalinong mukhang engot dahil pobre at gusgusin? O mayamang mukhang "genius", pagkat porma'y mamahalin? MATALINO Di katumbas ng halaga ang magandang kalooban Iyan namang salapi mo'y palamuti lang ng katawan Di sa panlabas na anyo nakikita ang katinuan Kundi sa gawa ng taong may inaangking kaalaman. MAYAMAN Ako yata ay naligaw sa labanang napasukan Akala ko, paksa dito'y sino'ng sikat, hahangaan? Kayamana'y panlabas nga, sapagkat ang kalooban Ay di tayo ang hahatol, yan ay D'yos lang ang may alam! MATALINO Sa landas mang pagkalinis, ang mangmang ay naliligaw Ang paghanga sa marunong, maingat sa daraanan! MAYAMAN Ngayo'y di na mayaman ang binubugbog ng kalaban Sa marunong versus mangmang napalihis ang usapan! MATALINO Kamangmangan ng mayaman ang siya kong tinutukoy Mahirap makaintindi, kalaban ko'y nagmamaktol! MAYAMAN Ako pa raw ngayon itong pang-unawa'y kinukulang Magkano ka? Sabihin mo, matahimik ka na lamang! MATALINO Katalo ko'y di lang bobo, abusado pa rin pala!

MAYAMAN Sagot ko na ang ticket mo, may pam-pocket money ka pa! MATALINO Marunong ang hahangaan, di mayamang walang alam! MAYAMAN Sa gobyerno ay kaydaming matalinong magnanakaw! LAKANDIWA Akin na pong pipigilin ang talaktakan ng dalawa Ako namang Lakandiwa ang papasok sa eksena Ang hiling ko sa dalawang makata ay magkamay na At sa inyo, mga kababayan, palakpakan muli sila! Mahirap man ang humatol ay akin nang gagawin Sa katwiran ng dalawa na mahirap arukin At sapagkat ang dalawang ito'y kapuwa magagaling Marahil ay mahihirapan akong matuwid nila'y limiin. Sa panig ng matalino na si Juliet Asenita Dahil daw sa talino, nakilala ang ating bansa Talino raw ang puhunan sa buhay ay pakikibaka Matalino raw ang siyang sikat at hahangaang talaga. At si Ralph Pulmano po sa panig ng mayaman Dahil daw sa yaman, sisikat ka at hahangaan At kung mayaman ka, magpakahirap ay di na kaylangan Tila may katwiran din ang makata ng Binan. Kung ang talino'y ginamit sa mabuting paraan Walang pagsalang ito'y dapat nating hangaan Ngunit kung ginamit ito sa kapwa ay panlalamang Bagkus ay dapat pang ito ay pintasan. Hahangaan mo rin ba ang isang mayaman Kung wala namang malasakit sa kapwang nahihirapan? Datapwa't kung ang yaman ay ginamit sa katuwiran Walang pag-aatubili, sisikat siya at hahangaan. Kung sa tugatog ng tagumpay ay marunong ang kailangan Datapuwat kakailanganin din ang puhunan ng mayaman Yaman ang magpapakilos sa matalinong tauhan Ngunit matalinong tauhan din, magpapatakbo ng negosyo ng mayaman. Ang paksa ay sino nga ba ang higit na hahangaan Ang may angking talino ba o ang isang mayaman? Narito ang hatol ko sa dalawang naghidwaan: Patas po ang naging laban, sila'y ating palakpakan!

PAGSASABI NG TOTOO DAPAT ba o HINDI DAPAT na laging magsasabi ng totoo? Mula sa panulat nina: ELVIE V. ESPIRITU nagtanggol sa panig ng DAPAT GONIE T. MEJIA nagtanggol sa panig ng HINDI DAPAT RAFAEL A. PULMANO namagitan bilang LAKANDIWA

LAKANDIWA (Pagbubukas) Sa ayaw at sa gusto nyo ay narito kaming muli Ang Samahang Makata po, taos-pusong bumabati At sa munting Balagtasang inihanda ngayong gabi Ang mabuti'y pulutin po, ang masama ay iwaksi. RAFAEL A. PULMANO po ang lingkod nyong kinikilig Malugod na nagpupugay sa balanang nakikinig

Sa Balagtasan pong itong labanan ng matitinik Ako po ang Lakandiwang sa usapin ay didinig. Ang paksa pong hihimayin ng makatang magtatalo Ay, "Dapat ba na palaging magsasabi ng totoo?" Salubungin ng palakpak na masigla't masigabo Ang dawalang sa larangan ng bigkasa'y kapwa bagyo! DAPAT (Pagpapakilala) Dapat na katotohanan ang palaging sasabihin Dalahin mo'y kasalanan kung ikaw ay sinungaling Elvie Espiritu po, bumabating mataimtim At ang diwa nitong gabi, sumainyong walang maliw. HINDI DAPAT (Pagpapakilala) Hindi dapat na palaging totoo ang ihahayag Pagkat ito magkaminsan sa iyo'y magpapahamak Kababayang nakikinig, isang maligayang oras Gonie Mejia po lamang, pag-utusan nyo't tutupad. LAKANDIWA Buong linaw na naghayag ng kanilang niloloob Ang dalawang magigiting na dito ay magsasalpok Atin na ngang pag-untugin nang matesting yaong tuktok Si Elvie po ang syang una, palakpak wag ipagdamot! DAPAT (Unang Tindig) Sa isip nati'y namulat, banal na alituntunin Sa mali'y huwag pabibihag, wastong daan ay landasin Tamang asal nga ba kaya kung minsa'y magsinungaling Kung dito ay malalabag, utos dapat nating sundin? Maliwanag ang tugon ko na iya'y huwag mapangyari Pagkat isang kasalanan sa Maykapal at sarili Malinis na pagkatao, dapat sa ati'y mamalagi Kaysa isang nabubuhay na may dungis yaong budhi. Tayo ay mga nilikhang sa daigdig nabubuhay Sinasabing mga anak ng Maykapal na naglalang Bilang mga tagasunod sa isang Amang umaasam Tayo ba sa nais Niya ay may loob na susuway? Babaybayin ko po ngayon, panahon ni Eba't Adan Ang demonyo po ang sanhi, sa kanila ay nakialam Sa matamis nitong dilang naglubid-kasinugalingan Kaya do'n sa paraiso ang dalawa'y pinagtabuyan. Hindi ko po sinasabing kahidwa ko ay may sungay Hindi ko rin sinasabing may buntot siyang tinataglay Nais ko lang ibahagi sa kanya ang kaalaman Magsinungaling ay masama, kakampi ng kadiliman. LAKANDIWA Umuusok na katwiran ang kaagad namutawi Sa labi ng paralumang matatapang daw ang lahi Ang lalaking makata po ang sya namang maghahabi Palakpakang malulutong ang atin ding ipanukli!

HINDI DAPAT (Unang Tindig) Paalala ko po muna sa matabil na kalaban Huwag naman sanang lalabis sa pasaring at paratang Kung di man dapat magsabing totoo paminsan-minsan Kahulugang ako na po ay may buntot at may sungay. Ngunit habang nadidiin sa parunggit na pahapyaw Lalo namang umiigting ang gilas ko sa banggaan Nais ko ding ipabatid sa makatang paraluman Magkaminsan ang totoo ang sa leeg mo'y sasakal. Isa ditong halimbawa, kung ikaw ay nasasaktan Nanganganib mabilanggo ng dahil sa kasalanan Abugadong manananggol, pag inamin, katotohanan Kaydali ng iyong pagpasok sa madilim na piitan. Kung ikaw'y isang tindera ng isda sa talipapa Sa kostumer sasabihing bili na kayo at sariwa Tinamaan ng magaling, kahit tinda mo'y bilasa Madali ang makabenta sa naglubid ng salita. Sa dilag kong katunggaling larawang kawalang-malay Sa makalumang panahon, higit siyang nababagay Sa agos ng pamumuhay, kung ikaw'y di pasasaklaw Pag-asa ay iilap sa sariling kapakanan. LAKANDIWA Pangalawang yugto na po ng labanang mainit na At sa puntong ito ako ay eeksit samantala Hahayaan kong mag-away sila hanggang gusto nila At pag kapwa lamog na po'y saka muling maka-entra. DAPAT (Ikalawang Tindig) Mailap ba ang tagumpay sa isang tapat na mangusap? Maamo ba ang pag-asa sa may pag-uugaling huwad? Kung mayroon mang masasagi, unawain akong ganap Ang magtatwa sa totoo, sa kabutihan ay duwag. Nagkarera tungong langit ang dalawang magkaribal Sa bilis pumaimbulog, masasabing sila'y pantay Pag-abot po kay San Pedro, si Juan ay hinadlangan Sa langit di pinapasok, sa sinungaling sila'y ayaw. Sa pagdayo itong ginang, pag-unlad ang hinahanap Biniro ng kapalaran sa salang hindi ginanap Dahil sa maling paratang, buhay niya ang nakatumbas Idiniin ng sinungaling, sa kanya ay nagpahamak. Anong gandang idudulot ng sabi mong magkaminsan Di pagsasabing totoo ay may buting iaalay? Kahidwa ko'y gigisingin sa isa pong kawikaan Ang pagsasabi ng tapat, magsasamang matagalan. HINDI DAPAT (Ikalawang Tindig) Maganda po ang pahayag ng makatang paraluman Sa makabagbag-damdamin hinango niya ang patunay Ngunit iya'y di dahilang panig ko ay natatakpan Ayaw lang pong bigyang pansin, magagapi siyang tiyakan. May anak ka na lalaki, nagtatago halimbawa Hinahanap ng kaaway, sa buhay niya'y nagbabanta

Kung kanilang tatanungin ang anak mo'y nahan kaya Ang ikaw ay magkaila, hindi mo ba magagawa? Malubha ang karamdaman ng isang mahal sa buhay May taning na halimbawa ang buhay niyang tinataglay Kung kaniyang mababatid hininga'y agad mapaparam Di ka ba magsisinungaling kung kanyang napagtanungan? Hindi ko itinatatwang magsinungaling ay labag Sa banal na kautusan na sadya pong nahahayag Ngunit may pagkakataon na di ka makakaiwas Lalo na nga kung ang sanhi, may nais kang ipangilag. DAPAT (Ikatlong Tindig) Kay-aga pong nangumpisal ng kalabang kutis sanggol Inamin na kasalanan ang panig niyang tinutugon Kung sa laban siya'y susuko, ang sa aki'y paghahamon Ay ngayon na ang sandali, ngayon na po ang panahon. Sa tahanan ang magulang sa anak ay itinuturo Bawal ang magsinungaling, gawang hindi makatao Kahit man sa paaralan pinapangaral ng guro Kaluluwang sinungaling ang bagsakan ay impiyerno. Natural po kung ang isang tao'y walang kaluluwa Wala siyang pagkatakot, hindi nga mababalisa Huwag sa akin mapipikon itong macho kong kahidwa Muli kaya siyang mag-aral nang ito ay maunawa. HINDI DAPAT (Ikatlong Tindig) Kita nyo't nagsinungaling itong lahi ni Bakekang Kung sa paksa ako'y mangmang, tiyak ako'y tahimik lang Di ko ugaling sumuko sa ano mang paglalaban Kahit pa ang katunggali'y pang-heavy weight po ang timbang. Ibabalik ko pong muli ang laban sa katinuan Kapintasan nga ba kayang magkaila minsan-minsan? Sakali bang makabuti ang totoo'y pahindian Masasabi pa rin kayang ito'y isang kamalian? Katulad sa nainterbyung aplikanteng mag-a-abroad Kasinungalinga'y ginawa para lamang makalusot Nagpunyagi sa dahilang nais nyang maitaguyod Pag-aaral ng kapatid na tungkuling sinasakop. DAPAT Ang bagay na nakakamit sa isang katotohanan Ay masarap tamasahin, walang dapat pangambahan Kailangan bang ikailang kulang ka sa kakayahan Kailangan pa bang dayain yaong kapwa mo nilalang? Matuwid na hindi tama sa kapwa ang panlalamang Ang di-pagsabing totoo na lihis po sa katuwiran Kung sa iyo kaya gawin, dayain at paglakuan Dapat ka ba na matuwa? Ang sa aki'y katanungan! HINDI DAPAT Tila po nakakalimot itong tigre ng Viscaya

Lahat na lang kapintasan isinali, nilahat na Ang paksa ng pagtatalo ay muli kong paalala Kung sadyang kinakailangan, magsinungaling ay dapat ba? Minsan ay aking sinabi sa paralumang kalaban Na siya ay ubod ganda at pang-Miss World ang katawan Kung ako lang ay nagsabi ng pawang katotohanan Maaaring noon din po ang mukha ko ay nasampal! DAPAT Hindi ako nangingilag na ako ay mapintasan Di ko dapat ipagdamdam kung iya'y katotohanan Ang masakit na nangyari, nagsinungaling ang kalaban Kutis-sanggol daw po siya, barbekyung sunog din naman! HINDI DAPAT Kayo na ang nakarinig iyang totoo magkaminsan Ay mahirap na tanggapin, mabigat sa kalooban Sadya ngang nakabubuting magsinungaling magkaminsan Higit na nga kung hangad ko'y mahalin ng kaibigan. DAPAT Di ko ugaling mang-uto, di ko ugaling manlinlang Nais ko'y katotohanan, hindi ng kasinungalingan! HINDI DAPAT Mayroong pagkakataong dapat kang magsinungaling Kung ito'y nakabubuti sa sarili at kapwa din. LAKANDIWA Kayo muna'y maghiwalay, magpalamig niyang ulo Bago kayo ay tuluyang magkapikunan nang husto Sa mat'yagang nakikinig, ang hiling ko nama'y ito: Palakpakan ang dalawang mahuhusay sa diskurso! Ang palagi bang magsabi ng totoo'y nararapat? Yan ang paksang tinalakay ng dalawang nagsalungat Ani Elvie, dapat daw po, nang magsama nang maluwag Ang kay Gonie, minsan daw po, di angkop ang maging tapat. Dapat nga raw, ani Elvie, pagkat utos ng D'yos Ama Kakampi ng kadiliman ang di magsabi ng tama Duwag raw sa kabutihan, may ugaling huwad anya, At sa kapwa'y mapanlamang, hindi dapat ikasiya. Ani Gonie, kung minsan daw kaylangang magsinungaling Lalo't kung ang pagtatapat, may kakambal na hilahil, Kung sa buhay, halimbawa, ng mahal mo'y may sisingil, Pagtatakpan mo ba siya o lalo pang ididiin? Ani Hesus, "Ako'ng Daan, Katotohanan, at Buhay Walang sasapit sa Ama kundi sa 'king pamagitan." Maliwanag na ang susi sa pinto ng kaligtasan Ay nasa 'ting katapatan sa salita, isip, asal. Madali pong sabihin yan, mahirap na isagawa

Si Apostol Santiago na ang sya mismo ay nagwika, Nasusupil nga ng tao yaong hayop na nilikha Nguni't walang makasupil sa sarili niyang dila. Si Abraham, di nagsabi ng totoo sa Faraon Si Jacob, nagsinungaling upang kamtin ang bendisyon At si Pedrong araw-gabi'y kasama ng Panginoon, Tatlong ulit na nagtatwa: "Di ko kilala'ng taong yon!" Kung sila ngang dinakila't pinagpala ng Maykapal Nagkamali, nagkasala, nagsinungaling din minsan, Ang tanong ko'y uulitin: Marapat ba't nababagay Na palaging magsasabi ng pawang katotohanan? Ang atin pong pamantayan sa kung ano'ng tama't mali Ay ang mga kautusang nakaukit sa 'ting budhi Iyang taong hindi tapat sa marami't kakaunti Sinungaling din ang tawag mabuti man ang lunggati. Tama bang magsinungaling kung may banal na intens'yon? Ipasa-D'yos na po natin ang paghusga at paghatol; Subalit sa dal'wa ritong buong giting na nagtanggol, Palakpak nyo'y pakawalan: si Elvie po ang nag-kampeon PAKIALAM SA PAG-IBIG NG ANAK DAPAT ba o HINDI DAPAT na makialam ang magulang sa pagpili ng mapupusuan ng anak? Mula sa panulat nina: ELVIE V. ESPIRITU nagtanggol sa panig ng DAPAT GONIE T. MEJIA nagtanggol sa panig ng HINDI DAPAT RAFAEL A. PULMANO namagitan bilang LAKANDIWA

Sa akin pong katunggali na kutis ay takipsilim Ang sarili ay ihanda at isip ay patalimin ELVIE ESPIRITU po, nagpupugay, buong giliw Sa lahat ng kababayang katulad ko ang hangarin. HINDI DAPAT (Pagpapakilala) Matayog na pangarapin kalimita'y di matupad Katulad ay lakbay-diwang sarili'y di umaangat Diyan ko po ihahambing itong kahidwa kong dilag Nananaginip pong gising, mata nama'y mga dilat. Ama akong nagmamahal sa kaloob na mga anak Ang sila'y panghimasukan sa kakatuwangin ay di dapat GONIE MEJIA po ang lingkod nyong taga-Tarlac Sa tanan ay nagpupugay, buong tuwa at ng galak. LAKANDIWA Mukhang handang-handa na po ang makatang paraluman Ang makatang taga-Tarlac, tila gayon din po naman Unang tindig, si Elvie po ang sya munang pagbibigyan Upang lalong ganahan po'y ihatid ng palakpakan! DAPAT (Unang Tindig) Kahulilip ay ligayang hindi kayang mapantayan Ang nadama nitong ina nang ang anak ay isilang Ang sanggol ay inaruga ng malingap na kandungan Ng magulang na nagsilbing sa bukas nya'y mga tanglaw. Mga taon pang napigtal sa tangkay nitong panahon Sa wastong gulang sumapit ang anak na tinutukoy Pag-ibig sa itatangi nang sa puso ay sumibol Karapatan nitong anak ang damdamin ay matugon. Tungkulin ng magulang ay pangalagaan ang anak Iwasto sa kalagayan, sa di tama ipangilag Ang higit na karanasan sa kanila ay di hamak Mas pa nilang nababatid sa anak ang nararapat. Kung sumapit sa panahong anak ay mag-aasawa Pakialam ba ng magulang, itatanggi, itatatwa? Malasakit nga ba nila'y ipagwawalang-bahala? Ang sa aki'y pagtatanong, dulutan po ng unawa. At ngayon sa katunggaling kahidwa ko at kabangay Sa panig pong tinutugon ay huwag nawang malimutan Hangga't anak ay sakop pa sa kandili ng magulang Sila pa rin ay may layang sa anak ay umantabay. LAKANDIWA Maliwanag na nagsaysay ng katwiran ang makata Na dalaga pa pong tunay, maganda at batambata, Ang kalaban nya po namang binat-na ang syang tutudla Palakpakan din po't dinggin, tingnan kung may binatbat nga! HINDI DAPAT (Unang Tindig) Maganda ang kahidwa ko, ang pangit lang ay ang matuwid

LAKANDIWA (Pagbubukas) Magandang unang Lunes po ng Marso sa inyo, Bayan At sa mga inaantok, "Hoy, gising!" ang panawagan Narito po kaming muli upang kayo ay handugan Ng inyo pong paboritong nagbabagang Balagtasan. RAFAEL A. PULMANO po ang lingkod n'yong bumabanat Magiliw na nagpupugay, bumabating walang puknat Dito'y ako'ng tagahahatol, Lakandiwa po ang tawag, Mabait na Lakandiwa, ang matalo'y bitay agad. Ang magulang ba ay dapat o di dapat makialam Sa pagpili nitong anak ng nais na mapusuan? Sa pag-ibig, ang supling ba'y matwid na panghimasukan? Iyan po ang paksa ngayon nitong ating paglalaban. Kahit na may kabigatan ang napili nating paksa, Mabibigat din po naman ang makatang magbabangga Mga Reyna at Hari po sa larangan ng pagtula Palakpakan sila habang lumalapit papagitna! DAPAT (Pagpapakilala) Maaliwalas ang langit sa gabi ay nakatunghay Wari bagang umaayon sa ihahayag kong patunay Na dapat lang makialam sa anak po ang magulang Sa pagpili ng kasuyong itatangi habang buhay.

Pati pintig ng puso ng anak yata'y ginigipit Kung sa wastong gulang na din yaong anak pag sumapit Desisyon nyang pangsarili, di dapat nang ipagkait. Wika din niya kung ang anak ay umibig at gumiliw Sa kanya ang karapatang damdamin ay pairalin Ngayon nama'y nakikialam, hangad niya'y nais sundin Hindi kaya kahulugang ang dilag po ay balimbing? Kapag puso ay umibig, magmahal ay natutunan Paraan ay magagawa lalo na nga't hahadlangan Malimit ngang nagaganap, kapag magulang nakialam Anak ay napipilitang sa kasintaha'y magtanan. Masasabing malasakit, magulang pag nanghimasok Katumbas nama'y pagluha sa anak ang idudulot Kasawiang tataglayin, pag lumabis ay himutok Sa di mainam hahantong ang anak sa pagkalungkot. Di po lubos maunawa ng makatang paraluman Kung gaanong hapdi sa anak ang kabiguan Tayo'y mga nagdaan na sa ganiyang kalagayan Hanggang ngayon siya'y bulag pa sa isang katotohanan. LAKANDIWA Para lalong magkaigi ang dalawang nagtatalo Hahayaan ko na silang magbaknatan hangga't gusto Kayo namang nakikinig sa istudyo at sa radyo Ipabaon sa kanila'y palakpakang todong-todo! DAPAT (Ikalawang Tindig) Pag-ibig ang siyang bulag, hindi yaring pang-intindi Taliwas po ang pasaring ng mahanging katunggali Hindi ba't ang kabataan, kahit anak mong sarili, Mapupusok sa pag-ibig, sa pagpili'y namamali? Kapintasan bang masabing ang anak ay maturuan Sa nababagay na kasuyong kakasamahin sa buhay? Di ikaw ang masusunod, kahit ikaw'y nakialam, Mahalaga'y pagpapayo na nagmula sa magulang. Mas mahapding madarama lalo't anak mo'y babae Napakasal halimbawa sa tampalasang salbahe Sa altar kung ibinuklod, habang buhay magsisisi Dahila'y di nakialam ang magulang sa pagpili. Huwag naman pong itutulot kung iyan ay mangyayari Sino bang dapat buntunan kundi yaong di nagsilbi? Pabaya sa katungkulang marapat na ibahagi Na paris ng kahidwa kong iniinda ay sarili. HINDI DAPAT (Ikalawang Tindig) Hilong talilong na yata ang dilag kong kabanggaan Ang bunga sa pakikialam ay kanyang nakaligtaan Anak, kung ipinagkasundo sa hindi napupusuan, Hantungan nitong malimit ay di ba paghihiwalay? Pag sinabing nakikialam ang magulang po sa anak Kanilang pinipintuhong balak nila ang matupad Ang sustansiya ng hidwaan, nais po yatang isadlak Nitong aking katunggali, sa paglihis, pangingilag. Pag-ibig ay kawikaang labis makapangyarihan

Ang lahat ay hahamakin maging pati kamatayan Kapag puso ang nag-utos sa anak at hinadlangan Kundi sa hukay babagsak ay do'n sa Mental Hospital. Bakit ko pa nanaising ang ganito ay maganap Kung sa aking pakikialam, ang anak ay mapahamak? Di ko panghihimasukan, sino man ang ililiyag Sa halip ang bendisyon ko sa kanila'y igagawad. DAPAT (Ikatlong Tindig) Kagaya ng nasabi kong karapatan ng magulang Sa anak magmalasakit pagkat dugo nila't laman Halimbawang ang anak mo may asawa ang napusuan Anong uring magulang ka kung ito'y di tututulan? Sa harap ng kapintasang nakadilat, nagbabanta Ang magsawalang-kibo ka hindi ba pagpapabaya? Kung di kabagay ng anak sa pagsinta ang ninanasa Ikaw din ba ay aayon at sa iyo'y balewala? Balakid ngang sasambitin pag nakialam ang magulang Ngunit dapat na mangyari pagkat isang pagmamahal Kahit sabihin pa nating anak sa aki'y masuklam Kung akin siyang napanuto, ina akong nagtagumpay. HINDI DAPAT (Ikatlong Tindig) Tagumpay sa kabiguan, pagwawaging kasawian Sa pagluha nakakalong ang umapi at nasaktan Sa malinaw na salita, bahid po ng katuturan Nakialam at pinakialaman, lungkot ang kalulugmukan. Katulad sa isang anak na dalaga't ubod ganda Sa mayamang manliligaw, isinabwat nitong ina Sa takdang araw ng kasal, sa halip na pagsasaya Ang ina ay tumatangis, masakit na nagluluksa. Halimbawa ko po lamang itong aking inihayag Bagaman may pangyayari na dito ay natutulad Nasaan ang pagmamahal ng magulang po sa anak Kung karapatan sa pag-ibig ng bunso ay winawasak? DAPAT Maganda ang halimbawa ng makatang kahidwaan Ngunit ang tema ng paksa'y di maunawang lubusan Ang pakialam ng magulang sa anak ay nakabatay Kung sa kanyang kakatuwangin ay may punang kapintasan. Katulad din halimbawa ng sa anak lumiligaw Lasenggo at butangero, sugarol po at batugan Ang anak ba'y hahayaang sa ganyan mapasakamay Kapag ito'y napangyari, magulang ang masasaktan. HINDI DAPAT Muli akong sinapawan kaya ako'y di maka-draw Katunggali'y lumiliko, mahirap ang makapusoy Bakit ba kung nagigipit, kahidwa ko'y lumiligoy Sala sa init at lamig kung baga po sa panahon. Ngunit po sa isang dako ay hindi niya nababatid Mas liligaya ang anak sa kaniyang nilalangit

Batugan at lasenggo man, kahit kapintasa'y labis Kung tibok ng kanyang puso, magulang ay huwag magkait. DAPAT Ako lang ay nagtataka sa pasaring ng kalaban Ang pangarap ba sa anak, isadlak sa kamalian? Ang gawang pangungunsinti sa anak po kalimitan Ang bunga ay di maganda, tuturingang walang inam. HINDI DAPAT Pangungunsinti nga kayang unawain yaong anak Kung siya'y di pakialaman sa pipiliing kapilas? Kung ako'y manghihimasok ay akin pong natitiyak Ako'y kanyang sisisihin sakaling siya'y di pinalad. DAPAT Pagmamahal po sa anak kung magulang ay makialam Sa pagpili ng kasuyong sa buhay niya'y makakatuwang. HINDI DAPAT Sasabihing ako po ay malupit na isang ama Kung sa anak makikialam sa pagpili ng asawa. DAPAT Kapag hindi ka nakialam ay wala kang malasakit! HINDI DAPAT Ama akong makatuwiran, di gaya mong mapagkait! DAPAT Pagkakait ba sa anak kung siya ay iwawasto? HINDI DAPAT Kapag ikaw ba'y nakialam, may bukas siyang mapipiho? DAPAT Tiyakan at sigurado! HINDI DAPAT Hindi sa paniwala ko! LAKANDIWA (Paghatol) Puputulin ko na ngayon ang pagdada ninyong dal'wa Magsipirmis muna kayo't ako naman ang poporma Kababayan, kung sakaling kayo po ay naandyan pa,

Pwede po bang makahiling ng palakpak na sagana? Kung umibig ba ang anak at ang puso ay tumibok Ang magulang ba ay dapat o di dapat manghimasok? Dapat raw po, ani Elvie; Di dapat, kay Gonie'ng sagot Ano naman ang "say" ninyo kung kayo ang masusunod? Minsan pag nanghimasok ka, nagrerebelde ang anak Kapag di ka nakialam, baka naman mapahamak Kung kailan nababagay ang maghigpit o magluwag, Yan ang hamon sa magulang na dati ring naging anak. Kung paseksihan ang laban, si Elvie po'y panalo na Subalit kung papogihan, kay Gonie po, siya'y tumba... Kayo na po, Kababayan, ang bahalang sumintensya, Pagpalain tayong lahat ng Dakilang Diyos Ama!

Matapos pong maihayag ang panig ng paraluman Ang makata po ng Tarlac ang sunod na pagbibigyan Di na dapat ipagtanong sa larangan ng bigkasan Kay Gonie Mejia din po, palakpak ay pakawalan! HINDI DAPAT (Paglalahad ng panig) Kung paa ko'y natapakan, masasabi ko ay aray Kung ako ay maaapi, dapat lamang ang umangal Malinaw po ang tugon ko sa panig na ilalaban Isang maligayang gabi, sa lahat po ang paggalang! LAKANDIWA PAGSASAWALANG-KIBO NG NAAAPI DAPAT ba o HINDI DAPAT na magsawalang-kibo ang manggagawang inaapi? Mula sa panulat nina: ELVIE V. ESPIRITU nagtanggol sa panig ng DAPAT GONIE T. MEJIA nagtanggol sa panig ng HINDI DAPAT RAFAEL A. PULMANO namagitan bilang LAKANDIWA LAKANDIWA (Pagbubukas) Sumapit na ang sandaling hinihintay nating lahat Ang pingkian ng talino, Balagtasan po ang tawag Sa balanang nakikinig sa istudyo't nasa barracks Samahan po ninyo kami sa matunog na palakpak. Salamat po nang marami, ngayon kami ay handa na Ako po si Ralph Pulmano, Lakandiwa pong huhusga Dito'y walang palakasan, ang matalo ay pasensya Ang manalo'y dapat namang pasalamat, pameryenda. Buhay po ng manggagawang dayuhan at nagsisilbi Ang sa paksa'y tutugunin ng dalawang magtunggali "Dapat nga bang magsawalang-kibo yaong naaapi? O hindi ba nararapat?" Kayo din po ay pumili. Patalastas ko lamang po sa mahal kong kababayan Maselan po itong isyung paksa nitong Balagtasan Kung sakaling masasagi ang inyong pong kapintasan Unawain lang po kami at wag sanang magdaramdam. Makata pong matitinik ang sa laba'y maghaharap Matitigas po ang mukha, parehas pong walang gulat Taga Nueva Viscaya po ang syang unang maglalahad Si Miss Elvie Espiritu'y salubungin ng palakpak! DAPAT (Paglalahad ng panig) Salamat po, Lakandiwa, kababayan, magandang gabi Ako din po ay dayuhan, sa isla ay nagsisilbi Dapat magsawalang-kibo, ang panig kong pinipili Sa paksa ay ilalaban sa makatang katunggali. LAKANDIWA Gusto na pong magsagupa ng dalawang mainit na Palagay ko'y di tatagal at mayroong mababalda Unang tindig ay si Elvie na ang byuti'y pang-artista Palakpakan natin para mas lalo pong ganahan pa! DAPAT (Unang tindig) Lilinawin ko po muna itong aking kalagayan Ako po ay hindi api sa aking pinaglilingkuran Dapat mang magsawalang-kibo ang panig kong ilalaban Sa aking kinalalagyan, ito'y walang kinalaman. Tayo'y mga nagsidayo, ang dahilan ay pangarap Nang hirap ay matakasan, sa ginhawa'y makalasap Wika nga, ang lahi natin, matiisin, masisipag Na ipinagkakapuri ng Inang Bansang Pilipinas. Kasakop sa pagtitiis ang ugaling matimpiin Hindi basta nagngangalit ang matibay na damdamin Hindi natin natitiyak ang bukas na aabutin Pagka't maraming pagsubok malimit ang dumarating. Iisa ang tinutungo nitong aking paliwanag Tatag nati'y sinusubok, magkaminsa'y sinusukat Naapi ka man ngayon, nguni't pagsapit ng bukas Gantimpala'y makakamit, kung dito'y makakalampas. Kung ikaw ay reklamador, sa bagay mang maliliit Ikaw'y walang mararating lalo't ang boss mo'y nagalit Katiyakan ay iisa, hanapbuhay ang kapalit Kapag hindi ka na-renew, saka pa ba magbabait? LAKANDIWA Samantalang bumibigkas ang makatang nagpauna Ang kalaban naman niya'y parang bakang nag-aalma Si Gonie po'y nagbabalik, poging-pogi't mapustura Ibalibat din po nati'y palakpakang pampasigla! HINDI DAPAT (Unang tindig) Ayaw ko pong mabintangang manggagawang reklamador At sa mga naaapi, ako'y hindi nanunulsol Dahil ito'y paligsahan, laan ako na tumugon Para itong katunggali'y maamutan ko ng dunong. Simula pa lamang ng laban, katalo ko'y lumihis na Sa kanya ang pang-aapi ay pagsubok lamang pala

Baka siya'y sobrang bait, isang martir na nilikha Kahit pa nga inaaba, ito'y okey din sa kanya. Halimbawa naman kayang gawain mo'y sobra-sobra At hindi pinapasahod sa dapat mong kinikita Paano na ang pamilyang sa iyo ay umaasa? Ikaw'y kahig nga nang kahig, sila'y walang natutuka. Tayo'y umibayong-dagat, hanapbuhay ang dahilan Ang bunga ng pagpapagod, ay dapat lamang tumbasan Kung ito'y ipagkakait ng iyong pinagsisilbihan Natural lang ang kumibo, pagka't ikaw'y nasasaktan. Sa matuwid na salita, ay dapat lang ang umangal Pagka't ayaw kong maapi, maabuso, malamangan Ang hanap ko ay parehas, pagka't aking karapatan Tanggapin ang nararapat, sa hirap kong pinuhunan! LAKANDIWA Unang tindig ay tapos na, sa ikal'wang paghaharap Ako muna ay tatabi upang sila'y bigyang luwag Si Elvie po ang syang muling papagitna at babanat Palakpakan natin agad kagaya ng nararapat! DAPAT (Ikalawang tindig) Masasabi bang pang-aapi kung suweldo ay maantala? Sa lumabis na gawain, iyan ba ay pandudusta? Tayong mga naglilingkod, dapat ding makaunawa Na ang pinaglilingkuran, di rin perpektong nilikha. Ngayo'y aking lilinawin sa katalo ang pasaring Ang mga pinagsisilbihan, may sariling problema din Halimbawang ipakiusap o kaya ay mapapansin Sila'y pansamantalang kinakapos, di mo ba uunawain? Sa kundisyong pagsisilbi, dapat ding pahalagahan Kapakanan ng kumpanya ay dapat pangalagaan Lumabis ka man sa oras, kung kinusa mo din naman Di na dapat pang tuusin, hindi dapat na iangal. Sa ikabubuti ng paglilingkod, ikaw'y ay magpakatapat Dapat magpakababa, nando'n man ang paghihirap Ang tunay na pagpapala ng langit ay igagawad Doon sa mga nilikhang inapi at nagpatawad. HINDI DAPAT (Ikalawang tindig) Kung araw ang itatagal sa sahod na maantala Di pa ito pang-aapi na dapat ikabahala Sa gawain na lumabis, kung iyo namang kinusa Hindi ito pang-aapi, bagay pa ring balewala. Kung buwan ang inaabot, ang sahod ay ibabalam Labag ito sa kundisyon, hindi na tamang paraan At kung labis na sa oras, utusan ka nang puwersahan Turing dito'y pang-aapi, wala din sa kabutihan. Nguni't itong katalo ko'y patuloy na umiiwas Sa aming tunay na paksa ay wari bang nangingilag Sa hindi po kaapihan, ang tema'y kinakaladkad O baka po isang sipsip, magagapi siyang tiyak! Pang-aapi ay abuso sa tuwiran na salita Nandiyan ang ikaw'y saktan, alimurahin, dinudusta

Tinatakot, binubusabos nang labis pa sa alila Ng isang pinagsisilbihan, ito pa ba'y bale wala? DAPAT (Ikatlong tindig) Ito yatang katalo ko'y nang-aapi na sa laban Nais ko daw magpasipsip, wala pong katotohanan Sa tinukoy mong panlalamang ikaw'y aking lalabanan Nang mamulat ang mata mong pikit sa katotohanan. Mayro'ng mga nang-aaping abusadong nananakot Kung ikaw'y magreklamo, kapakanan mo'y masasangkot At kung ikaw'y walang layang sa kinauukulan dumulog Ang magsawalang-kibo ka ay hindi ba naaangkop? Sa katunggali'y hanga ako pagka't siya ay matapang Ang sa iba ay nangyari, hindi pa niya nasuongan Kung sa kanya ay gagawin ng iba ay nararanasan Baka po ang katalo ko'y mapipi din nang tuluyan. HINDI DAPAT (Ikatlong tindig) Maliwanag po ang tugon ng makatang paraluman Na takot ang siyang sanhi, sa inapi ang dahilan Upang magsawalang-kibo, nguni't sa tutoo lang naman Nais man daw ang umangal, ang paraa'y hindi alam. Nagsawalang-kibo ang nagsisilbing kababayan Akala ng kanyang amo, kuntento na siya sa ganyan Pagka't nagsawalang-kibo, pang-aapi'y dinagdagan Ang sala po ay nandoon sa nagsibing di maalam! Marapat na isatinig ng sino mang naglilingkod Nilalaman ng kontrata ang syang dapat na masunod Kung ito'y di magagawa, natatangay ka ng takot Ikaw din ang masasaktan, magdurusa sa himutok. DAPAT Walang aliping mas higit kaysa pinaglilingkuran Turo'y pagpapakumbaba sa Aklat ng kabanalan Hindi ikaw kundi sila ang higit nakakaalam Kung ano ang nararapat, kung ano ang nababagay. Sa isang taong mareklamo'y mailap ang kapalaran Sa nagsasawalang-kibo ay maamo ang tagumpay Sadyang di ko magagawang sa amo'y maging lapastangan Tatanggapin kong maapi, nguni't hindi ang umangal! HINDI DAPAT Tayo'y di mga alipin na paris ng sinauna Ito palang kahidwa ko'y may ugaling makaluma Siya man daw ay alipin, ituturing pang ligaya Kapakanan ay itinatanggi, anong uri kaya siya? Maamo daw ang tagumpay sa isang nagpapaapi Tingin ko po ay mailap kung ikaw'y maduduhagi Sa nagsasawalang-kibo, ikaw man ay naaapi Sa mali ikaw ay ayon, wala kang bait sa sarili! DAPAT

Katalo ko'y hindi ganap ang tunay na pang-unawa Maangal at mareklamo, hindi ako nangungutya Nguni't hindi katuwiran lalo't buhay ang nakataya Sa panakot ng nang-aapi kung reklamo'y magagawa. HINDI DAPAT Sa punto po ng pag-amin, umabot ang pagtatalo Takot ang namumutawi sa hindi nagrereklamo Maging sa sikat ng araw, maliwanag ang tugon ko Kapag ikaw'y naaapi, marapat po ang kumibo. DAPAT Katalo ko'y pogi sana, kaya lang po ay makulit Wala akong inaamin, paris ng iginigiit. HINDI DAPAT Ngayon pa magrereklamo itong aking kahidwaan Bibig nya ang nagkanulo, magsawalang-kibo ka na lang! DAPAT Ang pagsasawalang-kibo ay bait sa pagsisilbi! HINDI DAPAT Wala yaong nang-aapi kung walang nagpapaapi! LAKANDIWA (Paghatol) Pinuputol ko na ngayon ang batuhan nyo ng matwid Irolyo na iyang dila, ibutones na ang bibig Ang akin pong hiling naman sa lahat ng nakikinig Palakpakan nating muli ang dalawang matitinik! Balikan po natin ngayon ang katwiran ng nagtalo Pagkatapos ay timbangin nang sa gayo'y mapaghulo Kung alin ang nararapat kapag tao'y inabuso Tatahimik na lamang ba o dapat bang magreklamo? Sang-ayon sa paraluman, lahi nati'y matimpiin Kung nais na guminhawa, lahat anya'y titiisin Pang-aapi'y pagsubok daw sa tatag ng yong damdamin Ang bukas ay hindi tiyak, kaya pisi'y pahabain. Dapat rin daw unawaiin ang sitwasyon ng kumpanya Na yong pinaglilingkuran, sila rin ay may problema Reklamo ng naaapi'y maaari ding magbunga Na permit mo'y di ma-renew, ang buhay mo'y mabingit pa. Ayon naman sa makatang hindi payag malamangan Kung nag-abroad man daw tayo'y trabaho ang pinuntahan Pagpapagod ng naglingkod ay dapat lang na tumbasan Nang ayon sa nasasaad sa kontratang pinirmahan. Kung gawai'y sobra-sobra, sweldo'y kulang, atrasado P'ano anya ang pamilyang umaasa lamang sa 'yo? Wala raw abusado kung walang nagpapaabuso Api'y lalong aapihin kapag takot, walang kibo.

Ang tao ay pantay-pantay kahit ano'ng kanyang lahi Ang mang-api, mang-abuso sa kapwa ay sadyang mali Subalit ang inaaping walang kibo, takot, kimi Ay paris lang ng nang-api, walang bait sa sarili! Si Elvie po at si Gonie'y sadyang kapwa mahuhusay Nguni't ako ang hahatol at heto ang kapasyahan Hindi dapat manahimik ang taong nilapastangan Sumainyo ang saganang pagpapala ng Maykapal.

PANGHIHIMASOK SA BUHAY NG IBA DAPAT ba o HINDI DAPAT na manghimasok sa buhay ng may buhay? Mula sa panulat nina: GONIE T. MEJIA nagtanggol sa panig ng DAPAT ELVIE V. ESPIRITU nagtanggol sa panig ng HINDI

DAPAT RAFAEL A. PULMANO namagitan bilang LAKANDIWA

Batid ko pong nasasabik na rin kayong pagsalpukin Ang dalawang parehas pong sa pagtula'y magagaling Kaya itong si ELVIE po ay atin nang pagwalain Ang hindi po papalakpak, ang buto ay maiitim! HINDI DAPAT (Unang Tindig) Ang gawang panghihimasok o kaya ay pakikialam Sa buhay po ng may buhay, walang dulot kagandahan Higit na nga kung tayo ay sapat na sa mga gulang Yaong tama't mga mali ay atin nang nalalaman. Tayo ay mga nilikhang may talino't pag-iisip Kapakanang pansarili'y tayo ang nakakabatid Mapayapang pamumuhay, kalagayang matahimik Panatag na kalooban, ang makamta'y aking nais. Sa ating pagsasarili ay atin ding karapatan Mga tuntunin sa buhay ay tayo na ang gagampan Ngunit kung ang kapwa nati'y masasabing nakikialam Parang hindi nalulubos sa atin ang katungkulan. Tuwiran kong sinasabi na iyang panghihimasok Ay isa pong kamaliang hindi dapat na itulot Malimit sa pakikialam ay nandiyan ang himutok Pagkat hindi sa mainam kapwa mo'y mailulublob. Dahil aking nababatid, manghimasok ay di wasto Mentras maaga ang katunggali, umatras na at sumuko Nang di na lang mapahiya na baka po siya'y matalo Sa panig na tutugunin na isang pakialamero. LAKANDIWA Napakinggan na po ninyo ang panig ng paraluman Ang kalaban nya po naman ang sunod na pagbibigyan Si Gonie po ay heto na, at kahit na sya po'y ganyan Ay talagang ganyan na sya kaya ating palakpakan! DAPAT (Unang Tindig) Ako muna'y manghihimasok sa kalaban kong matabil Wala pa akong nasasabi, nais na akong pasukuin O baka po nangangamba, akin siyang pataubin Pagkat dapat ang makialam, malasakit po ang dahil. Di lahat ng kaalaman ng tao ay malalawak Hindi tayo pantay-pantay sa talino man at lakas Halimbawang ang kapwa mo, suungin ay mapahamak Hindi ka ba makikialam, nang siya'y maipangilag? Hindi porke nakialam ka, ikaw na ay nanlalamang Kundi ikaw'y naghahangad ang kapwa ay matulungan Ang mabuting pagkatao'y nasusukat sa damayan Makialam ka at at magsilbi, huwag sarilinin ang alam. Marapat din pong mabatid ng makatang katagisan Ang may gintong kalooban ay malapit sa Maykapal Ikaw'y nagmamalasakit kung ikaw'y nakikialam Sa isang di nakikialam, nasaan ang kabutihan? Halimbawang sa landas ang katunggali'y naliligaw Dahil panaho'y madilim, kutis nga ang kasingkulay kung ako ay magkakait sa kaniya ng pakialam Baka doon sa Banzai Cliff pulutin ang paraluman.

LAKANDIWA (Pagbubukas) Ako muna'y bumabati sa inyo ng How do you do? Kung ako po ang sya namang tatanungin, I'm fine, thank you. Salamat sa paanyaya ng pangkat nyo sa 'ming grupo At sa mga merong kamay, salamat sa palakpak nyo! Ang paksa pong tutugunin at bibigyang katanungan Ay Dapat ba o di dapat sa 'ting kapwa'y makialam? O Dapat bang manghimasok sa buhay po ng may buhay? Magaan po itong tanong, sagot ang may kabigatan. Karangalan ko po ngayong tawagin na sa tanghalan Ang Reyna po at ang Hari nitong ating balagtasan Ang una po, in this corner, weighing I-don't-know-howmany pounds, Si Miss ELVIE ESPIRITU ay atin pong palakpakan. HINDI DAPAT (Pagpupugay) Galak akong nagpupugay, isang maligayang gabi Sa naritong mga handsome at paris kong mga seksi At sa aking katunggaling mukhang intsik na nalugi Bilin ko'y magpakatatag sa aming pagtutunggali. Sa buhay po ng may buhay ay di dapat manghimasok Pagkat ito'y kapintasang walang gandang idudulot Iyan po ay ang panig kong tutugunin sa kahamok Humanda ka, katunggali, tatag mo ay masusubok. LAKANDIWA Sa kaliwa ko po naman ay ang kanyang katunggali Na madalas mapatsismis na isa raw Regal Baby GONIE MEJIA ang ngalan, matamis po kung ngumiti Palakpakan din po natin upang tayo'y di masisi. DAPAT (Pagpupugay) Gonie Mejia po ang sa inyo'y gumagalang Marapat ang makialam ang panig kong ilalaban Kung ako ma'y magagapi ng makatang paraluman Ang akin pong pagkatalo'y hagdanan ko sa tagumpay. Ngunit isang kasabihan, kung ilog daw ay maingay Tubig nito ay malabo, pagkat daw po ay mababaw Ang dilag kung nagbabanta'y makitid daw yaong alam Patutunayan ko ito sa kalahi ni Bakekang. LAKANDIWA RAFAEL A. PULMANO po naman itong inyong lingkod Lakandiwang hahatol po sa dalawang magtutuos Ang premyo sa magwawagi'y round trip ticket hanggang airport Subalit ang matatalo, bukas din po'y pade-deport.

LAKANDIWA Dahil kapwa walang balak patalo ang isa't isa Hahayaan ko na silang mangawit ang mga panga Si ELVIE ang siyang muling magtatanggol ng panig nya Wag po kayong mahihiya, sige na po...palakpak na. HINDI DAPAT (Ikalawang Tindig) Mababaw ang halimbawang tinutukoy ng kalaban Kinakaladkad ang paksa sa di dapat kapuntahan Kung mayroon ka bang anak sa pag-aasawa na lalagay Sa tibukin ng puso niya'y ikaw ba ang makikialam? Sa alitang mag-asawa, kahit na ba kapitbahay Di ka dapat makihalo, manghimasok sa usapan Dahil itong katalo ko'y may ugaling mapakialam Kung lumala ang sigalot ay di ko na pagtatakhan. Nakialam sa manibela ang di maalam magmaneho Hinarurot ang sasakyan, napakatulin ng takbo Sa pababa ng kalsada, ang pangahas ay nakabunggo Sa pakikialam niya'y inutang ang buhay ng kapwa tao. Saka mo pa sasabihing manghimasok ay marapat Ikaw nga diyan ay maglubay, nag ako'y di magtatalak Sa tulad mong mapangahas, nakikialam na lang sukat Ay gulo ang tinutungo, mahirap kang makaiwas. DAPAT (Ikalawang Tindig) Ako'y muntik nang masamid sa tugon ng kahidwaan Kung ako po'y maglulubay, wala siyang makakalaban Panghihimasok, pakikialam, sa salita lang di mainam Ngunit ibinubunga nito ay magandang pakinabang. Hindi dahil nakialam ka, ikaw na ang masusunod Mahalaga'y pagpapayo sa kanila'y nailingkod Sa di maalam magmaneho, kung mayroong nanghimasok Sakuna'y di mangyayari, pagkat siya'y matatakot. Marami sa atin dito'y mga walang pakialam Walang kiber, kanya-kanya, wala ang malasakitan Kaya naman ang abuso, nagaganap, walang lubay Dahil na din sa tulad mong di marunong makibagay. Kung sa iyo mangyayari ang nasabing kaapihan Ang saklolo ng kapwa mo ang unang maiisipan Sa matuwid na salita, dapat iyang pakikialam Nang abuso ay mabawas, dahil may kapwang dadamay. HINDI DAPAT (Ikatlong tindig) Ang hihingi ng saklolo, dapat lamang na damayan Sa di napapasaklolo, di dapat mong pakialaman Kung sino ang kumakatok ang may layang mapagbuksan Maliwanag ang usapan, ang malabo'y ang kalaban. Pag sinabing pakikialam, ibig sabihi'y panggugulo Ang katahimikan ng kapwa ang dito'y iniiskandalo Kung nais mong makatulong, ikaw'y magsawalang-kibo Sa eksena'y pumasok ka, kung mayroong tatawag sa iyo.

Marami sa kagaya mo ang nagdudunung-dunungan Sa hangaring mapatanyag, nagkukunwaring hindi mangmang Malimit pag nanghimasok, tiyak ulo'y walang laman Di ko naman nilalahat, ngunit po katotohanan. DAPAT (Ikatlong Tindig) Kapag pala nagagalit, ang dilag ay gumaganda Litid ay naglilitawan, ang leeg ay nanghahaba Ikaw nga diyan ang nagsabi, sa buhay ay kanya-kanya Ba't ngayon na nakikialam, tila ikaw'y umaasa. Mayroong magkapitbahay na hindi nagkakasundo May hawak na mga armas, gulo ay di biru-biro Kahit di man tinatawag, ang wika mo'y pakialamero Sa eksena ay pumasok, ang away ay naareglo. Ibig kong ipaunawa sa makatang paraluman Bago mangyari ang gusot, katulad ko ang kailangan Kung aasaha'y kaparis mong manhid sa katotohanan Sa iyo'y aking tinitiyak, wala kang aabutan. HINDI DAPAT Di ka isang awtoridad na dapat na mamagitan Baka sa kanilang galit, ikaw ang mapagbuntunan Sa gaya mong isang hambog, suungi'y kapahamakan Di malayong ang bagsak mo'y sa emergency hospital. Itong aking katunggali'y makulit po magkaminsan Ang imposibleng mangyari, ginagawang karaniwan O baka po nangangarap maging hero at superstar Pati hindi tamang gawin, papasuking basta na lang. DAPAT Kaparis ng tinukoy ko, ako'y nagmamalasakit Sarili ma'y mapahamak, ituturing ko ding langit Mahalaga'y ang tulong ko na hindi ipinagkait Dilat ako sa tutoo, hindi katulad mong pikit. Iyan namang panghihimasok ay gawa ng matalino Ilalagay din sa lugar nang hindi ka mapasubo Hindi ito kapintasan, bagkus pa nga'y makatao Pagkat itong pakikialam, walang bayad na serbisyo. HINDI DAPAT Walang bayad na serbisyo, ngunit ikaw'y namemerhuwisyo Nananahimik mong kapwa'y abala ang siyang dulot mo Ba't di sarili mong buhay ang sikaping mapanuto? Nandiyan ba sa pakikialam ang pag-unlad at asenso? DAPAT Sa kapakanan ng kapatid kung wala kang malasakit Ikaw ay makasarili, sa kapwa'y wala kang bait Nakikita mo ang mali, sila'y di pa itutuwid Anong uri kang nilalang na nabuhay sa daigdig.

HINDI DAPAT Ako pa ang walang uri, at sa iyo, ano naman? Sa sobrang panghihimasok, utak ay kinakalawang! DAPAT Hindi baleng kalawangin kung may loob na dumamay Masasabing ang buhay ko'y nagkaroong kabuluhan! HINDI DAPAT Hindi iyan kabuluhan, bagkus ay kabulastugan! DAPAT Maramot ka sa kapwa mo dahil di ka nakikialam! LAKANDIWA (Paghatol) Di ko ibig makialam, nanghihimasok lang ako Dumating na ang sandali upang kayo'y magretiro Kayo muna'y magpahinga, basyo na ang inyong ulo Kababayan, isa pa po, palakpakang masigabo! Talaga pong magagaling ang makatang nagkaharap Kahit mukha'y magkaiba, utak nama'y magkatapat Kaya sadyang mahirap po ang papel kong ginaganap Hindi dapat magkamali sa hatol na igagawad. Ani ELVIE ESPIRITU, di raw dapat manghimasok Sa buhay ng iba dahil walang gandang idudulot Mapayapang pamumuhay magkaminsa'y nagugusot Kapag merong ibang taong nakihalo't nakisangkot. Dapat lang daw makiramay sa nahingi ng saklolo Subalit kung hindi naman, di ka dapat makigulo Kesa anya makialam sa buhay ng ibang tao Ang sariling buhay muna ang sikaping mapanuto. Kung si GONIE MEJIA po ang sya namang tatanungin Ang salitang manghimasok ay masakit lang daw dinggin Subalit kung nasa lugar ang pagtulong na 'yyong hain Ito anya'y malasakit, walang bayad na tungkulin. Marami raw sa 'ytin ditong kanya-kanya, walang paki Kaya naman hanggang ngayon, marami ang inaapi Ang tao raw na ang laging nasa isip ay sarili Buhay nito sa daigdig ay maramot, walang silbi. Kasaysayan nating tao ay kung ating babalikan Sa Hardin ng Paraiso'y sino'ng unang nakialam? Tama kayo ang demonyong hanggang ngayo'y walang lubay, Patuloy na nanggugulo sa buhay po ng may buhay. Kung atin pong bubuklatin naman yaong Bagong Tipan Kay Jesus ay may eskribang ganito ang katanungan: Guro, ano'ng dapat gawin upang akin pong makamtan Ang buhay na walang hanggan? At si Jesus ay nagsaysay. Isang taong naglalakbay ang hinarang ng tulisan Binugbog at ninakawan, halos patay na nang iwan Umiwas ang saserdote at Levitang napadaan Ngunit ang Samaritano'y nagmagandang-kalooban.

Nang tanungin ang eskriba kung nagmahal baga'y sino, Sagot niya'y ang tumulong sa kapwa nyang inabuso At lubusang naunawa ang mensahe nitong kwento, Humayo ka, ani Jesus, at gayon din ang gawin mo. Ang gawaing manghimasok, kung ang dulot lang ay gulo Ay wala ngang pinag-iba sa gawain ng demonyo Subalit kung nasa lugar ang ginawang pagsaklolo Ang gayon ay naaayon sa diwa ng Ebanghelyo. Batay na rin sa katwiran ng dalawang nag-Balagtas At sa aking pagsusuri nitong paksang inilahad Ang hatol ko'y tabla lamang, si ELVIE at GONIE'y patas, Kami po ay paalam na, good night, sweet dreams, goodbye, my love.

Ang narinig nyo'y si Gonie, ang Hari ng Balagtasan Isunod po naman natin ang kanyang makakalaban Ang batikang Lakandiwa at makatang taga-Binan Kababayan, ang hiling ko'y masigabong palakpakan PAGLAHOK SA PULITIKA PAYAG ka ba o HINDI PAYAG na kumandidato kung ikaw ay mahilingang lumahok sa pulitika? Mula sa panulat nina: GONIE T. MEJIA nagtanggol sa panig ng PAYAG RAFAEL A. PULMANO nagtanggol sa panig ng HINDI PAYAG ELVIE V. ESPIRITU namagitan bilang LAKAMBINI HINDI PAYAG (Pagpupugay) Noon pa mang ako rito sa Saipan ay bagong salta At kalaban ko po'y di pa personal na nakikita Sa husay n'yang mangatwiran, ako'y hanga pong talaga Pero ngayon, hindi na po, dahil palpak din po pala. Ang lahat ay nagsasabi, pulitika ay marumi Kaya kahit may humiling, ako'y hindi po sasali Ako'y di po isang Gonie may ipis ang guniguni Ako po si Ralph Pulmano, nagpupugay, m'gandang gabi! LAKAMBINI (Pagtanggap) Sanay man ang kagaya kong duminig sa paghihidwa Ngunit ako sa iringan ng dalawa'y nangatog na Dahil hindi ko na kayang ang laban ay iatras pa Si Gonie'y naritong muli, sa palakpak suubin siya. PAYAG (Unang Tindig) Iyang larong pulitika ay malinis na larangan Ang may dungis lamang dito'y pulitiko na gahaman Kung ang aking guniguni'y may ipis man sa paratang Ito namang si T'su Paeng ay bakla ang katuwiran. Kung lahat po ng lalaki'y alanganin yaong isip Mayron pa bang katinuang mangyayari sa daigdig? Kung walang pamahalaang sa ating batas ay uugit Anong uring pamumuhay ang atin bang makakamit? Hindi dapat na itanggi ang pagtulong sa lipunan Kakayahan mo'y isilbi sa kaniyang kaunlaran Kahit hindi hilingin ang pagpasok ko sa halalan Magkukusa na rin ako lalo't kinakailangan. Nababatid nga po nating pulitika'y maligalig Ngunit iya'y di dahilang tayo'y dapat nang magkait Ng pakialam sa lipunan, mag-alay ng malasakit Maghandog-katiwasayan sa lupaing iniibig. Kung sa pugad po ng manok, itlog laging nabubugok Ang lahi po ng inahin magmamaliw at lulubog Bayan mang itinatangi sa dusa ay malulugmok Kung gaya ng katunggali ang kaniyang sinasakop. LAKAMBINI Ang daluyong ng matuwid ni Gonie ay paragasa Tumatangay sa damdamin ng may pusong mahihina At ngayon naman ay si Ralph ang sunod na tutuligsa Ikaloob po sa kanya'y palakpak na masagana. HINDI PAYAG (Unang Tindig) Pulitiko ang marumi at di raw ang pulitika Na para bang sinasabing itong ating bayang sinta Ay hindi po naghihirap, ang pobre'y ang nakatira O gobyerno'y hindi corrupt, opisyal ang salaula.

LAKAMBINI (Pambungad) Ang tabing po ng tanghalan ay atin nang hinahawi Pagkat nga po sumapit na ang inasam na sandali Ang pingkian ng matuwid, Balagtasan ang taguri Bago po yan ay puwede bang sa palakpak makahingi? Salamat po nang marami sa maugong na pagtanggap Magandang Lunes ng gabi, sukling alay ko sa lahat ELVIE ESPIRITU po, Lakambini na gaganap Tatayo pong tagahatol, papagitnang tagaawat. Sa hiling po ng maraming mahal na tagasubaybay Maghihidwa ngayong gabi'y magkasukat sa larangan Ang Hari ng Balagtasan vs. Lakandiwang batikan Sa paksa pong tutuguning ganito ang nilalaman: Kung ikaw sa pulitika'y hilingang kumandidato Payag ka ba o di payag, tugon mo ba ay Yes or No? Magaan po itong tanong ngunit nakakubli dito Suliraning masusuong at dangal na matatamo. Tulad po ng nararapat sa lahat ay paalala Kung mayroong masasagi sa laba'y di sinasadya Sa makatang maglalaban ay akin ding paunawa Hinaho'y wag malilimot at huwag na huwag mapipika. Matapos po na mag-toss coin ang dalawang magbabangay Ang pinalad po sa kara'y makata ng ka-Tarlac-kan Habang siya'y papalapit sa ating silid-tanghalan Siya'y ating salubungin ng masiglang palakpakan! PAYAG (Pagpupugay) Salamat sa Lakambini at Reyna ng Balagtasan Ang magiliw nyong pagtanggap ay isa kong karangalan Sa lahat ng naririto, maging labas ng bulwagan Isang mapagpalang gabi sa inyo ang pagpupugay. Kung kaya din lang ng bulsa, kalusugan at ng isip Kapintasan para sa akin sa hiling ay maging manhid Sa tanong na tinutugon, malinaw ang aking panig, Gonie Mejia po lamang, di maramot, hindi pikit. LAKAMBINI (Pagtanggap)

Mapahalo'y isang bulok, uuurin din pong lahat! At kaylakas po ng loob na magbintang ni Gorgonio Na katwiran ko ay bakla, ang kanya po baga'y ano? Pulitika'y maligalig, inamin ng kalaban ko, Samakatwid po ba nito'y tahimik ang pulitiko? Kung galit ka sa kapwa mo at hangad na makaganti Ang mabisang solusyon daw, sikapin mong makumbinsi Yaong taong iyon upang sa halalan makisali Sa manalo't matalo man, l'yamado ka, sya ang lugi! Ang matalo'y masakit po sa bulsa at kalooban Ang manalo'y sakit din po ng ulo pag nanungkulan May hihingi ng abuloy na may sakit, namatayan, Masama ka kapag merong isang hindi napagbigyan. Lahat po ng kandidato'y nangangakong maglilingkod Pag nabilang na ang boto at natuos na ang gastos Ang nagwaging namuhunan ng salapi, antok, pagod, Syempre upang makabawi, kailangang mangurakot! LAKAMBINI Ang liyab ay tumitindi sa hurno ng paglalaban Ako muna'y tatabi na nang sila ay mapagbigyan At kapag po may sunog na sa dalawang nakasalang Saka ako papagitna at da-dial sa 911! PAYAG (Ikalawang Tindig) Sakripisyo't panlilibak, katugon sa pulitika Dati na pong sakit iyan, di na ako nagtataka Pagkat diyan nauuri yaong tao na dakila Tumutulong ka na't lahat, ikaw pa rin ang masama. Pulitika'y kompetisyon kaya dito'y may ligalig Di lahat ng kandidato'y may maruming pag-iisip Pakiusap sa kahidwang tila asong nagngingitngit Pulitiko'y wag lahatin, kung sa akin siya may galit. Dahil itong si T'su Paeng ay tutol sa pulitika Kahulugang sa gobyerno'y bantulot ding kumilala Kahit pa man magkagayon, nakikinabang po siya Sa maayos na trapiko't kongkretong mga kalsada. Halimbawang siya din ay pagbigyan sa kanyang gusto Iwaglit ang pulitika, buwagin na ang gobyerno May hustisya pa ba kayang iiral sa ating tao Kung lahat ay kanya-kanya pagkat walang mamumuno? HINDI PAYAG (Ikalawang Tindig) Kalaban kong si Gorgonio'y mahilig pong mag-ilusyon Mahilig din pong magsuri, mali naman ang konklusyon Palagay ko ay kaylangan muna niyang magbakasyon Kaya lang po, balita ko'y apaw na ang Mandaluyong. Pulitika, di gobyerno, ang akin pong inayawan Dahil kahit kasingtibay ng bakal ang pamahal'an Pulitika, pag naghari'y masahol pa sa kalawang, Kapakanan ng partido'y inuuna kaysa bayan! Katunggali'y nagdaramdam kapag aking nilalahat Iyang mga pulitikong iba anya'y de-kalidad Nalimutan na po yatang isang bakol man ang prutas, Magdila pong anghel sana ang kahidwang kutis-sanggol Dahil sa 'min kalye'y wasak, at trapiko'y buhul-buhol Di matapus-tapos yaong pulitikal na diskusyon Sa paglagak nitong pondong daming ibig mangomisyon! PAYAG (Ikatlong Tindig) Pulitikong halal-bayan, ang luklukan ay gobyerno Natural sa pulitikang may lapian at partido Bakit sa bakol ng prutas nasira'y isa wika mo Ang matinong karamihan, basura mong nasisino? Hindi ko po sinasabing si T'su Paeng ay ninety-nine Ngunit kapag po tutoo, di dapat kong pinatulan Sa wika niyang Mandaluyong ay mayron pong kagalingan Ngunit sa tao pong tanga, mayroon bang pagamutan? Pasalamat ka na kahit kalsada ay baku-bako Daanan ng behikulong nagbubuhol sa trapiko Kung wala ang pulitikong may palakad sa gobyerno Baka kahit na pilapil, wala na pagkat pribado. HINDI PAYAG (Ikatlong Tindig) Di nakuha ni Gorgonying ang aral ng mga prutas Malala na palang sadya ang lagay ng kanyang utak Pulitika'y isang sakit na madaling kumakalat Mabuti mang kandidato, may sungay din pag nagluwat. Ibig yatang palabasin ng mabunying katalo ko Na kung walang pulitika'y wala na rin ang gobyerno Di lahat ng namumuno sa gobyerno'y ibinoto Mas maraming hinihirang sa pang-sibil na serbisyo. Kapag isang pulitiko ang nasa administrasyon Tingin niya'y nakapako sa darating na eleksyon Ang pinunong napaupo dahil sa kwalipikasyon Nakatuon ang pananaw sa sunod na henerasyon. PAYAG Hindi lamang pala mata sa katalo'y lumalabo Pati na din ang matuwid na ngayon ay lumiliko Ang prinsipal ay sino ba sa pang-sibil na serbisyo? Kundi yaong nakaupong taong-bayan ang bumoto! Sa pinuno't pulitiko ng katalo'y tinalakay Sa hangarin ay iisa, kapakanan po ng bayan Mahalaga ding mabatid ni Rafael ang dahilan Kaya mayrong pulitika, nang ang bansa'y mapagyaman. HINDI PAYAG Ang paksa po namin dito'y kung sakaling hihilingan Na lumahok bilang isang kandidato sa halalan Ako po ba ay papayag? Ayoko po, gulo lang yan Baka pati sarili kong pamilya'y mapabayaan. Pag si Gonie ay nahalal, bayani pong tatanghalin Dahil sa twing merong away, bangkay na di mapalibing, Kalabaw na nawawala, naghuramentadong lasing, Kasarapan ng tulog nya'y saka merong manggigising!

PAYAG Halintulad po ng bansa'y isang puno ng halaman Na ang dito'y tagadilig, nagwaging nanunungkulan Kung katulad ni T'su Paeng ang lahat ng mamamayan Puno ay hindi lalago, malalanta, mamamatay. HINDI PAYAG Nakapuntos din sa wakas ang sunog kong kabalagtas Nang sa puno inihambing ang bansa kong nililiyag Na dati po'y malago na, mabunga at mabulaklak Ngayo'y lanta sa dami ng pulitikong panay corrupt! PAYAG Tao daw pag mainggitin, daglian kung magparatang Ngakngak dito, dada doon, kahit walang katibayan Baka si Raffy'y di batid, may batas na pinagtibay Sa isang naninirang-puri, may katugong bilangguan. HINDI PAYAG Ayaw ko sa pulitika'y talamak ang kaplastikan Kandidato'y kaybabait sa oras ng kampanyahan Masuyo kang ngingitian, aakbayan, kakamayan Ngunit sila'y may amnesia pag tapos na ang halalan. PAYAG Lingkod-bayang pulitiko, mahirap ngang makaiwas Sa pintas po ng botanteng mapaggawang-alingasngas! HINDI PAYAG Pulitika ang syang mitsa ng maraming karahasan Pag sinabing very peaceful ang eleksyon, may patayan! PAYAG Kung wala ang pulitiko, meron bang katahimikan? HINDI PAYAG Pulitika'y hindi sugal, pero lintik ang dayaan! PAYAG Kahit dito'y may dayaan, dapat ka ring makialam! HINDI PAYAG Makialam sa pagboto, hindi sa kandidatuhan! LAKAMBINI (Paghatol)

Ang oras ay sumapit na upang kayo ay awatin Magpahinga muna kayo at ang ulo'y palamigin Muli po sa naririto'y masuyo kong hinihiling Palakpakan ang dalawang naglaban nang buong giting. Paunawa ko sa lahat, ang hatol ko'y ibabatay Sa hinayag na matuwid ng makatang naghidwaan Pahabol kong paalala, ang paksa pong tinalakay Pulitikang Pilipinas, ibang bansa'y di kabilang. Simulan nating limiin ang matwid ng bawat isa Sa paksa po na tinugon, kung tutol ba o payag ka Kung ikaw ay nahilingang tumakbo sa pulitika? Panig muna ng pagpayag ang siya nating iuuna. Ani Gonie, ang pagpayag o magkusa po ay dapat Lalo't ikaw'y may hangaring ang bayan ay mapaunlad Maligalig man daw anya at halalan ay may dahas Iya'y di mga dahilan upang ikaw ay maduwag. Matuwid din niyang tinukoy kung wala ang pulitiko Na halal ng taong bayang mamumuno sa gobyerno Walang batas na iiral, bayan daw ay magugulo Maganda ang paliwanag ng makatang si Gorgonio. Ayon naman kay Rafael, ang makatang sumalungat Pulitika'y maligalig, nanunungkula'y mga corrupt Ang isa pa na dahilan na hindi raw matatanggap Karahasan sa halalan, palagi nang nagaganap. Wika din niya ang pamilya ang siyang mapapabayaan At sakit daw po ng ulo pag pulitika'y pinatulan Dito'y ibig niyang tukuyin, kanya-kanya tayong buhay Lahat walang limitasyon, wala ang pamahalaan. Bayan ay kahalintulad sa mayabong na pamilya Na magulang ang heneral, sa anak ay mga guwardiya Magkagayon man sa anak, may away pang nagagawa Yaon pa bang sambayanan na walang namamahala? Kung wala po ang halalan, wala din ang pulitiko Kung wala ang pulitiko, paano ba ang gobyerno? Kung wala ding pulitikong sa bayan ay mamumuno Mawawalan ng direksiyon, bukas nating tinutungo. Paalala ko'y igalang lahat ng nanunungkulan Sa ating pamahalaan na halal ng taong bayan Si Gonie po ang nagkampeon sa ginawang paglalaban Pakunsuwelo po sa kanya'y matunog nyong palakpakan!

Ang pagharap namin sa inyoy tugon po sa kahilingan Ng isang magandang paraluman, TESS BALLA po ang ngalan Pero bago po ang lahat, kami muna ay pagbigyan Sa matunog na palakpak, kami sanay paringgan! Salamat po, ngayon namay tanggapin ang aking bati Magandang gabi po sa lahat, mga kabayan kot kalahi Mga bigating makata, sa balagtasay magbabahagi Kayat abangan ang kapanabik-nabik na pagtutunggali. Ginoong JOEL TORRES po, itong inatasang Lakandiwa Taga-hatol, taga- awat sa mga makatang maghihidwa Utak man ay magkatapat, mukhat kulay namay magka-iba. Ngunit parehas pong magaling, sa bigkasat pagtudla. Dapat ba o hindi dapat magtapat ng pag-ibig Ang isang babae, sa lalaking kanyang sinasambat iniibig? Ang paksang sasagutin, hinggil sa tanong na ni-request Ito ngayo y lulutasin ng mga makatang matitinik ! Paalaala mga kabayan, sa laban pong gaganapin Hindi namin sinasadya, kung masasagaan o masasaling Dahil itoy balagtasan, ang lahat po ay kakalkalin Kayat makinig nang mabuti, katwiran nilay limiin. Ang tabing po ng tanghalan ay akin ng hinahawi Nang ating mapagsino ang dalawang magpipingki Una kong tatawagin ay itong kamag-anak ni DATU PUTI Palakpakan nang masigla ang sa kanyay ibahagi!

DAPAT (Pagpapakilala) Ang pag-ibig pag naghari sa puso po ng sinuman Susuungin daw ang lahat, maging ito man ay kapintasan Lalot torpe, isang kimi ang lalaking manliligaw Ang maghayag ng pagsinta, ang babae y dapat lamang. BABAE ANG MAGTATAPAT DAPAT BA O HINDI DAPAT MAGTAPAT NG PAG-IBIG ANG BABAE SA LALAKING KANYANG MINAMAHAL? Mula sa panulat ni: JULIETA O. ASENITA Kasing liwanag ng kutis ko, ang panig kong tutugunin Na laan kong ipagtanggol, saan pa man makarating JULIETA ASENITA po itong nagpupugay buong giliw Sa lahat ng kababayang katulad ko ay malambing!

LAKANDIWA Ang Makata ng Nueva Vizcaya ang narinig po nyong nagpahayag Na kilala sa bigkasan, maging dito sa ibayong-dagat Susubukin naman natin, ang talino ng kanyang makakatapat Ang Makata ng Pangasinan, na kilala rin sa pagsulat. Para atin nang mabatid ang panig ng hinahamon Gayon din po ang katwirang idudulot nitong tugon Ang makatang makakatapat narito na balibatin ngayon Ng masigabong palakpakan na pampaganat pangkundisyon!

Mga nagsiganap sa Balagtasan: Dapat: Julieta Asenita Hindi Dapat: Amor Grullo Lakandiwa: Joel Torres

LAKANDIWA Balagtasan, Balagtas ang ngalay nagmula Debateng patula, tulang mahabang-mahaba Kung baoy may kahinaan, ditoy di uubra Pagkat itoy tagisan ng talino, sa matwid ay hasa.

HINDI DAPAT (Pagpapakilala) Isa po akong MARIA CLARA noon at sa kasalukuyan

Kayat malayo na ako po ang sa pagsintay mangumpisal Wala pong ipis aking guni-guni, di gaya ni Julietang hibang AMOR GRULLO po, galak na sa inyo ay nagpupugay. Kahihiyan at kapintasan, batik po sa pagkakababae Na magtapat ng pag-ibig ang dalaga sa lalaki Iyan po ang panig kong dudulugan ng diskarte Sa dilag na isang sawi sa pag-ibig, huli na sa byahe!

Tatamis ang pagsasama sa dalawang ibubuklod Kung sa normal na paraan, ang ligawan ay iinog Dapat lamang ang binata sa pagsintay magluluhog At hindi po ang dalaga ang aakit doon sa irog. Akma nga lamang marahil na tatawagin pong very Silang mga kabaro kong tila di na makatiis Maghintay pa ng panahon, kapalaran sa pagsapit Dumulog ng pagtatapat sa inaangking langit. Katulad po ni Manang Julieta, ang asal ay di matarok Ang ugaling Maria Claray tila ba kanyang nalimot Ito kayang dilag ay may diperensya sa tuktok ? Pumipitas ng pag-ibig sa paraan pong baluktot. Halimbawang siyay magtapat ng pagsinta sa binata At mabasted pagkat syay nagkabula sa hinala Na siya ay mahal din po ng lalaking sinasamba Maghunos-dili ka Julieta, di mo batid ang ginagawa!

cheap

LAKANDIWA Kagaya ng inaasahan, ang makata pong nagsalita Ay di marunong magmintis sa pagtudla ng kataga Ngayoy batid na po nating lantarang di makaila Ang dalaway parehas pong mayrong binatbat nga! Nang higit pong maliwanagan, damdamin ng bawat isa Ang first round ng pagtataloy dadakuin na po nila Muli kong ibinabalik si Binibining JULIETA ASENITA Bago sana siya tumalak, palakpakan natin muna siya!

LAKANDIWA Makapigil-hininga itong si AMOR, sa balagtasan kung bumira Parang bulkang Pinatubo, madagundong sa pagbuga Ngunit pawang ngiti lamang, mababakas kay JULIETA Na lagi po sa pagganti ng matwid ay nakahanda. Ang liyab ay tumitindi sa hurno ng paghihidwaan Ako munay uupo, sila munay pansamantalang iiwan At kapag may sunog na sa dalawang nakasalang Ay saka ako papagitna, tatawag ng ambulance!

DAPAT (Unang Tindig) Batik nga bang ituturing ang sariling karapatan Ang magtapat ng pagsinta sa lalaking minamahal? Tila yata nadupilas ang dila itong katalo sa tinuran Hindi kaya siyay lasing o talagang engot lamang. Tumpak siya nang sabihing akoy naiwan sa biyahe Hanggang ngayon ay Miss" pa po, kasalanan ko din kasi Ang binatang sinamba ko, sa pagligaw sa akiy tyope Akoy nagsawalang-kibo, hayan... naburo tuloy aking byuti! Nag-uumapaw na ligaya ang magmahal at ikawy mahalin Ang bumuo ng sariling pamilya ay langit ding ituturing Natutupad ang pangarap, tagumpay ay mararating Kung ang dilag na gaya ko, ng binatay susuyuin. Subalit po nangyayari at malimit na nagaganap May binatang ligaw-tingin lang, sa napupusuang dilag Ang dahilang pangunahin, alinlangan sila pagkat Ang dalagay gaya ko ding ang kariktan ay di masukat.

DAPAT (Ikalawang tindig) Hindi na baleng very cheap, iyay di ko alintana Kung kapalit habang-buhay, ang irog koy makasama Ako po ay hindi baliw, ang isip koy hinog na Huwag mo akong paratangan sa hinalang balintuna! Ang magdusa habang-buhay ay hindi ko pinangarap Sa lumbay ng pag-iisa, di ko hangad mapasadlak Masasabing sapalaran ang sa lalakiy magtapat Maaaring kabiguan, sa kabilay isang palad. Halimbawang ikaw kaya ang may lihim na pag-ibig Sa Adan na lumiligaw, na ang dila ay nauumid Lalot ikaw ay kaharap, magtapat ay di masambit Di bat ikaw na din mismo ang susubok ng pahiwatig? Ang hirap sa katunggali, hindi marunong umunawa Wala kaya syang damdaming masasaktan at luluha ? Kung ang pangarap katuwangin ng puso ay dinadambana. Lalayo ng basta na lang, dahil siya poy nagpabaya!

LAKANDIWA Tukoy na po natin ngayon ang damdamin nitong si Julieta Ngunit hindi kumbinsido ang makatang binabangga Kanina pa di mapakali, ibig na ding makatula Si AMOR GRULLOy heto na, balibatin ng palakpak siya!

HINDI DAPAT (Unang Tindig) Di dapat ipagkanulo ng dalaga ang damdamin Sa lalaking iniibig, sa binatang napipisil Ang magtapat ng pagsuyo ang dilag sa ginigiliw Ay isa pong kamaliang hindi dapat pairalin.

HINDI DAPAT (Ikalawang Tindig) Ako po daw anya itong sa unawa ay nagkulang Kung siya ang nagkanulo, sa palakad ay sumuway Iisa ang tinutungo ni JULIETA sa katwiran Ang pikutin yaong Adan, na pintuhong makatuwang.

binata. Kung ako ang may lahim na pag-ibig sa lalaki Ay hindi ko maatim, ibulgar ang pagtatangi Matitiis ko ang lumbay at mag-isa sa hirati Kaysa ilublob sa dungis,kapurihan ko at yumi. May ligaya pa ba kayang madarama si Julieta Kung sa pikot ay sinilo, ang binatang ginayuma? Hindi ba siya makokonsensya sa sumbat ng kinasama Na siya ay inakit lang ng dilag na desperada? Pag-ibig ay walang tamis, maaaring sa hiwalay Humantong ang pagsasama, kung pikot ang namagitan Si JULIETAy maganda, huwag lang titingnan ng matagalan Kasing dilim ng hating-gabi ang kasal pong tinatanaw!

HINDI DAPAT Nahihigit yaong hapdi at kirot ng pangungutya Ang irog ay sumakamay, dahilan sa pandaraya Hindi mo ba kamatayan, ang sumbat ay kakumpara Habang-buhay ay tutuksuhing makapal ang iyong mukha! Magagalak si JULIETA, pag nakatuwang na irog Subalit ang kakatuwangin, hanggang wakas mukhay lukot Mahirap daw kasipingin, ng lalaki yaong bebot Na di tunay siyang mahal, ng kanyang pusoy di tibok!

DAPAT (Ikatlong Tindig) Panahon ang dumdilim, katwiran koy maliwanag Hindi ako isang plastik, balimbing at mapagpanggap Pinikot man ang irog ko ay hindi rin magaganap Ang maghiwalay pagkat siyay paglilingkuran ko nang tapat. Winawari koy pakipot ang makatang kahidwaan Hindi raw po maatim, magpahayag ng pagmamahal Baka kung siya;y di pansinin ng lalaking napupusuan Maaaring siyay mabaliw sa matinding kalungkutan! Halimbawang kaming dalawa sa Adan ay umiibig Kung ako ay mabibigo, daramdamin kong kay pait Natural po ang paraan, sa isip koy mananaig Ang pikutin ang binata, upang makaisang dibdib! DAPAT Kapag ako ay nagtapat ng pag-ibig sa irog ko At kung akoy magkapalaf, sa matamis niyang oo Kahulugang akoy mahal, hindi siya mabibigo Isusukli koy ligayang hindi layong mapagtanto!

HINDI DAPAT Di ko na kayang mapigil, itong aking nadarama Akoy inaalibadbaran, sa tugon po ni JULIETA Hindi dapat na magtapat, ng pagsinta ang dalaga Sa lalaking napusuan, hindi pwede, Ano ka ba?

HINDI DAPAT (Ikatlong Tindig) Hindi ako mababaliw sa siphayot kalungkutan Ngunit akoy maloloka, sa asal mong mang-aagaw Hindi ko na matitiyak, kung ano po ang kalaban Kung Eva o isang T-bird o bakla pong paraluman! Natural lang sa dalagang magpa-kiyememagpakipot Pagkat iyan ay ugaling namulatan ko ng lubos Ako ay hindi kilos-garapal, isipan ay gapok Di paris ni JULIETAng may damdaming masalimuot! Di dapat sa isang Eva, ang mag-asal po na Adan Hindi dapat ang babae, sa lalaki ang liligaw Palay pa ang lalapit, sa manok na isang tandang Si JULIETA ba ay bubuyog o bulaklak ng katuray!

DAPAT Akoy kabaro mong dilag, may laking paniwala Karapatan kong maghayag, ng pag-ibig sa sinasamba!

HINDI DAPAT Ang landasin sa pagsinta, sa lugar ay itatama Ang magtapat ng pag-ibig, ang babae po ay lisya! DAPAT Mabuburo ang byuti ko, kung iyay di magagawa!

DAPAT Bulaklak man ng katuray ay may kulay ding luningning Ako ay hindi bubuyog, kundi isang rosas po sa hardin Huwag mo akong ikumpara, sa palay na tutukain At hindi rin katulad mong mapanupil sa damdamin! Kapag pusoy nagsimulang makadama ng pagsinta Masasaktan at luluha, lalot iyong sinawata Gaano pa kayang hapdi, kung winalan mong bahala Na makamtan ang pagtingin, ng minamahal mong

HINDI DAPAT Kaysa magdusa sa hiya, mainam pang akoy mabilasa!

DAPAT Iyan ang iyong paniwala!

HINDI DAPAT Tukoy ko ang malit tama!

ALING WIKANG WIKA ANG DAPAT GAMITIN NG PILIPINO: WIKANG PURO O WIKANG HALO?

ni Joel Costa Malabanan

LAKANDIWA Oras na para umeksena, upang kayoy awatin Magpahinga muna kayo at ang uloy palamigin Muli po sa balana, masuyo kong hinihiling Palakpakan ang dalawang naglaban ng buong giting! Simulan nating limiin, ang matwid ng bawat isa Sa hinayag na katwiran, ng makatang nagkahidwa Ang paksa pong tinalakay, pahabol kong paala-ala Itoy usaping-pambabae, MARIA CLARA man o MADONNA Ibig kong tukuyin makaluma man o moderna. Uulitin ko ang paksa, ng dalaway tinalakay Dapat ba o hindi dapat magtapat ng pagmamahal Ang babae sa lalaki, iyan po ang katanungan Ang panig ng dapat, ang una kong pagbibigyan. Ani JULIET ASENITA, ang magtapat ay dapat lang Lalot atas daw ng puso, ang dito poy umiiral Wala anyang masasangkot, sa gagawing sapalaran Kundi na rin ang maghangad, sa sariling karapatan. Mas mahapding madarama, ang mabigong di sinubok Kaysa anya sa magtapat, na nasawi sa iniirog Lahat daw ay magagawa, kung puso ang nanghimasok Paano kung papalarin, ligaya daw anyay lubos. Sa pagtutol ni AMOR, anya itoy malaking kapintasan Sa dalagang Pilipina, MARIA CLARA ng Silangan Garapal daw tukuyin,bilasa ang pagmamahal Kung ang isang Evay liligaw, sa napupusuang Adan. Di kalian man masasabing ang mali ay maging tama Pagkat anyay karangalan, ang ditoy nakataya Mapait daw ang pag-ibig, panunumbat nakataya Kung lalaki ay pinikot, tugon nitong isang Eva. Bibigyan ko ngayon ng linaw, itong aking panig Tayo ay may kanya-kanyang karapatan sa pag-ibig Mapwera lang kung sa dahas, daanin ang iyong nais Itpy sadyang matutukoy, kalaswaanwalang tamis. Walang batas na nagsasabing, kasalanan ang magtapat Ng pagsinta ang babae, sa lalaking pinangarap Nandoon man ang kapintasan ay sarili ang hinamak Hindi dapat siyang hadlangan, lalot legal na ang edad. Sa hatol kong igagawad, huwag mamuhi kabayan Bilang inyong Lakandiwa, desisyon ko ay igalang Sa timbangan ng katwiran, tabla po ang naging laban Si JULIETA at AMOR po, silay ating palakpakan! Azl :

Si Gat Jose Rizal, nooy nagwika Siya ang nagpangaral sa ating bansa Ang hindi raw magmahal sa sariling wika Ay higit pa ang amoy sa mabahong isda!
Ako po ay naparito sapagkat nabalitaan Na dito raw gaganapin ang dakilang Balagtasan Pagkat ako ay makatang naghahanap ng kalaban Ang sinumang katunggali ay hindi ko aatrasan! Ngunit akoy nag-iisa, nasaan ang Lakandiwa? Kung di tuloy ang programay mabuti pang umuwi na! Sayang na pagkakataon, eto akong handang-handa Ngunit sa malas ay tila walang makakasagupa!

Jonathan:

Wag na wag kang aalis diyan, makata kong kaibigan Ako itong Lakandiwa nitong ating Balagtasan Natrapik lang nang bahagya sa may bandang Panapaan Kayat saglit na nabalam dito sa ating tagpuan!

Lakandiwang naatasan, pangalay Jonathan Calda Sa palatuntunang itoy siyang tagpangasiwa Ngunit teka, sandali nga, bakit tila nawawala Ang makatang katunggalit kabanggaan mo sa diwa! Regie: Akoy hindi nawawala, tulad mo rin, natrapik lang Sabik akong ilampaso, ang kalabang nag-aabang O Ginoong Lakandiwa, ako poy pahintulutan Na lumahok sa programang may tagisan ng katwiran! Halika at umakyat na dito sa ating tanghalan

Jonathan:

At nang itong Balagtasan ay agad nang masimulan Kaagad ipakilala, ang sarilit pinagmulan At saka ko ilalahad, paksa ng balitaktakan! Mga madlang nanood bago kami magsimula Masaigabong palakpakan ang sa amiy ibandila! Azl: Azl Cedric Lopez po, Caviteong naturingan Makata ng Perpetual Help, Prinsesa ng Balagtasan Katwiran koy parang suntok, bawat tugmay tila kulog Ang sinumang kalaban koy sa pansitan matutulog!

Pagkat tayoy nag-iisip gamit ang sariling wika Ito rin ang siyang bintana nitong ating kaluluwa Ang dalisay, purong wika ay mahusay na sandata Upang hindi madumihan ng kultura ng banyaga! Regie: Malalalim na salitang hindi mo maintindihan Pagkat sadyang makaluma, kaya nagkakalituhan Sa panahon ng internet, ng counter strike at ng Friendster Wikay magiging praktikal, at ang gamit ay forever! Subalit kung katulad mong parang lola kung mangusap Ay baka mas mainam pang ka-eye ball mo ay kulisap Hindi mo mapipigilan, pagkalat ng wikang English Wikang halo ay mahusay, kahit pa nga itoy Taglish! Azl: Halong wika, halong diwa, kaya walang pagkatuto Bulol na nga pag nag-English, bulol din sa Filipino Dalawang wikang winawasak nitong mga katulad mo Sa halip na tumalino, henerasyoy naging bobo! At nang dahil sa counter strike, at lagi mong pagpe-friendster Naubos na ang oras mo, pati pera sa computer Kabataang sinasabing pag-asa daw nitong bayan Eto ngayot sinasamba ay kultura ni Uncle Sam! Regie: Tapos na po ang labanan, ako na po ang nagwagi Purong wikay imposibleng magagamit na palagi May salita bang katutubong panumbas mo sa computer Ni hindi mo maisalin, ang counterstrike o ang friendster Patunay na kilangangang ang wika ay halu-halo Ito pa nga ang sandata upang tayoy mas matuto

Regie:

Regie Ucang ang pangalan, ang Diyosa ng Balagtasan Sa talinot kagandahan, taob ang aking kalaban Hindi ako nananakot, hindi ako nagbabanta Ang huling nakalaban ko, hanggang ngayon ay tulala!

Jonathan: Ang paksa pong nakalaan, sa patulang pagtatalo Alin ba ang nararapat , Wikang puro, wikang halo,? Si Azl ay nagsasabing itong Wikang Filipino Nararapat ipagtanggol, ingatan at gawing puro! Samantalang si Regie ay malaon nang nagpahayag Panghihiram ng salita, lubos siyang pumapayag Kaya hala, mauna na ang panig ng tumututol Sige Azl, simulan mo katwiran mo ay ipukol! Azl: Itong lahing Pilipino, may sariling pagkatao May kulturang kinagisnan, may sariling alpabeto Katangian at tradisyong minana pa sa ninuno Nararapat alagaan sa haplit ng pagbabago!

Henerasyon daw ay bobo, hindi kami, baka kayo! Na makitid kung mag-isip, di tanggap ang pagbabago! Azl: Anong klaseng pagbabago kung kolonyal ang isipan Ekonomiya at kultura, ang may kontrol ay dayuhan Kung salita ay hiniram, pwede namang matumbasan Mag-imbento ng salitang panapat sa kinagisnan! At pwede ring ang salitay babayin sa Filipino Ang ispeling ay baguhin, isalin sa katutubo Katulad ng ginagawa ng Indones at ng Malay Katagang dayoy binabaybay na gamit ang wikang taglay! Regie: Ikaw ba ay nababaliw, technical terms babaguhin? E di lalong ang lahat ay kayhirap na intindihin

Jonathan: Sandali lang, sandali lang, aking mga kaibigan Lubhang lumalayo kayo sa paksa ng Balagtasan Pakiusap na balikan ang paksa ng talakayan Huminahon at magtimpi sa banggaan ng katwiran Ikaw Regie, konting lamig, sa iyo Azl ay ganun din Ngayon itong Balagtasan itutuloy na po natin Kayong madlang nanood, muliy aking kahilingan Ialay nang buong sigla, masigabong palakpakan! Regie: Di praktikal na tumbasan bawat hiram na salita Ang paggamit nitong wika ay hindi naitatakda Artbitraryo itong wika, nagbabago, nag-iiba At sa mundoy walang wikang purongpuro, nag-iisa! Itong Wikang Filipinoy may sariling katangian Hindi dapat na baguhin, bagkos dapat alagaan Rebisyon ng alpabeto nitong taong 2001 Matapos ang limang taon, di nagamit, pinigilan! Wag wasakin ating wika, ito ang siyang panawagan Wag patayin ang salita, at wag na wag ding papalitan Kung mayroong English campaign sa lahat ng paaralan Dapat na may programa rin, para sa wikang kinagisnan! Regie: Kaya nga may Buwan ng Wika, at programang tulad nito Ay upang masuportahan itong Wikang Filipino

Azl: Azl: Wala akong sinasabing technical terms babaguhin Mukhang itong kalaban ko ang siyang lola at ulyanin Sino kaya ang ulyanin, sino ba ang mas maganda? Kayong madlang nanonood kayo na nga ang humusga! Di hamak na mas maganda , kayumangging Pilipina Kumpara sa katulad mong labanos na namumutla!

Regie:

Azl:

Regie:

Hindi ako namumutla, ang gamit ko y Glutathione Kayat kutis ng artista itong beauty ko sa ngayon! Kagandahang artipisyal, niretoke nitong agham Tanging ang magkakagustoy yaong nahihibang lamang! Regie: At sino ang nahihibang? Azl: Ikaw!

Azl:

Azl:

Ngunit ito ay di sapat, kulang na kulang pa ito Ang kailangan ay mahusay na programa ng gobyerno Dapat na ibasura rin itong E.O. 210 Na siyang pumapatay ngayon sa ting Wikang Filipino!

Regie:

Nilagdaan ng pangulo itong E.O. 210 Bilang tugon sa hamon ng pagbabago nitong mundo Kailangang paghusayin, ang paggamit nitong English Hindi naman tuluyan na wika natiy inaalis! Pagkat itong wikang English ay ang wikang universal Pangunahing ginagamit sa lahat nang pag-aaral Pag ang Pinoy ay nag-abroad at kung mahusay na mag-English Tiyak na siya ay may trabahot ang pag-asesoy mabilis!

Regie:

Sigawan man o murahin, mahalaga ay may pera Kaysa naman may prinsipyo ngunit gutom ang sikmura!

Jonathan: Akin muling puputulin, lumalayo ang usapan Paksa nating sinimulan ang siyang dapat pagtalunan Linawan ang sasabihin, wag iwanan ang usapin Wikang puro, wikang halo, alin ba ang pipiliin? Sa pagkakataong ito, kayoy aking pagbibigyan Huling tindig, huling hirit ng katwiran ay bitawan At ang madlang nakikinig, muliy aking kahilingan Gisingin ang diwang tulog sa ritmo ng palakpakan!

Azl:

O ang aliping caregiver na tagahugas ng puwit Ito ba ang gantimpala sa pangarap na malupit Pilipinoy sinasanay upang agad ay ieksport Sa kanser ng kahirapan ay siyang natatanging gamot? Azl: Kolonyal na edukasyong ang pundasyon ay ang English Ang ugat ng pagdurusat malaon nang pagtitiis Kung ang nais ay paglayat ganap na pag-unlad natin Itong Wikang Filipino ang siyang dapat paunlarin!

Bawat wika sa daigdig ay may kanyang katangian Na dapat na irespeto, at dapat na pagingatan Bawat lahiy may kultura, may sariling kakanyahan Hindi dapat talikuran, hindi dapat na talikdan! Purong wika ay salamin ng puro ding pagkatao Dalisay na pundasyon ng ating pagkaPilipino Wika natin ay ingatan, payabungin, paunlarin Sa pagpanday ng lipunang may paglayang maaangkin!

Regie:

Makitid na pag-iisip, bangungot na panaginip Ang dahilan kung bakit ang bansa natiy nagigipit Habang Koreanot Hapon ay nagnanais mag-English Heto naman ang tulad mong nais ito ay maalis! Regie: Hindi ko sinasabing ang English ay dapat alisin Kundi Wikang Filipino ang dapat na bigyang pansin! Itong wikang Filipinoy di magamit sa call center Sa interview, babagsak ka kung ang alam mo lang ay Sir! Huwag ka nang magkolehiyo kung call center agent lamang Hayaan mong murahin ka ng dayuhang mapanlamang!

Azl:

Regie:

Ang wika ay daynamiko, umuunlad, nagbabago Kagaya rin ng pag-unlad nitong Wikang Filipino May hiniram sa Kastila, may salitang katutubo May hiram sa mga Intsik, sa Hindu at sa Arabo

Azl:

Kung kayat ang wikang halo ay wika ng pagkatuto Isang hakbang patungo sa hinahangad na asenso Kapag ang wika ay puro, itoy tiyak mamatay

Ngunit kapagka may halo, may pagyabong na dalisay!

Jonathan: Matapos na mapakinggan ang palitan ng katwiran Panahon na upang silang dalawa ngayon ay husgahan Wikang puro, wikang halo, alin ba ang maktwiran Na gamitin at ituro sa lahat nang paaralan? Totoong ang Wikang English ay sadyang ating kaylangan Itoy wikang universal na dapat ay pagaralan Mahalaga sa pag-unlad ng lipunan at ng bayan Katotohanang kailan may di mapasusubalian Ngunit kung mayrong wikang hindi dapat kalimutan Walang iba kundi itong wika nating kinagisnan Higit sa alinmang wika ng kung sinumang dayuhan Ang Wikang Filipino ang siyang dapat pahalagahan! At sapagkat itong wikay umuunlad, nagbabago Hindi maaaring laging manatili itong puro Kung nagkakaintindihan, kahit wikay halu-halo Ituturing natin itong pagyabong na positibo! Ang dapat lamang iwasan, sa pormal na talakayan Ay ang halu-halong wikang ginagamit nang palitan Kung English ang katanungan, English din ang kasagutan Kung Filipino ang usapan, Taglish dapat ay iwasan! Kung salitay technical term, hindi dapat na palitan Ngunit kung mayrong panumbas, gamiting may kalayaan Itong Wikang Filipinoy nararapat paunlarin Pagyamanin, tangkilikin ang sariling wika natin!

Wikang puro, wikang halo, alin ba ang maktwiran Na gamitin at ituro sa lahat nang paaralan? Palagay koy nasagot na itong ating katanungan Kahilingan namin ngayon, kaming tatloy palakpakan! BATA AT PAMALO DAPAT BA O HINDI DAPAT NA PALUIN ANG BATA? Mula sa panulat ni: BERT CABUAL

Balagtasang Itinanghal sa Pagdiriwang ng Buwan ng Wika sa Bulwagan ng Centre For Filipinos sa London, UK. Dapat: Estela Vasquez-Nalden Hindi Dapat: Fely Corcochea Lakandiwa: Bert Cabual
Mga nagsiganap sa Balagtasan:

LAKANDIWA Magandang gabi po, bati kong magiliw sa nangatitipon ngayong panauhin Paksa: Na ang batang minamahal natiy dapat ba o hindi dapat na paluin? Katanungan itong nais bigyang-linaw, kaya ngayong gabi ay may Balagtasan; ang mga makatang ditoy napipisan, sa ngalang pagtulay inaanyayahan.

HINDI DAPAT (Panawagan) Paanyaya ninyo, bunying lakandiwa, ay tinutugon ko nang bukal sa diwa; nais kong ihayag at ipaunawang akoy tumututol paluin ang bata.

DAPAT (Panawagan) Aming Lakandiwang kapita-pitagan, sumasagot akong handa sa tulaan; ang batang suwail sa mga magulang, dapat na paluit nang maging magalang. LAKANDIWA Mga manunulang kawal ni Balagtas, ang paanyaya koy inyong tinatanggap; yamang sa pagtulay gustong magpasiklab,

kaya sa tanghalay halinat bumigkas.

(Lalapit sa tanghalan ang magtatalong mga makata.)

HINDI DAPAT (Pagpupugay) Ako ay si Fely, mga kababayan, tubo sa Banaba, San Mateo, Rizal; bagaman at dukha ang mga magulang, hataw ng pamaloy di ko naranasan. DAPAT (Pagpupugay) Kung tawagin nila akoy si Estela, Taga-nayong-Arab ng Pidigan, Abra; minulan kong angkan ay nakikilala, dahil sa pamalo na pandisiplina.

Katotong Estela, hiling koy baguhin ang panukala mong ang batay paluin; pamaloy itapon, at ating isiping pag-ibig sa anak ang tanging pansupil. LAKANDIWA Unang pagkatindig ni Fely ng Rizal, ibig nang gipitin ang kanyang kalaban; ngunit si Estelay aking nalalamang hagkis ng katalo ay kayang ilagan. Kaya sa pagtindig, Estelay tugtugin, nota ng tula mong may gandat taginting; kudyaping antigoy iyong kalabitin, sa Dapat Mamaloy lagutin ang bagting; (madlang manonood, ang akin pong hiling ay palakpak ninyong sa pusoy pang-aliw.) DAPAT (Unang Tindig)

LAKANDIWA Binibiro tayo ng Inang tadhana na ang magtataloy kapuwa diwata; mga paralumang ganday pambihira, ngunit may kampilan sa isipat diwa. Kayat dalwang panig ang magtatagisan sa napapanahon nating Balagtasan; magulang at anak ditong napipisan, magsigising kayot pulutin ang aral. Sa naritong madlay unang ihahatid, panig ng Di-Dapat na ngayoy titindig; Fely, tulain mo ang iyong matuwid na sa batay subyang ang palong malupit; (ang hiling ko naman madlang nakikinig, palakpakan ninyong sa kabay pamatid.) HINDI DAPAT (Unang Tindig) Ayaw kong ang batay saktan at paluin, iyang pamamaloy tinik sa damdamin; batang sinasaktay nagmamatampuhin, nagiging rebeldet mahinanakitin. Hangad kong ang batay lumaking magalang sa mga kapatid at mga magulang; sa halip paluiy ating pangaralan ng gawang mabutit kagandahang-asal. Latay ng pamalo ay bakas ng galit na ibinubungay lumbay at panangis; marahas na palo ay hampas ng langit sa musmos na puso at mura pang isip. Hangal na magulang ang di mahahabag sa giliw na bunsong luhay pumapatak; kung sa isang sabiy di sumunod agad, yakapin ang bunsot akayin sa sipag. Sa aking palagay ay hindi pamalo ang makagagaling sa paslit na puso; kinakailangay lambing at pagsamo na di magbabawang dakilang pagsuyo.

Ang panig koy akin munang lilinawing di lahat ng bata ay dapat paluin; sa ulirang batat tubong masunurin, ang paloy taliwas sa usapan natin. Biyaya at lugod sa isang tahanan ang masuyong anak sa mga magulang; tila anghel silang mapananaligan sa magandang kilos at pamimitagan. Dapat ang pamalo sa batang suwail at ayaw makinig sa sabing magaling; kung sa pagsigaw mo ay sumisigaw rin, kunin ang latigot iyong hagupitin. Magulang sa mundoy may pananagutang ituwid ang anak sa buktot na asal; ang hindi makuha sa santong dasalan ay dapat kuhanin sa santong paspasan. Tamad kang magulang at wala kang buto kung di mo mahubog ang mga anak mo; isang kahihiyat batik ay sa iyo ng anak mong lisyang pasanin ng mundo! Katalo, palad mong dapat ikagalak, kung sa iyong angkay walang naging liyas; kung kapalaran mong may sutil na anak, hahambalusin mo ng palong malakas LAKANDIWA Pipigilin ko po munang mamagitan, nang di maabala ang pagsasagutan; akong lakandiway papagitna lamang kung talagang akoy kinakailangan. Ngayoy ikaw Fely ang muling bibigkas ng katuwiran mong pamaloy di tumpak; palo ni Estelay pag di mo nasalag ay masasawi kat talunang lalabas; (pagtindig ng ating makatang marilag, salubunging muli ninyo ng palakpak.)

HINDI DAPAT (Ikalawang tindig) Nagturing ang aking bunying kamakata, nang ang panig niyay ating maunawa; dapat daw paluiy suwail na bata, kawawa nay lalong gagawing kawawa! Mag-isip ka muna kung ang batay pilyo, bago mo lapatan ng iyong latigo; kapag kaharap kay maamong kordero, dapwat maghuhudas pagkatalikod mo. Kung sa angkan namin ay may mga anak na kung sa balatong ay masamang liyas; silay parang tupang naligaw ng landas na dapat hanapin ng matang may habag. At sa paghahanap kung matatagpuan, silay yayakaping buong pagmamahal; nangangako kaming silay di sasaktan ng pamalong lagim ang kahihinatnan. Ang pananagutay taglay na parati ng mga magulang sa anak na kasi; ngunit patawarit ayaw kong sumali sa santong paspasang iyong sinasabi. Matanong nga kita, Estelang katoto, kung ang anak mo bay mapabasagulo gugulpihin mo bat ikakalaboso, kung may katarungat siyay may prinsipyo. DAPAT (Ikalawang Tindig) Kung sa basag-ulo, bunso koy masangkot ang puno at duloy titingnan kong lubos; kung ang katarungay kanyang sinusunod, parurusahan ko ang dapat managot. Sa himig ng iyong mga paghahayag, ang tinuturol moy alibughang anak; nang maglayas siyat maligaw ng landas, matapos magsisi, ang amay nagalak. Nawalay na tupay mahal din ng pastol, parabulang batid natin hanggang ngayon; ang kawan sa mundo ng bagong panahon, sa tulong ng tungkod ay itinataboy. Hampas ng tadhanang masakit matanggap, kung kaurali mo ay palalong anak; sa pagpapalayaw ay nag-asal tunggak, likong pagmamahal, ayon kay Balagtas. Kung nangangaral ka sa anak mong tuso, aral moy ubos na . ayaw pang magbago; kung di natatakot sa iyong latigo, baka mo ibili ng BMW! HINDI DAPAT Ang BMW hindi kailangan, ang makabubutiy pag-ibig na tunay; luma mong pamaloy iyong kalimutan, nang ang iyong bunsoy maging kaibigan.

Kung walang pamaloy wala nang luluha na ipagsisimpi ng musmos na diwa; sa ating panahoy daming mga bata, dahil sa pamalo, napapariwara. DAPAT Napapariwara? Hindi mo ba batid, ang laki sa layaw ay may samang hatid; sa drogat sa alak daming nabubulid, dalagitang anak mamalayay buntis. Kawawang magulang ng batang naligaw, likong pagkahabag sa bunsong minahal; pagkapariwara sa gawang mahalay ay isinisisi sa mga magulang. HINDI DAPAT Ang mga magulang ay sinisisi nga sa maling paraan ng pag-aaruga; dahil sa pamalo ang batay tulala, at sa dakong huliy naging alibugha. DAPAT Naging alibugha nang dahil sa layaw, sa kapuwa tao ay walang pitagan; hindi pinapansin ang tatay at nanay, labis na kalingat sa latigoy kulang. HINDI DAPAT Sa latigoy kulang, pagkat ang latigo ay wala nang bisa sa panahong ito; DAPAT sa panahong itong taoy bagamundo ay di papansinin ang kabaitan mo. HINDI DAPAT Sa kabaitan koy bubuti ang anak, DAPAT bubuti kung siyay takot sa panghampas; HINDI DAPAT panghampas ay lagim na nakasisindak DAPAT sindak sa palo koy aral na matatag. LAKANDIWA

Mga binibini, hintay muna kayo, nagsa-asot pusa itong pagtatalo; sa kahinahunay kung di matutoto ay baka umandar ang yantok-Mindoro. Habang tumatagal, tila nag-iinit itong Balagtasang tagisan ng isip; Fely, ito ngayon ang huli mong tindig, tula moy itodo sa pagmamatuwid; (upang sa pagtulay ganahat lumawig, palakpakan, bayan, ang ipaulinig.) HINDI DAPAT (Ikatlot huling tindig) Naririto akong napauunawa sa mga magulang ng kawawang bata; salbahe mang bunsoy di dapat lumuha nang dahil sa palong hagkis ng tadhana. Mga anak natiy ayaw kong sumunod sa atin, sapagkat sa pamaloy takot; ibig koy paggalang na tapat sa loob na katahimikan ang inihahandog. Sa isang mag-anak kung may palot sigaw ay di maghahari ang kapayapaan; ang batang lumaki sa latigot suklam, nagiging balakid sa katiwasayan. Sa pamamahalay hindi ko rin gusto ang pamamaraang may poot at gulo; hataw ng pamalo sa batay ayaw ko, mistulang diktador at emperyalismo! At sa pamayanay aking hinihiling na sa pagdarasal ang bata palakhin; hindi sa pamalong parusang matalim at tinik sa pusong sakdal hirap bathin. Mga panauhin, aking pakiusap, limiing mabuti ang panig kong hawak; wala sa pamalo ang magandang bukas, nasasa pag-ibig na walang pagkupas. LAKANDIWA Tumalon sa pugad ang inahing manok, tila nangangantyaw matapos mangitlog; salatin, Estela, ang pakpak mong soot, ang huli mong putak ay iyong ihandog; (sa kanyang pagputak upang di mangatog palakpakang muli ang ating isoob.) DAPAT (Ikatlot huling tindig) Mga kababayan, minsan pang limiing ang mabuting batay di dapat paluin; sapagkat ang bata ay alay sa atin ng Dakilang Diyos upang kalingain. Hindi ko rin hangad na magdalang-galit sa balighong anak at halang na isip; sa pamamatnubay, matapat kong nais, ang bukas ng bunsoy may ngingiting langit.

Ang batay paslit pa at ang niloloob sa tama at maliy di gaanong talos; kung di aakayit gagabayang lubos, maliligaw siyang sa bait ay kapos. Subalit may batang may sariling tigas na sa maling gawa ay nagmamataas; kung sa panunuyoy hindi maitumpak, lunas ay pamalong may aral na tatak. Iyang pamamaloy huwag lalahukan ng maling simbuyo ng galit at suklam; bata may masaling ng bigat ng kamay, pamatnubay itot di kaparusahan. Sa mga magulang ay paalaala, supilin ang anak nang tamat mabunga; lapastangang batay bigyang-disiplina sa ating pamalong panturot pag-asa! LAKANDIWA Kapos ang isip kot umid yaring dila sa pangangatwiran ng dalwang makata; tilamsik ng isip at kislap ng diway mahirap arukit hindi ko mahaka. Kayong nalilimpiy hihingan kong tulong ng palakpak ninyo sa gawang-paghatol; itong aking kamay kung saan ipatong, pumalakpak lamang ang sumasang-ayon.

(Itatapat ng Lakandiwa ang kamay sa ulo ng bawat makatang nagtunggali. Inaasahang susuobin sila ng masigabong palakpakan.)
LAKANDIWA Aling palakpakan ang lalong matunog, sinong nagtagumpay na makatang bantog? anuman ang ngayoy inyong niloloob, pagdating ng bahay, lubusin ang sagot. Maraming salamat bayang nakikinig sa mga sandaling tayoy nagkaniig; mga kataga kong gayak nang umalis, payagang sa Wikang Sariliy magtindig!