Tatlong Mukha ng TSA - Mga Hamon at Direksyon sa Pag-unlad Sinasabing ang Timog-Silangang Asya ang isa sa mga pinaka-umuunlad

na bahagi ng daigdig ngayon. Halos 500 milyong mamamayan, nakakalat sa 11 bansa, ang unti-unting umuunlad dahil sa patuloy na paglaki ng kalakalan at ang krusada ng kani-kanilang mga pamahalaan na pagbutihin ang kalagayan ng pamumuhay ng mga tao sa TSA. Ngunit dahil kinukusidera pa ring "papaunlad na bansa" (developing countries) ang mga bansa sa TSA, maraming hamon pa rin ang dapat harapin upang masiguradong tuloy-tuloy ang kaunlaran.Gaya na lamang ng Singapore, Pilipinas at Vietnam, tatlong bansang may kanya-kanyang direksyon at paraan upang harapin ang hamon. Ang mga isyu ng korapsyon, likas na yaman, populasyon at iba pa ay tumutulak sa mga pamahalaan ng mga bansang ito na taasan ang dedikasyon upang masiguro ang kaunlaran ng kanilang mga mamamayan. The Miracle of Asia Sa dokumentaryong ito, tinalakay kung paano ba nagawa ng Singapore na umunlad kahit na wala itong likas na yaman, kulang ang lupain at binabantaan ng mga panganib mula sa loob at labas ng bansa. Di tulad ng mga kalapit-bansa nito, masasabing napatunyan na ng Singapore ang sarili dahil nagawa na nitong umunlad at itaas ang antas ng pamumuhay ng kanilang mga mamamayan. Masasabing hindi ito mangyayari kung wala ang pamumuno ni Lee Kwan Yew, ang tinuturing na ama ng modernong Singapore. Isa siya taong may pangarap at direksyon para sa kanyang bansa at kaya niyang gumawa ng plano para marating ang mga pangarap na iyon. Unti-unti niyang plinano kung paano masosolusyunan ang mga

problema ng kanyang bansa, mula sa kawalan ng kabuhayan hanggang sa pagpapalakas ng kanilang depense. Binuksan niya ang bansa para sa kalakalan at pinataas ang pamumuhunan ng pamahalaan sa imprastraktura at serbisyo. Ngunit laging dapat bigyang-diin na ang tunay na nasa likod ng kaunlaran ng Singapore ay mga mamamayan nito mismo. Dahil walang likas na yaman ang bansa, natuto ang mga Singaporean na magsikap para sa kanilang sarili at paunlarin ang antas ng kanilang pamumuhay. Ngayong maunlad na ang kanilang bansa handa na silang buksan ang oportunidad sa mga dayuhan na nais ring makakuha ng pagkakataon na mabago ang kanilang kapalaran. Nakakatuwa ang sinabi ni Tan Chuan Jin, ang namumuno sa Economic board ng bansa, na ang solosyon sa mga problemang panlipunan ay ang pagunlad ng ekonomiya. Napatunyan na rin naman ito sa maraming bansa tulad ng Japan, Korea, Taiwan at Singapore-bakit sa bansa natin ay wala pa ring nagbabago? 101 East: The Philippines' Population Debate Masasabing nasa Pilipinas na ang lahat na kinakailangan nito para umangat maraming likas na yaman ang bansa at malaki ang populasyon na maaaring kumilos upang mapakinabangan ang mga ito. Ngunit di gaya ng Singapore, maituturing na sagabal ang lumulobong populasyon ng Pilipinas (na nasa 90 milyon na) dahil tumataas din ang pangangailangan sa trabaho at mga pangunahing pangangailangan. 16 na taon nang nasa Kongreso ang Reproductive Health Bill ngunit ngayon pa lamang lumalawak ang krusada para maipasa ito. Sa RH Bill ginagarantiya na lahat ng mamamayan, mayaman man o mahirap ay may karapatan sa mga serbisyong tulad ng maternal care at contraceptives. Isinusulong nito ang edukasyon tungkol sa sex sa

kabataan at nagnanais nito na mapalawak ang diskusyon sa mga isyung sekswal tulad ng HIV-AIDS. Ngunit ang pinakamalaking hadlang para sa RH Bill ay ang Simbahang Katoliko, na masasabing desperado na sa pagtutol sa batas. Kung iisipin, isang komplikadong isyu ang RH Bill dahil sa unang pagkakataon nabuksan ang pintuan para sa debate kung may importansya pa ba ang relihyon sa pamumuno ng bansa. Gobyerno laban sa simbahan, siyensya laban sa pananampalataya, tradisyon laban sa realidad. May kanya-kanyang dahilan ang mga grupo upang sang-ayunan o tutulan ang RH Bill, ngunit di nito maitatago ang katotohanan na malala na ang problema ng bansa sa kalusugan at dapat na itong solusyunan agad. Libo-libong ina ang namamatay sa panganganak. Dumarami ang kaso ng aborsyon at teenage pregnancy. Maraming mga mag-asawa ang nauuwi sa 7 hanggang 10 anak dahil sa di planadong pamilya. Lumolobo ang kaso ng HIV-AIDS at sexually transmitted diseases. Hindi man isang solusyon ang RH Bill sa kahirapan, magagawa ng RH Bill na bigyan ng kapangyarihan ang mga mamamayan na magdesisyon sa kanilang kalusugan at mabigyan ng edukasyon upang magamit ang karapatang ito. Adventure Capitalists: Vietnam Kabubukas pa lamang ng Vietnam para sa kalakalan matapos ang trauma na dinulot ng giyera noong Dekada '60 at '70. Komunista pa rin naman ito hanggang ngayon, ngunit unti-unti nitong binubuksan ang pinto para sa mga dayuhan upang makibahagi sa pagsasa-ayos ng ekonomiya. Wala namang masyadong problema ang Vietnam ngunit masasabing may pagaalinlangan pa ang mga dayuhan na mamuhunan sa bansa. Ang matagal na proseso

para sa mga permiso mula sa pamahalaan, ang korapsyon, kawalan ng mga edukado at sanay na manggagawa at ang pagkakaiba sa kultura ay masasabing hadlang sa mga mamumuhunan na i-apak ang paa sa Vietnam. Maganda ang potensyal ng Vietnam dahil sa malaki nitong populasyon at paglaki ng kanilang mga kita, ngunit bumabagal ang daloy ng puhunan dahil sa mga problemang ito. Para patuloy na umunlad ang Vietnam dapat mas maging bukas-palad ito sa mga taong handang ibigay ang kanilang oras upang pagandahin at palawakin ang ekonomiya. Dapat gamitin ng Vietnam sa kanilang bentahe ang kanilang lokasyon at mga mamamayan upang masigurong lalago pa ang kanilang mga ekonomiya. Konklusyon Malaki ang potensyal ng Timog-Silangang Asya na umunlad kung magagawa nitong palakasin ang mga kalakasan at itama ang mga mahina nitong punto. 500 milyong mamamayan ng TSA ay naghihintay ng kanilang bahagi sa kalakalang pandaigdig, at umaasa silang magagawa nilang mabuhay ng marangal at maunlad kapantay ng ibang mga lahi. Iba-iba man ang mga nakaraang hinarap ng mga bansa sa TSA mayroon silang pinaghahatiang direksyon - ang pahilumin ang sugat ng nakaraan at hanapin ang kanilang sariling daan upang paunlarin ang kanilang mga ekonomiya. Bawat bansa sa TSA, gaya ng mga naipakita sa mga dokumentaryo, ay may kanya-kanyang hamon na dapat harapin upang masiguro ang kaunlaran. Kung titignan natin ang Pilipinas at ang mga kapitbahay nitong bansa, napakarami nitong matutunan kung papaano mapapaunlad ang ating ekonomiya. Kailangan lang natin ng isang pangarap, at mula dito ay makakagawa tayo ng hakbang

upang masiguro ang pagunlad ng ating bayan. Positibo ang pagtingin ko sa kapalaran ng Timog-Silangang Asya. Sa yaman ng mga karanasan ng mga bahaging bansa nito ay nagawa nilang bumangon at humarap sa hamon ng nagbabagong panahon. Napatunayan lamang ng tatlong dokumentaryo na iba-iba man ang mukha ng mga bansa sa TSA, kaya nitong tumindig at kumilos para makuha ang nararapat nitong pwesto sa pamilya ng mga bansa. Mga Sanggunian The Miracle of Asia. Dir. James Wiffen. Bounemoth University, 16 Apr. 2010. Web. 13 May 2011. <http://www.youtube.com/watch?v=xRvbrzIyV9E>. 101 East - The Philippines' Population Debate. AlJazeera, 17 Mar. 2011. Web. 13 May 2011. <http://www.youtube.com/watch? v=FXYo5kmc6Mo>. Theo's Adventure Capitalists - Vietnam. British Broadcasting Corporation, 5 Aug. 2010. Web. 13 May 2011. <http://www.youtube.com/watch?v=igu5G8rle3Q>.