APAT NA URI NG TULA

1.Tulang Liriko o Tulang Damdamin (lyric poetry)

tulad ng isang soneto o ng isangoda, na ipinapahayag ang mga saloobin at damdamin ng makata. Ang kataga ng tulangliriko ay ngayon karaniwang tinutukoy bilang ang mga salita sa isang kanta.Ang Tulangliriko na uri ng mga tula ay hindi nagpapahayag sa isang kuwento na naglalarawan sakarakter at aksyon. Ang makata ay direktang sinasabi sa mambabasa, ang kanyangsariling damdamin, iniisip, at persepsyon.

Uri ng Tulang Liriko Awit Ang awit ay isang uri ng tulang pasalaysay na binubuo ng tig-aapat na taludtodang bawat saknong, na ang bawat taludtod ay may lalabindalawahing pantig, at angtradisyonal na dulong tugma ay isahan.Ito ay ang karaniwang awiting atingnaririnig.Karaniwan itong may malungkot na paksa - sad love songs kumbaga. Soneto Isang tula na karaniwang may 14 linya.Hinggil sa damdamin at kaisipan, maymalinaw na kabatiran sa likas na pagkatao. Oda Ang oda ay karaniwang isang liriko o tula na nakasulat bilang papuri o dedikado saisang tao o isang bagay na kinukuha interes ang makata o nagsisilbing isang inspirasyon para sa oda. Elehiya Ito ay tulang may kinalaman sa guniguni tungkol sa kamatayan. Dalit isang uri ng tula, karaniwang pang relihiyon, partikular na nakasulat para salayunin ng papuri, pagsamba o panalangin, at karaniwan ay ipadala sa isang Diyos o saisang kilalang pigura o maliwanag na halimbawa. at may kahalong pilosopiya sa buhay.

Halimbawa ng Tulang Liriko: Sa Dalampasigan ni Teodoro A. Agoncillo I. O mumunting alon! Buhat sa magalas na batong tuntungan, Namamalas kitang tumatakbo-takbot sumasayaw-sayaw Bago ka humalik sa dalampasigan. Sa sinasayaw-sayaw, sa tinakbu-takbo ikaw ay kundimang Namadmad sa labi ng isang kariktan! Sa sinayaw-sayaw at hinalik-halik sa aking paanan, Titik kang masigla ng luma ng talindaw. O mumunting alon! Buhat sa magalas na aking tapakan, Ikaw ay pirasot nagkadurog-durog na sultanang buwan! II Buhat sa malayo, Ikawy dambuhalang busilak ng bagwis, Na kung ibuka moy parang niwawalat ang pinto ng langit, Sa pananambulat ng iyong tilamsik Ay nasaksihan ko ang pagkadurog-durog ng mga daigdig! Habang sa malayo ikaw ay mabagsik, Maamung-maamo, mayuming-mayumi ikaw kung lumapit! Sa buhanging tuyot may kislap na init, Marahang-mabining idinarampi mo ang wagas na halik! III Lumapit-lumayo Ay pinapawi mo ang kayraming bakas Na sa buhanginay limbag na balita ng gabing lumipas, Aywan kung ang mga magkatabing yapak Ay pinawi mo rin sa bisa ng iyong pagliyag Kung magkagayon man, nais kong isulat Na ibig ko na ring akoy maging isang dagat na malawak; Ako, sa ganito, ay magkakapalad Maging kahalikan ng tuyong buhangin sa tabi ng dagat! Sa ganyay lagi nang mayroong kabulungan at kayakap-yakap! IV At ang mga bulong Sa akiy di ingay kundi mga awit Ng pag-aanasan at pagsusumpaan ng lupa at tubig! At sa paanan ko kung aking mamasid Ang paghahabulan ng along animoy kumakabang dibdib

Ng isang dalagang bago pang ninibig Nais kong mawala, matunaw at muling iluwal ng langit, Nang di ko madama yaring tinitiis! Sa akiy di ingay ang naririnig ko- kundi mga tinig Niring kaluluwang di man lumuluhay may piping hinagpis!

2. Tulang Pasalaysay (Narrative Poetry)

isang tula na may balangkas. Ang tula aymaaaring maikli o mahaba, at ang mga kuwento na may kaugnayan sa maaaring magingsimple o kumplikadong pangyayari. Ito ay karaniwang hindi madrama, nagkukuwentongtula gaya ng mga epiko, ballad, idylls at lays.

Uri ng Tulang Pasalaysay a.Epiko ay isang mahaba kuwento/tula, kalimitan tungkol sa isang seryosong paksa nanaglalaman ng mga detalye ng kabayanihan gawa at mga kaganapan ng makabuluhang saisang kultura o bansa. b. Awit at kurido ay isang uri ng panitikang Filipino kung saan ito ay may walongsukat. ang tulang kurido ay kadalasang mga alamat o kuwento na galing sa mga bansa saEuropa tulad ng Pransya, Espana, Italya at Gresya. Ang tulang kurido ay pasalaysay. Angtanyag na kurido ay ang Ibong Adarna. c. Karaniwang Tulang Pasalaysay Ang mga paksa nito ay tungkol sa mga pangyayari saaraw-araw na buhay.

Halimbwa ng Tulang Pasalaysay: Ang Pagbabalik Babahagya ko nang sa nooy nahagkan, Sa mata koy luha ang nangag-unahan; Isang panyong puti ang ikinakaway, Nang siyay iwan ko sa tabi ng hagdan:

Sa gayong kalungkot na paghihiwalay, Mamatay ako, siyay nalulumbay! Nang sa tarangkahan, akoy makabagtas Pasigaw ang sabing, Magbalik ka agad! Ang sagot koy Oo, hindi magluluwat! Nakangiti akong luhay nalaglag... At akoy umalis, tinunton ang landas, Nabiyak ang pusot naiwan ang kabiyak; Lubog na ang araw, kalat na ang dilim, At ang buwan namay ibig nang magningning: Maka orasyon na noong aking datnin, Ang pinagsadya kong malayang lupain: Kuwagong nasa kubot mga ibong itim, Ang nagsisalubong sa aking pagdating. Sa pinto ng naroong tahanay kumatok, Pinatuloy ako ng magandang loob; Kumain ng konti, natulog sa lungkot, Ang puso kong tila ayaw nang tumibok; Ang kawikaan ko, Pusong naglalagot, Mamatay kung akoy talaga nang kulog! Nang kinabukasang magawak ang dilim, Arawy namimintanang matay nagniningning; Sinimulan ko na ang dapat kong gawin: Akoy nag-araro, naglinang, nagtanim; Nang magdidisyembre, tanim sa kaingin, Ay ginapas ko nat sa irog dadalhin. At akoy umuwi, taglay ko ang lahat, Mga bungang-kahoy, isang sakong bigas; Bulaklak na damo sa gilid ng landas, Ay pinupol ko nat panghandog sa liyag; Nang akoy umalis, siyay umiiyak... O, marahil ngayon, siyay magagalak! At akoy lumakad, halos lakad takbo, Sa may dakong amiy meron pang musiko, Ang aming tahanay masayang totoo At nagkakagulo ang maraming tao... Salamat sa Diyos! ang nabigkas ko, Nalalaman nila na darating ako. At akoy tumuloy... pinto ng mabuksan,

Matay napapikit sa aking namasdan; Apat na kandila ang nangagbabantay; Sa paligid-ligid ng irog kong bangkay; Mukha nakangiti at nang aking hagkan; Para pang sinabi Irog ko, paalam!

3. Tulang Patnigan (Joustic Poetry)

Kabilang sa uring ito ang karagatan, duplo at balagtasan.

a.Balagtasan Tagisan ito ng talino sa pagbigkas ng tula, bilang pngangatwiran sa isang paksang pagtatalunan. Itoy sa karangalan ni Francisco Balagtas Baltazar.

b. Karagatan Ito ay isang laro sa tula o isang paligsahan sa pagtula na kabilang satinatawag na libangang itinatanghal na ang taglay na pamagat ay nanggaling sa isangalamat ng singsing ng isang dalaga na nahulog sa dagat. c. Duplo Ito ay isang laro sa tula o isang paligsahan sa husay sa pagbigkas at pangangatwiran nang patula. Hango ang pangangatwiran sa Bibliya, mga salawikain atmga kasabihan.

4. Tulang Pantanghalan o Padula

karaniwang itinatanghal sa theatro.Ito ay patulangibinibigkas na kung minsan ay sinasabayan ng ritmo o melodiya ng isangawitin.Naglalarawan ito ng mga tagpong lubhang madula na maaaring makatulad ng, odili kayay naiiba sa nagaganap sa pangaraw-araw na buhay.