Ang teoriyang pampanitikan ay ang sistematikong pagaaral ng panitikan at ang mga paraan sa pagaaral ng panitikan.

[1] Mayroong iba't ibang teorya para sa pag-aaral na ito. Katotohanan kaysa kagandahan ang mababakas sa teoryang ito. Kahit sino, ano mang bagay at lipunan ay dapat makatotohanan ang paglalarawan o paglalahad. Nagpapahayag din ito ng pagtanggap sa katotohanan o realidad. Tulad sa akda, totoong ang tao ay nasisilaw sa ginhawang maibibigayng kayamanan. Natanggap ng isang tauhan ang nangyari subalit tinakasan ng isang tauhan ang katotohanan at siya ay nawala sa sarili. Ang sobrang paghahangad ng materyal na bagay ay totoong makasisira rin sa tao. Romantisismo Tinatawag din ang teoryang ito na pagtakas sa kasalanan dahil siya ay nakabuntis. Karaniwan ang mga akda sa wika, kapaligiran at tauhan. Pinahahalagahan din sa akda ang kalikasan, nakaraang institusyong panlipunan at damdaming nakapaloob dito. Ito ay nagpapakita ng pagmamahal ng tao sa kanyang kapwa, bayan at iba pa. Ang teoryang din ito ay makikita sa mga sanaysay na nagpapahayag ng mga kaisipan sa pamamaraang di tuwiran, maaring di kapani-paniwala o sa paraang nakakatawa ngunit kung ito'y titignan ng mabuti ay makikita nating may iba itong kahulugan at kaisipan.at ewan Ang layunin ng teoryang ito ay ipamalas ang ibat ibang paraan ng tao osumasagisag sa tao sa pag-aalay ng kanyang pag-ibig sa kapwa,bansa at mundong kinalakhan. Ipinakikita rin sa akda na gagawin atgagawin ng isang nilalang ang lahat upang maipaalam lamang angkanyang pag-ibig sa tao o bayang napupusuan. Humanismo Binibigyang pansin ang relasyon ng tao sa kanyang kapwa. Binibigyan din ng pansin ang magagandang damdaming taglay ng isang mga pinuno. Ipinakikita ang di magagandang saloobin ng tao na nakapaloob sa mga tiyak na pahayag sa akda. Maari ring idagdag ang di magagandang damdaming taglay ng tauhan. Ito'y namayagpag sa makabagong panahon.ito ay nagtataglay ng mga di-magagandang ugali meron ang isang tao batay sa kanyang kilos o ginagawa.nakasentro ito sa mga kaguluhan, krimen, at mga malalagim na nangyayari sa mga tao. Eksistensyalismo Binibigyan-diin ang bahagi ng akda na nagpapakita ng mga pagiging masinop sa kilos at gawi ng tauhan. Di na niya kailangan pang harapin anuman ang magiging kahinatnan nito. Mahalagang makita ang ugali ng bawat tauhan. Wala siyang kalayaan sa kanyang pagbuo ng desisyon at kung paano niya ito tatalikurin. Ito'y namayagpag sa panahon ng mga datu at sa mga sultanato hanggang sa kasalukuyan.Ang teoryang ito ay nagpapakita ng isang konseptong ipinaglalaban ng may akda.Ipinapakita rin nito kung papaano nya iyon ipinagwalang bahala.ito ay rated spg ito ay naglalaman ng mga masasamang eksena tulad ng patayan linguahe sekswalidad at ng mga di kanaisnais na mga tema. Naturalismo Ang teoryang Naturalismo ay nagtataglay ng mga pinasidhing katangian ng mga teoryang dekonstruksyon, neo klasismo at ng marxismo. Sa teoryang Naturalismo, itinuturing na mabangis na gubat ang bahay sa mga di naglilibang na mga tao. Mas detalyado ang paglalarawan ng mga kasuklam-suklam na pangyayari sa bahay ng tao sa kanilang pamilya. Tinitignan ang tao na parang hayop na pinag-eeksperementuhan sa isang laboratoryo. Natural sa teoryang ito ang pagkakahati ng lipunan: mayaman at mahirap, babae at lalaki, mabait at masasama, bakla at tomboy, matalino at mga inutil. Pormalismo Pinagtutuunan ng pansin sa teoryang ito ay ang mga lokasyon at mga tagpuan nito. Isa sa mga tinitignan ay ang kabihasnan at pagkakagamit ng bawat detalye o mga bagay na inilalarawan. Kabilang din dito ang sukat sa tula na nagpapakita ng bilang ng pantig sa bawat saknong. Maaring itong lalabinisahin, dadalawampuin at iba pa. Ang tugmaan naman ay ang pagkakaiba-iba ng mga tunog ng mga bawat salita sa bawat taludtod. Kariktan naman kapag gumagamit ng maririkit na salita upang mapukaw ang damdamin at kawilihan ng mambabasa dahil may adhikaing gawing obhektibo ang pagsusuri , wala rin lugar ang opinyon at interpretasyon ng manunulat. Itoy namayani sa panahon ng mga tsino at kasalukuyan. ito ay nagbibigay ng mga kongkretong pahayag na di na kinakailangan na bigyan ng malalimang kaisipan o kahulugan.Ito ang pinakamahalagang teorya dahil ito lang ang teoryang nagbibigay ng mga detalyado kumpleto at maririkit na mga salitaan sa akda. Marxismo Pinapakita sa teoryang ito ang paglabanan ng malakas at mahina; mayaman at mahirap. Makabuluhan rin kung paano natalo ng malakas ang mahina ng mayaman ang dukha. Ginagamit ng mga oriyentasyon na ito upang mabuksan ang mga isipan at ang mga mata ng tao sa pang-aapi at pagsasamantalang nagaganap sa lipunan. Ito'y sumibol sa panahon ng kastila at hapon, at namayagpag naman sa makabagong panahon. Pisikal Nakatutulong nang malaki sa teoryang ito ay ang mga larawang-diwa o imahe sa ikagaganda ng akda. Tumutukoy ito sa mga salitang kapag binanggit sa akda ay nag-iiwan ng malinaw at tiyak na larawan sa isipan ng mambabasa. Nagpapatalas ito sa pandama ng mga mambabasa. Ito'y naghari sa panahon ng amerikano. Moralistiko Ang layunin ng panitikan ay ilahad ang ibat ibang pamantayangsumusukat sa moralidad ng isang tao ang pamantayan ng tama at mali. Inilalahad din nito ang mga pilosopiya o proposisyong nagsasaadsa pagkatama o kamalian ng

isang kilos o ugali ayon sa pamantayangitinakda ng lipunan. Sa madaling sabi, ang moralidad aynapagkakasunduan ayon na rin sa kaantasan nito. Sosyolohikal Naniniwala ang mga tagapagtaguyod nito na ang manunulat ay produkto ng kanyang panahon, lugar, mga kaganapan, kultura, at institusyon sa kanyang kapaligiran kung saan itinuturing sila bilang boses ng kanyang panahon. Dahil dito, ipinalalagay na ang akdang kanilang nilikha ay repleksyon o salamin ng mga nagaganap sa lipunang kanyang kinalalagyan. Namayagpag ito sa panahon ng propaganda. Biyograpikal Naniniwala ang mga biyograpikalista na ang manunulat ay nagsusulat ng mga bagay na personal niyang nararanasan at nakikita sa kanyang paligid. Kung gayon, ang mga isinusulat niyang mga akda ay mga hibo o impluwensiya ng mga karanasan at nangyari sa buhay. Ito'y namayagpag sa kasalukuyan... Sikolohikal Ayon kay Freud at crionatekstong matapang (ama at ina ng sikolohiya), ang tao ay isang iceberg na lumulutang sa ibabaw ng karagatan. Nahahati ang iceberg ("bundok ng yelo") sa dalawa, ang nakikitang bahagi at ang nakalubog na bahagi. Ang nakikitang bahagi ay ang malay na bahagi ng ating katauhan: ito ang mga impormasyon na alam ng tao ukol sa kanyang sarili. Ang nakalubog na bahagi naman ay ang di-malay na bahagi ng ating katauhan. Tungkulin ng manunuri nito na pag-aralan ang kabataan at personalidad ng may akda at kung paano nilikha ng manunulat ang kanyang akda. Namayagpag ito sa kasalukuyan. Arketaypal Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga mahahalagang bahagi ngakda sa pamamagitan ng mga simbolo. Ngunit hindi basta-bastamasusuri ang mga simbolismo sa akda. Pinakamainam na alaminmuna ang kabuuang konsepto at tema ng panitikan sapagkat ang mgasimbolismong napapaloob sa akda ay magkaugnay sa isat isa. Anglahat ng simbolismo ay naaayon sa tema at konseptong ipinapakilalang may-akda sa mga mambabasa. Peminismo Sa teoryang ito, maaring tignan ang imahen, pagpapakalarawan, posisyon at gawain ng mga babae sa loob ng akda at maaring ilantad din ang mga de kahong mga imahen ng mga babae sa akda. Ito'y maaring komokompows ng mga panlipunan, kultural, pulitikang pamamalakad,seksual na teorya, at moral na pilosopiya na isyu na may kinalaman sa di pantay o pantay na kalagayan ng kasarian.Ang panitikan na ito ay pinupuntirya ang katangian ng babae sa isang sanaysay, maaring babae ang ginagawang bida o pinatutungkulan sa sanaysay.ito rin ay tumutukoy sa mga pakikipagsapalaran ng mga babaeng may ibat ibang katangian. Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang ibat ibang aspekto na bumubuo sa tao at mundo. Pinaniniwalaan kasi ng ilang mga pilosopo at manunulat na walang iisang pananaw ang nag-udyok sa may-akda na sumulat kundi ang pinaghalu-halong pananaw na ang nais iparating ay ang kabuuan ng pagtao at mundo. Klasisismo Ito ay tumutukoy sa paggamit ng makulay na kultura ng mga europeo. kakitaan din ito ng paggmit ng salitang hari at reyna atbp. kenneth clarence